JOPPE
[Napintas (Nalibnos) [a Siudad]].
Maysa a kadaanan a sasangladan nga agarup 55 km (34 mi) iti laud nga amianan-a-laud ti Jerusalem. Adda ti agdama a Yafo (iti Arabiko, Jaffa; naitipon iti Tel Aviv idi 1950 ket maaw-awagan itan iti Tel Aviv-Yafo) iti ayan daydi kadaanan a disso. Nagsaad ti siudad iti nabato a turod nga agarup 35 m (115 pie) ti kangatona. Ti sasangladanna, a kakaisuna a natural a sasangladan iti nagbaetan ti Bantay Carmelo ken ti beddeng ti Egipto, ket buklen ti nababa nga intar ti batbato nga agarup 100 m (330 pie) manipud iti igid ti baybay. Mabalin ti sumrek iti dayta a sasangladan babaen ti ilalasat iti akikid a siwang iti daytoy nga intar ti batbato wenno iti nawayang ngem ababaw a makin-amianan nga ungto. Nabangenan iti batbato ti makin-abagatan a pasetna.
Agdama-aldaw a sasangladan ti Yafo (Joppe); iti daytoy a siudad, naipaayan ni Pedro iti sirmata a nangisagana kenkuana a mangasaba kadagiti Gentil
Adda ti Joppe iti pagbedngan ti sigud a teritoria ti Dan, nupay saanna a kayat a sawen a paset dayta ti Dan. (Jos 19:40, 41, 46) Nupay kasta, iti Uk-ukom 5:17 nainaig ti Dan kadagiti barko, ket daytoy mabalin a mangipasimudaag nga aktual nga inturayan dagiti Danita ti sasangladan ti Joppe.
Maigapu iti pannakikomersio ni Ari Solomon iti adu a nasnasion (1Ar 10:22, 28, 29), nalabit napasayaat dagiti pasilidad ti sasangladan idiay Joppe. Idiay Joppe ti nangisangladan dagiti taga Tiro kadagiti tumtumpaw a kaykayo nga indaliasatda manipud Libano, a mausar iti pannakaibangon ti templo. (2Cr 2:16) Idi agangay, idi taltalawan ni mammadto Jonas ti annongenna, naglugan iti barko idiay Joppe tapno mapan idiay Tarsis. (Jon 1:3) Kalpasan ti pannakaidestiero idiay Babilonia, nagpaay manen ti Joppe kas pakaisangladan dagiti sedro a kayo manipud Libano a mausar iti pannakaibangon manen iti templo.—Esd 3:7.
Idi umuna a siglo K.P., adda maysa a kongregasion dagiti Kristiano idiay Joppe. Ni Dorcas (Tabita), maysa a babai nga “aduan iti naimbag nga ar-aramid ken sagsagut ti asi,” ket naitimpuyog iti dayta a kongregasion. Idi natay ni Dorcas, napaayaban ni Pedro manipud kabangibang a Lidda, ket kalpasanna pinagungarna ni Dorcas. Idi nagwaras iti intero a Joppe ti maipapan iti daytoy a milagro, adu ti nagbalin a manamati. (Ara 9:36-42) Iti sumagmamano nga aldaw, nagyan ni Pedro idiay Joppe, a sinangaili ti maysa nga agnagan Simon, maysa nga agkurkurti iti lalat, nga adda balayna iti igid ti baybay. (Ara 9:43; 10:6) Bayat ti pannakaimayeng ni Pedro iti atep ti balay ni Simon, impalgak kenkuana ti Dios nga umiso ti panangasaba kadagiti di Judio, nga apag-isu met a simmangpet dagiti mensahero manipud iti Gentil a ni Cornelio. Kalpasanna, saan a bimdeng ni Pedro a napan idiay Cesarea a kakuyog dagitoy a mensahero. Kasta met, kimmuyog kenkuana ti innem a Judio a kakabsat, nalawag a manipud Joppe.—Ara 10:9-45; 11:5-14.