MIGDOL
[Torre].
1. Maysa a lugar idiay Egipto a nagserbi a pangibasaran iti panangdeskribir iti ayan ti naudi a nagpakarsuan ti Israel idiay Pihahirot sakbay a bimmallasiwda iti Nalabaga a Baybay. Nagpakarsoda idi iti “sanguanan ti Pihahirot iti nagbaetan ti Migdol ken ti baybay a matannawagan ti Baal-zefon.” (Ex 14:2; Nu 33:5-8) Kadawyanna a patien dagiti eskolar a ti Migdol ket isu ti panangibalikas dagiti Egipcio iti Hebreo a migh·dalʹ, kayatna a sawen “torre,” ken awan duadua a tumukoy daytoy iti maysa a kampo ti militar wenno pagwanawanan iti beddeng ti Egipto. Nupay kasta, adda pammaneknek nga adu ti kakasta a Migdol kadagiti beddeng ti Egipto; uray ita adda tallo a nagduduma a purok nga agnagan iti Mashtul, ti agdama a porma ti Migdol iti Egipto (a nagtaud iti Coptic a pagsasao). (Kitaenyo met ti Num. 2.) Nupay adda Ma-ag-da-liʹ a dinakamat ti maysa kadagiti Amarna a Taptapi, saanna nga imbaga ti ayan dayta. Yantangay saanen nga ammo ita ti ayan ti dadduma pay a lugar a Pihahirot ken Baal-zefon, saan pay laeng a masigurado no sadino ti ayan ti Migdol. Ipapan ti dadduma a nalabit maysa dayta a lugar iti pantok ti Jebel ʽAtaqah a pakatannawagan iti makin-amianan nga ungto ti Gulpo ti Suez. Nupay ita ket awanen ti pagaammo a pammaneknek a manginaig iti kasta a lugar iti nagan a Migdol, nakalawlawag a maysa daytoy a nagsayaat a lugar a pagwanawanan wenno pagkampuan iti beddeng.
2. Ti Migdol a dinakamat da mammadto Jeremias ken Ezequiel agarup 900 a tawen kalpasan ti Ipapanaw. Nupay mabalin nga isu met laeng daytoy ti lugar a nailawlawag iti ngato, patien ti kaaduan a komentarista a dayta ket maikadua a Migdol ti Egipto.
Impadto ni mammadto Ezequiel ti pannakadadael a naikeddeng a dumteng iti Egipto, nabatad a manipud Babilonia, a darupenna dayta “manipud Migdol agingga iti Siene ken agingga iti beddeng ti Etiopia.” (Eze 29:10; 30:6) Yantangay ti Siene ket adda iti makin-abagatan nga ungto ti kadaanan nga Egipto, agparang a daytoy a Migdol ket adda iti makin-amianan nga ungto, isu nga adda napataud a deskripsion a kaas-asping ti pagaammo unay a sasao a “manipud Dan agingga iti Beer-seba” a nausar a mainaig iti Palestina. (Uk 20:1) Kalpasan ti pannakarba ti Jerusalem idi 607 K.K.P., nagnaed idiay Migdol, Tapanhes, Nof (Memfis), ken idiay daga ti Patros dagiti nagkamang a Judio. Ngem nasaksian idi ti Migdol ken ti dadduma pay a lugar ti ‘mangalun-on a kampilan’ ni Ari Nabucodonosor ti Babilonia.—Jer 44:1; 46:13, 14.
Kaaduanna a maikunkuna a daytoy a Migdol ket isu ti sarikedked nga agserserbi kas guardia iti makin-amianan a daya a dalan a sumrek iti pagilian kas panangiladawan dagiti hieroglipiko a teksto ti Egipto. Tinukoy ti Antonine Itinerary (Itinerarium Provinciarum Antonini Augusti) nga addan idi maikatlo a siglo K.P. ti maysa a disso a maaw-awagan iti Magdolo iti asideg ti Pelusium. Kunana a ti Pelusium ket adda iti Kosta ti Mediteraneo iti daydiay lugar a maawagan pagserkan iti Egipto no kadagidiay aggapu iti Filistia. Nupay saan a sigurado, kuna ti dadduma nga eskolar a daytoy a sarikedked a naawagan iti Migdol nga adda iti beddeng ket isu ti Tell el-Heir, agarup 10 km (6 mi) iti abagatan nga abagatan-a-laud ti Pelusium (Tell el Farame).