PAMFILIA
Bassit a probinsia ti Roma iti makin-abagatan a dapnis ti Asia Menor a sinarungkaran ni Pablo iti umuna a panagdaliasatna kas misionero. Nupay nagbaliwbaliw ti kadakkel ti Pamfilia iti panaglabas dagiti tawen, gagangay a mailadladawan daytoy a probinsia kas akikid a daga a nayunnat iti dapnis nga agarup 120 km (75 mi) ti kaatiddogna ken umabut iti 50 km (30 mi) ti kaakabana. Ti probinsia ti Licia ti beddengna iti laud, ti Galacia a probinsia ti Roma iti amianan, ken ti Pagarian ni Antiochus iti daya. Iti igid ti baybay, nabara ken nasalimuot ti klima ti Pamfilia, nupay kalalainganna ti klima no sumang-atka iti nangatngato a paset ti Bambantay ti Taurus.
Maipagpagarup a pagnanaedan idi dayta ti katutubo a tribu a nailaok kadagiti Griego, nga adda pay dagiti mangikuna a ti Pamfilia kaipapananna ti “napaglalaok a tribu wenno puli.” (Greek-English Lexicon da Liddell ken Scott, rinebisar ni H. Jones, Oxford, 1968, p. 1295) Nabatad nga adda dagiti Judio wenno proselita nga agnanaed iti daytoy a lugar, ta ti sumagmamano nga adda idiay Jerusalem idi Pentecostes 33 K.P. ket naggapu iti Pamfilia ket nagsiddaawanda a mangngeg dagiti adalan nga agsasao iti ‘bukodda a pagsasao.’—Ara 2:6, 10.
Iti igid ti baybay wenno iti asidegna masarakan ti adu a kangrunaan a siudad, a kas ti Atalia a sasangladan nga ili, ti Perga iti Karayan Cestrus (Aksu), ken ti Side, a pakailaklakuan dagiti sinamsam dagiti pirata ti baybay ken ayan ti maysa a paglakuan iti adipen. Naglayag da Pablo, Bernabe, ken Juan Marcos manipud Pafo iti Chipre ket nagturongda iti amianan a laud a bumallasiw iti baybay ket “dimtengda idiay Perga sadi Pamfilia.” Saan a masigurado no simmangladda idiay Atalia sada pinagna ti sumagmamano a milia agingga idiay Perga wenno nagdirdiretsoda ketdi a naglayag agingga idiay Perga; naipadamag nga idi un-unana a tiempo, madaliasat ti Karayan Cestrus nalabit agingga idiay Perga. Ditoy a simmina ni Juan Marcos kadagiti kakaduana ket nagsubli idiay Jerusalem, ngem nagturong iti amianan da Pablo ken Bernabe a limmasatda iti bambantay nga agpa-Antioquia sadi Pisidia (iti probinsia ti Galacia). (Ara 13:13, 14; 15:38; 27:5) Nagdindinamag a nakaam-amak dayta a ruta gapu kadagiti bandido. (Idiligyo ti 2Co 11:26.) Idi agsublin dagitoy a dua a Kristiano, limmasatda iti Pamfilia nga agturong idiay Perga ket nangasabada sadiay. Kalpasanna, napanda iti sasangladan idiay Atalia ket naglayagda manipud sadiay nga agpa-Antioquia idiay Siria.—Ara 14:24-26.
Iti adu a tawtawen, ti Pamfilia ket inturayan ti Lidia, Persia, Macedonia, ken Roma. Bayat ti kaaddana iti sidong ti Roma, adda panawen a naikaykaysa dayta iti Cilicia (iti daya) kas probinsia, kalpasanna iti Galacia, ken kamaudiananna iti Licia.—Ara 13:13; 16:6; 27:5.