RIBLA
1. Maysa a di masinunuo a lugar iti makindaya a beddeng ti “daga ti Canaan.”—Nu 32:2, 10, 11.
2. Maysa nga ili iti amianan ti Israel “iti daga ti Hamat.” (Jer 52:9) Ti kaaduan a maikunkuna nga ayan ti Ribla ket dagiti rebba iti asideg ti agdama a Rible iti makindaya a takdang ti Karayan Orontes, agarup 60 km (37 mi) iti amianan a daya ti Baalbek, iti ginget a nagbaetan ti bambantay ti Libano ken Anti-Libano. Nabatad a nagpakarso ni Faraon Necoh idiay Ribla kalpasan nga inabakna ni Ari Josias, idi agarup 629 K.K.P. Iti daydi a tiempo, agturturong ni Necoh iti amianan tapno makirupak kadagiti Babilonio, a mangiturturay idin iti Asiria. Ni Jehoacaz ti simmaruno ken Josias, ngem kalpasan ti tallo a bulan, ni Eliakim (Jehoiaquim) ti insukat kenkuana ni Necoh. Imbilin ni Necoh a maiyeg kenkuana ni Jehoacaz idiay Ribla sakbay nga impanna idiay Egipto daytoy nga ari kas kautibo. (2Ar 23:29-34) Ti Ribla ket nagsayaat a lugar a pagsaadan ti kampo militar. Kinontrolna ti amianan-nga-agpaabagatan a ruta ti komersio ken militar iti nagbaetan ti Egipto ken ti Eufrates. Naruay sadiay ti danum, ket magun-odan ti taraon ken pagsungrod manipud iti ginget ken kadagiti kabakiran iti aglikmut.
Idi agangay, kasta met laeng ti nagpaayan dayta kadagiti Babilonio. Iti maysa a gundaway kalpasan a nangrugi ti pananglakub iti Jerusalem iti maudi a paset ti 609 K.K.P., nalawag a nangipasdek ni Nabucodonosor iti maysa a kampo idiay Ribla tapno iwanwanna ti panagtignay ti buyotna. Iti daytoy a lugar, mabalinna a gubaten ti Damasco wenno makapagsubli a dagus idiay Babilonia no kasapulan. Idi 607 K.K.P., nakautibo ni Zedekias ket naipan ken Nabucodonosor idiay Ribla, a kas met iti dadduma pay a natan-ok a tattao ti siudad idi agangay.—2Ar 25:1, 5-7, 18-21; Jer 39:5; 52:9-11, 26, 27.
Ipapan ti adu nga eskolar a ti “Dibla” iti Ezequiel 6:14 ket maipatarus koma a “Ribla,” a tukoyenda ti Ribla nga adda iti Orontes.—Kitaenyo ti DIBLA.