KINABAKNANG

Kinaruay ti material a sanikua; kasta met, ti kasasaad a kas aduan iti naespirituan a kualidad, pribilehio iti panagserbi, ken anamong ti Dios.

Iti intero a Kasuratan, saan a ti panagikut iti namaterialan a kinabaknang ti naipaganetget, no di ket ti nasayaat a takder ken Jehova a Dios, maysa a takder a mataginayon babaen ti agtultuloy a panangaramid iti pagayatan ti Dios buyogen ti pammati. Ni Kristo Jesus pinaregtana ti sabsabali nga agbalinda a “nabaknang iti Dios” (Lu 12:21) ken agurnongda “kadagiti gameng idiay langit.” (Mt 6:20; Lu 12:33) Ti rekord ti nasayaat nga ar-aramid ti maysa a tao ket mayasping iti kinabaknang a naidulin iti Namarsua idiay langit, a mangipasigurado kadagiti manayon a bendision iti dayta nga indibidual. Dagiti tattao a nagbalin a napulotan-iti-espiritu a paspasurot ni Jesu-Kristo mabalinda nga inanamaen “dagiti nadayag a kinabaknang” ti nailangitan a tawid. (Efe 1:18) Bayat ti ‘ganggannaet a panagnaedda’ ditoy daga, agbalinda a nabaknang wenno aglaplapusanan iti pammati, ayat, kinaimbag, ken dadduma pay a nadiosan a kualidad.​—Idiligyo ti Ga 5:22, 23; San 2:5; 1Pe 2:11, 12; 2Pe 1:5-8.

Dagiti Nabaknang a Patriarka. Dagiti matalek nga adipen ni Jehova a Dios, kas kadagiti patriarka a da Abraham ken Job, saanda a naipaayan iti annongen a mangtulong iti tattao iti ruar dagiti sangakabbalayanda tapno abrasaenda ti pudno a panagdaydayaw. Gapu itoy, agparang a ti tiempoda kangrunaanna a nagpaay iti panangasikaso kadagiti pisikal ken naespirituan a kasapulan dagiti bukodda a sangakabbalayan. Binendisionan ni Jehova dagiti naanep a panagregget dagitoy nga adipenna, iti kasta naaddaanda iti adu a dinguen, adu nga adipen, ken adu a balitok ken pirak.​—Ge 12:16; 13:2; 14:14; 30:43; 32:10; Job 1:2, 3; 42:10-12.

Nupay nabaknangda, saan a materialistiko dagitoy a tattao. Binigbigda a ti namaterialan a kinarang-ayda ket gapu iti panangbendision kadakuada ni Jehova, ket saanda a naagum iti kinabaknang. Kalpasan ti panangparmek ni Abraham kadagiti uppat a nagaaliansa nga ar-ari ken panangbawina kadagiti amin a sanikua a naagawda manipud Sodoma, napaaduna koma ti kinabaknangna iti kasta unay. Ngem nagkedkedanna ti tukon ti ari ti Sodoma nga alaenna dagiti nabawi a sanikua, a kinunana: “Itag-ayko ti imak iti panagsapata ken Jehova a Kangatuan a Dios, Namataud iti langit ken daga, a, manipud iti maysa a linabag agingga iti maysa a galut ti palloka, saan, awanto ti alaek iti aniaman a banag a kukuam, tapno saanmo a kunaen, ‘Siak ti nangpabaknang ken Abram.’ Awan ti agpaay kaniak!” (Ge 14:22-24) Idi napukaw ni Job ti isuamin a dinguenna ken ti annakna, inyebkasna: “Ni Jehova a mismo ti nangted, ket ni Jehova a mismo ti nangala. Ti nagan ni Jehova agtultuloy koma a mabendito.”​—Job 1:21.

Ni Abraham, ni Job, ken ti dadduma pay impakitada a mabalinda ti maitalekan iti kinabaknang. Nagagetda ken umiso ti panangaramatda kadagiti material a sanikuada. Kas pagarigan, kanayon idi a sisasagana ni Job a tumulong kadagiti napanglaw ken naparigatan. (Job 29:12-16) Maigapu iti umiso a kababalinda, adda naimbag a rason a ni Jehova a Dios sinalaknibanna ti ad-adipenna manipud panangsaur dagiti agimbubukodan ken naagum a tattao.​—Ge 31:5-12; Job 1:10; Sal 105:14.

Rumang-ay Idi ti Israel no Natulnog. Kas kadagidi matalek a patriarka, ti namaterialan a kinarang-ay dagiti Israelita nagpannuray iti panangtaginayonda iti umiso a pannakirelasion ken Jehova a Dios. Siiinget a pinatigmaanan ida ni Moises a laglagipenda a ni Jehova a Diosda ti nangipaay kadakuada iti bileg nga agaramid iti kinabaknang. (De 8:18) Wen, ni Jehova Daydiay nangted iti tawid a daga iti dayta a nasion nga adda iti tulag a pannakirelasion kenkuana. (Nu 34:2-12) Mabalinna met a siguraduen nga awatenda ti tudo iti panawenna ket saanda nga agpasar iti pukaw gapu iti kinabassit ti maapit wenno gapu iti iraraut dagiti kabusor a puersa.​—Le 26:4-7.

Panggep ti Dios a ti Israel agbalin a narang-ay a nasion, no natulnog. Kinuna ni Moises: “Luktanto kenka ni Jehova ti nasayaat a kamaligna, ti langlangit, tapno ipaayna ti tudo iti dagam iti panawenna ken tapno bendisionanna ti tunggal aramid ta imam; ket sigurado nga agpautangkanto kadagiti adu a nasion, idinto ta sika saankanto nga umutang. Ket pudno nga ikabilnakanto ni Jehova iti ulo ket saan nga iti ipus; ket addakanto laeng iti ngato, ket saankanto a maipan iti baba, agsipud ta agtultulnogka iti bilbilin ni Jehova a Diosmo.” (De 28:12, 13) Ti kinarang-ay ti nasion nangyeg koma iti dayaw ken Jehova, ken nagpaay kas nabileg a pammaneknek kadagiti nasion iti aglikmut nga isu ti “Manangpabaknang” (1Sm 2:7) iti ilina ket ti Linteg nga intedna kadakuada awan kaaspingna no maipapan iti panangsigurado iti pagimbagan dagiti amin a maseknan.

Ti dadduma nga il-ili natignayda a mangidayaw ken Jehova gapu iti kinarang-ay ti Israel kas nailadawan iti kasasaad ni Ari Solomon. Idi rugrugi ti kinaarina, naikkan iti gundaway nga agkiddaw ken Jehova no ania ti kayatna. Saanna a kiniddaw ti dakkel a kinabaknang no di ket kiniddawna ti sirib ken pannakaammo tapno maukomna ti nasion. Pinatgan ni Jehova ti kiddaw ni Solomon ket nangted met kenkuana iti “gameng ken kinabaknang ken dayaw.” (2Cr 1:7-12; 9:22-27) Kas imbungana, dagiti damag maipapan iti sirib ken kinabaknang ni Solomon kanayon a nainaigda iti nagan ni Jehova. Kas pagarigan, idi a ti reyna ti Sheba nangngegna ti maipapan ken Solomon mainaig ken Jehova, immay manipud adayo a daga tapno kitaenna no pudno dagiti damag maipapan iti sirib ken kinarang-ay ni Solomon. (1Ar 10:1, 2) Gapu iti nakitana, isu natignay a mangbigbig iti ayat ni Jehova iti Israel. Kinunana: “Pudno ti sao a nangngegko idiay bukodko a daga maipapan iti bambanagmo ken maipapan iti kinasiribmo. Ket saanak a naaddaan iti pammati kadagiti sao agingga nga immayak tapno makita koma dagiti bukodko a mata; ket, adtoy! saan a naibaga kaniak ti kagudua. Ti bambanag a nangngegan isuda nga inimdengak linab-awam iti kinasirib ken kinarang-ay. Naragsak dagiti lallakim; naragsak dagitoy nga adipenmo nga agtaktakder a patinayon iti sanguanam, nga umim-imdeng iti kinasiribmo! Mabendito koma ni Jehova a Diosmo, a naragsakan kenka babaen ti panangisaadna kenka iti trono ti Israel; agsipud ta ay-ayaten ni Jehova ti Israel agingga iti tiempo a di nakedngan, iti kasta dinutokannaka kas ari tapno mangipaayka iti hudisial a pangngeddeng ken kinalinteg.”​—1Ar 10:6-9.

Kas narang-ay a nasion, nabalinan dagiti Israelita a tagiragsaken ti taraon ken inumen (1Ar 4:20; Ec 5:18, 19), ket ti kinabaknangda nagserbi a mangsalaknib kadakuada kadagiti parikut nga ipagteng ti kinakurapay. (Pr 10:15; Ec 7:12) Uray pay kasta, nupay maitunos iti panggep ni Jehova a tagiragsaken dagiti Israelita ti kinarang-ay manipud napinget a panagtrabahoda (idiligyo ti Pr 6:6-11; 20:13; 24:33, 34), siniguradona met a mapakdaaranda maipapan iti peggad ti pananglipat kenkuana kas ti Gubuayan ti kinabaknangda ken ti panangrugi nga agtalek iti kinabaknangda. (De 8:7-17; Sal 49:6-9; Pr 11:4; 18:10, 11; Jer 9:23, 24) Napalagipanda a temporario laeng ti kinabaknang (Pr 23:4, 5), saan a mabalin nga ited iti Dios kas subbot a pangispal iti maysa manipud ken patay (Sal 49:6, 7), ken awan pategna kadagiti natay (Sal 49:16, 17; Ec 5:15). Naipakita kadakuada a ti di maiparbeng a panangipangpangruna iti kinabaknang mangituggod iti nakusit nga ar-aramid ken panangkondenar ni Jehova. (Pr 28:20; idiligyo ti Jer 5:26-28; 17:9-11.) Naiparegta met kadakuada a ‘padayawanda ni Jehova iti napapateg a bambanagda.’​—Pr 3:9.

Siempre, ti kinarang-ay ti nasion saanna a kayat a sawen a ti tunggal indibidual ket nabaknang; saanna met a kayat a sawen a dagidiay bassitan iti sanikua awananda iti anamong ti Dios. Dagiti di mapakpakadaan a pasamak mabalin nga iraremda dagiti indibidual iti kinakurapay. (Ec 9:11, 12) Mabalin a ti ipapatay ti makagapu nga adda dagiti maulila wenno mabalo. Dagiti aksidente ken sakit mabalin a temporario wenno permanente a malapdanda ti maysa a tao iti panangaramidna iti nasken a trabaho. Gapuna, naiparegta kadagiti Israelita nga agbalinda a naparabur babaen iti kinabaknangda iti panangsaranay kadagiti napanglaw ken naparigatan iti tengngada.​—Le 25:35; De 15:7, 8; Sal 112:5, 9; Pr 19:17; kitaenyo ti NAPANGLAW; SAGSAGUT TI ASI.

Kinabaknang Kadagiti Pasurot ni Kristo Jesus. Saan a kas kadagiti patriarka ken iti nasion ti Israel, addaan dagiti pasurot ni Jesu-Kristo iti annongen a ‘mangaramid iti ad-adalan kadagiti tattao iti amin a nasion.’ (Mt 28:19, 20) Ti panangtungpal iti dayta nga annongen kinalikagumanna ti tiempo ken panagregget a maikanatad koma a nausar kadagiti sekular a raragpaten. Gapuna, ti maysa a tao a nagtultuloy a kumpet iti kinabaknangna imbes a palag-ananna ti bagina tapno maaramatna ti tiempo ken sansanikuana a mangtungpal iti dayta nga annongen saan a makapagbalin nga adalan ni Jesus, buyogen ti inanama a pananggun-od iti biag idiay langit. Dayta ti makagapu a kinuna ti Anak ti Dios: “Anian a nakarigrigatto a banag kadagidiay addaan kuarta ti iseserrekda iti pagarian ti Dios! Iti kinapudnona, ti maysa a kamelio nalaklaka a lumsot iti abut ti pagdait a dagum ngem iti maysa a nabaknang a tao a sumrek iti pagarian ti Dios.” (Lu 18:24, 25) Dagitoy a sasao ket sungbat iti tignay ti maysa a nabaknang nga agtutubo nga agturay apaman a naibaga kenkuana ni Jesus: “Ilakom amin a bambanag nga adda kenka ket ibunongmo kadagiti napanglaw a tattao, ket maaddaankanto iti gameng iti langlangit; ket umayka agbalinka a pasurotko.” (Lu 18:22, 23) Dayta a nabaknang nga agtutubo nga agturay pagrebbenganna ti tumulong kadagiti marigrigat a padana nga Israelita. (Pr 14:21; 28:27; Isa 58:6, 7; Eze 18:7-9) Ngem ti saanna a kinatulok a mangiranud iti material a sansanikuana, nga aramatenna dagitoy a pangtulong iti sabsabali, ken mangipamaysa iti bagina nga agbalin a pasurot ni Jesu-Kristo, ti nanglapped iti iseserrekna iti Pagarian ti langlangit.

Nupay kasta, saan a kasapulan nga agbalin a nakurapay dagiti pasurot ni Kristo ket kalpasanna agpannurayda iti sabsabali maipaay iti pannakasustento. Imbes ketdi, agtrabahoda a sipipinget tapno mabalinanda nga ipaay ti kasapulan dagiti pamiliada ken kasta met nga adda ‘maibunongda iti asinoman nga agkasapulan.’ (Efe 4:28; 1Te 4:10-12; 2Te 3:10-12; 1Ti 5:8) Mapnekda iti pagtaraon ken pagkawes, a saanda nga ikagumaan ti bumaknang. Dagidiay mamagbalin kadagiti namaterialan a raragpaten kas kangrunaan a pakaseknan ket agpegpeggad iti pannakaigamer iti kinukusit nga ar-aramid ken pannakapukaw ti pammatida gapu iti panangbaybay-a iti naespirituan a bambanag. Napasamak daytoy iti sumagmamano, kas naipakita iti sasao ni Pablo ken Timoteo: “Dagidiay determinado a bumaknang matnagda iti sulisog ken iti silo ken iti adu a minamaag ken makapasakit a tartarigagay, a mangipalned kadagiti tattao iti pannakadadael ken pannakarba. Ta ti ayat iti kuarta isu ti ramut dagiti amin a kita ti makadangran a bambanag, ket babaen ti panangragpat iti daytoy nga ayat nayaw-awan ti sumagmamano manipud iti pammati ket sinalputda ti intero a bagbagida iti adu nga ut-ot.”​—1Ti 6:9, 10.

Siempre, ti kinuna ni Jesus iti nabaknang nga agtutubo nga agturay saanna a kayat a sawen a di mabalin a maaddaan ti maysa a Kristiano iti namaterialan a kinabaknang. Kas pagarigan, idi umuna a siglo K.P., adda nababaknang a Kristiano a naitimpuyog iti kongregasion idiay Efeso. Ni apostol Pablo saanna a binilin ni Timoteo nga espesipiko a balakadanna dagitoy nabaknang a kakabsat nga ikkatanda ti bagbagida iti amin a material a bambanag, no di ket insuratna: “Ibilinmo kadagidiay babaknang itoy agdama a sistema ti bambanag a saanda koma a napalangguad, ken isadagda ti namnamada, saan nga iti pagduaduaan a kinabaknang, no di ket iti Dios, a sibabaknang a mangipaay kadatayo iti amin a bambanag a pagragsakantayo; nga agaramidda iti naimbag, nga agbalinda a nabaknang iti nasayaat nga ar-aramid, nga agbalinda a naparabur, sisasagana a mangiranud, a sitatalged nga agurnongda maipaay iti bagbagida iti nasayaat a pamuon maipaay iti masanguanan, tapno mapetpetanda a sititibker ti pudpudno a biag.” (1Ti 6:17-19) No kasta, dagitoy a nabaknang a Kristiano kasapulan nga agaluadda maipapan iti kababalinda, a pagtalinaedenda ti kinabaknang iti umiso a lugarna ken sipaparabur nga aramatenda dayta a pangtulong iti sabsabali.

Mammon. Sigun iti pannakaawat ti kaaduan, ti termino a ma·mo·nasʹ iti orihinal a pagsasao (wenno, ti Ingles a pormana a “mammon”) ipasimudaagna ti kuarta wenno kinabaknang. (Mt 6:24; Lu 16:9, 11, 13; idiligyo ti AS, KJ, NW.) Awan pammaneknek a dayta a sao ket nagan ti espesipiko a didiosen. Inusar ni Jesus daytoy a termino idi impakitana a ti maysa a tao saan a mabalin nga agpaadipen iti Dios no Kinabaknang ti apona. (Mt 6:24) Indagadagna kadagiti dumdumngeg kenkuana: “Makigayyemkayo babaen iti nakillo a kinabaknang, tapno iti kasta, inton maibus dagita, awatendakayto kadagiti agnanayon a pagnaedan a disso.” (Lu 16:9) Yantangay ti panagikut wenno panagtarigagay iti namaterialan a kinabaknang mabalin a mangituggod iti nakillo nga ar-aramid, mabalin a daytoy ti rason no apay a naawagan kas “nakillo a kinabaknang,” a maisupadi iti naespirituan a kinabaknang. Kasta met, ti namaterialan a kinabaknang, nangnangruna ti kuarta, ket kukua ni “Cesar” ken adda iti sidong ti panangiturayna. Isu ti mangar-aramid iti kuarta ken mangituding iti piho a pateg dayta. Di manayon ti kakasta a kinabaknang, ket mabalin a mapasaran ti pukaw kas ibunga dagiti kasasaad iti ekonomia wenno dadduma pay a kasasaad. Gapuna, ti tao nga addaan iti kasta a kinabaknang rumbeng a saanna nga ikabil ti panagtalekna kadagita, rumbeng met a saanna nga aramaten dagita a kas iti wagas a panangaramat ti lubong iti pangkaaduan maipaay kadagiti inaagum a panggep, kas iti panagakup iti dakdakkel pay a kinabaknang. (1Co 7:31) Imbes ketdi, rumbeng a naalibtak ken naganetget a makigayyem kadagiti agik-ikut kadagiti agnanayon a pagnaedan a disso.

Dagiti agik-ikut “kadagiti agnanayon a pagnaedan a disso” isu ni Jehova a Dios ken ti Anakna a ni Kristo Jesus. (Idiligyo ti Jn 6:37-40, 44.) Dagiti tattao a saan a mangaramat iti ‘nakillo a kinabaknangda’ iti umiso a pamay-an (kas iti panangtulong kadagidiay agkasapulan ken iti panangirakurak iti “naimbag a damag”; Ga 2:10; Fil 4:15) saanda a pulos makapagbalin a gayyem ti Dios ken ti Anakna, ni Kristo Jesus. Ti saanda a kinamatalek iti panangaramatda iti nakillo a kinabaknang ipakitana a saanda a maikari a maitalekan iti naespirituan a kinabaknang. (Lu 16:10-12) Ti kakasta a tattao saanda a pulos makapagbalin a nasasayaat a mayordomo ti di kaikarian a kinamanangngaasi ti Dios, a mangipapaay iti naespirituan a kinabaknang iti sabsabali.​—1Pe 4:10, 11.