ESKUELAAN
Institusion a mangipaay iti pannakaisuro. Ti sao nga “eskuelaan” naadaw iti Griego nga skho·leʹ, a “nawaya a tiempo” ti pamunganayan a kaipapananna; ngarud, daydiay nakaaramatan ti nawaya a tiempo—diskusion, lekteur, panagadal, panagsursuro.
Ti Namarsua insaadna kadagiti nagannak ti pagrebbengan a mangisuro iti annakda iti pudno a kaipapanan ti biag, ti pisikal a biag kasta met ti naespirituan a biag. Iti kadaanan nga Israel, inlasinna met ti tribu ni Levi a mangipaay iti narelihiosuan nga edukasion.—Kitaenyo ti EDUKASION.
Iti naud-udi a tiempo, naaddaan dagiti Judio iti luglugar maipaay iti nangatngato nga edukasion maipapan iti relihion. Kas pagarigan, nagadal ni Saulo (Pablo) iti sakaanan ni Gamaliel. Dagiti Judio kinuestionaranda dagiti kualipikasion ti asinoman nga agkunkuna a mangisursuro iti linteg ti Dios no saan a nagadal kadagiti eskuelaanda.—Ara 22:3; Jn 7:15.
Idi adda idiay Efeso, nangipaay ni Pablo kadagiti palawag iti sinagoga iti las-ud ti tallo a bulan, yantangay dagiti sinagoga ket luglugar a pakaisuruan. Ngem idi a ti sumagmamano sipipinget a binusorda ti naimbag a damag, impan ni Pablo dagiti adalan iti pagtataripnongan ti eskuelaan ni Tirano, a sadiay iti dua a tawen, inaldaw a nangipaay kadagiti palawag. Awan naipaay a detalye maipapan iti panggep a naipasdek dayta nga eskuelaan, ngem nabatad a nawaya ni Pablo a mangaramat kadagiti pasilidad, nalabit iti sumagmamano nga oras iti kada aldaw.—Ara 19:8-10, Rbi8 ftn.
Dagiti paggigimongan ti kongregasion Kristiano nagpaayda kas eskuelaan a pakausigan dagiti lukot ti Hebreo a Kasuratan kasta met ti sursurat dagiti apostol ken dagiti katimpuyogda. Manmano a Kristiano ti makapagikut idi kadagiti amin a Hebreo a lukot wenno kadagiti kopia ti amin a Nakristianuan a sursurat. Dagiti panaggigimong ket gundaway maipaay iti naan-anay a panangusig ken panangibinsabinsa kadagitoy. (Col 4:16) Yantangay awanan dagiti napanglaw a Kristiano iti sabali a material a pagsuratan, dagiti ostracon, kayatna a sawen, dagiti ribak ti nabuong a damili, ti nalabit nangisuratanda kadagiti teksto ti Biblia maipaay iti personal a panagadal ken panangaramat. Bayat a mangngegda ti pannakaibasa ti Kasuratan wenno no adda gundawayda a mangusar kadagiti lukot iti tiempo ti panaggigimong, mabalinda a kopiaen dagita kadagiti ribak ti damili babaen iti tinta. Kabayatanna, ti panageskuela iti pagtaengan maipaay iti intero a pamilia ket nagtultuloy kas napateg a paset ti Nakristianuan nga edukasion. (Efe 6:4; 1Co 14:35) Dagiti Judio wenno dagiti Kristiano nga apostol awan a pulos inautorisaran wenno inannurotda a naiduma nga urnos maipaay iti annak, a kas iti agdama-aldaw a “Sunday school.”