SEDA

Ti kalagdaan kadagiti amin a natural a linabag. Sipud pay idi tiempo ti Biblia, maar-aramaten ti seda iti panagaramid iti napintas ken nalag-an a lupot. Ti seda ket nagtaud iti nadumaduma a kita dagiti arabas ken nangnangruna dagiti silkworm ti Tsina, a mangmangan dagita iti bulbulong ti moras ken mangiparuarda iti pluido nga agbalin a pino a sinulid no tumangken, ket dayta ti agserbi a pannakabalayda. Kadagiti tanem iti maysa a sementerio ti Fenicia iti asideg ti Sabrata, Libya, adda dagiti nasarakan a seda a tela, nga impapan dagiti arkeologo a naabel nasurok a 2,000 a tawen ti napalabasen.

Agparang a nangrugi idiay Tsina ti panagtaraken iti silkworm ket manipud sadiay nagsaknap dayta iti sabali a dagdaga, kas iti India. Ti bambanag a naaramid iti seda ket dineskribir dagiti Griego kas si·ri·kosʹ, isu nga inaigda ti seda iti “Seres” (kunaen ti kaaduan nga isu dagiti Tsino). Iti Kasuratan, nailista ti seda a karaman kadagiti agkakangina a tagilako a gatgatangen ti “Babilonia a Dakkel.”​—Apo 18:2, 11, 12.

Iti dadduma a patarus ti Biblia, naaramat ti “seda” maipaay iti Hebreo a sao a meʹshi iti Ezequiel 16:10, 13. (AS, AT, KJ, JP, Le, Mo, Ro, RS) Sigun iti nabayagen a patpatien dagiti rabbi, ti meʹshi ket tumukoy iti seda; ngem saan a masigurado no pudno daytoy. Gapuna, buyogen ti pammasingked dagiti moderno a leksikograpo, impatarus ti Baro a Lubong a Patarus dayta a sao kas “nangina a material.”