TUL-ONG

Maysa a kadaanan nga alikamen a pangtengngel ken pangdusa, naaramid iti tabla a pakayusokan ti saksaka ti nakatugaw a tao a madusa. (2Cr 16:10; Jer 20:2, 3) Masansan a maaramid daytoy bayat a buybuyaen ken lalaisen ti publiko. Dagiti tul-ong ti Roma ket addaan iti sumagmamano a butaw tapno mabalin a mapagkayang dagiti saka iti kasta unay, a mangdegdeg iti panagtuok. Iti Hebreo, dagiti tul-ong a pangtengngel kadagiti saka ket maawagan iti sadh (Job 13:27; 33:11), ket yantangay naaramidda iti kayo, naawaganda iti Griego a termino a xyʹlon (kayo). Bayat a sibabalud da Pablo ken Silas idiay Filipos, naipit dagiti sakada kadagiti tul-ong.​—Ara 16:24.

Iti dadduma pay a paset iti Hebreo a Kasuratan, adda sabali pay a sao, ti mah·peʹkheth, a naipatarus met kas “dagiti tul-ong.” Yantangay addaan daytoy iti kaipapanan a pannakatiritir, agparang a mapuersa a matiritir wenno mapagbakkuko ti bagi ti tao a maitul-ong. Mabalin a ti saksaka, im-ima, ken tengnged ket mayusok iti daytoy nga alikamen, wenno nalabit naaramat daytoy agraman ti dadduma pay nga alikamen a pangtengngel iti tengnged ken kadagiti takiag. Mabalin a mapagkadua dagiti tul-ong ken ti pagipitan a mangtengngel kadagiti saka kasta met iti tengnged ken kadagiti takiag. (Jer 29:26, NE, NW) Ti panagaramat iti daytoy nga alikamen ket saan nga imbilin ti Linteg nga inted ti Dios iti Israel, ket saan met nga impalubos ti Linteg ti pannakaaramat dagiti pagbaludan.