Aniat’ Napasamaken iti Nakristianuan a Panagsalukag?
“TI KUNAK kadakayo kunak kadagiti isuamin, Agsalukagkayo.” Dagidiay a sasao ni Jesu-Kristo ti umaw-aweng iti laplapayag dagiti napasnek a Kristiano kadagiti adun a siglo. Ngem kasano kaadu kadagiti miembro ti Romano Katoliko, Eastern Orthodox wenno dagiti kangrunaan a paset dagiti Iglesia a Protestante ti addaan pay iti dayta makatignay a pakdaar nga umaw-aweng iti laplapayagda?—Marcos 13:37, King James Version.
Apay a dagiti Kristiano idi ti masapul agsalukagda? Kaibagbaga pay laeng ni Jesus: “Agsalukagkay ngarud, ta dikay ammo no kaano ti iyaay ti apo ti balay, . . . di la ket ta inton umay a kellaat, masarakannakayo a matmaturog.” (Marcos 13:35, 36) No kasta dagiti adalan ni Jesus ti masapul nga agsalukagda iti iyaay ti Apoda, kayatna a sawen, ti iyaay ni Kristo.
Aniat’ panggep ti iyaay ni Kristo? Ti bilinna a maipaay ti panagsalukag ti naited kas paset ti sungbatna iti daytoy nabatad a saludsod dagiti ad-adalanna: “Ket anianto ti pagilasinan iti kaaddam ken iti panungpalan ti sistema dagiti bambanag [“panungpalan ti lubong,” KJ]?” (Mateo 24:3) Sigun iti umas-asping a salaysay, kalpasan ti panangtedna kadagiti adu ti pasetna a pagilasinan, kuna ni Kristo: “Ket iti dayta makitadanto ti Anak ti tao nga umayto iti maysa nga ulep agraman ti pannakabalin ken dakkel a dayagna. Ngem inton dagitoy a banag mangrugida a maaramid, kumitakayo ket itangadyo dagiti ul-uloyo, ta ti pannakaispalyo umasidegen. . . . Inton makitayo dagitoy a maar-aramid, ammuenyo a ti pagarian ti Dios asidegen.”—Lucas 21:27-31.
Dagiti Naimbag a Rason iti Panagsalukag
Gapuna, inikkan ni Jesu-Kristo dagiti adalanna kadagiti naimbag a rason iti panagtalinaed a sialibtak a naespirituan tapno siputanda ti kaitungpalan “ti pagilasinan.” Kaipapanan daytoy a ti apoda ket ‘addan’ a di makita, ta awan pagilasinan a kasapulan no ti kaaddana ket pisikal, makita. Ngem ti naespirituan a kaaddana kaipapananna met a daytoy a dakes a “lubong,” wenno “sistema dagiti bambanag,” ket dimtengen iti “panungpalanna,” wenno panawen ti panagpatinggana. Ket para kadagiti Kristiano, kaipapanan dayta a ti ‘pannakaispalda ket umasidegen.’ Wen, kaipapananna a “ti pagarian ti Dios ket asidegen.”
Saan kadi nga isu daytoy ti kababagas ti Nakristianuan a namnama? Saan kadi aya nga isu daytoy ti banag a naisuro kadagiti isuamin a Kristiano a kararagen, awan sabali: “Amami nga addaka sadi langit, mapasanto koma ti naganmo, umay koma ti pagariam, maaramid koma ti pagayatam, ditoy daga kas met sadi langit”? (Mateo 6:9, 10, The Jerusalem Bible) Tapno lohikal, di aya rebbeng a dagiti Katoliko a mangulit-ulit ti kararagda a Paternoster wenno dagiti miembro dagiti dadduma nga iglesia a mangikarkararag ti Kararag ti Apo agsalukagda tapno makita a ti karkararagenda ket matungtungpal? Wenno ti ket ngata sursuro dagiti iglesiada ti nangikkat ti kaaduan iti kaipapanan wenno kaiyulogan dayta a kararag, a gapu iti dayta awanen ti natda para kadakuada a pagsalukagan?
Apay Adun dagiti Saan nga Agsalsalukag
Rebbeng a dagiti Kristiano ket agsalukagda koma a maipaay ti pagilasinan ti kaadda ni Kristo (Griego, pa·rou·siʹa, a naipatarus nga “iyaay” kadagiti adu a bersion ti Biblia). Apay? Agsipud ta kaipapanan daytoy a ti Pagarian ti Dios, ti mismo a pannakaispalda ken ti panungpalan “ti lubong,” wenno ti agdama a dakes a “sistema dagiti bambanag,” ket asidegen. Rebbengna a dagiti nadumaduma nga iglesia ti Kakristianuan tinulonganda koma dagiti kamkamengda nga agtalinaed a siririing iti naespirituan tapno saanda koma a masarakan a matmaturog inton umay ti Apo. Natungpal aya dagiti iglesia ti misionda iti daytoy a banag?
Ti libro nga insurat ti maysa a masirib ti nagkuna: “Bayat iti panaglabas iti tiempo a ti parousia ket di matungtungpal daytat’ nangiyadayo a nangiyadayo iti masanguanan no maipapan iti iglesia, ket iti agangay nairisgo dayta iti pannakawalangna a naan-anay kas maysa nga artikulo ti pammati.”—The New International Dictionary of New Testament Theology.
Daytoy, iti kinapudnona, ti napasamak. Pinanawan dagiti iglesia ti Kakristianuan ti Nakristianuan a panagsalukag nga imbilin ni Jesus a di koma liwliwayan dagiti adalanna. Saandan nga alerto iti kaadda ni Kristo ken ti iyaay ti Pagarian ti Dios. Inikkatdan iti panagpampanunotda ti pananginanama “ti panungpalan ti sistema dagiti bambanag,” wenno “ti panungpalan ti lubong.”
Ti Pranses a maysa-tomo nga enciclopedia a QUID 1984 ti mangted ti kabbaro a depinasion ti narelihiusuan a pammati maipapan iti panungpalan ti lubong. Iti sidong ti “Characteristics of the Catholic Religion,” kinunana: “Ti Iglesia agparang nga agdama a denipinarna ti panungpalan ti Lubong kas ti indibidual a suot a sanguen ti tunggal tao inton matay.” Kas panangpadakkel ti problema, kuna met ti The New Encyclopædia Britannica: “Dagiti ad-adda a naipasdeken a Nakristianuan nga iglesia impueradan ti eskatolohia [ti pannursuro ti “Maudi a Bambanag”] kas awan mamaayna nga es-estoria.
Gapuna, ania iti makakellaat ngem di malibak a sungbat iti saludsod nga “aniat’ napasamaken iti Nakristianuan a panagsalukag?” Daytat’ pinapatayen “dagiti ad-adda a naipasdeken a Nakristianuan nga iglesia,” kayatna a sawen, ti Romano Katoliko, Eastern Orthodox ken dagiti kangrunaan a paset dagiti iglesia a Protestante. Numan pay dagiti miembro dagitoy nga iglesia saanda a mapabasol, adu kadakuada ti agpampanunot no kasano ken apay a dagiti iglesiada ket pinanawanda manipud panagpampanunotda ti Nakristianuan a panangnamnama ti kaadda ni Kristo, ti iyaay ti Pagarian ti Dios ken ti panungpalan ti agdama a dakes a sistema dagiti bambanag. Dagiti historikal a kinapudno a nangiturong iti daytoy masukimatda iti sumaganad nga artikulo.