Agmaymaysa ken Naragsak kas Payunir
Kas salaysayen ni Margaret Stephenson
MOMBASA, Makindaya nga Africa, 1958. Ti tropiko a kinabarana ti mangbannog unay, nga abbonganna ti isuamin iti kasla agluluag nga asuk. Makapasikor dagiti ngilaw nga umarimbangaw iti aglawlawko. Iti sidong ti atep a yero iti aduana idiay puerto, ti temperatura ti ngangngani 40 degrees Celsius (104° F.). Bayat ti panagur-urayko a siaanus, ti ling-etko ti agayus kadagiti pingpingko. Ti agneb ti agbitbitin iti aglawlawmi kas agluluag a blanket, ket ti angin—a nabasan ken nakulong—ti ngangngani nakapalpalet unay nga angsen. Ti kadi intero a Kenya agbalinto a kastoy?
Nangrugi a pinanunotko no daytoy ket maysa a naimbag a lugar nga agpaay iti maysa nga agsolsolo a babai. Nakakitkitaakon kadagiti retrato ti naglawa a katantanapan a napno kadagiti an-animal, naberde a kabakbakiran, agraman pay dagiti bantay a naabbungotan ti niebe, ngem ditoy . . . “Ay, ania ita ti naaramidakon?” insaludsodko iti bagik. “Ania kadi daytoy a sinerserkakon?”
Dayta ti naidumduma la unay manipud Ottawa, Canada, nga isu idi ti pagnanaedak. Ti panagdaliasat babaen iti taaw inabotna dagiti lima a lawas. Sangapulo ribo a milia tapno makagtengak ditoy! Addanto aya asinoman a mangsabat kaniak? Diak ammo no adda asinoman a Saksi ni Jehova idiay Mombasa, gapuna mabalin a mailadawanyo ti pannakakellaat ken pannakabang-arko a makakita iti maysa a grupo dagiti umis-isem a ruprupa. Makaparagsak unay dayta! Ket anian a nagbara a panangabrasa!
Ti umuna a gimong iti dayta met laeng a rabii ti dakkel naaramidanna a nangpabaaw ti panagbutbutengko maipapan iti daytoy a daga a kabarbaro ken karkarna kaniak. Adda laeng dua a pamilia—anian ti panangapresiar ken pannakaparegtada a makangngeg kadagiti kapkapadasan ken maaddaan iti kadua. Nagdakkelan ti trabaho a maaramidan pay ditoy, pinampanunotko. Kasano ketdin ti panangpanawko kadagitoy sumagmamano a natured a tattao a mangaramid amin a bukbukodda? Dayta umuna a rabii ti nangtulong kaniak iti dakkel unay nga agbalin a determinado nga agtalinaed ken tumulong aginggat’ kabaelak.
Panangsungbat iti Awis
“Umaykay idiay Macedonia!” isu ti imbitasion nga inyawat ti nagpalawag ngangngani sangapulo ket walo a bulan a nasapsapa iti daydiay 1957 nga asamblea dagiti Saksi ni Jehova idiay Seattle, Washington, E.U.A. Naikalikagum kadakam amin nga usigenmi a siinget dagiti personal a kasasaadmi no palubosannakami a mangsungbat iti awis a maipaay iti ad-adu pay nga agtrabaho iti tay-ak, a tumulong a mangikaskasaba ti naimbag a damag ti Pagarian uray pay kadagiti ganggannaet a dagdaga. Pinanunotko iti bagik: ‘Adda aya aniaman a mabalin a makalapped kaniak? Adda aya aniaman a rason no apay diak mabalin nga itukon ti bagik? Agmaymaysaak nga awan met ti supsuportarak. Ket kanayon a maysaak a tao a tartarigagayak ti agaramid kadagiti bambanag iti amin a pusok, ket adtoy ti maysa a direkta a kalikagum manipud ken Jehova a masapul a sungbatak.’ Sidadaras, rinugiak nga insurat amin dagiti lugar nga intuding ti nagpalawag kas dagiti moderno a “Macedonia,” kas pakalaglagipan iti lugar a dakkel pakasapulanna isu a pangawisan ti nasantuan nga espiritu ken Pablo idi umuna a siglo.—Aramid 16:9, 10.
Mabalin a pampanunotenyo no aniat’ namagbalin iti maysa a medio narapis a babai a nasuroken a 50 añosna a situtured ken agbukbukod a napan iti dayta nakaad-adayo a paset ti globo. Ti ngata panagadbentura? Saan, nikaanoman; nalawag a saanak a maysa a tipo a managadbentura. Nalabit daydiay impluensia ni natataengan a Kabsat Bartlett, a siaanus ken siaayat a nangisuro kaniak iti kinapudno aginggana iti panagpabautismok idi 1954. Isut’ kanayon a mangiparparegta iti amin-tiempo a serbisio, nga ipagpaganetgetna ti rag-ona ken dagiti bendisionna. Ngem anian a panagbalbaliw ti kaipapanan dayta kaniak! Ni amak ti mangipakpakitan iti nauneg a panagraem iti Biblia ken Ti Pagwanawanan, ngem di pay pulos nakagteng iti punto a mangala iti nalawag a takderna a maipaay kadagiti kinapudno iti Biblia. Uray siak met, nagduaduaak iti apagkanito. Ngem iti dua ket kagudua a tawen pinadpadasnak a pinaregta ni Kabsat Bartlett a makipaset iti panangaskasaba iti panagbalaybalay. Naawatak no apay a nasesita daytoy a trabaho, ngem mabutbutengak. Iti kamaudiananna, kalpasan ti panangleppasmi ti uppat a dadakkel a libro a pagadalan ken bayat dagiti adu pay a nakapuy a pampambarko, indagadagna ti ipapanko iti lansangan nga agitukon kadagiti magasin. “No addaanka iti natda pay a kinatangsit,” kunana, “daytat’ mangikkat iti dayta.” Anian a nakaskasdaaw ti panangipaay ni Jehova kadatay amin ti pannakabalin a kasapulantayo a mangaramid ti pagayatanna!—Filipos 4:13.
No tumaliawak itan, agyamyamanak unay a ti trabaho a panagpayunir ken dagiti gunggonana ti kanayon a naipasango kaniak kas maysa a kalat. Itan ta naramanakon ken nakitak a ti ministerio ket pudno a makapnek unay a trabaho, idi 1956 naikeddengkon nga aramiden dayta iti amin-tiempo kas maysa a payunir. Yantangay dandaniakon agretiro manipud iti trabahok iti sumaganad a tawen, naikeddengko: ‘Apay a di aramiden daytoy itan, a dagus?’ Daytat’ inaramidko—ket inay-ayatko unay dayta. “Rebbeng aya nga agaplikarak a maipaay iti eskuelaan ti panagmisionero idiay Gilead?” nagsaludsodak iti maysa a nataenganen a pagassawaan. “Saanen,” dayta ti sungbatda, “baketka unayen!” “Bueno, ngarud, kasapulan aya nga agaplikarak nga agtrabaho idiay hedkuarter ti Sosiedad?” Immay manen ti sungbat, “Baketka unayen, Margaret!” ‘Ay,’ napanunotko, ‘agserbiakto lattan iti dakdakkel ti pakasapulan.’ Sisisirib pinaregtadak nga umakar laeng idiay las-ud ti Canada nga umuna tapno makitak no kasano ti pannakibagayko ken pannakitunosko kadagiti panagbalbaliw sakbay a padasek ti sabali a pagilian.
Kalpasan ti panangawatko ti pakaibaonak, nagempakeakon ket nagdaliasat iti 2,500 milias (4,000 km) manipud Vancouver a bimmalasiw iti Canada a mapan Ottawa. Sadiay nasabetko da Aubrey ken Eunice Clarke, a kaidesdestino manipud Gilead School ken mapanda idiay Kenya. Positiboda ken siaasi nga intukonda ti panagsuratda ken panangipaayda kadagiti amin nga impormasion a pampanunotenda a makatulong kaniak. Kalpasan ti sumagmamano a surat a napunno kadagiti praktikal a pammagbaga, pammaregta, suhestion ken pammakdaar ken adu pay a dadduma a bambanag a makatulong iti pangngeddengko no mabalinak dayta, siakon ti nagrubuat.
Napabutnganak aya? Ay, saan! . . . agingga iti kanito a nakagtengak idiay Mombasa. Ngem ti kinabara nga impakita dagiti lokal a kakabsat, ken ti panagreggetda amin tapno maipariknada ti panangabrasa ken panagtarigagayda kaniak, ti di nagbayag nakatulong tapno makapagsimpaakon. Kalpasan laeng ti dua nga aldaw idiay asideg ti puerto, nagdaliasatak a napan iti kabisera, idiay Nairobi, 300 milias (450 km) iti uneg ti pagilian.
Ti Napadakkel a Tay-ak
Idi damo, ti panangaskasabami kaaduanna ti di pormal ken kadagiti laeng Europeo, ta ti trabahomi ket saan pay laeng a nabigbig a legal idiay Kenya. Iti sidong dagitoy a kasasaad, ti karit ti pudno a dakkel unay. Nagadu a tattao ti masapul nga inkam danonen babaen iti naimbag a damag ken mammano a tattao ti mangaramid iti dayta! Kaskasdi, maysa a pundasion ti naisaaden a maipaay iti dakkel a panagsaknap. Anian a nagragsak nga aldaw idi 1962 idi ti naan-anay a panangbigbig ken pannakaawat kas maysa nga asosasion ti Biblia ti naipaayen! Babaen iti daytoy baro a wayawaya mabalinmin ti agbalaybalay ken mangaskasaba kadagiti lokal nga umili ti Africa.
Gapuna nangrugikami, a nakabalan iti dakkel a ragsak ken iti limitado, inkabisado a sermon iti Swahili. Ti panagtignay ti pudno a nangted kadakami ti ragsak. Adu a baro a panangyadal ti Biblia ti narugian ket maragsakanda a makaadal! Ngem dagiti kasasaad naidumada iti nakairuamak, ket malagipko pay a pampanunotek, ‘Ay, anian ti pannakasapul dagiti tattao iti makaited-biag a mensahe ti kinapudno!’
Ti kinamanagpadagos dagiti tattao ti nangnangruna a makaay-ayo a kualidad. No kasano kaadu a tasa ti tsa ti nain-inummi diakon a malagip. Ket iti tengnga amin dagita ti maysa a rissik ti interes ti magangtan, ket ti panangipateg nga ipakpakita dagiti kabbaro a maipaay iti kinapudno ket dakkel a pammaregta kadakam amin nga agtalinaed iti trabaho.
Maldaangan?
Malmaldaanganak aya kas agmaymaysa a nakaad-adayo manipud ilimi? Saan a talaga. Nagadu dagiti gagayyem ken nagadu met iti trabaho! Inaramidmi dagiti bambanag a sangsangkamaysa, nagbibinnisitakami, ken okupadokami. Addada met dagiti gundaway a makiasawa koma iti panagbiagko, ngem diak pulos naisamsamira dayta. Imbes ketdi, nabalinak nga inusar ti kanayonan a wayawayak ken ti panagakar-akar a mabalin laeng iti agwaywayas tapno makapagtalinaed nga okupado iti ministerio, ket daytoy ti nangyeg ti dakkel a ragsak kaniak. Annugotek, a no mapanak agsarungkar kadagiti interesado a pamilia, mapampanunotko no maminsan, ‘Bueno, adda met koma pakasapulan ti maysa nga asawa!’ Yantangay dadduma kadagiti pamilia ti siaasi a mangiramraman kaniak kadagiti bambanag nga ar-aramidenda, mammano a siak ti agbukbukod. Ditoy Kenya addaanak ti naespirituan a pamilia a buklen ti agarup 15 a nagduduma a pribilehiok a tinulongan agingga iti dedikasion ken bautismo. Agingga ita, no matmatmatak ti kongregasion, makitak a maysa kadagitoy nga indibidual ken dagiti lima nga annakda a mangiwarwaragawag pay ti naimbag a damag. Pudno unay, daytoy amin ti mamagbalin iti panagsakripisio ken panagregget a maikari unay. Dagitoy a kabbaro, agraman dagiti inay-ayatko a naespirituan a kakabsatko a lallaki ken babbai, ti nangpunno ti biagko nga adda a kanayon ti banag a maaramidan ket awan unay ti panawen a panagleddaang.
Naiparit ti Trabaho! Agtalinaed wenno Pumanaw?
Anian a pannakakellaat! Kas banag a di ninamnama, maysa nga agsapa nariingkami iti maysa a naan-anay a pannakaiparit ti trabahomi. Awanen panangaskasaba, awanen dadakkel a panagtataripnong, dagiti misionero mapagtalawdan iti mabiit, ket maiparit dagiti pagbasaan. Ti masanguanan ti agpangpangadua. Ania itan ti aramidek? Napanko kinita ti maysa a kabsat a lalaki idiay sanga nga opisina ti Watch Tower. Isu a mismo agim-impake tapno pumanaw. “Pumanawak met aya wenno agtalinaedak?” insaludsodko. Simmungbat: “No mabalinam, nasayaat no agtalinaedka. Mabalin a makatulongka pay laeng.” ‘Bueno,’ napanunotko, ‘immayak tapno agserbiak kadagiti tattao ken tapno ikaskasabak ti naimbag a damag agingga iti kabaelak, ket para kaniak daytoy ti posible pay.’ Gapuna nagtalinaedak. Ngem anian a pukaw ti nariknak idi nga agpaypayapayak kadagiti agpakpakada a misionero idiay eropuerto! Nagadu a nagsasayaat a gagayyem ken am-ammok ti pimmanawen, ket aminda naggigiddanda! Mail-iliwak unay kadakuada agingga pay laeng ita.
No tumaliawak, anian ti panagyamanko ta nagreggetak ti nakigayyem ken nangibangon iti relasion kadagiti lokal a kakabsat ken dadduma pay a nagtalinaed! No diak koma inaramid daytoy, pudno a siak koma ti interamente a nagbukbukoden. Ngem sangsangkamaysa, nabalinanmi a linasat dayta a nadawel a panawen. Ket anian a ragsak ken pannakabang-armi idi a, sumagmamano a bulan laeng kamaudiananna, nagbalin manen a nalawag dagiti bambanag, naikkat ti pannakaiparit, ket ti trabahomi nabigbig manen a legal!
Nagin-inot, adu manen a tulong ti immay. Anian ti panangted dayta amin kadakami ken ti trabaho iti pammaregta! Anian a rag-o ti pannakakita iti panagrang-ay iti trabaho! Idi damo a dimtengak idiay Kenya, adda laeng agarup 30 a kakabsat ken interesado a sipipinget a mangip-ipan ti lawag ti kinapudno kadagiti tattao. Itan addan iti agarup 3,000 a manangibunannag ti Pagarian ken nasurok a 4,000 a panangyadal ti Biblia iti pagilian. Dati pagaammok ti tunggal maysa kadagiti babassit nga asambleami. ngem no kumitaakon iti nagdakkelan, nakapimpintas, ken dagiti napekpek a grandstand kadagitoy nga al-aldaw, imposible daytan. Malaglagipko pay met daydiay immuna a nagbassitan a sanga nga opisina. Itan, imbes a ti maysa a nagbassitan a dua a kuarto nga opisina, addaankamin ti maysa a nagpintas a baro a sanga nga opisina ken dagiti pagimalditan.
Ti Mamabileg a Pannakabalin ni Jehova Kanayon nga Adda
Di pay unay nabayag dagiti matak ti mangrugi a mangriribuk kaniak, a makasapul ti medio nagastos nga operasion. Daytoy koma ti nangparigat iti bumasbassiten a magastosko. Ditoy manen, masapul nga ikeddengko no agsubliakon idiay Canada wenno padpadasek ti agtalinaed pay iti nakaitudingak kas payunir. Pinagbalinko daytoy a parikut a maysa a banag iti panangikararag. Gapuna mabalin a mailadawanyo ti ragsakko idi a nangngegko ti damag a ti gobierno ti Canada ket madama a balbaliwanna dagiti linlintegna tapno ipalubosna ti pannakabayad ti pension kadagiti umili nga uray dida agnanaed idiay Canada. Impakita ni Jehova kaniak ti dalan a papanak, ket maragsakanak, ta pinagbalinkon ti Kenya a pagtaengak ket pudno a kayatko ti agtalinaed.
Kadagiti adu a tawtawen ti pannakirelasionko ken ni Jehova ti dimmegdeg. Kas agmaymaysa a babai iti maysa a pagilian nga Africano, isut’ nakitak a maysa a Manangsalaknib. Isu met ti mangpappapigsa kadatayo, ta iti edadkon a 77 kaskasdi a maysaak pay la a payunir ket ar-aramidek daytan iti napalabas a 27 a tawtawen. Naadalko met ti kumpet iti banag nga umiso no rumsua dagiti parikut. Idi agangay, dagiti bambanag kanayon nga agbalbaliwda; saanda nga agtalinaed a kasta met laeng iti agnanayon. Ket anian a ragsakyo no agtalinaedkayo a matalek! No maipapan kaniak, bueno, aginggat’ kabaelak, manginanamaak a makapagtultuloy nga agserserbi ken ni Jehova kas maysa a naragsak a payunir.
“Naragsak daydiay adda kenkuana ti Dios ni Jacob a badangna,
A ti inanamana adda ken Jehova a Diosna,
Isu a Nangaramid iti langit ken daga,
Ti baybay, ken amin nga adda kadakuada,
Isu a mangsalimetmet ti pudno nga agnanayon.”
[Ladawan iti panid 25]
‘Ti reaksion kadagiti sermonmi a Swahili nangted ragsak kadakami’