Anian a Nagsudi ti Pannakigayyemmo, O Dios!
Kas salaysayen ni Daniel Sydlik
NANGRUGI ti biag para kaniak iti maysa a pagtalonan nga asideg ti Belleville, Michigan, idi Pebrero 1919. Maysa a komadrona ti timmulong iti pannakaiyanakko, yantangay ti dayo a nanangko imbilangna a di kasapulanen ti maysa a doktor. “Apay a mapan pay laeng iti ospital? Saanak a masakit,” ibagana iti killokillo nga Inglesna iti siasinoman nga agsaludsod no sadino ti pakaipasngayan ti anakna.
Dagiti tiempo idiay pagtalonan narigatda. Iti panagsapsapulda iti nasayaat a panagbiag ti pamiliami immakar idiay Detroit. Di nagbayag kalpasan dayta, ni Tatang ti nagsakit ket natay idi agtawenak laeng ti tallo. Isu ti aktibo a nakitimtimpuyog iti International Bible Students, a pagaammo ita kas dagiti Saksi ni Jehova.
Napanawan ni Nanang nga addaan innem nga annak ken dagiti ut-utang a babayadan. Napalalo idi ti panangbusbusorna iti relihion ni Tatang, ngem kalpasan ti ipapatayna isut’ nagturong idiay Biblia tapno ammuen no apay dayta ti nangkayaw unay ken ni tatang. Sumagmamano a tawen kalpasanna, isut’ nagbalin met a maysa kadagiti Saksi ni Jehova.
Kalpasan ti ipapatay ni Tatang, nagtrabaho ni Nanang kas maysa a serbidora iti rabii ken inaywananna ti pamiliana bayat ti aldaw. Daytoy ti nagtultuloy agingga a nakiasawa manen iti kamaudianna kalpasan sumagmamano a tawen. Ti agsioman kadakami ti sibaballigi a nangirason a ti kasayaatan a lugar a pangpadakkelan kadagiti ubbing ket idiay nalawa a kataltalonan a saan ket nga idiay nakapekpekpek a siudad.
Maysa a pagtalonan a 55 acres (22 ha) ti nagatang idiay asideg ti Caro, Michigan. Idi nakagtengkam sadiay idi primavera ti 1927, dagiti kakaykayuan agsabsabongda. Ti angin ti napno iti nabanglo a sayamusom dagiti atap a sabsabong, ket dagiti kaykayo agsabsabongen. Addada dagiti pagdigosan nga abut, kaykayo nga ulien, an-animal a pakipagay-ayaman. Ti biag ditoy ti nakaskasdaaw! Di pulos umasping iti siudad. Nupay kasta, ti panagbiag kadagiti aw-away ti narigat para ken Nanang. Dayta ti panagpayunir iti karirigatanna—awan ti agay-ayus a danum, awan dagiti makin-uneg a tubtubo ti danum, awan elektrisidad.
Dagiti panawen ti kalam-ekna ti nakabaybayag ken nakaroda. Dakami nga annak maturogkami idiay kuarto iti baba ti bubongan, a sadiay ti niebe masansan tumrem idiay atep ket literal nga abbongutanna dagiti katre. Iti kabigatanna pudno a pagtuokan ti panangisuot kadagiti nakalamlamiis a pantalon a no maminsan kimterda a nakatangtangken. Dagiti trabaho idiay kamarin ti masapul a maaramid sakbay ti pammigat. Kalpasanna immayen ti pannagna a lumasat kadagiti kakaykayuan a mapan ageskuela, nga adda laeng maymaysa nga asideg a pagadalan a sadiay dagiti walo a grado ti sursuruan ti maysa a mannursuro.
Dagiti Naespirituan a Pangrugian
Ni Nanang ti addaan pudpudno a panagayat iti Dios ket dayta ti nangimpluensia iti dakkel kadakami nga annakna. Kanayon a kunkunaenna iti pagsasao a Polako: “Ti Dios ti nangted kadatayo iti maysa a nagpintas nga aldaw.” Dakami nga ubbing rummuarkami tapno makita no ania ti sarsaritaenna—tapno masarakan laeng nga agtudtudo gayam. Para ken Nanang tunggal banag a mapasamak ket kasla pagayatan ti Dios. No maipasngay ti maysa a kigaw a baka wenno agitlog dagiti manok wenno agtudo ti niebe, daytat’ adda kaipapananna iti Dios no maipapan kenkuana. Ti Dios ti responsable kadagiti naimbag a bambanag.
Ni Nanang ti manamati iti kararag. Ti panagkararag ket maysa a banag nga inkapilitan kadakami iti oras ti pannangan. “Agkiwerkiwer ti ipus dagiti aso no pakanem ida. Basbassit aya ti panangipategtayo ngem kadagiti aso?” kunaenna. Pagkararagennakami met sakbay a mapankami maturog. Yantangay awan kadakami ti makaammo ti Kararag ti Apo iti Ingles, pagparintumengennakami ket ulitenmi dagiti sasao iti kararag iti Polako kalpasan ti panangikararagna.—Mateo 6:9-13.
Dagidiay dagiti al-aldaw a nabayag pay sakbay ti telebision. Kalpasan ti panaglennek ti init, awanen ti adu a maaramidan no di mapan maturogen. Paregtaennakami ni Nanang nga agbasa. Basaenna ti Biblia iti sibay ti maysa a lamparaan. Ket dakami nga agtutubo agbasakami kadagiti publikasion a nagun-odan manipud kadagiti agdaldaliasat a ministro ti International Bible Students, kas ti The Harp of God, Creation, ken Reconciliation. Gapuna ti pannakipagayam iti Dios ti nangrugin a masukay.
Idi karrugi ti 1930 sumagmamano nga estudiante ti Biblia manipud Saginaw, Michigan, ti simmarungkar ken nangparegta kadakami a mangaskasaba kadagiti dadduma. Ngem yantangay awan met ti organisado a panagadal ti grupo iti Biblia wenno asideg a kongregasion, ti panangaskasabami ti saan unay a madmadlaw. Ti naespirituan a panagdakkelmi iti kaaduan a pasetna ti kasla nakaturog.
Gapu kadagiti panawen ti karigatna idi 1930’s, nesisita para kaniak a pumanaw iti pagtaenganmi tapno agsapul iti trabaho idiay Detroit. Ti pagtalonanmi dakkel nakaisaldaanna, ket tarigagayak nga ilapsut dagiti bagbagimi iti sidong dayta a pakadagsenan. Ti Detroit, nupay kasta, ket maysa idin a siudad dagiti nakalinea a tattao a dumawdawat ti tulong maipapan iti taraonda. Rinibo a tattao ti sitatakder kadagiti linea, no maminsan agpatpatnag, nga ar-aribongbonganda ti mapupuoran a kayo wenno uging a paginuduan, nga ikagkagumaanda ti agtalinaed a nabara agingga a luktan dagiti opisina a pagempleoan dagiti ruruanganda. Nagasatak a nakaala iti trabaho iti maysa a pabrika iti auto.
Ti Naespirituan a Panagdakkel
Saan nga agingga iti maud-udi a paset dayta a dekada, idi addaakon idiay Long Beach, California, a naparissik manen ti naespirituan nga interesko iti nabunga a pamay-an. Naiyawat kaniak ti maysa nga imbitasion a mapan iti maysa a palawag publiko. Dayta a Domingo inatenderak ti damdamo a pannakigimongko idiay Kongdon Hall. Sadiay nagam-ammokami kada Olive ken William (Bill) Perkins, nasasayaat a tattao nga addaan nagsudi a pannakirelasion ken ni Jehova a Dios.
Ni Sister Perkins ti nakaskasdaaw a mannursuro iti Sao ti Dios, nga us-usarenna ti Bibliana a silalaing kas panangusar ti maysa a siruhano iti kutsilio a pagoperana. Ikabilna ti nagdakkelan a Bibliana a King James Version iti kanigid nga imana, dilpatanna ti tanganna iti makingkanawan, ket ukradenna dagiti pinanid a bersikulo por bersikulo. Makayawan dagiti tattao iti laingna ken babaen kadagiti isursurona kadakuada manipud iti Biblia. Isu ti nakatulong iti panangiyeg kadagiti adu a tattao iti pannakaawat iti pangpanggep ti Dios. Ti pannakipagtrabaho a kaduana iti ministerio ket maysa nga inspirasion. Daytat’ nangparegta kaniak a mangala met iti amin-tiempo a ministerio ti panagpayunir idi Setiembre 1941.
Ni Sister Wilcox ti sabali pay a nangtulong kaniak. Isu ti maysa a natayag, nadayaw, puraw ti bubuoknan a babai nga addan kadagiti tawenna a 70 a nakadaldalimanek ti pannakasagaysay dagiti buokna iti ulona, a daytat’ napinggol met. Ti kawkawesna ti kanayon a mapakuyogan iti nakaay-ayat a naglawa ti bulongna a kallugong. Ti nakasaysayaat pannakadaitna, a bestida a dumanon iti bukongbukongna isu ti addaan espesial a langana, kas maysa a karuruarna manipud 1880’s. Dakam a dua ti nangaskasaba kadagiti distrito iti negosio idiay Long Beach.
Insigida a masdaawan dagiti manedyer apaman a makitada ni Sister Wilcox. Ket buyogen iti magagaran a kinaragsak isut’ pastrekenda iti opisinada. Siak metten ti sumursurot kenkuana. “Ania dayta?” isaludsodda a buyogen ti panagraem. “Matulongankay kadi?”
Awan panagalikaka ni Sister Wilcox, a buyogen iti perpekto nga Ingles ti maysa a propesor, sumungbat: “Addaak ditoy tapno sagudayek kadakayo daydiay balangkantis iti Apocalipsis a nakasakay iti animal.” (Apocalipsis 17:1-5) Mapamisuot pay dagiti manedyer ket iprenteda ti panagtugawda, a pampanunoten no ania manen ti sumaganad iti dayta. Kalpasanna ni Sister Wilcox ti mangiladawan kadakuada maipapan ti panungpalan daytoy sistema dagiti bambanag. Masansan a ti tignayda kanayon a makaikeddeng. Kayatda a magun-odan ti aniaman nga adda kenkuana. Iti inaldaw makaipaimakami iti literal a kinarkarton a literatura. Ti trabahok isu ti panangpatokar iti ponograpo apaman nga ikalikagumna dayta a patokarek, ken agbalin nga awan butengna ken maingel aginggat’ mabalin kabayatan ti panagsasaona.
Dagiti Baro a Destino
Ti maysa a sobre manipud Watchtower Society ti kanayon a mangkellaat kaniak. Maysa kadagita a sobre a naawat idi 1942, a naglaon iti pakaidestinuan nga agserbi kas espesial payunir idiay San Pedro, Caliifornia. Sadiay ni Bill ken Mildred Taylor ti nangilukat ti pagtaenganda kaniak. Kinasapulanna ti dakkel a panangdisiplina iti bagi nga agtrabaho nga agbukbukod iti tay-ak ti ministerio iti inaldaw-aldaw. Ngem daytat’ ad-adda a nangiyadani kaniak ken ni Jehova, a gapu itoy pudno a mariknak unay ti pannakipagayamna. Kalpasanna impatulod ti Sosiedad ni Georgia ken Archie Boyd, agraman ti anakda a lalaki ken anakda a lalaki, ni Donald ken Susan, a tumulong nga agtrabaho iti teritoria. Dagiti Boyds agtataengda iti maysa a 18-pie (5.5-m) a trailer agraman amin dagiti abasto ken sansanikuada.
Ti sabali pay a sobre manipud Sosiedad ti dimteng para kadakami! Kasla adda iti nakalamlamiis a banag nga agpangato ken agpababa kadagiti dorimi bayat a basbasaenmi ti baro a pakaidestinuanmi—Richmond, California, iti amianan laeng a paset ti San Francisco. Agpapan pay iti probabilidad a ti daan a kotse ken trailermi ket makadanon sadiay, nagempakekami ket nagrubuatkamin. Kaarigmi la dagiti gypsies nga agdaldaliasat, a mangtartarimaan ti makina ken mangpatpatse kadagiti goma idiay dalan. Idi nakagtengkami met laengen idiay Richmond, ti tudo ti bumayakabak unay.
Itan ti Gubat Sangalubongan II madaman. Dagiti pagaramidan ti bapor ti Kaiser ti umarimbangaw iti panagar-aramidda kadagiti “Liberty Ships,” kas panangaw-awagda kadakuada. Ti trabahomi ket isut’ panangasaba kadagiti tattao nga immarak ditoy nga agtrabaho. Manipud nakasapsapa unay agingganat’ nakarabrabiin, sarsaritaenmi ti maipapan iti Pagarian, a masansan agawiden a napaparaw manipud panagsasao iti kasta unay. Nagadu a panangiyadal iti Biblia ti narugian. Dagitoy a trabahador iti pagaramidan ti barko ti managparaburda ken managpadagos a tattao a mangipapaay iti inaldaw-aldaw a kasapulanmi. Ti teritoria ti aktual a nangsuportar kadakami a di kasapulanen iti panagtrabahomi iti paset-tiempo a panggedan.
Dagiti Kapadasan iti Pagbaludan
Dagiti agtutubo a lallaki maaw-awaganda nga agpasalista iti puersa armada. Dagiti kakabsatko iti lasag, a saan a Saksi, nagboluntarioda ken agserserbida kadagiti paratroops ken engineering corps. Nagaplikarak a maipaay iti exemption kas maysa a ministro a gapu ta ti konsiensiak bumusbusor iti gubat. Ti Draft Board dida kayat a bigbigen ti kasasaadko kas ministro. Siak ti inarestoda, naukom, ket idi Hulio 17, 1944, nasentensiaan ti tallo a tawen a nadagsen a panagtrabaho idiay McNeil Island Federal Penitentiary idiay Estado ti Washington. Idiay pagbaludan naadalko a ti pannakigayyem ni Jehova ti agpaut nga awan inggana.—Salmo 138:8, The Bible in Living English.
Impupokdak iti makabulan idiay pagbaludan ti siudad ti Los Angeles, nga ur-urayen ti pannakaiyakarko idiay McNeil Island. Dagiti umuna nga impresion iti panagbiag iti pagbaludan narigatda a malipatan, no kasano ti panangipukpukkaw dagiti balud kadagiti narugit a sasao kadagiti agbambantay ken kadakami bayat a dakami ti iserserrekda. Wenno no kasano ti panagmammandar dagiti guardia: “Siputanyo dagiti ruangan!” Ti aweng dagiti de koriente a ruangan nga agserra ti kaasping ti aweng dagiti gurruod iti adayo. Bayat nga agserra a saggaysa dagiti ruangan, umasideg nga umasideg ti aweng ti panagserrada aginggana a dagiti mismo a ruangan idiay yanmi ti agkuyegyeg ken maserraan a buyogen iti nakaaw-aweng a pannakakellaat! Adda sadiay dayta rikna a naipupokkan ken umapay pay ti panagbuteng. Dagus a nagkararagak iti Dios a tulongannak, ket insigida met a maysa a nabara a natalna a rikna ti immapay kaniak, maysa a kapadasan a diak pulos maliplipatan.
Idi agosto 16, a kadua ti maysa a grupo dagiti dadduma pay a balud, pinusasandak ken kinadenaandak. Kalpasanna, iti sidong iti managsiput a mata ti maysa nga armado a puersa ti polisia, kinuyogdakami a nagna a limmasat iti nakaad-adu a tattao iti tengnga ti aldaw idiay Los Angeles a nagturong iti maysa a lugan ket sadakam inyakar iti maysa a tren iti pagbaludan nga agturong idiay McNeil Island. Dagidiay a kadena ti balud ti nangted dakkel a ragsak kaniak, ta dayta ti nangikawing kaniak a kadua dagiti apostoles ni Kristo a nakadenaanda met gaput’ kinatarnawda.—Aramid 12:6, 7; 21:33; Efeso 6:20.
Bayat nga ilislistadakon idiay pagbaludan ti McNeil, maysa nga opisial a situtugaw iti lamisaanna ti nagsaludsod kaniak: “Maysaka kadi a J.W.?” Dayta ti nangkellaat kaniak, ta dayta ti damo pay laeng a pannakangngegko iti termino a “J.W.” Ngem dagus a natarusak no ania ti ibagbagana, gapuna kunak, “Wen!”
“Mapanka sadiay,” kunana. Masdaawanak pay a nakangngeg kenkuana a nangisaludsod iti lalaki nga adda iti likudak iti isu met laeng a saludsod: “Maysaka kadi a J.W.?” Ti lalaki ti insigida a simmungbat, “Wen!”
“Sika a naindaklan nga ulbod!” kuna ti opisial, nga agkatkatawa. “Dika ammo no ania ti J.W.” Naammuak ti kamaudiananna a daydiay a lalaki ket maysa a timmangkenen a kriminal nga addaan iti rekord ti panagbalud a kas kaatiddog ti takkiagna. Ti “J.W.” siempre, kaipapananna “Jehovah’s Witness,” ket isu saan a maysa a Saksi.
Rabii idin, ket maysa a guardia ti nangkuyog kaniak a limmasat iti kasipngetan nga agturong iti kuartok. Narigat a patien nga addaak iti maysa a pederal a pagbaludan ginasgasut a milia ti kaadayona manipud iti pagtaenganmi wenno manipud maysa nga am-ammok. Iti dayta a kanito adda nakitak nga agturturong kaniak idiay kasipngetan. “Shhh!” kunana bayat a nakikatugaw kaniak iti katre. “Maysaak a kabsat. Kinuna ti puon ti ubas a maysa a Saksi ti umay.” Inyam-ammona ti bagina ket nangted kadagiti sumagmamano a sao a pammaregta, nga imbagana kaniak maipapan iti maysa a grupo a panagadal ti Pagwanawanan a maipalpalubos iti uneg ti pagbaludan kada malem ti Domingo. Maibusor kadagiti pagalagadan ti rummuar manipud kuarto ti maysa apaman a nagiddepen dagiti silaw, gapuna apagbiit laeng ti panagtalinaedna. Ngem kadagidiay sumagmamano a kanito, nariknak manen ti nasudi a pannakigayyem ni Jehova a naiparangarang kaniak babaen iti dedikado nga adipenna.
Dagiti tampok ti panaggianko idiay pagbaludan isu dagiti masansan a panagbisita ni A. H. Macmillan manipud hedkuarters ti sosiedad idiay Brooklyn. Isu ti maysa a “Bernabe,” maysa a manangparegta, no adda maysa a kasta. Idi immay napalubosankami nga agtataripnong idiay kumidor, ket aminmi a Saksi ken adu pay a dadduma a balud ti nagaribongbong a nangdengngeg kenkuana. Isu ti naglaing a pumapalawag, ket uray pay dagiti opisiales ti pagbaludan tagiragsakenda ti nagdengngeg kenkuana.
Inorganisarmi ti bloke ti selda ken dagiti dormitorio kas teritoria a pangaskasabaan. Sistematiko nga inkaskasabami ti naimbag a damag ti Pagarian kadagitoy a luglugar kas ti panagtrabahomi iti bloke ti sosiedad sakbay a naibaludkami. Ti panangawatda iti nagduduma ken narigat a pugtuan. Ngem addada lapayag a dumngeg. Dagiti mannanakaw iti banko ken dagiti dadduma pay agraman dagiti guardia iti pagbaludan, nagturongda ken Jehova ket nabautisaranda. Pagragsakak pay laeng a malaglagip dagita a kapkapadasan.
Dagiti Tignay a Nangmolde iti Panagbiagko
Idi karrugi ti 1946, idi nagpatinggan ti gubat, naibulosakon manipud pagbaludan. Adda nga agur-uray kaniak ti maysa manen a sobre manipud Sosiedad! Ti sumaganad a pakaidestinuak kas espesial a payunir ket idiay Hollywood, California! Ti siudad dagiti sinsinan. Sawen ti maipapan kadagiti karit! Addada iti tiempo a nalaklaka koma iti panangilako ti reprihirador kadagiti Eskimo ngem iti panangallukoy kadagitoy a tattao nga agadal iti Biblia. Kaskasdi, nakain-inayad ngem nakasigsigurado, nasarakan dagiti “karnero” ti Apo.
Bayat a tumabtabuno iti “Glad Nations” nga internasional a kumbension idiay Cleveland, Ohio, idi Agosto 1946, ni Milton Henschel, sekretario ken Nathan Knorr, nga isu idi ti presidente ti Watchtower Society, ti nangpasardeng kaniak ket sinaludsodna: “Kaanokanto nga umay idiay Bethel, Dan?” Imbagak kenkuana a maragsakanak nga agpaypayunir. “Ngem kasapulandaka idiay Bethel,” kunana. Kalpasan ti sumagmamano pay a sao, naibusanakon kadagiti pagpambar. Inay-ayatko unay ti California ket pagam-amkak ti panunot nga agtaeng idiay Nueva York. Ngem malagipko pay a kinunak iti bagik, ‘Dan, no ni Jehova kayatnaka idiay Brooklyn, no kasta Brooklyn ti papanam.’ Gapuna idi Agosto 20, 1946, rinugiak ti serbisiok idiay Bethel, ti hedkuarters dagiti Saksi ni Jehova idiay Brooklyn.
Iti adu a tawtawen nagtrabahoak idiay pagaramidan ti libro iti pabrika idiay Brooklyn nga agar-aramid ti nagduduma a trabaho nga agkasapulan ti pigsa. Idi agangay naibaonak idiay Subscription Department, a nangted manen ti baro a direksion. Kalpasanna immay dagiti karit maipaay iti panagpampanunot, a kas ti panagsurat kadagiti script ti radio ken ti panagibrodkas idiay estasion ti radio ti Sosiedad a WBBR. Nagtrabahoak met idiay Writing Department iti 20 a tawtawen, a pinadpadasko met a maragpat ti nangato a pagalagadanna. Kabayatanna, addada met ti pannakadutok kadagiti korporasion ti Watchtower Society ti Pennsylvania ken Nueva York, agirekord kadagiti drama, dagiti pakaitudingan nga agpalawag kadagiti kumbension distrito ken internasional, ken nagadu pay a nagduduma a pribilehio iti serbisio a nakaad-adu unay tapno saggaysaen.
Kalpasanna idi Nobiembre 1974, sabali manen a sobre ti dimteng. Daytoy ti naglaon iti maysa a di nakapappapati, diak pinampanunot a pakaitudingak. Naawisak nga agserbi kas kameng ti Bagi a Manarawidwid dagiti Saksi ni Jehova. Nariknak ti naan-anay a diak pannakaikari ken sipapakumbaba a nagyamanak. Agarup sangapulo a tawtawen ti napalabasen nanipud iti dayta a pannakadutok, ket dagiti panagrikriknak ti kaskasdi nga isu pay met laeng.
Dagiti naglabas a tawtawen ti napabaknang babaen kadagiti natauan a pannakirelasion kadagiti dedikado ken debosionado a lallaki nga agayat ken ni Jehova nangnangruna ngem ti biagda—dagiti lallaki kas kada Judge Rutherford, a naaddaanak met ti pribilehio a nakaammo kenkuanan iti pagtaenganna idiay San Diego, California. Pribilehiok met ti nakipagtrabaho a kadua dagiti dadduma pay a kakasta a lallaki, agraman ken Hugo Riemer, Nathan Knorr, Klaus Jensen, John Perry, Bert Cumming, ken dagiti nagadu a dadduma pay nga espiritual a higante, “dadakkel a kaykayo ti kinalinteg.”—Isaias 61:3.
Ken ti naikkan iti pribilehio a makakita iti organisasion ni Jehova a dumakkel manipud kas sangkaakup a 50,000 nga agibumbunannag ti Pagarian iti intero a daga iti ngangngani tallo a milion ket saan a bassit a dayaw. Makaparagsak a maimatangan ti panagdakkel ti panagipablaak manipud iti sumagmamano laeng a pagimalditan agingga iti dinosdosena a paktoria a supsuportaran ti 95 a sangsanga a mangiwarwaragawag iti 203 a dagdaga iti intero a lubong. Dagiti panagbalbaliw ken panangibagaybagay ti teknolohia ken ti panangusar ti kompiuter ti pudno a nakaskasdaaw unay. Ti pannakaimatang kadagitoy amin, ket maysa a din matngelan no di uliten dagiti sasao ti Mateo 21:42: “Ni Jehova ti nangaramid iti daytoy, ket nakaskasdaaw ngamin kadagiti matatayo.”
Maysa a nabaknang ken makagunggona a panagbiag, no iyar-arig ti panagsarita. Bayat met ti pannagna dagiti panawen nasarakan met ti gundaway a makiasawa iti nagpintas a balasang manipud Hebburn, Inglatera. Ni Marina, nga asawak, ket maysa nga inted-Dios a manangsuportar. Anian a pudno dagiti sasao iti Proverbio 19:14: “Balay ken kinabaknang tawiden ida kadagiti amma, ngem ti manakem a babai nga asawa aggapu ken Jehova.”
Ti intero a kapkapadasan iti biag, kas maysa a mangsalikawkaw a paglinongan, adda a kankanayon iti pannakabalin a mangsustiner iti pannakigayyem ti Dios. Ti panangmennamenna iti Sao ni Jehova, a dardarepdepen dagiti kaipapananna, ken ti panagsukimat ken panagsapsapul ti pannakaawat ken sirib ti nangpunno kadagiti or-oras ti panagriingko kadagiti naespirituan a kinabaknang ken pannakapnek. Uray pay iti daytoy a kanito, ti dakkel a ragsak ti mangsalinong kaniak no basbasaek dagiti sasao ti salmista: “Nagasat ti nasion a ti Diosna isu ni Jehova, ti ili a pinilina a pagtawidenna met laeng! Ti kararuatayo nagur-uray ken Jehova; isu ti saranay ken kalasagtayo; ta ti pusotayo agragsakto kenkuana a gapu ta nagtalektayo iti nasantuan a naganna. Agpaay kadi kadakami ta kinamanagayatmo, O Jehova, a kas iti pananginanamami kenka.”—Salmo 33:12, 20-22, By.
[Ladawan iti panid 23]
Ni Olive Perkins maysa nga inspirasion kaniak
[Ladawan iti panid 24]
Ti pamilia ti Boyd tinulongandakami a nangtrabaho iti teritoria idiay San Pedro, California
[Ladawan iti panid 25]
Idiay 1946 “Glad Nations” a kumbension a kadua dagiti pada a Saksi a nabiit pay a naibulos manipud pagbaludan ti McNeil Island
[Ladawan iti panid 26]
Maysa a brodkas ti agsapa ti Domingo iti WBBR