Panangpapigsa ti Bagbagitayo kadagiti Kaitungpalan ti Sao ni Jehova

“Saan laeng a ti tinapay, ti pagbiagto ti tao no di ket ti isuamin a balikas a rummuar iti ngiwat ni Jehova.”​—MATEO 4:4.

1. Kasano a ni Jehova ti Naindaklan a Manangipaay iti Taraon, ket ania dagiti sasao ni Jesus maipapan iti kasapulan ti tao?

NI Jehova isut’ maysa a naindaklan a manangipaay iti taraon. Imparangna ti bagina met laeng a kasta iti maysa a tao iti immuna a kapitulo iti Biblia. (Genesis 1:29, 30) Iti naud-udi pay a tiempo, ni salmista David siyayaman a nagkuna ken Jehova: “Dagiti matmata dagiti isuamin agur-urayda kenka, ket sika itdem kadakuada ti taraonda iti maitutop a tiempo. Ukradem ta imam ket penkem ti tarigagay ti isuamin a nabiag.” (Salmo 145:15, 16) Wen, ni Jehova nangipaay a siwawadwad iti taraon agpada iti tao ken animal. Nupay kasta adda nagdumaanda. Nupay no dagiti an-animal kasapulanda laeng ti pisikal a taraon, impakita ni Jesus a ti tao kasapulanna saan laeng a ti pisikal a tinapay, wenno taraon. Isu ti ‘masapul nga agbiag iti isuamin a sasao a rummuar iti ngiwat ni Jehova.’​—Mateo 4:4.

2. Ania koma ti ammotayo maipapan iti kaipapanan dagiti sasao ni Jesus idiay Mateo 4:4?

² Sinarita ni Jesus daytoy kas sungbat ken Satanas, isu a nangpadas a mangsulisog Kenkuana a simimilagro a mangbalbaliw kadagiti bato a pagbalinen a tinapay. Ti Diablo saanna nga impilit iti punto ngem dagus a napan iti sabali a pannulisog. Babaen iti panangipato iti di umiso a pamay-an a panangiyaplikarna iti Salmo 91:11, 12, mabalin a ni Satanas saanna pay a naawatan no ania ti kayat a sawen ni Jesus iti sungbatna iti umuna a pannulisog. (Mateo 4:3-7) Ngem datayo nga ad-adipen ni Jehova interesadotayo unay iti kinuna ni Jesus. Datayo a mangtagiragsak iti ad-adda pay a panangsukimat iti Biblia tapno magun-odantayo ti kadadakkelan a naespirituan a gunggona ti mabalin nga agimtuod: Kayat kadi a sawen ni Jesus a tapno maaddaantayo iti naan-anay a panagbiag, ti tao masapul nga agadal ken nalabit imemoriana ti “isuamin a sasao a rummuar iti ngiwat ni Jehova”? Wenno ania ti kayatna a sawen iti dayta?

Dagiti Sasao ni Jehova

3, 4. Ania ti dua a kaipapanan ti Griego ken Hebreo a sao a maipaay iti “sasao”? Iyilustraryo.

³ Iti panangsuppiatna ken Satanas, inadaw ni Jesus ti Deuteronomio 8:3 sigun iti Griego a Septuagint a bersion iti daytoy Hebreo a kasuratan. Ti Griego a sao a naipatarus a “sasao” (rheʹma) addaan ti dua a kaipapanan. Dayta no dadduma maipatarus a “sao,” “ebkas,” wenno “sasao.” Ngem, kas iti Hebreo a katupagna (da·varʹ), dayta mabalin met a kaipapananna maysa a “banag.”

⁴ Idiay Lucas 1:37 mabasatayo: “Ta awan ti pakaammo [rheʹma] nga agtaud iti Dios a di adda pannakabalinna.” Ti Lucas 2:15 mabasa: “Dagiti papastor nagsaoda a kinunada: ‘Intayo ngarud idiay Bethlehem ket kitaentayo daytoy a banag [rheʹma] a naaramid, nga impakaammo kadatayo ni Jehova.’” Gapuna, nangnangruna no mausar dayta a mainaig ken Jehova, daytoy Griego a sao mabalin a kaipapananna maysa a “sao,” maysa a “pakaammo,” wenno “sasao” ti Dios. Wenno dayta mabalin met a maysa a “banag,” dayta man ti tumuktukoy iti maysa a “pasamak,” wenno “tignay” a nadeskribir, ti resulta ti naibaga, ti natungpal a sao.

5. Ania ti kaipapanan ti Lucas 1:37?

⁵ Gapuna no awaten, ti Lucas 1:37 dina kaipapanan a ti Dios ti basta mangibagbaga laeng iti aniaman a banag. Mabalin a pudno dayta iti tao, uray pay no ti ibagbagana ket mabalin a saan a mapasamak wenno awan ti kaipapananna. Ngem no maipapan kadagiti sasao ti Dios, ti kinapateg ti Lucas 1:37 a ta awan ti sao wenno pakaammo ni Jehova a saan a matungpal. Ti pakaammo nga inaramid ti anghel ken Maria ngarud ti mapasamakto. Ti kapanunotan iti likudan ti Hebreo ken Griego a sasao a nausar a “sao,” “sasao,” “ebkas,” wenno “pakaammo” ni Jehova ti nagsayaatan pannakaiyebkasna iti libro ni Isaias. Kunaen ni Jehova: “Ta kas ti niebe ken ti tudo bumabada nga aggapu iti langit ket saanda nga agsubli idiay, no di ket sibuganda ti daga ken pagtubuenna ken pagbuselenna ken pangtedenna iti bukel kadagiti agmulmula ken tinapay iti mangan, kastanto met ti saok [Hebreo, da·varʹ; Griego, rheʹma] a rummuar iti ngiwatko. Isu dinto agsubli kaniak nga awan ti pagmamaayanna, no di ket tungpalennanto ti pagayatak, ket rumang-ayto iti banag a pangipanak kenkuana.”​—Isaias 55:10, 11.

“Saan Laeng a ti Tinapay”

6, 7. Ania ti historikal ken geograpiko a konteksto iti Deuteronomio 8:2, 3?

⁶ Ita, no sublianantayo ti punto, ania ti kayat a sawen ni Jesus idi, nga inadawna ti Deuteronomio 8:3, a kinunana a “saan laeng a ti tinapay, ti pagbiagto ti tao, no di ket ti isuamin a sao a rummuar iti ngiwat ni Jehova”? (Mateo 4:4) Ibagbagana kadi a ti nadiosan a tao ti mataginayon laeng babaen iti basta sasao, dagiti sao, wenno dagiti pakaammo? Ti kadi pannakaammo kadagiti kakasta a nadiosan nga ebkas umdasen? Usigentayo ti historikal a kaipapanan dagiti aglikmut a sasao iti inadaw ni Jesus manipud Deuteronomio.

⁷ Ti katulongan iti panagadal iti Biblia nga “All Scripture Is Inspired of God and Beneficial” ipakaammona kadatayo, idiay panid 36: “Ti libro a Deuteronomio naglaon iti dinamiko a mensahe a maipaay kadagiti tattao ni Jehova. Kalpasan ti panagalla-allada idiay let-ang bayat dagiti uppatapulo a tawtawen, dagiti annak ti Israel addadan iti ruangan iti Naikari a Daga.” Ti tawen ket 1473 K.K.P. Ti lugar? Dagiti tantanap iti Moab. Iti maikadua a palawagna kadagiti natipontipon nga Israelitas, impakaammo kadakuada ni Moises: “Ket laglagipemto amin a dalan a nangiturongan kenka ni Jehova a Diosmo kadagitoy uppatapulo a tawtawen iti let-ang, tapno pagpakumbabaennaka, tapno masuotka, tapno maammuam ti adda ita pusom, no salimetmetamto met laeng dagiti bilbilinna wenno saan. Ket pinagpakumbabanaka ket pinagbisinnaka ket tinaraonannaka iti mana, a saanmo pay idi nga ammo uray dagiti ammam saanda a naammuan; tapno ipakaammona kenka a ti tao saan laeng a ti tinapay ti pagbiagna no di ket ti isuamin sasao a rummuar iti ngiwat ni Jehova ti pagbiagan ti tao.”​—Deuteronomio 8:2, 3.

8. Ania idi ti kasasaad dagiti Israelitas, ket apay a pinalubosan ni Jehova daytoy?

⁸ Panunotenyo laengen! Sumagmamano a milion nga Israelitas​—nataengan ken agtutubo, lallaki, babbai, ken ubbing​—ti nagnagna bayat dagiti 40 a nawatiwat a tawtawen idiay “dakkel ken nakabutbuteng a let-ang, nga yan idi dagiti nagita nga ul-uleg ken manggagama, ken natikag a daga nga awanan danum [idi].” (Deuteronomio 8:15) Kasapulanda idi ti danum nga inumen ken taraon a kanen. Pinalubosan ida idi, no dadduma, ni Jehova a mawawda ken mabisinanda. Apay? Tapno maipasagepsep kadagiti is-isipda a “ti tao saan laeng a ti tinapay ti pagbiagna, no di ket ti isuamin nga ebkas a rummuar iti ngiwat ni Jehova.”

9. Kasano a napunnuan dagiti kasapulan dagiti Israelitas babaen kadagiti sasao ni Jehova?

⁹ Ania ti pakainaigan dagiti kasapulan dagiti Israelitas ken dagiti ebkas, wenno sasao a rummuar iti ngiwat ni Jehova? Bueno, aniada dagiti makita a bambanag a natungpal kadagiti Israelitas kas resulta dagiti sasao ni Jehova? Nagsurat ni Moises: “Ta pagan-anaymo saan a dimmaan kenka, wenno limteg dayta sakam kadagitoy uppatapulo a tawtawen. . . . Ni [Jehova] inruarannaka ti danum iti pamulinawen; [ket isu] ti nangtaraon kenka iti mana idiay let-ang.” (Deuteronomio 8:4, 15, 16) Ti pakainaiganna isu daytoy: Awan koma kadagitoy a bambanag ti inawat dagiti Israelitas no saan nga imbilin ni Jehova a mapasamakda. Gapuna, dagiti Israelitas literal a nagbiagda “babaen iti isuamin nga ebkas [wenno bilin] manipud iti ngiwat ni Jehova.”

Nataraonan Babaen kadagiti Sasao ni Jehova

10, 11. Iti ania a dadduma pay a pamay-an a dagiti Israelitas nataraonanda babaen kadagiti sasao ni Jehova?

¹⁰ Malaksid pay iti panagpannuray ken Jehova a maipaay kadagiti kakasta a namaterialan a gunggona kas ti taraon, danum, ken kawes, kasano pay a nataraonan dagiti Israelitas babaen kadagiti sasao ni Jehova? Addada met dagiti naespirituan a gunggona. Imbaga ni Moises kadagiti Israelitas a ni Jehova pinalubosanna ida a makapadas kadagitoy a kapadasan idiay disierto ‘tapno pagpakumbabaenna ida, tapno suotenna ida tapno maammuanna ti adda iti puspusoda, no salimetmetandanto met laeng dagiti bilbilinna.’ Kinunana pay: “Ket pampanunotemto ita pusom a kas ti pannusa ti maysa a tao iti anakna, kasta ti pannusa ni Jehova a Diosmo kenka . . . tapno aramidenna kenka ti naimbag iti maudi a banagmo.”​—Deuteronomio 8:2, 5, 16.

¹¹ Wen, no dagiti Israelitas naan-anay a ginundawayanda dagiti kapkapadasanda idiay let-ang, nasursuroda koma ti ‘agbiag babaen kadagiti isuamin nga ebkas iti ngiwat ni Jehova,’ saan laeng a babaen ti panangsuroda a mangtungpal iti naisurat a bilbilinna no di ket ti pudno a pannakapadasda kadagiti resulta dagiti sasao ni Jehova iti panagbiagda kas maysa a nasion ken kadagiti indibidual a panagbiagda. Naikkanda ti umdas a gundaway a ‘mangnanam ken mangkita a ni Jehova naimbag.’ (Salmo 34:8) Dagitoy a mangpabaknang a kapkapadasan a mainaig kadagiti sasao ni Jehova​—agpada dagiti naiyebkas ken natungpal​—ti nangtaginayon kadakuada iti naespirituan.

12, 13. Kasano a naammuan a naimbag ni Josue dagiti sasao ni Jehova, ket ania ti pinaneknekanna?

¹² Ni Josue, a nangsuno ken Moises kas pangulo ti Israel, ti nangammo kadagiti sasao ni Jehova babaen ti panangpunnona iti isipna kadakuada. Ti pammatina napabileg babaen iti panangpaliiwna iti kaitungpalanda. Kalpasan ti ipapatay ni Moises, inaramid ni Jehova daytoy a sao ken Josue: “Daytoy a libro ti linteg dinto umadayo ita ngiwatmo, no di ket iti aldaw ken iti rabii, pampanunotemto tapno tungpalem nga aramiden ti kas maiyallubog iti isuamin nga adda a naisurat kenkuana; ta iti kasta parang-ayemto ti dalanmo ket iti kasta addanto naimbag a banagmo.”​—Josue 1:8.

¹³ Iti pagnguduan ti panagbiagna, kalpasan ti simamatalek a panangtungpalna iti sao ni Jehova ken panangpaliiwna iti kaitungpalanda iti tattao ni Jehova, nabaelan ni Josue ti namaneknek: “Iti kasta ni Jehova intedna iti Israel ti isuamin a daga nga insapatana idi nga itedna kadagiti ammada, ket isu tinagikuada ket nagnaedda kenkuana. Ket ni Jehova intedna idi ti talna kadakuada iti aglikmut, a maiyallubog iti isuamin nga insapatana idi kadagiti ammada, ket awan kadagiti isuamin a kabusorda ti nagtakder iti sanguananda. Ni Jehova inyawatna kadagiti im-imada dagiti isuamin a kabusorda. Awan a pulos idi ti kari [Hebreo, da·varʹ; Griego, rheʹma] a nagkurang iti uray ania a naimbag a kari nga insao ni Jehova iti balay ti Israel; isuamin natungpalda idi.” (Josue 21:43-45) Pudno a nagbiag ni Josue ken nataraonan, saan laeng a babaen iti literal a tinapay, “no di ket iti isuamin a sao a rummuar iti ngiwat ni Jehova.”​—Mateo 4:4.

Panagbiag Ita Babaen kadagiti Sasao ni Jehova

14. (a) Babaen iti ad-adda pay a panangsukimat iti Mateo 4:4, kasano a nasaysayaat ti pannakaawattayo iti kayat a sawen ni Jesus? (b) Aniat’ mangpabileg iti panangapresiar dagiti Israelitas?

¹⁴ Babaen iti ad-adda pay a panangsukimat kadagiti adda iti ngato a sasao nga inadaw ni Jesus kas sungbat iti panangsulisog iti Diablo, addatayo iti nasaysayaat a kasasaad a mangawat no ania ti kayat a sawen ni Jesus. Ti historikal ken geograpiko a konteksto iti salaysay ni Moises, isu a nagadawan ni Jesus, ipakitana a dagiti sasao ni Jehova a masapul a pagbiagan dagiti nadiosan a lallaki ken babbai ket saan laeng a dagiti sasao a nasursuro babaen iti panangikabisado. Para kadagidiay nga Israelitas, ti “isuamin nga ebkas manipud iti ngiwat ni Jehova” nainaigda iti mana, ti danum, ken ti kawes a saan a narunot. Wen, dagiti sasao iramanda dagiti kaitungpalanda, dagiti nakaskasdaaw a bambanag nga inaramid ni Jehova a maipaay kadagiti tattaona. Ti pannakapadasda kadagitoy a bambanag, kas kaitungpalan dagiti sasao ni Jehova, ti nangpabileg ti panangapresiar dagiti Israelitas.

15. Kasano ti panangpasalun-at dagiti sasao ni Jehova kadatayo?

¹⁵ Kasta met ita, ti mangpasalun-at kadagiti tattao ni Jehova ket saan laeng a basta ti panangbasa ken panagadal kadagiti sasao ni Jehova, ta nasken daytoy. Isu ti pannakapadas, iti ingrupo ken bilang indibidual, iti nakaskasdaaw a pamay-an a pannakilangen ni Jehova kadatayo ken ti panagtignayna a maigapu kadatayo. No ad-adda pay a sipapanunottayo kadagiti pannakilangen ni Jehova kadatayo, ad-adda pay a dagita a natungpal a sasao ti mangpasalun-atto kadatayo, mangpabileg iti pammatitayo, iti espiritualidadtayo.

16. (a) Babaen iti ania ti nangipamaysaan ti salmista iti bagina met laeng? Kasano ti panangaramidtayo met iti kasta, ken kasano a daytoy makatulong kadatayo?

¹⁶ Nagsurat ti salmista: “Saritaekto dagiti ar-aramid ni Jah; ta lagipekto dagiti nakaskasdaaw a gapuanam idi ugma. Pampanunotekto met amin a tigtignaymo, ken utobekto dagiti pannakilangenmo.” (Salmo 77:11, 12) No utobentayo dagiti ar-aramid, gapuanan, tigtignay, ken pannakilangen ni Jehova a maigapu kadagiti tattaona, a bigbigentayo a dagitoy dagiti makita nga ebkas dagiti sasaona, dagitoy a nadiosan a panangaywan kasladanto naespirituan a taraon kadatayo. Dagitoy ti mangiyadaninto kadatayo iti nasingsinged a personal a relasion ken Jehova. Kaslatayto ken Jesus. Nagkedked a namagbalin kadagiti bato a tinapay gapu iti panangibilin ti Diablo. Kasta met saantayo a palubosan dagiti namaterialan a bambanag wenno maseknan unay kadagiti namaterialan a kasapulan a mamagbalin kadatayo a matnag iti silo ti Diablo ket baybay-antayon ti panagdayaw ken Jehova.

17. Iti ania a pamay-an a ni Jesus ket maysa a nagsayaatan nga ulidan?

¹⁷ Kinuna ni Jesus: “Ti taraonko isu ti panangaramidko iti pagayatan ti nangibaon kaniak ken ti panangturposko ti aramidna.” (Juan 4:34) Isut’ maysa a nagsayaatan nga ulidan, nga impakitana kadatayo ti praktikal a pamay-an a “saan laeng a ti tinapay, ti pagbiagto ti tao, no di ket ti isuamin a sasao a rummuar iti ngiwat ni Jehova.”​—Mateo 4:4.

Panangur-uray kadagiti Dadduma Pay a Bilbilin

18. Ania a nadiosan a balikas ti matungtungpal itan?

¹⁸ Ni Jehova, babaen iti Anakna, imbagana a “daytoy naimbag a damag ti Pagarian maikaskasabanto iti isuamin a mapagnaedan a daga” sakbay nga umay ti panungpalan. (Mateo 24:14) Dayta a nadiosan a sao matungtungpalen kas banag iti sangalubongan a trabaho a panangasaba dagiti Saksi ni Jehova. ‘Agbibiag[kayo]’ aya iti dayta a sao manipud iti ngiwat ni Jehova babaen iti naan-anay a pannakiramanyo iti trabaho a panangasaba ket iti kasta umawatkayo iti naespirituan a pannakataraon agsipud ta ar-aramidenyo ti pagayatanna?

19, 20. Aniada a dadduma pay a sasao ti mangpataudto kadagiti nakaam-amak a paspasamak?

¹⁹ Dagiti dadduma pay a sasao ni Jehova mamatauddanto kadagiti nakaskasdaaw a paspasamak iti asidegen a masanguanan. “Ti sangapulo a sara,” ken “ti atap nga animal” busorendanto “ti balangkantis,” ti Dakkel a Babilonia. Wen, ti pannakadadael dayta a sangalubongan nga imperio ti ulbod a relihion babaen kadagiti bumusbusor iti relihion nga elemento iti Naciones Unidas ket maysanto a naisangsangayan a tignay nga agtaud iti pannakaibanag ti maysa kadagiti sasao ni Jehova.​—Apocalipsis 17:16, 17.

²⁰ Ti sabali pay a nakaskasdaaw a nadiosan a sao ti matungpalto inton iti simboliko a pamay-an ikabilen ni Jehova dagiti “kallawit” iti sangi ni Gog, wenno Satanas, isu a mangkarit kenkuana ken kadagiti “namilitaran a puersana” tapno rautenna dagiti tattaona ditoy daga. (Ezequiel 38:2-4, 8-12) Ngem ti sabali pay a nadiosan a sao iyegnanto ti pannakadadael ti buybuyot ni Gog. (Ezequiel 39:1-6)a Daytoy kaipapanannanto “ti gubat ti dakkel nga aldaw ti Dios a Mannakabalin-amin” idiay Har–Magedon. (Apocalipsis 16:14, 16; 19:11-21) Anian a nakaragragsakto ti panangpaliiw dagiti matalek a tattao ni Jehova iti kaitungpalan dagitoy a nadiosan a sasao ket, iti tengnga daytoy a panagdangadang, ti pannakangngeg iti daytoy pay a piguratibo a sao: “Agtakderkayo a sitatalna ket kitaenyo ti panangisalakan ni Jehova kadakayo.”​—2 Cronicas 20:17.

21. Ti pannakaibanag dagiti sasao ni Jehova mangyegto kadagiti ania a paspasamak?

²¹ Kalpasanna, iti panangibanagna iti sabali pay a nadiosan a sao, ni Kristo parautannanton ni Satanas ken dagiti demoniona ket igarangugongna ida iti mangliwengliweng nga abut bayat ti “sangaribo a tawen.” (Apocalipsis 20:1-3) Dayta a sangaribo a tawen ti mangipalubosto iti pannakatungpal dagiti dadduma pay a sasao ni Jehova, agraman ti panagungar dagiti natay ken “ti pannakaagas dagiti nasnasion,” ti natulnog a sangatauan. (Apocalipsis 20:11-15; 22:1, 2) Bayat daytoy a sangaribo-tawen a panangukom, nalawag a ni Jehova mangipaayto kadagiti kanayonan a bilbilin, a saantay pay a naammuan ita, bayat a malukatan dagiti kabbaro a “lukot ti pagbasaan.” (Apocalipsis 20:12) Anian a nakaskasdaawto para kadagiti nakalasat iti “dakkel a rigat” ken dagiti napagungar a natay ti manggun-od iti pannursuro ken panangiwanwan manipud kadagitoy a bilbilin a nailanad kadagitoy a saan a nalukot a “lukot ti pagbasaan” ni Jehova ken ti panangtungpal kadakuada a siraragsak!

22. Ania ti pakaparegtaantayo nga aramiden itan?

²² Babaen iti kasta a nakaragragsak a namnama nga adda iti masanguanantayo, gundawayantayo koma a naan-anay ti gundawaytayo ita a mangammo kadagiti sasao ni Jehova ken ti mangaramid iti ad-adda pay a personal a panangadal iti Saona ken makipaset iti trabaho a panangasaba a buyogen iti ad-adda pay a panangpampanunot kadagiti tigtignay ni Jehova a maigapu kadatayo.

[Dagiti Footnote]

Malagipyo Kadi

◻ Kasano a nasursuro dagiti Israelitas ti agbiag “babaen iti isuamin nga ebkas iti ngiwat ni Jehova”?

◻ Kasano a mabalin a mataraonan iti naespirituan dagiti Israelitas iti sasao ni Jehova?

◻ Kasano nga agbiagtayo ita babaen kadagiti sasao ni Jehova?

◻ Aniada a sasao ni Jehova ti matungpalto?

[Ladawan iti panid 14]

Ania ti kaipapanan ti sungbat ni Jesus iti pannulisog ni Satanas kadakayo?

[Ladawan iti panid 16]

Dagiti Israelitas nga agbibiag “babaen iti isuamin nga ebkas iti ngiwat ni Jehova” naaddaanda iti direkta a pisikal a gunggona