Babbai a Kristiano​—Mangsalsalimetmet Kinatarnawda iti Panggedan

“NO MAMINSAN ti rigat idiay [panggedan] ti nakapuspuskol ta mabalinmo nga iwaen dayta iti kutsilio.” Kastat’ kuna ti maysa a babai a mangmangged.a Dagiti panangparigat tapno ad-adu ti maibunga, dagiti tinatraidor a kompetision, dagiti superbisor a dakkel dawdawatenda, ti makauma a trabaho​—dagitoy ti sumagmamano laeng kadagiti bambanag a mamagbalin kadagiti adu a panggedan a makauma. Mammano a panggedan ti makaipapaay laeng ti pintas ken ragsak nga ikarkari ti propaganda dagiti pagiwarnakan. Ngem no maysakayo a mangmangged a babai, rebbeng a pagreggetanyo a pagballigian ti trabahoyo.

Babaen iti daytoy, nupay kasta, di tuktukoyen ti maganar a kuarta. Ti panggedan ket maysa a disso a sadiay ti Nakristianuan a kinatarnawyo ket maikabil iti pannakasuot! Ti pamay-an a panangaramidyo iti trabahoyo, a panangiwaksi iti espiritu ti makapapatay wenno aglaplapusanan a kompetision, ken ti panangparmekyo kadagiti pagpeggadan iti moral ket iparangarangna amin ti rukod ti kinapeklanyo kadagiti nadiosan a prinsipio. Tapno magun-odan ti pabor ni Jehova a Dios, masapul a ti babai a mangmangged ket maikunana kas ti salmista: “Ta nagnaak iti kinatarnawko.”​—Salmo 26:1.

Ti Biblia ti mangtulong kadakayo a mangaramid iti dayta. Kas pangarigan, no madagdagkayo nga agpababa kadagiti taktika a lumaban ken mangdangran kadagiti dadduma wenno no masulisog a mamalubos iti trabahoyo a lab-awanna metten ti rebbengenyo iti pamilia, ti panagadal iti Biblia, dagiti Nakristianuan a panaggigimong, ken ti ministerio, nasayaat no lagipenyo dagiti sasao ni Ari Salomon: “Idin nakitak amin nga aramid ken tunggal napnuan laing nga aramid, a gapu itoy ti tao inaguman ti kaarrubana; daytoy met isu ti kinaubbaw ken maysa a panagagawa iti angin.” (Eclesiastes 4:4) Ti panangmatmat iti sekular a panggedan iti kastoy a pamay-an ti manglapped wenno mangpabaaw kadagiti bumarbara nga ambision. Tulongannatayo a maaddaan iti umiso a panangmatmat iti trabaho, a matmatan dayta kas segundario kadagiti naespirituan a bambanag.​—Mateo 6:33.

Ngem kayat kadi a sawen daytoy ti panagbalin a di manangikankano iti sekular a panggedan? Narigat a kasta, agsipud ta kondenaren met ti Biblia ti kinasadut. (Proverbio 19:15) Sawen met dayta ti ‘panagrag-ona gapu iti kinaimbag ti nagbannoganna.’ (Eclesiastes 2:24) Mainayon pay, ti panangipaay kadagiti kasapulan ti pamilia ti maysa ket maysa a responsabilidad nga inted ti Dios. (1 Timoteo 5:8) Gapuna no ti panangragpat iti dayta nga obligasion kaipapananna ti panagtrabaho a sekular a di makaay-ayo, panunotenyo laengen dagiti sasao ti Biblia idiay Colosas 3:23: “Dagup ti aramidenyo, aramidenyo a napusuan, a kasla maipaay ken ni Jehova, ket saan a maipaay kadagiti tattao.” Ti panangmatmat ti bagi ti maysa nga agtartrabaho a “kasla maipaay ken ni Jehova” ket maysa a nagpigsa a pakatignayan nga agbalin a nabunga, a nangnangruna pay ngem iti pannakaumento ti sueldo wenno ti panangay-ayo ti iyaasenso.

“Dagiti Narigat nga Ay-ayuen” nga Amo

Maysa a babai nga agnagan Sally kunana: “Kasla marikriknak a [ti superbisorko] ti kanayon a mangmatmatmat kaniak iti liklikudak. Pulos awan pay naimbag a saona iti uray asinoman.” Iti panagtrabahok iti sidong ti maysa nga amo a “narigat nga ay-ayuen” wenno managpungpungtot ti pudno met a makapaupay, nangnangruna no ti maysa ket kabarbaro iti pagtrabahuan.​—1 Pedro 2:18.

Ngem, ti panagikkat, ti mabalin saanen a pagduaduaan gapu iti pakasapulan iti ekonomia. Mabalin a nasaysayaat a suroten ti pammagbaga ti Biblia kadagiti trabahador​—lalaki man wenno babai​—“nga agpasakopda.” (1 Pedro 2:18) Imbes a padakkelen ti susik babaen ti makapasagid a sasao wenno kinaawan respeto, padpadasenyo ti “mangay-ayo a naimbag [kadagiti amoyo], saan a managsungbat.” (Tito 2:9) Ti kasta a panagteppel ti mabalin pay a malapdanna ti pannakapukawyo iti trabahoyo. Kuna ni Salomon: “No ti espiritu ti agturay [maysa nga addaan autoridad] bumangon a bumusor kenka, dika panawan dayta yanmo, ta ti kinapakumbaba pasardengenna ti dakkel a pannakaranggas.”​—Eclesiastes 10:4.

Ti nagubsang nga amo ti mabalin pay a maibabain no ti kinaawan anusna ket mabales iti kinaemma, no ti saan a rasonable a dawatna mabales a buyogen ti panangay-ayo. (Proverbio 15:1; Colosas 4:6) Bayat a mapaneknekanyo ti kinalaing ken kinamapagtalkanyo, mabalin a ti kababalinna kadakayo ti agin-inotto a sumayaat. No saan, awan mabalinanyo no di ti “panangipakita ti anus,” ta pagaammoyo a ti Dios ket maay-ayo iti Nakristianuan a kababalinyo.​—Santiago 5:7, 8.

Panagtalinaed a Nadalus iti Moral

Ti kinatarnaw ramanenna met dagiti Nakristianuan a moral. Ti maysa nga artikulo idiay Ladies’ Home Journal ti namakdaar: “Ti opisina​—a sadiay tunggal maysa mainanama nga agkawes a sisasayaat, agtignay a sisasayaat, mangbusbos a sangsangkamaysa iti panawen ken mangsurot kadagiti napamaysa a kalat​—ti addaan atmospera a naglaka nga agbalin a mapunno iti seksual a pakagargarian.” Gagangayen dagiti agkakabit iti opisina. Gapuna nainsiriban no agbalin a naannad. Salimetmetanyo ti pannakirelasionyo kadagiti lallaki iti panggedan iti propesional laeng a pamay-an. Liklikanyo dagiti panagpapatang a mabalin a mangtignay kadagiti romantiko a rikrikna. “Ta daytoy ti pagayatan ti Dios, . . . nga idianyo koma ti pannakikamalala.”​—1 Tesalonica 4:3, 4.

No maminsan, nupay kasta, dagiti babbai nagbalindan a biktima ti nakabaybayagen a problema: seksual a panangrirriribuk. Ti Biblia ibagana kadatayo a maysa a lalaki nga agnagan Boaz binilinna dagiti agtutubo a lallaki a “dida sagsagiden” ni Ruth, maysa a babai nga agtartrabaho idiay pagtalonanna. Ti eskolar ti Biblia a ni John P. Lange saritaenna “ti naalas a panangrabrabak a nalabit ugalin dagiti managtrabaho iti taltalon a panangang-angaw kadagiti babbai.” (Ruth 2:9) Ket nupay dadduma kadagiti agdama nga agpatpatrabaho padpadasenda a salakniban dagiti babbai nga empleadoda, dadduma pinattapattada a 40 ingganat’ 85 porsiento kadagiti agtartrabaho a babbai (idiay Estados Unidos) ti naisarang kadagiti sumagmamano a langa ti seksual a panangrirriribuk.

Maysa nga agtutubo a babai nga agnagan Valerie, kas pangarigan, ti nagtrabaho kas maysa a sekretaria. Sagpaminsan, ti amona​—a nasursurok pay ngem mamitlo a daras iti edadna​—ti mangaramid kadagiti makagargari a komento maipapan iti panagkawkawesna. Naminsan pinadpadasna a gargarien ti sekretariana a kumita kadagiti pornograpiko a ladladawan. Kamaudiananna, isu ti inawaganna idiay opisinana, ket imbagana kenkuana, “Tapno mataginayonmo ti trabahom, kasapulan a mangaramidka kadagiti seksual a pabor kaniak.” Siempre, ti sekretariana nagkedked a mangaramid iti dayta.

Dagiti kakasta a mangbabain a panangtrato adu ti langana. Kuna ti magasin a British a New Statesman: “Daytat’ mangrugi manipud panangkusilap, panangkeddel, dagiti di nesesita a panangidekket iti bagi ken ti panangabuso babaen iti sao.” Masansan ti panangpilit a makiraman iti seksual nga imoralidad ti kas kinasikap ti panangaw-awag kadagiti makaawis a nagnagan (Honey, Sweetheart) wenno sibabatad kas iti diretsa a panangibaga. Dadduma a babbai ti mangipalpalubos iti dayta a panangrirriribuk gaput’ buteng a mapukawda ti trabahoda. Ket ipakita dagiti surbey nga adda minoridad kadagiti babbai a kasla narayray-awda pay babaen iti dayta nga atension!

Ngem nupay ti atension manipud iti kasungani a sekso ti mabalin a kasla makaray-aw, ti aglablabes a kinadekket wenno panagaammo masansan isu ti makalukat a tignay iti ay-ayam ti pananggargari. Iti kasta daytat’ maysa a panangraut iti kinatarnawyo ken panangibabain iti Nakristianuan a dayawyo.​—1 Corinto 6:18.

Dagiti Pamay-an a Panglapped

“Ta ti sirib sumrekto dita pusom . . . , ti kinaannad saluadannakanto, ti pannakaawat igaganakanto.” (Proverbio 2:10, 11) Gapuna kasanonto nga usaren ti praktikal a kinasirib ken pannakaawat tapno salaknibanyo ti bagiyo? Maysa nga agtartrabaho a babai nga agnagan Diane ti nagkuna: “Ipakaammok idiay pagtartrabahuak a siak ket maysaak kadagiti Saksi ni Jehova.” (Idiligyo iti Mateo 5:16.) No ammo dagiti lallaki nga addaankayo ti nangato a pagalagadan ti moral, masansan a basbassit ti panagaramidda iti aniaman a pananggargari kadakayo.

Maysa a mannakaawat a babai nga agnagan Betty ti nangala iti sabali pay a panagannad. Kunana: “Nakaan-annadak no maipapan kadagiti pakilanglangenak a katrabahuak agsipud ta ti moralda ket saan a kas iti adda kaniak.” (1 Corinto 15:33) Dina kaipapanan daytoy ti kinatangsit wenno kinauyong kadagiti katrabahuan. Ngem no ipapilitda a pagsasaritaan dagiti bambanag a di makaay-ayo iti maysa a Kristiano, dikay agalikaka nga ipadespensar ti bagiyo. (Efeso 5:3, 4) Ti panagdengdengngegyo kadagita nga imoral a sasao ket mangted kadagiti lallaki idiay pagtrabahuan ti impresion a mabalin a nalakaka nga umawat iti pananggargarida.

Ti panangtaginayon ti propesional a takder ti mangupay met kadagiti di kaykayaten nga atension. Kasta met, bagbagaan ti Biblia dagiti babbai nga “agkawesda ti naemma, nga agarkosda a buyogen ti nakman ken saan a kinapalalo.” (1 Timoteo 2:9; igiddiatyo iti Proverbio 7:10.) Kuna ti libro a Sexual Harassment on the Job: “Dagiti makagargari a kawes​—kayatna a sawen, dagiti nababa a necklines; dagiti bestida iti kainitan; dagiti nakaro ti kitingna a palda; ken nakaad-adu kadagiti nakasilsileng a make-up​—saanda a para idiay lugar a pagtrabahuan. . . . Dagiti tsansayo a mangpataud iti propesional a ladawan ti rumang-ay iti nakadakdakkel no pilienyo ti bestida a di unay makaallukoy iti panagkita.”

Kamaudiananna, ti babai a mannakaawat liklikanna dagiti makaikompromiso a kasasaad. Ti imbitasion nga uminum iti alkohol wenno agtalinaed idiay pagtrabahuan kalpasan ti oras ti panagtrabaho nga awan met ti makagapu a rason ti mabalin a maysa laeng a palab-og wenno silo. (Idiligyo iti 2 Samuel 13:1-14.) “Ti manakem a tao madlawna ti dakes ket aglemmeng,” kuna ti masirib a proverbio.​—Proverbio 22:3.

Ti Panangpasardeng kadagiti Panangrirriribuk

Siempre, saan a realistiko ti panangpampanunot a mabalinyo a baliwan ti panagpampanunot amin dagiti lallaki nga adda iti pagtrabahuan wenno sukatan dagiti nabayagen a naipasagepsep a padron dagiti kababalinda. (Idiligyo iti Jeremias 13:23.) Ket saan met a nainkalintegan ti panangipato nga amin a lallaki nga agparang a medio nalabes ti pannakigayyemda ket addaan kadagiti “mata a napunno ti pannakikamalala.” (2 Pedro 2:14) Gapuna no maminsan maiyanatup met ti panangted iti gunggona ti panagduadua.

Ngem no nakabatbatad metten ti aglablabes a kinapasig a nairaman, alaenyo ti natibker a panagtakderyo. Idi ni Salomon nagaramid kadagiti di kaykayaten a panangitukon iti ayatna iti maysa nga agtutubo a balasang, ti babai saan a nagbain. Ti balasang ti simmungbat kadagiti panangpaspasablogna babaen ti panangiyebkas iti di maisin nga ayatna iti nanumo laeng a pastor. Agsipud ta ti babai ket di timmulok kadagiti pananggargari ni Salomon, naikuna ti babai, “maysaak a bakud.”​—Kanta ni Salomon 8:10.

Ipakita ti kasta met laeng a kinatibker. Masansan dagiti aniaman a pananggargari ti mabalin a makettel ti buselna babaen ti panagkuna: “Awan panangsagid, pangngaasim,” “Awagannak iti naganko”; wenno, “Diak kayat ti kasta a tipo ti angaw.” Maysa a babai a Kristiano ti saan la a namnaminsan ti panangikunana, “Isardengmo dayta!” Aniaman dayta, pagbalinenyo a nalawag a ti saanyo kaipapananna ti saan! (Idiligyo iti Mateo 5:37.) Ti nakapuy wenno di nalawag a sungbat ti mabalin a mangparegta laeng iti manangriribuk nga ad-adda pay a padpadasenna.

No kasadokayon, nasayaat no iranudyo dagiti rikriknayo ken ni lakayyo. Mabalin nga isut’ addaan kadagiti praktikal a kapanunotan maipapan iti no kasanot’ panangtamingyo iti dayta a kasasaad. No agparang a kasla nasaysayaat ti panagbaliw iti panggedanyo, laglagipenyo ti kari ti Dios: “Saankanto a panawan ket dikanto met baybay-an.”​—Hebreo 13:5.

Ti Trabahoyo ken ti Kinatarnawyo

Gapuna nupay ti sekular a panggedan ket masansan a kasapulan, iti dadduma a kaso mabalin a daytat’ mangted peggad iti Nakristianuan a kinatarnawyo. Gapuna maiyanatup unay dagiti sasao ni Jesus idiay Mateo 10:16: “Naannadkayo ngarud a kasla kadagiti uleg ken nasingpetkayo a kasla kadagiti kalapati.”

Ti panangsalimetmet ti Nakristianuan a kinatarnaw idiay panggedan ket saan a nalaka, ngem daytat’ maaramidan. Rinibo a babbai kadagiti Saksi ni Jehova ti mangar-aramid iti dayta babaen ti panangsurotda ti balakad ti Biblia. Salsalimetmetanda ti naespirituan a bilegda babaen ti panagad-adal iti Biblia, panagkararag, Nakristianuan a pannakigimong, ti trabaho a panangikasaba ti Pagarian, ken dadduma pay a nadiosan nga ar-aramid. Kas resultana, tagtagiragsakenda ti maysa a banag a di maited ti aniaman a sueldo. Ti pannakaammo nga addaanda ti pabor ni Jehova, Daydiay ti Saona ti nangikari: “Ti magna a sitatarnaw magna a sitatalged.”​—Proverbio 10:9.

[Dagiti Footnote]

[Dagiti ladawan iti panid 7]

Agpaay iti Panangsalimetmet iti Kinatarnaw Idiay Panggedan:

Ipakaammoyo nga addaankayo kadagiti nangato a moral a pagalagadan

Agannadkayo iti inkayo pannakilangenlangen kadagiti katrabahuanyo

Agkaweskayo a sinanakman