Ti Naparang-ay nga Akem ti Babbai—Maysa Kadi a Bendision nga Adda Met Pagdaksanna?
“ITI pannakagupgopna, dagiti babbai kadagiti tawtawen ti eighties ti nasaysayaat ti pannakaedukarda, nasalsalun-atda, ken naun-unday ti panagbiagda, napumpunno ti biagda.” Kadagidiay a sasao, pinagpatingga ti maysa a magasin ti artikulona: “Ti Kasasaadda Idi; ti Kasasaadtay Ita.” Ngem mabalin kadi a ti naparang-ay nga akem dagiti babbai ti kinapudnona ket maysa nga adda met pagdaksanna a bendision gapu kadagiti epekto a maibungbungana?
Epekto iti Panagasawa ken ti Pamilia
Kas pangarigan, adda daydiay gagangay a panagtupa iti makaay-ayo a biag ti pamilia ken ti panangsurot ti maysa a karera. Kuna ti maysa a report: “Adayu nga ikkan dagiti babbai nga ehekutibo ti panagbiagda kadagiti pagtaenganda iti nangatngato a panangipangpangruna ngem kadagiti lallaki a kapatadanda, ket mamindua ti kadakkel ti pannakaidiborsioda.” Mabalin a pampanunotenyo no apay. Maysa a propesor maipapan iti panangaywan idiay California State University ti mangilawlawag: “Dagiti lallaki matmatmatanda ti aglawlaw ti pagtaenganda kas maysa a sistema a mangsuportar, ngem dagiti babbai kitkitaenda dayta nga ad-adda kas maysa a padagsen. Ti lalaki agawid iti pagtaenganda ket isu ti aginana; dayta ti adda a pagtartrabahuanna. Ngem kadagiti babbai irepresentar dayta ti kanayonan a trabaho.”
Agaplikar daytoy saan laeng a kadagiti ehekutibo. Dagiti babbai a Russo addadan iti puersa dagiti trabahador iti maysa a kaputotan a nabaybayag ngem kadagiti babbai kadagiti Makinlaud a dagdaga. Kaskasdi a makitkitada a ti panangaywan iti maysa a trabaho ken ti maysa a pamilia kas maysa a dadagsen. Maysa a Russo nga editor iti Working Woman kunana: “Dagiti babbai ket isuda ti puso ti pamilia ket masapul a nabarbarada tapno mangpataud iti atmospera ti kinabara ken panagayat.” Gapuna a naipasangoda iti doble nga awit, bayat nga adu dagiti assawa a lallaki a saan a makiramraman kadagiti annongen iti uneg ti pagtaengan.
Ti sabali pay a pagtataudan ti suppiat iyilustrar ti maysa kadagiti naballigi unay a babbai idiay Wall Street. Impasindayagna: “Ti trabaho kaniak ket maysa a paglinglingayan,” ket innayonna pay, “Kayatko ti adda nga ar-aramidek, ket mangar-aramidak iti sumagmamano laeng a kompromiso”—uray pay iti pamiliana. Ti pagimbaganna ket agpannuray iti asawa a lalaki a mangay-aywan kadagiti dua nga annakda, nupay ti lalaki ket maysa a negosiante. Dagiti kakadua daytoy a babai ti mangiladladawan ti aglablabes nga interesna kas “naglawag a saan a nasayaat nga agpaay iti relasion ti pamilia.”
Daytat’ umas-asping iti maysa kadagiti moderno a primer ministro. Ti pamiliana ti saan a makaal-ala iti dakkel nga atension gapu kadagiti napolitikaan nga ambisionna. Bayat a dumakdakkel dagiti annakna, masansan nga agtaengda idiay balay ti ulitegda agsipud ta, naikuna kadakami, “maysa kadagiti bambanag a pagay-ayatda unay isu ti panagtugawda kadagiti pannangan kas maysa a pamilia, banag a nikaanoman saan a nalaka nga iyurnos” idiay pagtaengan.
Iti nabiit pay a panagsaludsod kadagiti uppat a kangrunaan a babbai nga ehekutibo iti Europa, impanayag ti maysa a ti 12-años nga anakna a babai ti pinadakkel a ngangngani interamente ni lakayna. Sabali pay nga ehekutibo ti nagkuna a kadagiti laeng ngudo ti lawas a mabalinna nga aywanan dagiti annakna. Sigun kadagiti damdamag, naammuan dagiti agdengdengngeg a tallo kadagitoy a babbai ti addaan pagannayasan nga agkurang iti natauan a panagrikna.
Siempre, dadduma a babbai ti mangmangged gapu iti dakkel a pakasapulan iti dayta, nalabit gapu ta ti asawa a lalaki natayen wenno pinanawanna ti pamiliada. Gapuna para kadagitoy a babbai, ti pannakasapulda iti panggedan ket mabalin nga iti pasetna ket bendision, ngem kayatda man wenno saan, masapul ti panangsangoda kadagiti negatibo a paspasetna.
Dagiti Negatibo nga Epektona
A ti nagbalbaliw nga akem dagiti babbai ket maysa a bendision nga adda met pagdaksanna ti nalawag manipud kadagiti gagangay nga epektona no dagiti assawa a babbai ket lab-awanda ti gangganaren dagiti lallakayda a kuarta wenno ti propesional a kasasaadda. Sigun kadagiti mangngagas, daytoy a pagannayasan ket “agbalbalinen a dakkel ken mabigbigbig a pakadaddadaelan ti umad-adu a panagasawa.” Ti reklamo ti maysa nga asawa a lalaki ti gagangayen: “Ammok nga iti kinasirib palpalakpakak ti balligina. Ngem iti emosion dakes ti panagrikriknak. Marikriknak a kasla siak ti naliwayan. Ket mariknak a kasla nakabasolak agsipud ta makapungtotak.” No agpada a ti Kristiano a pagasawaan iti agdama ket kasapulan ti panagtrabahoda, ti naayat a panagsarsarita ken konsiderasion ti makatulong a mangpabassit kadagita a negatibo a rikrikna ken epektona.—1 Pedro 4:8.
Ti sabali pay a banag a mangipampamatmat a ti idudur-as nga inaramid dagiti babbai ket maysa a bendision nga adda met pagdaksanna isu ti panangipaganetget nga adu kadagiti babbai ti mangiyur-urnos iti nangnangruna a pagbentaheanda. Itudtudo ti The Coming Matriarchy iti tiempo inton ti lubong ket iturayanton dagiti babbai a naagum ken mangisaludsod, “Aniat’ adda iti dayta para kaniak?” Makapainteres, ti naballigi a babai a kapitalista nga immun-una a naisalaysay ti apagpag-isu a kasta ti panangikunana; isut’ saan nga interesado iti panangtulong kadagiti dadduma nga agpangato iti agdan ti korporasion malaksid no isut’ magunggonaan iti dayta. Inaminna: “Nasursuruanak unay iti panagganansia.” Kasano ti kinasirib dayta, no matmatan ti balakad ni Jesus. Iti Sermon idiay Bantay kunana: “Rebbeng a tratuenyo dagiti dadduma a tattao kas iti kayatyo a panangtratoda kadakayo.” “Dikay pagdanagan ti maipapan inton bigat, ta inton bigat addaan kadagiti kabukbukodanna a pagdanagan.” (Mateo 7:12; 6:34, American Translation) Pudno unay, pagreggetan dagiti Kristiano a babbai a taginayonen ti panangmatmat ni Jesus kadagita a bambanag.
Ti Moralidad ti Biblia Mabalin a Maisakripisio?
Awan duadua ti negatibo unay a paset ti nabalbaliwan nga akem dagiti babbai isu ti pannakadadael dagiti moral nga ipatpateg. Ti panangdakamat dagiti babbai iti Dios ken iti relihion ket natakkonda ken masansan manangbabalawda. Dagiti babbai a mangitantantan ti panagasawa gapu kadagiti karerada masansan a kunada a ti panagasawa wenno panagkasar ket saan a nasken sakbay a maaddaan iti relasion iti sekso.
Ti negatibo a pagannayasan dagiti tignay dagiti kababaian ket isu ti panangsuportarda iti lesbianismo. Idi 1971 ti tinawen a gimong ti NOW (National Organization of Women) ti nangikeddeng: “A ti NOW bigbigenda ti doble a pannakairurumen dagiti babbai a lesbian, A ti kalintegan ti babai iti katataona ramanenna ti kalintegan a mangdepinar ken mangiyebkas iti kabukbukodanna a seksualidad ken panangpili iti kabukbukodanna nga estilo ti panagbiag, A ti NOW bigbigenna ti pannakairurumen dagiti lesbian kas maysa a lehitimo a pakaseknan ti feminism.” Ngem, idiligyo, ti pannusa ti Dios idiay Roma 1:26, 27. Masansan a maibuybuyog iti panangmatmat ti kababaian iti lesbianismo isut’ pananganamong iti panagparegreg no kasapulan. Ti propesor iti linteg a ni Billups Percy iti Tulane University nagsayaat ti panangikunana: “Ti pangngibilang iti pannakadadael ti sikog a maysa laeng manen a pamay-an ti operasion ket isu ti di panangikuenta kadagiti sinigsiglon a kriminolohia, teolohia ken moral a pilosopia.”
Kuna ti maysa a report nga iti napalabas a dekada dagiti serioso a krimen iti biang dagiti babbai ti ngimmato nga ad-adda a nakaparpartak ngem kadagiti lallaki. Iti nagbaetan ti 1974 ken 1979, ti bilang dagiti babbai a naaresto idiay Estados Unidos gapu iti kinasuitik ti ngimmato iti ngangngani 50 porsiento, ngem ti panagpangato ket 13 porsiento laeng kadagiti lallaki. Ti panangdispalko babaen kadagiti babbai ti ngimmato iti agarup 50 porsiento met laeng ngem 1.5 porsiento laeng kadagiti lallaki. Ti panangpalsipikar ti ngimmato iti 27.7 porsiento ngem kurang pay ngem 10 porsiento kadagiti lallaki. Nalawag a ti nagbalbaliw nga akem dagiti babbai ti saan a nangibunga iti naan-anay a pannakapnek.
Ti panagusar ti sigarilio ti ngimmato met kadagiti babbai. Ti kanser ti bara gapu iti panagsigarilio ti mangsuksukaten iti kanser iti suso kas ti numero uno a pagtataudan ti ipapatay gapu iti kanser kadagiti babbai. Iti nabiit pay a maysa a tawen daytat’ makagapu iti 25 porsiento kadagiti isuamin nga ipapatay gapu iti kanser kadagiti babbai ket dayta ti agpangpangato iti kapartak a 7 porsiento iti tinawen.
Ti Makapnek a Masanguanan—Kasano?
Ti kadi maysa a trabaho wenno maysa a karera ti makaited iti kaaduan a babbai iti naan-anay a pannakapnek iti biag? Nalawag a saan, kas masuksukalan dagiti umad-adu a bilang. Ni Hilary Cosell, a mannurat iti Woman on a Seesaw: The Ups and Downs of Making It, inturongna daytoy a parikut iti maysa nga artikulo, nga isalsaludsodna: “No nagbiddut dagiti babbai idi iti dasig ti panagasawa ken panagbalin nga ina, mabalin kadi nga agbidbiddutda manen iti dasig ti propesionalismo, karera ken balligi?” Insaludsodna pay met: “Pudno aya a mabalintay nga aramiden amin nga inaramid dagiti innatayo, ken isuamin nga inaramid met laeng dagiti ammatayo?”
Umas-asping, idiay The Cost of Loving, impanayag ni Megan Marshall a “ti pammarang ti propesional a kinalaing ti nagingpis laeng ti panangilemmengna kadagiti pribado a sugsugat: dagiti napaay nga ayat, aglaplapusanan a kinalulok, ti panangeksperimento ti lesbian, panangiregreg, diborsio ken ti gagangay laeng a kinaliday.” Salaysayenna no kasano a ti tignay dagiti babbai ket isut’ nangipasngay iti “Sarsarita iti Panagwaywayas,” ngem agpaay iti kaaduan, daytoy ti saan nga agkurri.
Nagpatingga a kinuna ni Marshall a “masapul a mamatitayo iti napapaut nga ayat a salsalakniban iti nasayaat a panagasawa,” a “ti tao ket saan nga agbiag iti pannakaiputputong,” ken “masapul a birukentayo dagiti dadduma nga ayaten, ken mangayat kadatayo.” Ipalagip daytoy kadatayo dagiti sasao iti naindaklan a Mannursuro pay laeng ditoy daga, ni Jesu-Kristo. “Naragragsak a banag ti mangteg ngem ti umawat.”—Aramid 20:35.
Pudno, a dagiti tattao adda pagannayasanda nga agturong manipud iti maysa a kinamanaglablabes nga agturong iti sabali. A ti naparang-ay nga akem ti moderno a babai ket saan a maysa a naan-anay a bendision ti ipaganetget dagiti sasao ni mammadto a Jeremias: “Saan nga agtaud iti tao a magna iti panangiturong kadagiti addangna.” (Jeremias 10:23) Dagiti Kristiano a babbai, babaen ti panangammo no ania a panagbalbaliw ti napasamak (a kakkakuyogna dagiti bendision ken problema), ad-adda a maapresiarda ti pateg ti panangsurot iti balakad ti Dios. Ipamatmat iti kapadasan a dayta ti “ad-adda a matarigagayan ngem ti balitok.” ‘Ti panangsalimetmet kadakuada adda dakkel a gunggona.’—Salmo 19:7-11.