Dagiti Saludsod Manipud Kadagiti Managbasa

◼ Rebbeng aya a lisian ti Kristiano ti kape ken tsa agsipud ta naglaonda ti makaadikto a droga a caffeine?

Saan a dakdakamaten ti Biblia ti kape wenno tsa. Ngem ti masaona makatulong kadagiti Kristiano a mangikeddeng no uminumda ti kape wenno tsa.

Ti droga a caffeine makaapektar iti isip ken bagi. Minilmilion a tasa ti kape ken tsa ti maib-ibus nga inaldaw, nga isut’ nangiturong ken Dr. Melvin Konner a nagkuna: “[Ti caffeine] ti mabalin, kinapudnona, a kasasaknapan a maus-usar a psychoactive drug iti intero a lubong.” Daytat’ mangpaalerto, pangatuenna ti rukod ti adrenaline, ken papartakenna ti sirkulasion ken metabolismo. A dayta ket maysa a droga saanna a mismo nga ipasdek no rebbeng nga idian ti Kristiano dagiti naglaon ti caffeine nga inumen (kape, tsa, inumen a cola, maté) wenno dagiti taraon (kas ti tsokolate).

Ti alkohol ket maysa met a droga a makaapektar iti isip ken bagi, kaskasdi aniat’ kunat’ Kasuratan iti dayta? Bigbigen ti Biblia a ti arak (wenno dadduma nga inumen a de alkohol) “mamaragsak iti puso ti tao” wenno baliwanna ti nemnem ti kararua nga agdukdukot. (Salmo 104:15; Proverbio 31:6, 7) Ngem, ti Saot’ Dios, dina ipamatmat a masapul a lisian dagiti pudno a managdaydayaw amin nga inumen a naglaon ti alkohol. Ti kondenaren ti Biblia isut’ di natimbeng a panagusar ti alkohol​—ti panagbartek.​—Deuteronomio 21:18-21; Proverbio 20:1; Oseas 4:11; 1 Corinto 5:11-13; 1 Pedro 4:3.

Ania, nupay kasta, ti panagkuna a mabalin maadikto ti maysa a tao ti caffeine? Adu kadagiti naipaugalidan ti aginum ti kape, tsa, wenno maté mapatanorda ti bassit panagpannuray iti dayta, nupay mapagsusuppiatan no daytoy ket pudno a klinikal a pannakaadikto. Makariknada ti sintomas, kas ti sakit ti ulo wenno panagbakkuar, no mapaglibakanda iti normal a kaadu ti caffeine. Ditoy manen, panunotenyo ti Biblikal a panangmatmat iti inumen a de alkohol. Nupay adu a tattao ti naadikto iti alkohol, daytat’ di maiparit kadagiti Kristiano no inumen a natimbeng. Ni Jesus imminum ti arak; nangaramid pay ti arak a simimilagro iti maysa a pagbodaan.​—Mateo 26:29; Juan 2:3-11.

Kaskasdi, mabalin a patien ti maysa a Kristiano a kaykayatna a di irisgo ti panagpannurayna ti caffeine. No ti pannakailibak ti regular a panaginumna ti caffeine ti mamagbalin kenkuana a nalaka a marurod (“coffee nerves”), mabalin a panunotenna ti iyaadayona iti caffeine kas panangidemostra ti “panagteppel.” (Galacia 5:22, 23) Yantangay di sasawen ti Biblia ti iyaadayo manipud kadagiti inumen a naglaon ti caffeine, ti desision maipapan ti kape wenno tsa ket masapul nga aramiden ti tunggal indibidual. Ti kinatimbeng ket maiyanatup no aginum ti Kristiano ti aniaman kadagita.​—Idiligyo ti Tito 2:2.

Ti kinatimbeng ket nasken met iti parikut iti posible a risgo ti salun-at. Adut’ a nabigbig a peggad ti masansan a panangipauneg ti adu a kantidad ti caffeine (uray man no daytat’ manipud kape, tsa, inumen a cola, wenno dadduma pay nga inumen wenno taraon). Kaskasdi, iti tunggal panagsirarak a manginaig iti partikular a risgo iti caffeine, kasla adda sabali a mangitudo iti kasunganina.

Ti lohika ti kinatimbeng ket maipaganetget babaen iti kunat’ Biblia maipapan iti diro. Daytat’ natural a sustansia, ken ti pannangan iti dayta kas makapasaranta nga enerhia a pagtaraon ket natural (a maisupadi iti panangsay-op ti asuk kadagiti bará). (1 Samuel 14:26, 27; Mateo 3:4) Nupay kasta, mabalin nga agsakitka iti pannangan ti sobra iti dayta. Mamakdaar ti Biblia: “Nakasarakka aya ti diro? Kanem laeng ti umanay kenka, di la ket ta mabsugka unay ket isaruam.”​—Proverbio 25:16, 27.

Dadduma a tattao dida pulos makapangan ti aniaman a diro. Kasta met, maipaay iti rason ti salun-at dadduma mabalin a kasapulan a lisianda ti alkohol, caffeine, produkto ti gatas, wenno dadduma pay a taraon ken inumen. Dadduma mabalin a lisianda dagita a bambanag kas personal a pili wenno gaput’ nasaknap a lokal a panagrikrikna, a dida kayat ti mangsair ti asinoman. Daytoy ti mangipalagip kadatayo ti komento ni apostol Pablo: “Gapuna, no ti pagtaraon ikulbona ti kabsatko, saanakto nga agsida ti lasag iti uray kaanoman, tapno diak maikulbo ti kabsatko.”​—1 Corinto 8:13.

Gapu itoy, bay-an a tunggal maysa agtignay maitunos iti bukodna a pangngeddeng a dina pagarupen a ti desisionna kasapulan a maipapilit kadagiti dadduma. Insurat ni Pablo: “Ti mangan saanna koma nga umsien ti saan a mangan, ket ti saan a mangan dina babalawen ti mangan, ta isu inawat ti Dios. Siasinoka a mangbabalaw iti adipen ti sabali?”​—Roma 14:3, 4.