Naragsak iti Pudno a Sangalubongan a Panagkakabsat

KAS INSALAYSAY NI WILLIE DAVIS

Idi 1934 petpetpetan ti Great Depression ti lubong, ket ti Estados Unidos madama nga agpapaut-ot iti rigat ti ekonomia. Iti ruar ti Prospect Relief Station (lugar a mabalin a pangalaan ti abasto dagiti awan panggedanna) idiay Cleveland, Ohio, adda naglaban a polis ken maysa a napeklan a Komunista. Pinaltogan ket napatay ti polis ti Komunista ken ti maysa nga agbuybuya, ti lelangko, ni Vinnie Williams.

PINADAS dagiti Komunista a pagbalinen dagitoy nga ipapatay a kas resulta ti panagduduma ti pulí, gapu ta nangisit ni lelangko ket ti polis maysa a puraw. Nagiwarasda kadagiti surat a naglaon kadagiti paulo a kas “Racist Cleveland Police” ken “Avenge These Killings.” Dagiti Komunista ti nangyurnos ken nangasikaso iti pumpon ni lelangko. Adda ik-ikutak a ladawan dagiti nagawit iti lungon​—pupurawda amin ken kameng ti partido Komunista. Nakatag-ay ti gemgem ti tunggal maysa iti wagas nga idi agangay nagbalin a simbolo ti Bileg dagiti Nangisit (Black Power).

Idi natay ni lelangko, sikognak ti anakna a babai, ket naipasngayak uppat a bulan kalpasanna. Dimmakkelak nga adda beddalna. Diak makapagsao a di agbeddal, isu a nairaman iti nasapa a panageskuelak ti panagadal nga agsao.

Nagsina dagiti nagannak kaniak idi limat’ tawenko, ket ni nanangko ti nangpadakkel kaniak ken ti kabsatko a babai. Idi sangapulot’ tawenkon, nangrugiak nga agtrabaho a paraitulod kadagiti groseri no malpas ti eskuelak tapno tumulong iti gastos ti pamilia. Dua a tawen kalpasanna nangrugiak nga agtrabaho iti sakbay ken kalpasan ti eskuelak, a nagbalinakon a kangrunaan a parategged ti pamilia. Idi nayospital ni Nanang ken agkasapulan iti agsasaruno a pannakaopera, nagsardengak nga ageskuela ket impamaysakon ti nangged.

Pannakayam-ammo iti Panagkakabsat

Idi 1944 nakaibati ti maysa kadagiti Saksi ni Jehova iti libro a “The Truth Shall Make You Free” iti baket ni kasinsinko, ket nairamanak iti panagadal ti Biblia a nairugi kenkuana. Iti dayta a tawen rinugiakon a tabunuan ti Teokratiko nga Eskuelaan ti Panagministro iti Eastside Congregation. Ni Albert Cradock nga instruktor ti eskuelaan, adda met parikutna iti panagsao a kas kaniak, ngem nasursurona a tenglen dayta. Anian a makaparegta daytoy a kabsat kaniak!

Kaaduan iti kaarrubami ket Italiano, Polako, Hungariano, ken Judio, ket ti kongregasion buklen dagiti tattao a naggapu kadagitoy ken iti sabsabali pay a pulí. Ti baket ni kasinsinko ken siak ti dua kadagiti damo nga Americano nga Africano a naikameng iti daytoy buklen ti pupuraw a kongregasion, ngem didakami pulos indumduma dagiti Saksi. Kinapudnona, kanayon nga awisendak a makipangan kadakuada iti balbalayda.

Idi 1956, immakarak iti umabagatan a paset ti Estados Unidos tapno agserbi iti lugar nga ad-adda nga agkasapulan kadagiti manangaskasaba. Idi nagsubliak iti amianan a makikombension distrito iti maysa a kalgaw, adu a kakabsat a taga Cleveland ti nangbirok kaniak ket inyebkasda ti nabara a riknada iti ar-aramidko. Naisuro kaniak ti pannakaseknanda ti napateg nga adal: Kanayon nga itultuloy “a kitaen, saan a ti personal a panaginteres kadagiti laeng bukodyo a bambanag, no di ket kasta met ti personal a panaginteres kadagiti bambanag ti sabsabali.”​—Filipos 2:4.

Napalawa nga Amin-Tiempo a Ministerio

Kalpasan ti tallo a tawen a panagserbik a kas payunir iti amin-tiempo a trabaho a panangaskasaba, idi Nobiembre 1959, naawisak nga agtrabaho idiay Brooklyn Bethel, ti sangalubongan a hedkuarter dagiti Saksi ni Jehova idiay Nueva York. Naitudingak iti Shipping Department. Ti manangaywan iti departamento nga ayanko, ni Klaus Jensen, ken ti kakuartok, ni William Hannan, agpadada a puraw, nagbalinda a naespirituan nga ammak. Ag-40 a tawendan a dua nga agserserbi idiay Bethel idi sumangpetak.

Idi nasapa a paset ti dekada ’60, adda agarup 600 a kameng ti pamilia ti Bethel, ket agarup 20 dagiti Americano nga Africano. Iti daydi a tiempo, mangrugin a kiburen ti panagririri gapu iti nagduduma a pulí ti Estados Unidos, ket nairteng dagiti relasion ti nadumaduma a pulí. Nupay kasta, isursuro ti Biblia a “ti Dios saan a mangidumduma,” ket kastatay met koma. (Aramid 10:34, 35) Pinabileg ti naespirituan a panagsasaritami kadagiti lamisaan ti Bethel a binigat ti determinasionmi a mangawat iti panangmatmat ti Dios iti kasta a bambanag.​—Salmo 19:7.

Bayat ti panagserbik idiay Brooklyn Bethel naam-ammok ni Lois Ruffin, maysa a payunir a taga Richmond, Virginia, ket nagkallaysakami idi 1964. Inkeddengmi ti agtalinaed iti amin-tiempo a ministerio, isu a kalpasan ti kasarmi nagsublikami idiay deppaarnat’ abagatan ti Estados Unidos. Umuna a nagserbikami a kas special pioneer, ket kalpasanna idi 1965, naawisak nga agserbi a kas manangaywan ti sirkito. Iti simmaruno a sangapulo a tawen, sinarsarungkaranmi dagiti kongregasion iti estado ti Kentucky, Texas, Louisiana, Alabama, Georgia, North Carolina, ken Mississippi.

Pannakasubok ti Panagkakabsattayo

Napasamak ti dakkel a panagbalbaliw kadagidiay a tawtawen. Sakbay a nagpaabagatankami, napaglalasin dagiti pulí. Pinaritan ti linteg dagiti nangisit a sumrek kadagiti isu met la nga eskuelaan, mangan kadagiti isu met la a restaurant, maturog kadagiti isu met la nga otel, aggatang kadagiti isu met la a tiendaan, wenno uray uminum kadagiti isu met laeng a pagin-inuman dagiti puraw. Ngem idi 1964 inruar ti Kongreso ti Estados Unidos ti Civil Rights Act a mangipawil iti panangidumduma kadagiti publiko a lugar, agraman kadagiti pagluganan. Gapuna awanen ti legal a pangibatayan ti panaglalasin ti pulí.

Ngarud, ti saludsod isu daytoy, mapagtitiponto aya dagiti kakabsat a lallaki ken babbai kadagiti kongregasion a nangisit-amin ken puraw-amin ket ipakitada ti ayat ken dungngo iti maysa ken maysa wenno ti ngata panangpilit ti komunidad ken dagiti naigamer a rikna iti napalabas ti mangatipa iti panagtitipon? Maysa a karit idi ti panagtulnog iti Nainkasuratan a bilin: “Iti nainkabsatan nga ayat maaddaankayo iti nadungngo a panagayat iti maysa ken maysa. Iti panangipakita ti pammadayaw iti maysa ken maysa mangidaulokayo.”​—Roma 12:10.

Agingga iti kabaelan a lagipen ti agraraira a panangmatmat, nangruna iti deppaarnat’ Abagatan ti Estados Unidos, ta maibilang a nababbaba dagiti nangisit. Nauneg ti pannakaibinggas daytoy a panangmatmat iti is-isip dagiti tattao iti agarup amin a paset ti kagimongan, agraman iti ig-iglesia. Isu a saan a nalaka nga awaten dagiti puraw a kapadada dagiti nangisit. Pudno, tiempo daydi ti pannakasubok ti panagkakabsattayo​—agpadpada kadagiti nangisit ken puraw.

Makaparagsak ta iti pakabuklanna, adda nakaskasdaaw a tignay no iti panaglalaok ti pulí kadagiti kongregasiontayo. Saan a nalaka a napunas dagiti sinigsiglo a naannad ti pannakaipasagepsepna a sursuro ti kinatan-ok ti pulí. Kaskasdi nga idi nairusat ti panaglalaok, nasayaat ti panangawat dagiti kakabsattayo, kaaduanna naragsakanda a makapagkakadua nga aggigimong.

Makapainteres ta uray dagiti saan a Saksi masansan a nakipagkaykaysada met iti panaglalaok kadagiti kongregasiontayo. Kas pagarigan, idiay Lanett, Alabama, napagsaludsodan dagiti kaarruba nga asideg iti Kingdom Hall no adda reklamoda iti pannakigimong dagiti nangisit. Adda maysa a baket a puraw a nangalamano iti maysa a brother a nangisit, a kunkunana: “Pangaasim ta umayka ditoy sangakaarrubaanmi ket agdaydayawka iti Diosmo agingga iti kayatmo!”

Dagiti Matalek a Kakabsat Idiay Ethiopia

Idi 1974 naragsakankami a nangawat iti lima ket kagudua a bulan a panagsanay kas misionero idiay Watchtower Bible School of Gilead idiay Siudad ti Nueva York. Naidestinokami idi iti pagilian ti Africa nga Ethiopia. Kapadpadisi ken kaipuppupok pay laeng ti emperador, ni Haile Selassie. Yantangay naparitan ti trabahotayo a panangasaba, inapresiarmi ti kinasinged ti Nakristianuan a panagkakabsattayo.

Nakipagnaed ken nakipagserbikami iti adu kadagidiay naibalud idi agangay gapu iti panagtalinaedda iti pudno a panagdaydayaw. Napapatay pay ketdi ti sumagmamano kadagiti ingungotentay a gagayyem. Ni Adera Teshome ket kaduak idi a panglakayen iti kongregasion idiay kabesera ti Ethiopia, ti Addis Ababa.a Kalpasan ti tallo a tawen a kaaddana iti pagbaludan, isut’ napapatay. Gagangay a naladingitan unay ni baketna. Ngem anian a ragsak ti pannakakita kenkuana nga addaan rag-o iti sumagmamano a tawen kalpasanna bayat nga agserserbi kas payunir!

Ni Worku Abebe, sabali pay a matalek a kabsat, ket naminwalo a nasentensiaan a matay.b Ngem pulos a saan a nagbuteng! Idi naudi a pannakakitak kenkuana, impakitana kaniak ti napitpit a lapayagna a kinulata dagiti guardia ti pagbaludan. Yang-angawna a kuna a pamigat, pangaldaw, ken pangmalemna ti kulata ti paltog. Nupay pimmusayen, isut’ sidudungngo pay laeng a malaglagip dagiti kakabsat.

Ni Hailu Yemiru ket sabali pay a kabsat a magusgustuak a lagipen.c Nangipakita iti mapagulidanan nga ayat ken ni baketna. Naaresto ni baketna, ngem gapu ta agdadagsen ken ngangnganin agpasngay, indawat ni Hailu kadagiti autoridad ti pagbaludan no mabalin nga isu laengen ti mangisaup ken ni baketna iti pagbaludan. Idi agangay, gapu ta dina ikompromiso ti pammatina, isut’ napapatay.​—Juan 15:12, 13; Efeso 5:28.

Gapu iti dumakdakes a situasion ti politika idiay Ethiopia, immakarkami idiay Kenya idi 1976. Nagserbikami a kas agdaldaliasat a manangaywan iti pito a tawen, a sumarsarungkar kadagiti kakabsat iti adu a pagilian ti Makindaya nga Africa​—agraman Kenya, Ethiopia, Sudan, ti Seychelles, Uganda, ken Tanzania. Napanak met idiay Burundi ken Rwanda iti sumagmamano a gundaway a kas paset ti delegasion a makisarita kadagiti opisial maipapan iti legal a pannakairehistro ti trabahotayo kadagidiay a pagilian.

Makaparagsak daydi panagsublimi idiay Ethiopia idi 1992 tapno tumabuno iti umuna a kombension distrito a naangay sadiay kalpasan ti pannakaikkat ti pannakaipawil ti trabahotayo. Adu kadagidiay nasurok a 7,000 a timmabuno ti di agaammo, gapu ta dati nga aggigimong laeng dagiti kakabsat iti babassit a grupo. Iti kada aldaw iti kombension, addan ti kaaduan dua nga oras sakbay a mangrugi ti programa ket dida agawid agingga a rabii unayen, ta tagtagiragsakenda ti naayat a panagkakabsattayo.

Naparmek ti Tribalismo

Iti adu a siglo nasaknap ti tribalismo (di panagnunumo dagiti tribu) idiay Africa. Kas pagarigan, idiay Burundi ken Rwanda, dagiti kangrunaan nga etniko a grupo, ti Hutu ken ti Tutsi, ket nabayagen nga aggiginnurada. Sipud idi nagun-od dagitoy a pagilian ti wayawayada manipud Belgium idi 1962, tunggal gundaway rinibu ti matay no agrurupak dagiti kameng dagitoy dua nga etniko a grupo. Anian a makaparagsak ngarud, a maimatangan dagiti kameng dagitoy nga etniko a grupo a nagbalin a Saksi ni Jehova a sitatalnan a makapagdadanggay nga agtrabaho! Ti pudno nga ayatda iti maysa ken maysa pinaregtana dagiti adu a sabsabali pay a dumngeg iti kinapudno ti Biblia.

Kasta met, dagiti etniko a grupo idiay Kenya adda dida pagkikinnaawatan. Anian a nagpaiduma ti makita iti Nakristianuan a panagkakabsat iti ili ni Jehova idiay Kenya! Maimatanganyo dagiti nadumaduma a tattao manipud iti nagduduma a tribu a nagkaykaysa nga agdaydayaw kadagiti Kingdom Hall. Tagtagiragsakek a makita ti adu kadagitoy a nangiwaksin iti gurada a pinataud ti di panagnunumo dagiti tribu ket ipakitadan ti pudno nga ayat kadagiti kakabsatda a lallaki ken babbai iti sabali a tribu.

Maragsakanak iti Panagkakabsattayo

No lagipek ti nasurok a 50 a tawen a pannakitimpuyogko iti organisasion ti Dios, punnuenna toy pusok iti panagyaman ken ni Jehova ken ti Anakna, ni Jesu-Kristo. Pudno a nakaskasdaaw a maimatangan ti naaramidanda ditoy daga! Saan, saan a kanayon a naan-anay dagiti kasasaad iti ili ti Dios, uray agingga ita. Ngem saan a manamnama a mapunas iti agpatnag dagiti naisursuron iti lubong ni Satanas iti ginasut a tawen a panangidumduma ti pulí. Sabagay, imperpektotay pay laeng.​—Salmo 51:5.

Bayat nga idiligko ti organisasion ni Jehova iti lubong, maragragsakan ti pusok iti panangapresiar iti pudno, sangalubongan a panagkakabsattayo. Magustuak pay laeng a lagipen dagidiay kakabsat idiay Cleveland, amin ket puraw, a nangpadakkel kaniak iti kinapudno. Ket bayat ti pannakakitak a sinukatanen dagiti kakabsattayo idiay umabagatan nga Estados Unidos, agpada dagiti puraw ken nangisit, ti riknada a mangidumduma iti naimpusuan a nainkabsatan nga ayat, nagrag-o ti pusok. Sa, no mapanak idiay Africa ket makitak a mismo no kasano a mabalin a punasen ti Sao ni Jehova ti panaggiginnura dagiti tribu, ad-adda a parayrayenna ti panangapresiarko iti sangalubongan a panagkakabsattayo.

Pudno a nagsayaat ti panangyebkas ni Ari David idi ugma idi kinunana: “Kitaenyo! Nagimbagen ken anian a makaay-ayo ti panagtitumpuyog dagiti agkakabsat iti kinamaymaysa!”​—Salmo 133:1.

[Footnote]

[Ladawan iti panid 23]

Ti pumpon ni lelangko

[Ladawan iti panid 24]

Dagiti Saksi a Tutsi ken Hutu sangsangkamaysa nga agtartrabahoda iti talna

[Ladawan iti panid 25]

Kaduak ni baketko a Lois