Paskua​—Pudno Kadi a Nakristianuan?

SIGUN iti The World Book Encyclopedia, “ti Paskua isu ti aldaw a panangrambak dagiti Kristiano iti kasangay ni Jesu-Kristo.” Nupay kasta, kuna pay ti enciclopedia: “Saan a rinambakan dagiti nagkauna a Kristiano ti pannakayanak [ni Jesus] agsipud ta imbilangda ti panangrambak iti pannakayanak ti siasinoman kas ugali dagiti pagano.”

Umanamong ti The Making of the Modern Christmas, da Golby ken Purdue: “Saan a rinambakan dagiti nagkauna a Kristiano ti pannakayanak ni Kristo. Nainaig dagiti mismo a kasangay kadagiti kaugalian dagiti pagano; awan a pulos ti sarsaritaen dagiti Ebanghelio maipapan iti masnup a petsa ti pannakayanak ni Kristo.”

No saan a nagtaud kadagiti Kristiano ti panangrambak iti kasangay, kasano a nagbalin ti kasangay ni Kristo a nalatak a “Nakristianuan” a pasken?

Ti Pagano a Nagtaudan ti “Paskua”

“Nagrambak ken nagrag-o ti amin, naisardeng a naan-anay ti trabaho ken negosio iti maysa a panawen, naarkosan dagiti balay iti laurel ken evergreen, nagsisinnarungkar ken nagsisinnagut dagiti aggagayyem, sinagutan dagiti kliyente dagiti parokianoda. Maysa dayta a naragsak ken naparaburan a tiempo, ket naguma dagiti tattao iti amin a kita ti pagpalpaliwaan.”​—Paganism in Christian Festivals, ni J. M. Wheeler.

Maibagay kadi daytoy a panangiladawan iti pannakarambak ti Paskua a pagaammoyo? Makapasiddaaw ta saan a Paskua daytoy! Ngem ketdi, maysa dayta a panangiladawan iti Saturnalia​—makalawas a piesta dagiti pagano a Romano a nainaig iti winter solstice (nailadawan iti panid 4). Maramrambakan idi ti kasangay ti di maparmek nga init iti Disiembre 25, ti kangrunaan a piesta ti Mitraiko a relihion ti Roma.

Sigun iti The New Encyclopœdia Britannica, “ti Disiembre 25, a kasangay ni Mitra, dios ti lawag dagiti Iranio ken . . . ti aldaw a maipaay iti di maparmek nga init, kasta met ti aldaw kalpasan ti Saturnalia, ket inawat ti iglesia kas Paskua, ti pannakayanak ni Kristo, tapno maparmek ti epekto dagitoy a piesta.” Isu a nagtultuloy ti pagano a panangrambak iti kasangay babaen ti panangbalbaliw laeng iti nagan, a ti Mitra nagbalin a Kristo!

Nupay kasta, mabalin nga ipagarupyo a ti pannakayanak ti Anak ti Dios, ni Jesus, ket maysa a naisangsangayan a banag, a maikari a laglagipen. Makailawlawag unay ti panangusig iti kunaen ti Biblia maipapan itoy.

Maysa a Naragsak a Pasamak

Naisalaysay iti maika-2 a kapitulo ti Ebanghelio ni Lucas dagiti pasamak. Saritaen kadatayo ni Lucas no kasanot’ panagtignay dagiti nailangitan nga anghel, nanumo a papastor, napasnek nga ad-adipen ti Dios, ken ni Maria a mismo iti daytoy nakapatpateg a pasamak.

Usigenyo nga umuna “dagiti papastor nga aggigian kadagiti ruar” nga “agbambantay iti rabii kadagiti arbanda,” a saanda koma nga ar-aramiden iti tiempo ti lam-ek. Idi nagparang ti “anghel ni Jehova” ken nagsilnag ti dayag ti Dios iti aglawlawda, nagbuteng dagiti papastor idi damo. Timmanangda idi inlawlawag ti anghel: “Dikay agbuteng, ta, adtoy! ideklarak kadakayo ti naimbag a damag ti dakkel a rag-o a maaddanto iti isuamin a tattao, agsipud ta naiyanak kadakayo ita nga aldaw ti maysa a Manangisalakan, nga isu ti Kristo nga Apo.” Idi kellaat a nagparang “ti maysa nga umariwekwek dagiti nailangitan a buyot” dagiti anghel, naammuan dagiti papastor a naiduma daytoy a pannakayanak kadagiti sabsabali. Makapainteres, saan a sinagutan dagiti anghel ti kappasngay a maladaga. Indaydayaw ketdi dagiti anghel ni Jehova, a kunkunada: “Dayag iti Dios kadagiti kangatuan, ket iti daga talna kadagiti tattao nga addaan naimbag a nakem.”​—Lucas 2:8-14.

Gagangay laeng, kayat dagiti papastor a kitaen a mismo daytoy a maladaga, ta ni Jehova ti nangipakaammo iti daytoy naragsak a pasamak. Idi makitada ti maladaga a nakaidda iti kulluong, sinaritada kadagiti nagannak daytoy ti imbaga dagiti anghel. Kalpasanna, pimmanaw dagiti papastor, “nga intantan-ok ken indaydayawda ti Dios,” saan a ti maladaga.​—Lucas 2:15-18, 20.

Awan duadua a naragsakan ni Maria, ti ina ni Jesus, ta sibaballigi a naipasngayna ti inauna nga anakna. Ngem nangbukel met “kadagiti panangipapan iti pusona.” Kalpasanna, nagdaliasatda ken ni Jose a lakayna idiay Jerusalem kas panagtulnog iti Linteg Mosaiko. Saan a panangrambak iti kasangay daytoy. Ngem ketdi, isu daydi ti panawen a panangidatagda iti maladaga iti Dios, “kas iti adda a naisurat iti linteg ni Jehova: ‘Tunggal lalaki a manglukat iti aanakan maawaganto iti nasantuan ken Jehova.’”​—Lucas 2:19, 22-24.

Iti templo idiay Jerusalem, naranaan da Maria ken Jose ni Simeon, nga inladawan ni Lucas kas “nalinteg ken managdayaw, nga agur-uray iti pannakaliwliwa ti Israel.” Naipaltiing kenkuana a dinto matay agingga a makitana “ti Kristo ni Jehova.” Ti simmaruno a pasamak ket “iti sidong [met] ti pannakabalin ti espiritu [ti Dios].” Sinakruy ni Simeon ti maladaga, saan a tapno sagutanna, no di ket, tapno bendituenna ti Dios, a kunkunana: “Ita, Soberano nga Apo, palpalubosamon ti adipenmo a mapan a siwayawaya a sitatalna sigun iti deklarasionmo; agsipud ta dagiti matak nakitadan ti wagas a panangisalakanmo nga insaganam iti imatang dagiti amin a tattao.”​—Lucas 2:25-32.

Kalpasanna, immasideg ti baketen a mammadto a ni Ana. “Rinugianna [met] ti mangipaay ti panagyaman iti Dios ken agsasao maipapan iti ubing kadagidiay amin nga agur-uray iti pannakaispal ti Jerusalem.”​—Lucas 2:36-38.

Naragsakan amin da Maria, Simeon, Ana, dagiti papastor, agraman dagiti nailangitan nga anghel iti pannakayanak ni Jesus. Nupay kasta, paliiwenyo ta saanda a siaariwawa a nagrambak iti kasangay, wenno nagsisinnagut. Ngem ketdi, indaydayawda ni Jehova, ti nailangitan a Nangipaay iti mangisalakan kadakuada.

Kaskasdi, mabalin nga ikalintegan dagiti dadduma, ‘Saan la ketdi a dakes ti agririnnegalo iti Paskua, ta di met aya pinadayawan dagiti “tallo a mamasirib a lallaki” ni Jesus babaen ti sagsagut?’

Dagiti Sagut iti Paskua

Sukimatentay manen ti salaysay ti Biblia. Masarakanyo a nailanad dayta iti Ebanghelio ni Mt Mateo, kapitulo 2. Awan a pulos ti nadakamat maipapan iti panangrambak iti kasangay, wenno masnup a petsa, nupay nalawag a dayta ket di pay nabayag kalpasan ti pannakayanak ni Jesus. Iti bersikulo 1, inawagan ni Mateo dagiti sangaili iti “astrologo [Griego, maʹgoi] manipud makindaya a paspaset,” ngarud, paganoda a di makaammo ken ni Jehova a Dios. Ti bituen a sinurot dagitoy a lallaki inturongna ida, saan nga iti mismo a lugar a nakayanakan ni Jesus idiay Betlehem, no di ket idiay Jerusalem, a pagturturayan ni Ari Herodes.

Idi maammuan daytoy nadangkok nga agturay nga agdamdamagda maipapan iti “daydiay naiyanak nga ari dagiti Judio,” sinaludsodna kadagiti papadi “no sadino ti pakaiyanakanto ti Kristo,” iti kasta mapapatayna ti ubing. Simmungbat dagiti papadi babaen ti panangadawda iti padto ni Mikias a nangdakamat iti pakayanakan ti Mesias idiay Betlehem. (Mikias 5:2) Aginsisingpet a binilin ni Herodes dagiti sangailina: “Inkayo biruken a siaannad ti ubing, ket no masarakanyo ipakaammoyo kaniak, tapno makapanak met ket agruknoyak iti dayta.” Pimmanaw dagiti astrologo, ket idi addada iti dalan, ti bituen “napan nga immun-una ngem isuda, agingga a nagsardeng iti ngatuen ti yan idi ti ubing.” Paliiwenyo ta isut’ nailadawan kas “ubing,” saan a kas kappasngay a maladaga.​—Mateo 2:1-10.

Mayannurot iti ugali dagiti nabaknang a tattao iti deppaar ti Daya a sumarsarungkar iti maysa nga agturay, nagkurno dagiti pagano nga astrologo ket ‘indiayada [iti ubing] dagiti sagsagut, balitok ken olibano ken mirra.’ Innayon pay ni Mateo: “Nupay kasta, gapu ta naipaayanda iti nadibinuan a pakdaar iti maysa a tagtagainep a dida agsubli ken Herodes, napanda iti pagilianda babaen iti sabali a dalan.”​—Mateo 2:11, 12.

Mabalin a padasen dagiti dadduma a tattao nga aramaten daytoy ababa a Nainkasuratan a salaysay kas pammasingked iti panagsisinnagutda iti Paskua. Nupay kasta, ilawlawag ti Discovering Christmas Customs and Folklore a ti agdama a kustombre a panagsisinnagut ket namunganay iti sagsagut nga impaay dagiti Romano kadagiti napanglaw a kaarrubada kabayatan ti Saturnalia. “Sisisikap nga inyallatiw ti nagkauna nga iglesia . . . ti kaipapanan daytoy iti ritual a panglaglagip iti sagsagut dagiti Mago.” Anian a naiduma daytoy kadagiti pudno a managdaydayaw​—kas dagiti nanumo a papastor​—a nangidaydayaw laeng iti Dios idi naipasngay ni Jesus!

Padayawanyo ni Kristo Kas Ari!

Saanen a maysa a maladaga ni Jesus ita. Isu ket maysa a mannakabalin nga Agturay, Ari ti nailangitan a Pagarian ti Dios, ket rumbeng a mapadayawan a kasta.​—1 Timoteo 6:15, 16.

No maysakay itan a nataengan, napadasanyo kadin ti nabainan idi nga, iti imatangyo, impakita dagiti tao ti ladawayanyo kas maysa a maladaga? Pudno, ipalagip ti kakasta a ladawan kadagiti nagannakyo ti ragsakda idi maipasngaykayo. Ngem ita ta addan bukodyo a pakabigbigan, saan aya a kaykayatyo a matmatandakay dagiti sabsabali sigun iti kinasiasinoyo? Umasping iti dayta, panunotenyo ti pannakaibabain ni Kristo Jesus no maigamer iti tunggal tawen dagidiay agkunkuna a pasurotna kadagiti pagano a kaugalian iti Paskua ken iti panangpadayawda iti maysa a maladaga nga uray la malipatanda a padayawan kas Ari. Kinapudnona, uray idi umuna a siglo, inkalintegan ni Kristiano nga apostol Pablo a rumbeng a matmatantay ni Kristo sigun iti kinasiasinona ita​—maysa nga Ari idiay langit. Insurat ni Pablo: “Uray pay no naammuanmi ni Kristo sigun iti lasag, pudno nga ita saanen a kasta ti pannakaammomi kenkuana”!​—2 Corinto 5:16.

Iti saanen a mabayag, tungpalento ni Kristo, kas Ari ti Pagarian ti Dios, ti naimpadtuan a kari a pukawennanto ti ut-ot, panagsagaba, sakit, ken ipapatay. Siguraduennanto nga addaan ti amin iti umdas a pagtaengan ken makagunggona a trabaho iti sidong dagiti Paraiso a kasasaad ditoy daga. (Isaias 65:21-23; Lucas 23:43; 2 Corinto 1:20; Apocalipsis 21:3, 4) Awan duadua, umdas dagitoy a rason tapno liklikan ti panangibabain ken Jesus!

Kas panangsurot iti ulidan ni Kristo a mismo, ikagkagumaan dagiti pudno a Kristiano nga ipaayan dagiti kaarrubada iti maysa kadagiti kapatgan a sagut a maipaay ti asinoman​—ti pannakaawat iti panggep ti Dios, a mangiturong iti biag nga awan inggana. (Juan 17:3) Mangyeg daytoy a kita ti sagut iti dakkel a rag-o kadakuada, ta kinuna ni Jesus: “Ad-adu ti kinaragsak iti panangted ngem iti panangawat.”​—Aramid 20:35; Lucas 11:27, 28.

Saan a marigatan dagiti Kristiano nga addaan iti napaypayso a pannakaseknan iti maysa ken maysa a sibubulos a mangyebkas iti ayatda iti aniaman a tiempo ti tawen. (Filipos 2:3, 4) Kas simple a pagarigan, anian a makaay-ayo ti makaawat iti ladawan a naggapu iti maysa a Kristiano nga agtutubo a, kalpasan ti pannakangngegna iti palawag a naibatay iti Biblia, inladawanna dayta kas ebkas ti panagyamanna! Makaparegta met ti di ninamnama a sagut a naggapu iti maysa a kabagian kas pakakitaan ti ayatna. Kasta met, maragsakan unay dagiti Kristiano a nagannak nga agregalo kadagiti annakda iti mapilida a maitutop nga okasion iti intero a makatawen. Saan a namulitan daytoy a kita ti Nakristianuan a kinamanagparabur iti man maipagarup nga obligasion kadagiti aldaw a marambakan wenno iti tradision dagiti pagano.

Gapuna, nasurok nga uppat ket kagudua a milion a Kristiano itatta a naggapu iti amin a nasion ti saan a mangramrambak iti Paskua. Saksi ni Jehova dagitoy, a kanayon nga okupado a mangpampaneknek kadagiti sabsabali iti maipapan ti naimbag a damag ti Pagarian ti Dios. (Mateo 24:14) Mabalin a maam-ammoyo ida iti isasarungkarda iti pagtaenganyo, nalabit iti saan a mabayag. Sapay koma ta ti sigagagar a panangawatyo iti idanonda kadakayo iturongna ti pamiliayo iti dakkel a rag-o, bayat a masursuroyo no kasano nga idaydayaw ni Jehova a Dios iti tunggal aldaw ti tawen.​—Salmo 145:1, 2.

[Ladawan iti panid 7]

Ipapaay dagiti Kristiano kadagiti kaarrubada ti maysa kadagiti kapatgan a sagut​—ti pannakaawat iti panggep ti Dios a mangiturong iti biag nga awan inggana

[Picture Credit Line iti panid 4]

Culver Pictures