Ti Nalawa a Dalan nga Addaan Bassit a Wayawaya

Ti tallo a kameng ti pamilia​—ama, ina, ken ti bassit a balasitang​—addada idi iti pagtaengan idiay Sydney, Australia, idi mauram ti balay. Inkagumaanda ti rummuar kadagiti tawa, ngem narehasan dagitoy. Gapu kadagitoy a rehas, saan ida a maisalakan dagiti bombero. Natay ti ina ken ama gapu iti asuk ken apuy. Kalpasanna, natay ti balasitang iti ospital.

ANIAN a nakalkaldaang ta natay daytoy a pamilia gapu kadagiti rehas a nairanta a mangsalaknib koma kadakuada! Iti kaaldawantayo, ammotayo a saan laeng a daytoy a pamilia ti addaan iti pagtaengan a nasarikedkedan kadagiti rehas ken kandado. Adu kadagiti kaarruba ti addaan met kadagiti pagtaengan ken sanikua nga umasping kadagiti sarikedked. Apay? Kalkalikagumanda ti kinatalged ken talna ti panunot. Ania ketdin a didigra iti “nawaya” a kagimongan no marikna laeng dagiti tattao ti kinatalged no maipupokda a kasla balud kadagiti bukodda a pagtaengan! Kadagiti umad-adu a sangakaarrubaan, saanen a sitatalged a makapagay-ayam dagiti ubbing iti kabangibang a parke wenno magna nga agturong iti eskuelaan a di kuyogen ti nagannak wenno dadduma pay a nataengan. Iti adu a paset ti biag, mapukpukawen ti wayawaya a kas iti linnaaw iti bigat.

Nabalbaliwan a Padron ti Panagbiag

Naiduma ti panawen dagiti apongtayo. Kas ubbing, gagangay a makapagay-ayamda idi iti sadinoman a kayatda nga awan panagbuteng. Kas natataengan, saanda idi a pakarikutan dagiti kandado ken rehas. Nakariknadat’ wayawaya, ken talaga nga adda wayawayada. Ngem nakita dagiti apongtayo ti panagbalbaliw ti kasasaad ti kagimongan kabayatan ti panagbiagda. Nagbalinen daytoy a nalamlamiis, ad-adda a managimbubukodan; iti adu a lugar, ti ayat iti kaarruba nasukatanen iti buteng iti kaarruba, a makagapu iti nakalkaldaang a pasamak a nadakamat iti ngato. Ti agtultuloy a panagrakaya dagiti moral a pagalagadan isut’ kakuykuyog daytoy kumarkaro a kinakurang ti wayawaya. Naguyugoy unay ti kagimongan iti “baro a moralidad,” ngem iti kinapudnona, nakagteng itan iti kasasaad a gistay napukawen a naan-anay ti moralidad.

Insurat ni Dr. Rupert Goodman, dati a lecturer iti edukasion idiay University of Queensland: “Naipasango itan dagiti agtutubo iti naiduma, hedonistiko . . . a panagbiag a ti ‘bagi’ ti maipangpangruna: panangpennek iti bagi, sipapanunot iti bagi, panangay-ayo iti bagi, pannakaseknan iti bagi.” Kunana pay: “Dagiti kababalin a kas iti panagteppel, panagsakripisio, kinagaget, kinainut, panagraem iti autoridad, panagayat ken panagraem kadagiti nagannak . . . ket karkarna a kapanunotan iti adu.”

Pudno a Maysa nga Akaba a Dalan

Dagidiay makaammo iti padto ti Biblia ket saanda a masdaaw iti daytoy nasaknap a kinamanagimbubukodan, ta binallaagan ni Jesu-Kristo dagiti agdengdengngeg kenkuana: “Akaba ken nalawa ti dalan nga agturong iti pannakadadael, ket adu dagidiay sumrek iti dayta; idinto ta akikid ti ruangan ken nailet ti dalan nga agturong iti biag, ket bassit dagidiay makasarak iti dayta.” (Mateo 7:13, 14) Ti umuna a dalan nga addaan iti nalawa a pagyanan ti adu a managdaliasat, ket “akaba” gapu ta awan dagiti mangipawil a pagalagadan ti Biblia a mangiwanwan iti moralidad ken inaldaw a panagbiag. Makaguyugoy daytoy kadagidiay agtarigagay a mangpanunot ken mangaramid iti aniaman a kayatda​—nga awan dagiti pagalagadan, awan dagiti rebbengen.

Pudno a kunaen ti adu a nangpili iti akaba a dalan a tagtagiragsakenda ti wayawayada. Ngem kaaduan kadakuada ti guyguyugoyen ti nasaknap a kinamanagimbubukodan. Kuna ti Biblia nga iturturong ida “ti espiritu nga agtigtignay ita kadagiti annak ti kinasukir.” Daytoy nga espiritu ti mangtigtignay kadakuada nga agbiag a ‘maitunos iti . . . lasag, nga ar-aramidenda dagiti bambanag a nagayatan ti lasag,’ dayta man ket imoralidad, panagabuso kadagiti droga, wenno nadamsak a panagtarigagay iti kinabaknang, kinalatak, wenno pannakabalin.​—Efeso 2:2, 3.

Ti Akaba a Dalan ket Agturong iti Didigra

Imutektekanyo ta dagidiay adda iti akaba a dalan ket maidurduronda a mangaramid iti “bambanag a nagayatan ti lasag.” Daytoy ti mangipakita a saanda a pulos a nawaya​—adda apoda. Adipen ida ti lasag. Ket ti panagserbi iti daytoy nga apo mangituggod iti adu a parikut​—pannakaapektar kadagiti sakit a mayakar babaen ti sekso, nasinasina a pagtaengan, saksakit ti bagi ken panunot gapu iti panagabuso iti droga ken alkohol, kas panangdakamat iti sumagmamano laeng kadagiti ibungana. Ti kinamanagimbubukodan a panagpampanunot a naparayray iti daytoy manangpanuynoy nga akaba a dalan isut’ makagapu uray pay kadagiti kinaranggas, panagtakaw, ken panangrames. Ket bayat nga agtultuloy ti kaadda daytoy a “dalan nga agturong iti pannakadadael,” ad-addanto pay nga agbalin a makadangran dagiti bungana.​—Proverbio 1:22, 23; Galacia 5:19-21; 6:7.

Usigenyo ti dua a pudpudno a pagarigan manipud Australia. Nasulisog ni Mary, a nagaramat kadagiti makaadikto a droga ken nagaramid iti imoralidad.a Ngem saanna a nagun-od ti birbirokenna a kinaragsak. Kasla kawaw ti biagna uray pay kalpasan ti kaadda ti dua nga annakna. Nadanonna ti kalaladingitan a paset [ti biagna] idi naammuanna nga isut’ naakaran iti AIDS.

Nadangran ni Tom iti naiduma a pamay-an. “Dimmakkelak iti maysa a mision ti simbaan idiay amianan a Queensland,” insuratna. “Nangrugiak nga aginum iti adu nga arak idi agtawenak iti 16. Mangnginum iti arak da tatang, dagiti ulitegko, ken gagayyemko, isu a daytat’ kasla gagangay laeng kaniak. Nakagtengak iti tukad a mabalinkon nga inumen ti aniaman, manipud iti serbesa agingga kadagiti naingel nga arak. Nakipinnustaak metten kadagiti lumba ti kabalio, a no dadduma ipaabakko ti kaaduan iti nagrigrigatak a sueldo. Adu a kuarta daytoy, yantangay nangato ti sueldo iti trabahok a panagpukan iti unas.

“Kalpasanna, nangasawaak ket naaddaankam kadagiti annak. Imbes a sanguek dagiti responsabilidadko, tinuladko ti ar-aramiden dagiti gagayyemko​—aginum, agsugal, ken makilaban. Masansan a maibaludak. Ngem awan latta ti epektona daytoy kaniak. Dimmakes ti panagbiagko. Napno kadagiti parikut.”

Wen, gapu iti itutulokda kadagiti dakes a tarigagay, dinangran da Tom ken Mary saan laeng a ti bagbagida no di pay ket ti pamiliada. Nakalkaldaang ta adu a sabsabali pay nga agtutubo ti nasulisog iti manangpanuynoy, di umiso nga espiritu ti wayawaya a maituktukon iti akaba a dalan. No matarusan la koma dagiti agtutubo ti makaallilaw a langa daytoy a wayawaya. No makitada la koma dagiti kinapudno iti akaba a dalan​—dagiti nasaem nga ibungana a mapasaranto ti amin nga agdaldaliasat iti dayta. Agpayso nga akaba ken nalaka ti sumrek. Ngem ti nakaro a kinalawana isut’ pagdaksanna. Nainsiriban nga ipapusotayo ti di mailibak a kinapudno a “ti agimulmula a maipaay iti lasagna apitennanto ti panagrupsa manipud iti lasagna.”​—Galacia 6:8.

Nupay kasta, adda nasaysayaat a pagpilian. Ti akikid a dalan. Ngem kasanot’ kinainget, kasanot’ kinailet ken kinaakikid daytoy a dalan? Ket sadino ti pagturonganna?

[Footnotes]