Liwliwa Kadagidiay Addaan “Sidudukot nga Espiritu”

ITATTA, ‘napukaw ti [lubong ni Satanas] amin a moral a kaririknana.’ (Efeso 4:19; 1 Juan 5:19) Nasaknap ti pannakikamalala ken pannakiabig. Iti adu a daga 50 porsiento wenno ad-adu pay a pagassawaan ti agtungpal iti diborsio. Sisasaknap a maawat ti homoseksualidad. Ti seksual a kinaranggas​—panangrames​—ket masansan a maipadpadamag. Ti pornograpia ket maysa nga industria a makaparparuar iti binilion a doliar.​—Roma 1:26, 27.

Ti maysa kadagiti kadadaksan a kinalulok isut’ seksual a panangabuso kadagiti inosente nga ubbing. Kas iti sirib ti lubong ni Satanas, ti seksual a panangabuso iti ubing ket “inaanimal, sinasairo.” (Santiago 3:15) Idiay Estados Unidos laeng, kuna ti magasin a Time a, “nasurok nga 400,000 a report maipapan kadagiti di mapagduaduaan a seksual a panangraut ti maaw-awat dagiti autoridad kada tawen manipud kadagiti mannursuro ken doktor.” Uray no agmataenganen dagitoy a biktima ti panangabuso, adda pay laeng kadagiti adu dagiti naut-ot a sugat, ket pudno dagitoy a sugat! Kuna ti Biblia: “Ti espiritu [mental a pagduyosan, nalimed a rikrikna ken pampanunot] ti maysa a tao ibturennanto ti kinakapsutna; ngem ti sidudukot [addaan sugat, agrigrigat] nga espiritu, siasino ti makaanus?”​—Proverbio 18:14.

Ti naimbag a damag ti Pagarian ti Dios awisenna ti amin a kita dagiti tattao, agraman dagidiay “nadudog ti pusona” ken dagidiay addaan “maup-upay nga espiritu.” (Isaias 61:1-4) Di pakasdaawan, adu kadagidiay mapulpulkokan ti mangipangpangag iti awis a: “Ti asinoman a mawaw umay koma; ti asinoman a mayat awatenna koma ti danum ti biag nga awan bayadna.” (Apocalipsis 22:17) Ti kongregasion Kristiano ket mabalin a maysa a lugar a pakaliwliwaan dagitoy. Maragsakanda a makaammo nga asidegen nga aglabas ti panagsagaba. (Isaias 65:17) Kabayatanna, nupay kasta, mabalin a kasapulanda ti ‘pannakaliwliwa’ ken ‘pannakabedbed’ dagiti sugatda. Mayanatup laeng ti balakad ni Pablo kadagiti Kristiano: “Agsaokayo iti makaliwliwa kadagiti malmaldaangan a kararua, saranayenyo dagiti nakapuy, maaddaankayo iti mabayag a panagitured iti isuamin.”​—1 Tesalonica 5:14.

Dagiti “Namedmedan a Lagip”

Kadagiti napalabas a tawen, dadduma ti addaan “nadudog a puso” gapu kadagiti rason a narigat a matarusan dagiti sabsabali. Isuda dagiti natataengan a, maibatay kadagiti nadeskribir kas “namedmedan a lagip,” kunkunada a seksual a naabusoda idi ubbingda pay.a Ti dadduma ket awan iti panunotda a namolestiada agingga nga, iti di ninamnama, kellaat nga agsubli ti napalabas ken “dagiti lagip” maipapan iti maysa a nataengan (wenno dagiti nataengan) a nangabuso kadakuada idi ubingda pay. Adda kadi siasinoman iti kongregasion Kristiano nga addaan iti kastoy a makariribuk a kapanunotan? Iti sumagmamano a daga, adda, ket dagitoy a dedikado mabalin nga agsagabada iti nakaro a pannakariribuk, pungtot, [pannakarikna ti] basol, bain, wenno kinaliday. Kas ken David mabalin a mariknada nga adayoda iti Dios ken iyarungaingda: “Apay-apay agintekka iti adayo unay, O Jehova? Apay-apay aglemmengka kadagiti tiempo ti riribuk?”​—Salmo 10:1.

Adu nga aspeto dagitoy a “lagip” ti saan unay a matarusan dagiti propesional iti salun-at ti panunot. Kaskasdi, ti kakastoy a “lagip” apektaranna ti espiritualidad dagiti dedikado a Kristiano. Gapuna agpannuraytayo a buyogen ti panagtalek iti panangiwanwan ti Sao ti Dios iti panangtaming kadagitoy. Mangipaay ti Biblia iti “panangilasin kadagiti isuamin a bambanag.” (2 Timoteo 2:7; 3:16) Tumulong met dayta kadagiti isuamin a maseknan nga agkammatalek ken Jehova, ‘ti Ama dagiti nadungngo nga asi ken ti Dios ti amin a liwliwa, a mangliwliwa kadatayo iti amin a rigattayo.’​—2 Corinto 1:3, 4.

Talaga Kadi a Napasamak?

Iti lubong, nagadu ti panagsusupiat maipapan kadagitoy a “lagip” ken no aginggat’ ania nga irepresentarda ti bambanag nga aktual a napasamak. Dagiti Saksi ni Jehova ket “saanda a paset ti lubong” ken saanda a makipaset iti daytoy a panagsusupiat. (Juan 17:16) Sigun kadagiti naipablaak a report, no dadduma dagiti “lagip” ket napaneknekan nga umiso. Kas pagarigan, kalpasan a “malagip” ti maysa nga insurance adjuster a ni Frank Fitzpatrick nga isut’ minolestia ti maysa a padi, gistay sangagasut pay ti dimmatag nga agkunkuna nga uray isuda ket inabuso ti isu met laeng a padi. Naammuan nga inamin ti padi ti panangabuso.

Nupay kasta, imutektekanyo ta saan a napaneknekan ti sumagmamano nga indibidual dagiti “lagipda.” Nakalawlawag iti lagip ti sumagmamano nga agrigrigat iti kastoy a pamay-an ti maysa nga indibidual a nangabuso wenno ti panangabuso a naaramid iti maysa nga espesipiko a lugar. Nupay kasta, di agbayag, imbatad ti nakappapati a pammaneknek a dagitoy a ‘malaglagip’ a detalye ket saan a pudno a napasamak.

Panangsaranay

Nupay kasta, kasano a maliwliwa dagidiay agsagsagaba iti “sidudukot nga espiritu” gapu iti kakasta a “lagip”? Laglagipenyo ti pangngarig ni Jesus maipapan iti naasi a Samaritano. Adda maysa a lalaki a sinaneb dagiti tulisan, nakabkabil, ken innalada dagiti sanikuana. Idi madatngan ti Samaritano, naasian iti nasugatan a lalaki. Aniat’ inaramidna? Impapilitna kadi a masapul a denggenna pay nga umuna ti amin a detalye ti panangkabkabil? Wenno inunton kadi ti Samaritano ti langa dagiti tulisan sa nagdardaras a nangkamat kadakuada? Saan. Nasaktan ti lalaki! Gapuna siaannad a binedbedan ti Samaritano dagiti sugatna ket siaayat nga impanna iti natalged a lugar iti asideg a pagdagusan a pagpaimbaganna.​—Lucas 10:30-37.

Pudno, adda pagdumaan dagiti pisikal a sugat ken ti “sidudukot nga espiritu” a bunga ti aktual a seksual a pannakaabuso bayat ti kinaubing. Ngem agpada a mangpataud dagitoy iti nakaro a panagsagaba. No kasta, ti inaramid ti Samaritano iti nasugatan a Judio ipakitana no aniat’ maaramidan tapno matulongan ti agrigrigat a pada a Kristiano. Ti rumbeng nga ipangpangruna isut’ panangipaay iti naayat a liwliwa ken tulongan nga agpaimbag.

Pinarigat ti Diablo ni matalek a Job, a ninamnamana a madadael ti kinatarnaw [ni Job] no maparigat iti emosional wenno pisikal. (Job 1:11; 2:5) Nanipud idin, masansan nga us-usaren ni Satanas ti panagsagaba​—direkta man a pataudenna dayta wenno saan​—tapno pakapuyen ti pammati dagiti adipen ti Dios. (Idiligyo ti 2 Corinto 12:7-9.) Pagduaduaantay pay kadi nga us-usaren ita ti Diablo ti panangabuso iti ubing ken ti “sidudukot nga espiritu” ti adu a nataengan nga agsagsagaba iti daytoy (wenno burburiboren “dagiti lagip” a napasaranda dayta) tapno pakapuyenna ti pammati dagiti Kristiano? Kas ken Jesus idi rinaut ni Satanas, ti maysa a Kristiano nga agrigrigat ngem sititibker nga agkedked a mangidian ti kinatarnawna ket kunkunana: “Pumanawka, Satanas!”​—Mateo 4:10.

Agtalinaedkay a Natibker iti Naespirituan

Nangipablaak “ti matalek ken masirib nga adipen” iti impormasion a tumulong a mangtaming iti espiritual ken emosional nga ut-ot a pinataud ti panangabuso iti ubing. (Mateo 24:45-47) Ipakita ti kapadasan a ti agsagsagaba ket matulongan no agpannuray iti ‘pannakabalin ti Apo ken iti kinabileg ti pigsana,’ nga ikapetna “ti naan-anay a kabal manipud iti Dios.” (Efeso 6:10-17) Ramanen daytoy a kabal ti “kinapudno” ti Biblia, a mangibutaktak ken Satanas kas ti kangrunaan a kabusor ken mangpukaw iti kinasipnget a pagtartrabahuanna ken dagiti pasurotna. (Juan 3:19) Kalpasanna, adda met “ti kabal ti kinalinteg.” Rumbeng nga ikagumaan ti agrigrigat a kumpet kadagiti nalinteg a pagalagadan. Kas pagarigan, addaan ti dadduma iti nasged a rikna a mangdangran iti bagbagida wenno agaramid iti imoralidad. Tunggal masarangetda ti kakastoy a rikna, agbalballigida!

Ramanen ti naespirituan a kabal “ti naimbag a damag ti kappia.” Ti panangisarsarita iti sabsabali maipapan kadagiti panggep ni Jehova pabilgenna ti agsarsarita kasta met ti siasinoman nga agdengdengngeg. (1 Timoteo 4:16) No addaankay iti “sidudukot nga espiritu,” ket marigatankayo a mangisarita ti maipapan iti naimbag a damag, padasenyo ti kumadua iti maysa pay a Kristiano bayat nga aramidenna daytoy nagpateg a trabaho. Ken diyo liplipatan ti “dakkel a kalasag ti pammati.” Agtalekkayo nga ay-ayatennakay ni Jehova ken isublinanto amin a pukawyo. Mamatikay a di agduadua nga ay-ayatennakay met ni Jesus, ken pinaneknekanna daytoy babaen ti ipapatayna gapu kadakayo. (Juan 3:16) Kanayon a siuulbod a kunkuna ni Satanas a saan a maseknan ni Jehova kadagiti adipenna. Maysa pay dayta kadagiti nakaro, nakadakdakes a kinaulbodna.​—Juan 8:44; idiligyo ti Job 4:1, 15-18; 42:10-15.

No gapu iti ut-ot ti puso pagbalinenna a narigat para kadakayo a mamati a maseknan ni Jehova kadakayo, makatulong no makitimpuyogkayo kadagiti sabsabali a sititibker a mamati nga isut’ pudno a maseknan. (Salmo 119:107, 111; Proverbio 18:1; Hebreo 10:23-25) Diyo ipalubos a rabsuten ni Satanas kadakayo ti gunggona a biag. Laglagipenyo a “ti kabal ti ulo ti pannakaisalakan” ket paset ti kabal; kasta met “ti kampilan ti espiritu.” Ti Biblia ket impaltiing ti nasantuan nga espiritu, a saan a maparmek ni Satanas. (2 Timoteo 3:16; Hebreo 4:12) Dagiti makapaimbag a sasaona ep-epenna ti emosional nga ut-ot.​—Idiligyo ti Salmo 107:20; 2 Corinto 10:4, 5.

Kamaudiananna, kanayon nga agkararagkayo maipaay iti pigsa tapno makapagibtur. (Roma 12:12; Efeso 6:18) Timmulong ken Jesus ti naimpusuan a kararag iti sidong ti nakaro nga emosional a tuok, ket matulongannakay met dayta. (Lucas 22:41-43) Narigat kadi para kadakayo ti agkararag? Kiddawenyo iti dadduma a makipagkararag kadakayo ken ikararagandakayo. (Colosas 1:3; Santiago 5:14) Suportaran ti nasantuan nga espiritu dagiti kararagyo. (Idiligyo ti Roma 8:26, 27.) Kas iti maysa a naut-ot a pisikal a sakit, ti sumagmamano nga addaan nauneg a sugat iti emosion mabalin a saan a naan-anay a maimbagan iti daytoy sistema dagiti bambanag. Ngem iti tulong ni Jehova makapagibturtayo, ken ti panagibtur ket panagballigi, kas iti kaso ni Jesus. (Juan 16:33) “Agtalekkayo [ken Jehova] iti amin a tiempo, dakayo nga umili. Ibukbokyo ti pusoyo iti sanguananna. Ti Dios isu ti kamang a maipaay kadatayo.”​—Salmo 62:8.

Ti Ngay Maipagarup a Manangabuso?

Ti maysa a tao nga aktual a mangabuso iti maysa nga ubing iti seksual a pamay-an ket maysa a manangrames ken rumbeng a mamatmatan a kasta. Addaan ti siasinoman a mabiktima iti kastoy a pamay-an iti karbengan a mangidarum iti nangabuso kenkuana. Nupay kasta, saan koma a maaramid ti panangidarum no naibatay laeng daytoy kadagiti “namedmedan a lagip” maipapan iti panangabuso. Iti kastoy a kaso ti kapatgan a banag para iti agsagsagaba isut’ panangpasubli iti emosional a kinatibker. Iti panaglabas ti tiempo, mabalin a nasaysayaaten ti kasasaadna a mangtingiting kadagiti “lagip” ken mangikeddeng, no adda man, iti kayatna nga aramiden maipapan kadagita.

Usigenyo ti kaso ni Donna. Naammuan nga addaan parikut iti pannangan ket napan iti maysa a manangbalakad​—nga agparang a mapagduaduaan ti kabaelanna. Di nagbayag pinabasolna ni tatangna iti incesto ket indarumna iti korte. Saan a makaikeddeng ti hurado, gapuna saan a naibalud ti ama, ngem masapul nga agbayad iti $100,000 para iti naaramid a panangusig. Ket kalpasan amin dayta, imbaga ni Donna kadagiti nagannak kenkuana a saanen a mamati a napasamak ti panangabuso!

Nainsiriban a kinuna ni Solomon: “Dika agdarasudos a makiringgor.” (Proverbio 25:8) No adda natalged a rason nga agsuspetsa a ti maipagarup a nagbasol ket mangab-abuso pay laeng kadagiti ubbing, mabalin a kasapulan ti pakdaar. Makatulong dagiti panglakayen iti kongregasion iti kasta a kasasaad. No saan, dikay agdarasudos. Kamaudiananna, mabalin a kontentokayon a manglipat laengen iti daytoy. Nupay kasta, no kayatyo a sanguen ti maipagarup a nagbasol (kalpasan a matingiting nga umuna ti posible a riknayo iti mabalin a mapasamak), adda kalinteganyo a mangaramid iti dayta.

Iti panawen a maimbaganen ti maysa nga addaan iti kakasta a “lagip,” mabalin a tumanor dagiti di matarigagayan a kasasaad. Kas pagarigan, mabalin nga addaan ti maysa a tao kadagiti nakalawlawag a ladawan nga isut’ molmolestiaen ti maysa a makitkitana iti inaldaw. Awan dagiti maipasdek a linteg iti panangtaming iti daytoy. “Tunggal maysa awitennanto ti bukodna nga awit.” (Galacia 6:5) No dadduma mabalin a pagarupen ti maysa a mairaman ditoy ti maysa a kabagian wenno maysa a kameng ti mismo a pamiliana. Laglagipenyo ti mapagduaduaan a kita ti sumagmamano a “namedmedan a lagip” no maipapan iti panangilasin iti daydiay maatap a nakabasol. Iti kastoy a kasasaad, agingga a saan pay a sititibker a napaneknekan ti banag, ti panagbalin a nadekket iti pamilia​—uray laeng iti sagpaminsan nga isasarungkar, panagsurat, wenno iyaawag iti telepono​—mangipakpakita nga ikagkagumaan ti maysa a suroten ti Nainkasuratan a dana.​—Idiligyo ti Efeso 6:1-3.

Aniat’ Maaramidan Dagiti Panglakayen?

No umasideg kadagiti panglakayen ti maysa a kameng ti kongregasion nga agpaspasar kadagiti lagip wenno “namedmedan a lagip” maipapan iti panangabuso iti ubing, dua kadakuada ti kadawyan a matudingan a tumulong. Siaasi a paregtaen koma dagitoy a panglakayen ti agsagsagaba nga ikagumaanna pay laeng a sarangten ti emosional a rigat. Dagiti nagan ti siasinoman a ‘malagip’ a nagbasol ket rumbeng a siiinget a mailimed.

Ti kangrunaan a rebbengen dagiti panglakayen isut’ panagtignay kas papastor. (Isaias 32:1, 2; 1 Pedro 5:2, 3) Rumbeng a nangnangruna nga agannadda a “kawesan[da ti bagbagida] kadagiti nadungngo a panagayat ti pannakipagrikna, kinamanangaasi, kinapakumbaba iti panagpampanunot, kinaalumamay, ken mabayag a panagitured.” (Colosas 3:12) Dumngegda koma a siaasi ket kalpasanna mangipaay iti makapaimbag a sasao manipud iti Kasuratan. (Proverbio 12:18) Iyeb-ebkas ti dadduma nga agsagsagaba kadagiti nasaem a “lagip” ti panagyamanda kadagiti panglakayen a regular a sumarsarungkar wenno umaw-awag iti telepono tapno komustaen ti kasasaadda. Ti kakasta nga isasarungkar ken pannakisarita dina kasapulan ti adu a panawen, no di ket ipakitada a maseknan ti organisasion ni Jehova. No mautob ti maysa nga agsagsagaba nga isu ket pudpudno nga ay-ayaten dagiti kakabsatna a Kristiano, mabalin nga isut’ matulongan a mangpasubli iti emosional a kinatimbengna.

Kasanon no ikeddeng ti agsagsagaba a kayatna ti agidarum?b Iti kasta balakadan ti dua a panglakayen a, maitunos iti prinsipio iti Mateo 18:15, rumbeng a personal nga asitganna ti naidarum maipapan itoy a banag. No saan a kabaelan ti nagidarum nga aramiden daytoy iti rupanrupa, mabalin a maaramidan daytoy babaen ti telepono wenno nalabit panagsurat. Iti kastoy a pamay-an maipaayan ti naidarum iti gundaway a mangaramid iti napasnek a palawag iti sanguanan ni Jehova kas sungbat iti darum kenkuana. Mabalin a makaidatag pay ketdi iti ebidensia a dina inaramid ti panangabuso. Wenno nalabit nga agpudno ti naidarum, ket makagun-od iti kappia. Pudno a maysa a bendision daytoy! No agpudno, mabalin a tamingen pay ti dua a panglakayen daytoy a banag maitunos kadagiti prinsipio iti Kasuratan.

No di aklonen ti naidarum ti akusasion, rumbeng nga ilawlawag dagiti panglakayen iti nagidarum nga awanen ti maaramid pay iti hudisial a pamay-an. Ket agtultuloy a matmatan ti kongregasion ti naidarum kas inosente a tao. Kuna ti Biblia a masapul nga adda dua wenno tallo a saksi sakbay a mangaramid iti hudisial a tignay. (2 Corinto 13:1; 1 Timoteo 5:19) Uray no saan la a maymaysa a tao ti “makalagip” iti panangabuso iti dayta met laeng nga indibidual, ti kasasaad dagitoy a lagip ket pudno a mapagduaduaan tapno pagibatayan kadagiti hudisial a desision kadagitoy nga awan sabali a mangsuporta a pammaneknek. Di kayat a sawen daytoy a ti kakasta a “lagip” ket maibilang nga ulbod (wenno maibilangda a pudno). Ngem masapul a suroten dagiti prinsipio ti Biblia iti panangipasdek iti maysa a banag iti hudisial a pamay-an.

Kasano ngay no ti naidarum​—nupay ilibakna ti basolna​—ket pudno a nagbasol? ‘Makalisi kadi,’ no ar-arigen? Awan duadua a saan! Ni Jehova ti makaammon no nakabasol wenno saan. “Dagiti basol ti dadduma a tattao silalatak a maiparangarangda, a mangiturong a mismo iti pannakaukom, ngem no maipapan kadagiti dadduma a tattao dagiti basolda maiparangarangda met a maud-udi.” (1 Timoteo 5:24; Roma 12:19; 14:12) Kuna ti libro a Proverbio: “Ti inanama ti nalinteg kinaragsakto, ngem ti namnama ti nadangkes mapukawto.” “Intono matay ti nadangkes a tao, ti namnamana mapukawto.” (Proverbio 10:28; 11:7) Iti kamaudiananna, da Jehova a Dios ken ni Kristo Jesus ti mangipatayto iti agnanayon a pangngeddeng a buyogen ti kinahustisia.​—1 Corinto 4:5.

Panangsaranget iti Diablo

No makapagibtur dagiti dedikado a kararua iti sango ti nakaro a pisikal wenno emosional nga ut-ot, pudno a maysa dayta a pammaneknek ti kaaddat’ tibker ti pakinakem ken ayatda iti Dios! Ken anian a pammaneknek iti pannakabalin ti espiritu ni Jehova a mangsaranay kadakuada!​—Idiligyo ti 2 Corinto 4:7.

Agaplikar ti sasao ni Pedro kadakuada: “Agtakderkayo a bumusor [ken Satanas] natibker iti pammati.” (1 Pedro 5:9) Mabalin a saan a nalaka ti panangaramid iti daytoy. No dadduma, mabalin a narigat ti agpanunot a silalawag ken nainkalintegan. Ngem patibkerenyo ti nakemyo! Din agbayag, maawanton ti Diablo ken dagiti nasikap nga aramidna. Pudno, segseggaantayo dayta a panawen inton ti “Dios a mismo . . . punasennanto ti amin a lua kadagiti matada, ket awanton ni patay, awanto metten ti panagleddaang wenno panagsangit wenno ut-ot. Dagiti immuna a bambanag naglabasdan.”​—Apocalipsis 21:3, 4.

[Dagiti Footnote]