Masapul Kadi nga Agsupadi ti Tradision ken ti Kinapudno?

KUMBINSIDO idi ni Martin Luther nga isu ket umiso. Patienna a sumuporta kenkuana ti Biblia. Iti sabali a bangir, impapan ti Polako nga astronomo a ni Copernicus a biddut ti tradisional a pammati iti dayta a tiempo.

Ania a pammati? A ti daga ket isu ti sentro ti uniberso ken agrikrikus ti isuamin iti aglikmutna. Ti kinapudno, kinuna ni Copernicus, ket ti daga a mismo ti agrikrikus iti aglikmut ti init. Sinupiat daytoy ni Luther, a kunkunana: “Dumngeg dagiti tattao iti agdadamo nga astrologo a mangikagkagumaan a mangipakita nga agrikrikus ti daga, saan a ti tangatang wenno ti law-ang, ti init ken ti bulan.”​—History of Western Philosophy.

DAGITI tradisional a pammati ket masansan a maisupadi kadagiti agpayso a kasasaad, iti kinapudno. Mabalinda pay ketdi a tignayen dagiti tattao nga agaramid kadagiti makadangran a banag.

Siempre, di kayat a sawen daytoy a kankanayon nga agsupadi ti tradision ken ti kinapudno. Kinapudnona, pinaregta ni apostol Pablo dagiti Kristiano idi kaaldawanna nga itultuloyda a suroten dagiti tradision nga inyawatna kadakuada: “Ita padayawankayo agsipud ta . . . petpetpetanyo a siiirut dagiti tradision kas inyawatko ida kadakayo.”​—1 Corinto 11:2; kitaenyo met ti 2 Tesalonica 2:15; 3:6.

Aniat’ kayat a sawen ni Pablo iti [sasao a] “dagiti tradision”? Dakamaten ti Insight on the Scriptures, Tomo 2, panid 1118, a ti Griego a sao nga inaramatna para iti “tradision,” pa·raʹdo·sis, tuktukoyenna ti banag a “nayallatiw babaen ti sao wenno iti surat.” Ti Ingles a sao kaipapananna “impormasion, doktrina, wenno kaugalian nga inyallawat dagiti nagannak kadagiti annakda wenno daydiay naipasdeken a wagas ti panagpampanunot wenno panagtigtignay.”a Gapu ta dagiti tradision nga inyawat ni apostol Pablo ket naggapu iti nasayaat a gubuayan, nasayaat a salimetmetan ida a sititibker dagiti Kristiano.

Nupay kasta, nalawag a ti tradision ket mabalin a pudno wenno ulbod, nasayaat wenno dakes. Kas pagarigan, ti Briton a pilosopo a ni Bertrand Russell, padayawanna dagiti tattao a kas ken Copernicus idi maika-16 a siglo a naaddaan iti kinamatalek ken tured a mangbabalaw kadagiti tradisional a pammati. “Binigbig[da] a mabalin nga ulbod ti nabayagen a pinatpati [dagiti tattao].” Makitayo kadi met a nainsiriban ti saan a basta sumurot iti tradision?​—Idiligyo ti Mateo 15:1-9, 14.

Ngarud, komusta ngay dagiti narelihiosuan a pammati ken kustombre? Mabalintay kadi nga ipapan a dagidiay ket umiso ken awan pagdaksanna? Kasanotay a maammuan? Aniat’ rumbeng nga aramidentayo no matakuatantayo a dagiti narelihiosuan a tradision ket talaga a maisupadi iti kinapudno? Usigen ti sumaganad nga artikulo dagitoy a saludsod.

[Footnote]

[Picture Credit Line iti panid 2]

Akkub: Jean-Leon Huens © National Geographic Society

[Picture Credit Line iti panid 3]

Universität Leipzig