“Isurom Kadakami no Kasano ti Agkararag”

“APO, isurom kadakami no kasano ti agkararag.” Kiniddaw dayta ti maysa kadagiti adalan ni Jesu-Kristo. (Lucas 11:1) Ti di nainaganan nga adalan nabatad a maysa a tao nga addaan nauneg a panangapresiar iti kararag. Umasping iti dayta, bigbigbigen dagiti pudno a managdaydayaw ita ti kinapategna. Wen, ti kararag isut’ pamay-an tapno maaddaantay iti gundaway nga imdengan ti Kangatuan a Persona iti uniberso! Ket panunotenyo laengen! Ti “Managdengngeg iti kararag” mangipaay iti personal nga atension kadagiti pakaseknan ken pakaringgorantayo. (Salmo 65:2, NW) Napatpateg pay, babaen ti kararag, makapagyaman ken maidaydayawtayo ti Dios.​—Filipos 4:6.

Nupay kasta, ti sasao nga “isurom kadakami no kasano ti agkararag” pataudenna ti sumagmamano a napateg a salsaludsod. Iti intero a lubong ar-aramaten ti nagduduma a relihion ti adu a wagas nga iyaadani iti Dios. Ngem adda kadi umiso ken di umiso a wagas ti panagkararag? Kas sungbat, kitaentay pay nga umuna ti sumagmamano kadagiti nalatak a narelihiosuan a kaugalian mainaig iti kararag. Ipamaysatayo kadagidiay maar-aramid idiay Latin America.

Dagiti Imahen ken “Dagiti Patron a Santo”

Kaaduanna, relihioso unay dagiti pagilian idiay Latin-America. Kas pagarigan, iti intero a Mexico mapaliiw ti maysa ti nalatak a panagkararag “kadagiti patron a santo.” Kinapudnona, nakayugalian kadagiti ili ti Mexico ti maaddaan “kadagiti patron a santo” a makagapu iti pannakaangay dagiti piesta kadagiti masinunuo nga aldaw. Pagkarkararagan met dagiti Katoliko a Mexicano ti nakaad-adu a kita ti imahen. Nupay kasta, ti “santo” a pagkararaganda agpannuray iti kita ti kiddaw a tarigagayan ti managdaydayaw. No agsapsapul ti maysa a tao iti asawaenna, mabalin a mangsindi iti kandela ken ni “Saint” Anthony. Daydiay agbiahe babaen ti lugan mabalin a kiddawenna ti panangaywan ni “Saint” Christopher, ti patron dagiti managbiahe, nangruna kadagiti motorista.

Ngem, sadino ti namunganayan dagiti kasta a kustombre? Ipakita ti historia nga idi dimteng dagiti Kastila idiay Mexico, nasarakanda ti maysa a grupo dagiti tao a debotado iti panagdayawda kadagiti pagano a didiosen. Iti librona a Los Aztecas, Hombre y Tribu (Dagiti Aztec, ti Tao ken ti Tribu), kuna ni Victor Wolfgang von Hagen: “Adda didiosen ti tunggal tao, tunggal mula adda bukodna a didiosen, tunggal aramid adda bukodna a didiosen wenno diosa, uray ti panagpakamatay addaan iti didiosen. Ni Yacatecuhtli isut’ diosa dagiti negosiante. Iti daytoy lubong nga adut’ pagdaydayawanna a didiosen, amin a didiosen sibabatad nga adda impakitada a pagannayasan ken panggep.”

Nakadidillaw ti panagasping dagitoy a didiosen kadagiti “sasanto” ti Katoliko ta idi ikagumaan dagiti manangparmek a Kastila a “pagbalinen a Kristiano” dagiti katutubo, inyakarda laeng ti kinasungdoda kadagiti “sasanto” ti iglesia imbes a kadagiti idoloda. Impabigbig ti maysa nga artikulo iti The Wall Street Journal ti pagano a punganay ti Katolisismo a maal-alagad iti sumagmamano a paset ti Mexico. Kinunana nga iti maysa a lugar, kaaduan kadagiti 64 a “sasanto” a pagrukrukbaban dagiti tao adda katupagna nga “espesipiko a didiosen dagiti Maya.”

Ikalintegan ti New Catholic Encyclopedia nga “adda nabileg a singgalut ti kinasinged iti nagbaetan ti santo ken kadagiti adda ditoy daga, . . . maysa a singgalut a mangparayray ken mangpauneg iti pannakirelasion ken ni Kristo ken iti Dios, imbes a kissayanna dayta.” Ngem kasano a ti maysa a singgalut a nabatad a lamma ti paganismo paunegenna ti relasion ti maysa a tao iti pudno a Dios? Talaga kadi a maay-ayo ti Dios kadagiti kararag a naidatag iti kakasta a “sasanto”?

Ti Namunganayan ti Rosario

Ti sabali pay a nalatak a kustombre iramanna ti panagaramat iti rosario. Iladawan ti Diccionario Enciclopédico Hispano-Americano (Hispanic-American Encyclopedic Dictionary) ti rosario kas maysa a “kuentas nga addaan limapulo wenno sangagasut ket limapulo a batek a nabingay iti sagsangapulo babaen iti daddadakkel a batek ken napagtitipon kadagiti murdong babaen ti krusipiho, a sarunuen ti tallo a batek.”

Iti panangilawlawagna no kasanot’ pannakaaramat ti rosario, kuna ti maysa a publikasion a Katoliko: “Ti Nasantuan a Rosario ket maysa a kita ti kararag babaen ti sao ken panunot maipapan kadagiti Misterio ti pannakasubbottayo. Buklen daytoy ti sangapulo ket lima a dekada. Tunggal dekada ramanenna ti panangilualo iti Kararag ti Apo, sangapulo nga Ave Maria, ken maysa a Gloria Patri. Mautob ti maysa a misterio iti kada dekada.” Dagiti misterio ket doktrina, wenno pannursuro, a masapul nga ammuen dagiti Katoliko, nga iti daytoy a kaso dakdakamatenna ti biag, panagsagaba, ken ipapatay ni Kristo Jesus.

Kuna ti The World Book Encyclopedia: “Ti nagkauna a porma ti panagkararag nga addaan iti rosario nangrugi iti Kinakristiano kabayatan ti Edad Media, ngem nagsaknap laeng idi dekada ti 1400 ken 1500.” Iti kadi laeng Katolisismo ti pakaar-aramatan ti rosario? Saan. Kuna ti Diccionario Enciclopédico Hispano-Americano: “Maar-aramat dagiti umasping a batek iti panagdayaw ti Islam, Lamaista ken Budhista.” Kinapudnona, kuna ti Encyclopedia of Religion and Religions: “Naikuna a nagun-od dagiti Muhammedano ti Rosario kadagiti Budhista, ken dagiti Kristiano kadagiti Muhammedano kabayatan ti tiempo dagiti Krusada.”

Ikalintegan ti dadduma a ti rosario agserbi laeng kas katulongan ti memoria no kasapulan ti panangulit-ulit iti adu a kararag. Ngem maay-ayo aya ti Dios iti pannakaaramatna?

Saan a kasapulan a pugpugtuan wenno pagdedebateantayo ti kinasayaat wenno kinaumiso ti kakasta a kostumbre. Nangipaay ni Jesus iti mapagtalkan a sungbat iti kiddaw nga isurona dagiti pasurotna no kasano ti agkararag. Ti kinunana ket manglawag ken nalabit mamagsiddaaw iti dadduma a managbasa.

[Dagiti ladawan iti panid 3]

Kadawyan kadagiti Katoliko ti agusar iti rosario. Aniat’ namunganayanda?