Panangipamaysa Kadagiti Mata ken Puso iti Gunggona
KAS INSALAYSAY NI EDITH MICHAEL
Idi nasapa a paset ti dekada ti 1930, agnanaedkami iti ruar ti St. Louis, Missouri, E.U.A., idi simmarungkar ti maysa kadagiti Saksi ni Jehova. Apag-isu met a napugsat ti pagibalaybayan, a nakatinnagan dagiti nakapudpudaw a linabaan ni nanang iti kapitakan. Inawatna dagiti naitukon a libro, tapno pumanawen ti babai, sana impan dagitoy iti estante, a linipatannan dagitoy.
KARIGAT idi ti panagbiag kadagidiay a tawen, ket naikkat ni tatang iti trabaho. Maysa nga aldaw nagbirok iti aniaman a mabalin a basaen iti balay. Dinakamat ni nanang ti maipapan kadagiti libro. Rinugianna a binasa ida, ket di nagbayag kinunana: “Baket, isu daytoy ti kinapudno!”
“Ah, relihion laeng dayta a kayatdat’ manguarta a kas met laeng iti dadduma,” insungbatna. Nupay kasta, indagadag ni tatang nga agtugaw ket kitaenda a dua dagiti kasuratan. Idi immanamong, naallukoy met. Kalpasanna rinugianda a biroken dagiti Saksi ket naammuanda nga aggimgimong dagitoy iti maysa a naabangan a pasdek iti asideg ti sentro ti St. Louis, maysa a pasdek a maar-aramat met kadagiti pasala ken dadduma pay a pasken.
Intugotdak da Tatang ken Nanang—agarup tallo idi ti tawenko—ket nabirokanmi ti pasdek, ngem madama ti pasala. Naammuan ni Tatang no kaano a maang-angay dagiti gimong, sa nagsublikami. Nangrugikami metten a tumabuno iti linawas a panagadal iti Biblia iti asideg ti pagnanaedanmi. Naangay iti pagtaengan ti babai nga immuna a simmarungkar kadakami. “Apay a dikay ikuyog met dagiti babbaritoyo?” insaludsodna. Mabain ni Nanang a mangibaga nga awan sapatosda. Idi nailawlawagnan kamaudiananna, nangipaayda kadagiti sapatos, ket rinugian dagiti kakabsatko ti tumabuno iti gimong a kaduami.
Naikkan ni Nanang iti teritoria a pangasabaanna iti asideg ti pagtaenganmi, ket rinugianna ti panagbalaybalay a ministerio. Kimmuyogak, nga aglemmengak iti likudna. Sakbay a nasursurona ti agmaneho, magnakami iti nasurok a maysa a kilometro tapno makalugankami iti bus a mapan makigimong idiay St. Louis. Uray saan a nasayaat ti kasasaad ti panawen, pulos a dimi liniwayan dagiti gimong.
Idi 1934, nabautisaran da Nanang ken Tatang. Kayatko met idi ti mabautisaran, ket kanayonko nga idarirag agingga a kiniddaw ni Nanang iti nataengan a Saksi a kasaritanak maipapan iti dayta. Adut’ inimtuodna iti wagas a matarusak. Kalpasanna imbagana kadagiti nagannak kaniak a saan a rumbeng a mapawilanak a mabautisaran; mabalin a makadadael daytoy iti naespirituan a panagrang-ayko. Gapuna nabautisaranak iti simmaganad a kalgaw, idi innem pay laeng ti tawenko.
Pagay-ayatko ti bokleta a Home and Happiness, a kanayon nga itugtugotko iti amin a gundaway, nga isuksokko pay iti punganko no maturogak. Maulit-ulit nga inyarungaingko ken Nanang nga ibasana dayta kaniak, agingga a maikabesak. Ti likudna addaan ladawan ti balasitang iti Paraiso a kaduana ti maysa a leon. Kinunak a siak ti balasitang. Dayta a ladawan ti timmulong kaniak a mangipamaysa kadagiti matak iti gunggona a biag iti baro a lubong ti Dios.
Managbabainak unay idi, ngem uray agpigpigergerak, kanayonak nga agsungbat kadagiti saludsod iti Panagadal ti kongregasion iti Pagwanawanan.
Nakalkaldaang, nagbuteng ni Tatang amangan ta mapukawna ti trabahona, isu nga insardengna ti makitimpuyog kadagiti Saksi. Kasta met dagiti kakabsatko.
Amin-Tiempo a Ministerio
Pinalubosan ni Nanang dagiti payunir, wenno amin-tiempo a ministro, a mangiparada iti trailer-da iti arubayanmi, ket kalpasan ti panageskuela kumuyogak kadakuada iti ministerio. Di nagbayag kayatko metten ti agpayunir, ngem sinupiat ni Tatang daytoy, a mamati a kasapulak pay ti agadal. Kamaudiananna naallukoy ni Nanang a palubosannak nga agpayunir. Gapuna idi Hunio 1943, idi agtawenak iti 14, nangrugiak iti amin-tiempo a ministerio. Tapno makatulongak kadagiti paggastuan iti pagtaengan, nagtrabahoak iti paset-tiempo, ket pasaray agtrabahoak iti amin-tiempo. Ngem naragpatko ti binulan a kalat a 150 nga oras iti trabaho a panangasaba.
Idi agangay nakasarakak iti kaduak nga agpayunir, ni Dorothy Craden, a nangrugi a nagpayunir idi Enero 1943, idi agtawen iti 17. Maysa idi a debotado a Katoliko, ngem kalpasan ti innem a bulan a panagadal iti Biblia, nabautisaran. Iti adu a tawen isut’ nangparparegta ken nangpabpabileg kaniak, ket kastaak met kenkuana. Nasingsingedkam pay ngem agkabsat.
Nangrugi idi 1945, nagpayunirkam a dua kadagiti babassit nga ili idiay Missouri nga awanan iti kongregasion. Idiay Bowling Green inurnosmi ti maysa a pasdek a paggigimongan; immay ni Nanang ket tinulongannakami. Kalpasanna sumarungkarkami kadagiti amin a pagtaengan iti ili kada lawas ket awisenmi dagiti tattao iti maysa a palawag publiko nga inyurnosmi nga ipalawag dagiti kakabsat a lallaki manipud St. Louis. Agarup 40 agingga iti 50 ti tumabuno iti linawas. Kalpasanna kasta met laeng ti inaramidmi idiay Louisiana, a sadiay nangabangkami iti maysa a templo dagiti Mason. Tapno masupusopan ti gatad a pagabang kadagiti pasdek, nangikabilkami kadagiti kahon ti donasion, ket kada lawas a mabayadanmi amin a paggastuan.
Simmaganad napankami idiay Mexico, Missouri, a sadiay nangabangkami iti maysa a pasdek iti uneg ti pagtagilakuan. Tinarimaanmi dayta tapno adda usaren ti bassit a kongregasion sadiay. Addada agaassideg a kuarto iti pasdek a nagnaedanmi. Timmulongkami met a nangyurnos kadagiti palawag publiko idiay Mexico. Sa napankami iti kabesera ti estado, idiay Jefferson City, a sadiay kasaritami dagiti opisial ti publiko kadagiti opisinada iti kada agsapa. Nagnaedkami iti maysa a kuarto iti ngatuen ti Kingdom Hall a kaduami ni Stella Willie, a kasla pannakainami.
Manipud sadiay napankami a tallo kadagiti ili ti Festus ken Crystal City, nga agassidegda laeng. Nagnaedkami iti dati a pagtaraknan ti manok iti likudan ti balay ti maysa nga interesado a pamilia. Tangay awan idi ti nabautisaran a lallaki, dakami ti nangidaulo kadagiti amin a gimong. Naglakokami kadagiti kosmetiko kas paset-tiempo a trabahomi. Nakurapaykami iti material. Kinapudnona, dimi pay mapatarimaan dagiti suelas ti sapatosmi, gapuna kada bigat a tapalanmi iti karton, ket iti rabii labaanmi ti kakaisuna a badomi.
Idi kattapog ti 1948, idi agtawenak iti 19, nakaawatkami ken ni Dorothy iti awis iti maika-12 a klase ti Watchtower Bible School of Gilead agpaay kadagiti misionero. Kalpasan ti lima a bulan a kurso, nagturpos ti sangagasut nga estudiante idi Pebrero 6, 1949. Nakaragragsak a kanito daydi. Immakar dagiti dadakkelko idiay California, ket manipud sadiay nagdaliasat ni Nanang tapno maimatanganna dayta.
Iti Destinomi
Duapulo ket walo a nagturpos ti naidestino idiay Italia—innem, a pakairamananmi ken Dorothy, iti siudad ti Milan. Idi Marso 4, 1949, nagluaskami manipud New York a naglugan iti barko a Vulcania ti Italia. Nagpaut ti panaglayag iti 11 nga aldaw, ket kaaduan kadakami ti naulaw gapu iti nadawel a taaw. Sinabatnakami ni Kabsat Benanti iti pagsangladan ti Genoa sa intulodnakami idiay Milan babaen ti tren.
Idi nakagtengkami iti pagtaengan dagiti misionero idiay Milan, nakitami dagiti sabong nga inkabil ti maysa a balasitang nga Italiana iti kada kuartomi. Tawtawen kalpasanna, napan daytoy a balasitang, ni Maria Merafina, idiay Gilead, nagsubli idiay Italia, ket nagserbikam a dua iti pagtaengan dagiti misionero!
Kabigatanna kalpasan ti isasangpetmi idiay Milan, simmiripkami iti tawa ti banio. Adda dakkel nga apartment a nabomba iti kalsada iti likudan ti pagtaenganmi. Maysa nga Americano a managbomba ti aksidente a nakaitinnag iti bomba a nangpapatay iti amin a 80 a pamilia nga agnanaed sadiay. Iti sabali pay a tiempo, nagmintis ti panangbombada iti maysa a paktoria ket natamaan ti maysa nga eskuelaan a nakapapatayan ti 500 nga ubbing. Gapuna masuron dagiti tattao kadagiti Americano.
Nauman dagiti tattao iti gubat. Adu ti nangibaga a no adda pay bumtak a gubat, saandan a mapan kadagiti nairanta a paglemmengan no di ket agtalinaeddan iti pagtaengan ket agpakamataydan sadiay babaen iti gas. Impasiguradomi kadakuada nga addakam sadiay a mangibagi, saan a ti Estados Unidos wenno aniaman a sabali pay nga aramid-tao a gobierno, no di ket ti Pagarian ti Dios, a mamagpatingga kadagiti amin a gubat ken ti rigat nga iyegna.
Iti dakkel a siudad ti Milan, nagtataripnong iti pagtaengan dagiti misionero ti kakaisuna a kongregasion nga addaan iti sumurok-kumurang a 20. Awan pay ti naaramid a teritoria a pangasabaan, isu nga inrugimi ti nangasaba iti maysa a dakkel nga apartment. Iti umuna a ruangan, nakasaritami ni Mr. Giandinotti, a dinan kayat a makimisa ni baketna, isu nga inawatna ti maysa kadagiti publikasionmi. Ni Mrs. Giandinotti ket napasnek a babai, nga adut’ saludsodna. “Maragsakanak no makasursurokayo nga agsao iti Italiano,” kinunana, “tapno masursuruandak iti Biblia.”
Nangato ti bobida iti apartmentda ket nakudrep ti silaw, isu nga iparabawna ti tugawna iti lamisaan no iti rabii tapno asideg iti silaw a mangbasa iti Biblia. “No makipagadalak iti Biblia kadakayo,” inimtuodna, “mabalinko kadi pay laeng ti mapan iti simbaan?” Imbagami kenkuana nga adda kenkuana dayta. Mapan iti simbaan iti agsapa ti Domingo sa umay kadagiti gimongmi iti malem. Kalpasanna, maysa nga aldaw kinunana, “Diakon mapan idiay simbaan.”
“Apay?” inimtuodmi.
“Gapu ta saanda nga isursuro ti Biblia, ket nasarakak ti kinapudno babaen ti pannakipagadalko iti Biblia kadakayo.” Nabautisaran ket inyadalanna ti adu a babbai nga inaldaw a mapan iti simbaan. Idi agangay kinunana kadakami a no imbagami kenkuana nga isardengnan ti mapan iti simbaan, insardengna koman ti makipagadal ken nalabit pulos a dina koma naadal ti kinapudno.
Dagiti Baro a Destino
Idi agangay naidestinokami ken ni Dorothy, a kaduami ti uppat a sabsabali pay a misionero, iti siudad ti Italia a Trieste, a sinakup idin ti buyot dagiti Briton ken Americano. Adda laeng idi agarup sangapulo a Saksi, ngem immadu daytoy. Nangasabakami idiay Trieste iti tallo a tawen, ket idi pimmanawkamin, addan 40 nga agibumbunannag ti Pagarian, a 10 kadakuada ti payunir.
Ti simmaganad a destinomi ket ti siudad ti Verona, nga awan pay idi ti kongregasion sadiay. Ngem idi sinugsogan ti simbaan dagiti sekular nga agtuturay, pinapanawdakami. Naibaonkam ken Dorothy idiay Roma. Nangabangkami sadiay iti kuarto nga addaanen kadagiti alikamen, ket nagtrabahokami iti teritoria nga asideg ti Vatican. Sadiay ti ayanmi idi napan ni Dorothy idiay Lebanon tapno makiasawa ken ni John Chimiklis. Nagkaduakami iti gistay 12 a tawen, ket talaga a maikawaak iti kaawanna.
Idi 1955 naluktan ti maysa a baro a pagtaengan dagiti misionero iti sabali pay a paset ti Roma iti kalsada a naawagan New Appian Way. Ni Maria Merafina, ti balasitang a nangipan iti sabsabong kadagiti kuartomi iti daydi rabii nga isasangpetmi idiay Milan, isut’ maysa kadagiti uppat iti pagtaengan. Nabuangay ti maysa a baro a kongregasion iti daytoy a paset ti siudad. Kalpasan ti internasional a kombension idiay Roma iti dayta a kalgaw, naaddaanak iti pribilehio a tumabuno iti kombension idiay Nuremberg, Germany. Anian a makaparagsak ti makilangen kadagidiay nakaro ti panagibturda iti sidong ti turay ni Hitler!
Panagsubli Idiay Estados Unidos
Idi 1956, gapu kadagiti parikut ti salun-at, nagsubliak idiay Estados Unidos. Ngem pulos a diak imbaw-ing ti matak iti gunggona ti panagserbi ken Jehova itan ken iti agnanayon iti baro a lubongna. Implanok ti agsubli idiay Italia. Nupay kasta, naam-ammok ni Orville Michael, a nagserbi iti sangalubongan a hedkuarter dagiti Saksi ni Jehova idiay Brooklyn, New York. Nagkasarkami kalpasan ti 1958 nga internasional a kombension idiay New York City.
Di nagbayag kalpasanna immakarkami idiay Front Royal, Virginia, a sadiay tinagiragsakmi ti nagserbi iti bassit a kongregasion. Nagnaedkami iti bassit nga apartment iti likudan ti Kingdom Hall. Kamaudiananna, idi Marso 1960, nasken nga agsublikami idiay Brooklyn tapno sumapul iti sekular a trabaho iti kasta makabayadkami kadagiti paggastuanmi. Agdaluskami iti nagduduma a banko no iti rabii tapno makapagtultuloykami nga agserbi iti amin-tiempo.
Bayat nga addakami idiay Brooklyn, natay ni tatang, ken nagsagaba iti saan unay a grabe a pannakaatake ti nanang ni lakayko. Gapuna inkeddengmi ti umakar idiay Oregon tapno asidegkami kadagiti nanangmi. Agpadpada a nakasarakkami iti paset-tiempo a sekular a trabaho ket nagtultuloykami a nagpayunir sadiay. Idi otonio ti 1964, kaduami dagiti nanangmi a nagbiahe tapno tabunuanmi ti tinawen a miting ti Watch Tower Bible and Tract Society idiay Pittsburgh, Pennsylvania.
Kabayatan ti ibibisitami idiay Rhode Island, pinaregtanakami ti maysa a manangaywan ti sirkito, ni Arlen Meier, ken ti asawana nga umakar iti kabesera ti estado, ti Providence, a sadiay dakdakkel ti panagkasapulan kadagiti agibumbunannag ti Pagarian. Indagadag dagiti nanangmi nga awatenmi daytoy baro nga annongen, gapuna idi nakasublikamin idiay Oregon, inlakomi ti kaaduan kadagiti gargaretmi sa immakarkami.
Panagsubli Manen iti Eskuelaan ti Gilead
Kabayatan ti kalgaw ti 1965, tinabunuanmi ti maysa a kombension idiay Yankee Stadium. Nagpasalistakam sadiay para iti Gilead School kas agassawa. Agarup makabulan kalpasanna, naklaatkami a nakaawat kadagiti aplikasion, a kasapulan a maisubli iti las-ud ti 30 nga aldaw. Madanaganak a mapan iti adayo a pagilian tangay saan a nasayaat ti salun-at ni Nanang. Ngem pinaregtanak. “Suratam dagidiay nga aplikasion. Ammom a kanayon koma nga awatem ti aniaman a pribilehio ti panagserbi nga ididiaya ni Jehova!”
Daytat’ nangrisut. Kinompletomi ti aplikasion sa impatulodmi dagitoy. Anian a sorpresami idi maawatmi ti awis para iti maika-42 a klase, a nangrugi idi Abril 25, 1966! Adda idi ti Eskuelaan ti Gilead idiay Brooklyn, New York. Kalpasan ti nakurang a lima a bulan, 106 kadakami ti nagturpos idi Setiembre 11, 1966.
Naibaon Idiay Argentina
Dua nga aldaw kalpasan ti panagturpos, mapankamin idiay Argentina babaen ti Peruvian Airlines. Idi dimtengkami idiay Buenos Aires, sinabatnakam iti eropuerto ti manangaywan iti sanga, ni Charles Eisenhower. Tinulongannakam iti aduana sanakam impan iti sanga. Maysa nga aldawmi a nagukag ken nagurnos kadagiti gargaretmi; kalpasanna nangrugin ti klasemi iti Español. Inadalmi ti Español iti 11 nga oras kada aldaw iti immuna a bulan. Iti maikadua a bulan, inadalmi ti pagsasao iti uppat nga oras iti kada aldaw sa nangrugikamin a makiraman iti tay-ak ti ministerio.
Lima a bulanmi idiay Buenos Aires sa kalpasanna naidestinokami idiay Rosario, dakkel a siudad nga agarup uppat nga oras nga agpa-amianan babaen ti tren. Kalpasan ti panagserbimi sadiay iti 15 a bulan, naibaonkami iti ad-adayo nga amianan idiay Santiago del Estero, maysa a siudad iti napudot a disierto ti probinsia. Bayat nga addakam sadiay, idi Enero 1973, natay ni nanang. Uppat a tawen a diak nakita. Ti sigurado a namnama iti panagungar isut’ timmulong kaniak iti panagleddaangko kasta met ti pannakaammo nga agserserbiak iti kayat ni Nanang a pagserbiak.—Juan 5:28, 29; Aramid 24:15.
Mannakigayyem dagiti tattao idiay Santiago del Estero, ket nakalaklaka nga irugi ti panangyadal iti Biblia. Idi dimtengkami idi 1968, adda agarup 20 wenno 30 a tumabtabuno kadagiti gimong, ngem walo a tawen kalpasanna addan nasurok a sangagasut iti kongregasionmi. Mainayon pay, addan dua a baro a kongregasion iti kabangibang nga ili nga addaan 25 aginggat’ 50 nga agibumbunannag.
Panagsubli Manen Idiay Estados Unidos
Gapu kadagiti parikut iti salun-at, idi 1976 napagsublikami idiay Estados Unidos kas special pioneer—idiay Fayetteville, North Carolina. Nakaad-adu ti Español ti pagsasaona sadiay manipud Central ken Sud America, Dominican Republic, Puerto Rico, ken uray ti España. Adu ti inyadalanmi iti Biblia, ket idi agangay nairugi ti kongregasion nga Español. Gistay walo a tawenmi iti dayta a nakaitudinganmi.
Nupay kasta, masapul nga as-asidegkami iti katugangak a babai, a baketen ken din makabael. Nagnaed idiay Portland, Oregon, gapuna inawatmi ti baro a pakaitudingan iti kongregasion nga Español idiay Vancouver, Washington, nga asideg iti Portland. Bassit laeng ti kongregasion idi simmangpetkami idi Disiembre 1983, ngem adut’ makitkitami nga interesado a tumabtabuno.
Idi Hunio 1996, nakompletokon ti 53 a tawen iti amin-tiempo a panagserbi, ket nakompleto ni lakayko ti 55 a tawen idi Enero 1, 1996. Kabayatan dagitoy adu a tawen, naaddaanak iti pribilehio a timmulong kadagiti ginasut tapno maammuanda ti kinapudno ti Sao ti Dios ken idedikarda ti biagda ken Jehova. Adu kadagitoy ti agserserbi itan kas papanglakayen ken amin-tiempo a ministro.
No dadduma saludsodenda kaniak no kailiwko ti maaddaan kadagiti annak. Ti kinapudnona ket, binendisionannak ni Jehova iti adu a naespirituan nga annak ken appoko. Wen, nabunga ken makagunggona ti biagko iti panagserbi ken Jehova. Matarusak ti nagbalin a kasasaad ti balasang ni Jefte, a nangbusbos iti biagna iti panagserbi idiay templo ken pulos a di naaddaan kadagiti annak gapu iti naindaklan a pribilehiona nga agserbi.—Oc-ocom 11:38-40.
Kaskasdi a malaglagipko ti panagdedikarko ken Jehova idi maysaak laeng a bassit nga ubing. Ti ladawan ti Paraiso ket kas pay laeng idi ti kinalawagna iti panunotko. Naipamaysa pay laeng dagiti mata ken pusok iti gunggona a biag nga awan patinggana iti baro a lubong ti Dios. Wen, tarigagayak ti agserbi ken Jehova, saan laeng nga iti las-ud ti 50 a tawen, no di pay ket agnanayon—iti sidong ti turay ti Pagarianna.
[Ladawan iti panid 23]
Ni Dorothy Craden, ti nangkallabay kaniak, ken dagiti kakaduami a payunir idi 1943
[Ladawan iti panid 23]
Idiay Roma, Italia, kaduak dagiti padak a misionero idi 1953
[Ladawan iti panid 25]
Kaduak ni lakayko