Nagpaso Kadin ti Panagayunar?

“KADA Lunes nagay-ayunarakon sipud idi tin-edyerak,” kuna ni Mrudulaben, maysa a nabaknang a 78-años a baket nga Indian. Paset daytoy ti panagdaydayawna, a pangsiguradona a naurnos ti panagasawana ken nasalun-at dagiti annakna, ken pakasalakniban ni lakayna. Ita ta balon, itultuloyna pay lat’ agayunar kada Lunes tapno nasalun-at ken nakaradkad dagiti annakna. Kas kenkuana, paset ti biag ti kaaduan a babbai a Hindu ti regular a panagayunar.

Ni Prakash, nga agkabannuag a negosiante nga agnanaed iti suburb ti Mumbai (Bombay), India, kunana a tinawen nga agayunar kada Lunes ti Sawan (Shravan). Bulan daytoy nga addaan relihioso a kinapateg iti Hindu a kalendario. Ilawlawag ni Prakash: “Narelihiosuan ti rasonko idi damo, ngem ita natakuatak ti kanayonan a rason nga isut’ para iti salun-atko. Tangay mairana ti Sawan no ngudo ti nepnep, adda gundaway ti bagik a mangdalus kadagiti sakit a maiparna no katutudona.”

Adut’ mangipapan a ti panagayunar tulonganna ti maysa iti pisikal, mental, ken espiritual. Kas pagarigan, kuna ti Grolier International Encyclopedia: “Dagiti kabbaro a panagsirarak ti siensia isingasingna a ti panagayunar makapasalun-at ket, no siaannad nga ipakat, ibungana ti nasigsiglat a panagis-isip ken panagrikrikna.” Naipadamag a nagayunar ni Plato a Griego a pilosopo iti sangapulo nga aldaw wenno nasursurok pay ket pinagayunar ni Pythagoras a matematiko dagiti estudiantena sakbay nga insurona ida.

Kadagiti dadduma, ti panagayunar isut’ mamimpinsan a di pannangan ken iyiinum bayat ti naikeddeng a kawatiwat ti tiempo, idinto ta dagiti dadduma uminumda no agayunarda. Ti panangliwat a pannangan wenno panangliklik iti dadduma a klase ti makan isut’ ibilang dagiti adu kas panagayunar. Ngem delikado ti naunday a panagayunar a di maiwanwan. Kuna ni periodista Parul Sheth a no maibusen ti bagi ti abastona a carbohydrates, isarunona a pagbalinen a glucose dagiti protina ti piskel ket kalpasanna isarunona dagiti taba ti bagi. No agbalbalin a glucose dagiti taba rummuar dagiti makasabidong nga elemento a maawagan ketone bodies. Bayat a maurnong dagitoy, mapanda iti utek, ket dangranda ti central nervous system. “Ditoyen nga agbalin a delikado ti panagayunar,” kuna ni Sheth. “Matikawka, mariwengka, ket nakarkaro pay. . . . [Pakaigapuan] ti pannakapukaw ti puot ket pagangayanna ipapatay.”

Instrumento ken Ritual

Nausar idi ti panagayunar kas nabileg nga alikamen para kadagiti napolitikaan wenno sosial a gandat. Ni Mohandas K. Gandhi idiay India isut’ nalatak a nangaramat itoy nga igam. Gaput’ nalaus a panangraem ti ginasgasut a milion a tattao, inusarna ti panagayunar tapno maimpluensiaanna a sibibileg dagiti Hindu a masa ti India. Kas panangdeskribirna iti resulta ti panagayunarna tapno marisut ti industrial a riri dagiti trabahador ti pabrika ken dagiti makinkukua, kinuna ni Gandhi: “Ti nagbanaganna isut’ itataud ti rikna a panaggagayyem dagiti isuamin a maseknan. Natignay ti puspuso dagiti makin-pabrika . . . Insardengda ti welga kalpasan a nagayunarak iti tallo nga aldaw laeng.” Ni Nelson Mandela, a presidente ti South Africa, nakiraman iti lima nga aldaw a welga babaen ti panagayunar kadagidi tawen nga isu ket preso politikal.

Kaaduan a nangyugali iti panagayunar, nupay kasta, ti relihioso ti rasonda. Nalatak a ritual ti Hinduismo ti panagayunar. Adda dagiti aldaw, kunat’ libro a Fast and Festivals of India nga, “inalagadda ti naan-anay a panagayunar . . . a dida pulos uminum. Agpada nga alagaden ti lallaki ken babbai ti estrikto a panagayunar . . . tapno masiertoda ti kinaragsak, rang-ay ken pannakapakawan dagiti salungasing ken basolda.”

Ti panagayunar nasaknap ti pannakaalagadna iti relihion a Jain. Ireport ti The Sunday Times of India Review: “Adda muni [pilosopo] a Jain sadi Bombay [Mumbai] a dua a baso la a pinaburek a danum ti ininumna iti kada aldaw​—iti 201 nga al-aldaw. Imres iti 33 kilo [73 lb].” Dadduma dagiti agayunar a pabisinanda ti bagida agingga ken patay, ta kumbinsidoda a daytoy ti pakaisalakananda.

Para kadagiti tattao iti pakabuklan a pasurot ti Islam, obligado ti panagayunar no bulan ti Ramadan. Dida mabalin ti mangan wenno uminum manipud lumgak ti init agingga a lumnek iti intero a makabulan. Asinoman a masakit wenno agbibiahe iti daytoy a tiempo masapul a sulnitanna dagita nga aldaw ti ayuno. Ti Kuaresma, ti 40-aldaw sakbay ti Domingo Paskua, tiempot’ ayuno ti dadduma a kameng ti Kakristianuan, ket adu nga orden relihiosa ti agayunar kadagiti naikeddeng nga aldaw.

Talaga a di pay naiwaksi ti panagayunar. Ket tangay paset dayta ti adu a relihion, mayimtuodtayo, Kalikaguman kadi ti Dios ti panagayunar? Adda kadi okasion a mabalin nga ikeddeng dagiti Kristiano nga agayunarda? Makagunggona kadi daytoy? Salaysayen ti sumaganad nga artikulo dagitoy a saludsod.

[Ladawan iti panid 3]

Ti relihion a Jain matmatanna ti ayuno a kas pakaisalakanan ti kararua

[Ladawan iti panid 4]

Inusar ni Mohandas K. Gandhi ti panagayunar kas nabileg nga alikamen para kadagiti napolitikaan wenno sosial a gandat

[Ladawan iti panid 4]

Iti Islam, obligado ti panagayunar no bulan ti Ramadan

[Credit Line]

Garo Nalbandian