Inton Awanen ti Panagsagaba
TI PANAGSAGABA saan a paset ti orihinal a panggep ti Dios para iti tao. Saanna nga inranta, wenno tarigagayan dayta. ‘No kasta,’ nalabit kunayo, ‘kasano a nangrugi dayta, ken apay nga impalubos ti Dios nga agtultuloy agingga ita?’—Idiligyo ti Santiago 1:13.
Masarakan ti sungbat iti kaunaan a rekord ti pakasaritaan ti tao, ti Biblia, nangnangruna ti libro a Genesis. Kunaenna a dagiti immuna a nagannak kadatayo, da Adan ken Eva, sinurotda ni Satanas a Diablo nga immalsa iti Dios. Dagiti tignayda nangibangon kadagiti napateg nga isyu a nangatakar iti pamuon a mismo ti sapasap a linteg ken urnos. Idi inakoda ti kalintegan a mangikeddeng no ania ti naimbag ken dakes a maipaay iti bagbagida, kinaritda ti kinasoberano ti Dios. Sinupiatda ti kalinteganna a mangituray ken ti kakaisuna a mangikeddeng no ania ti “naimbag ken dakes.”—Genesis 2:15-17; 3:1-5.
Apay a Saan a Dagus a Naipatungpal ti Pagayatanna?
‘Apay, ngarud a saan a dagus nga impatungpal ti Dios ti pagayatanna?’ nalabit imtuodenyo. Kadagiti adu, kasla nakasimsimple. ‘Adda pannakabalin ti Dios. Inusarna koma dayta a nangdadael kadagiti immalsa,’ kunada. (Salmo 147:5) Ngem imtuodenyo daytoy iti bagiyo, ‘Anamongak kadi a dagus dagiti amin a mangusar iti pannakabalin a mangipatungpal iti pagayatanda? Saanak kadi a marimon no ti maysa a diktador usarenna dagiti mangpapatay a grupo a mangpukaw kadagiti kabusorna?’ Karimon ti kaaduan a nainkalintegan a tattao ti kasta a banag.
‘Ah,’ kunayo, ‘ngem no inusar ti Dios dayta a pannakabalin, awan ti mangsupiat kadagiti addangna.’ Siguradokayo kadi? Saan kadi a pudno a supiaten dagiti tattao ti panangusar ti Dios iti pannakabalinna? Supiatenda no apay a dina inusar dayta iti dadduma a tiempo, kas iti panangipalubosna iti dakes. Ken supiatenda no apay nga inusarna dayta iti dadduma a tiempo. Uray pay ni matalek nga Abraham naaddaan iti parikut iti panangusar ti Dios iti pannakabalin a maibusor kadagiti kabusorna. Lagipenyo idi inkeddeng ti Dios a dadaelen ti Sodoma. Sibibiddut a nagamak ni Abraham a matay dagiti naimbag a maikanunong kadagiti nadangkes. Inyasugna: “Adayo koma kenka ti panagaramid ti kasta, a patayem ti nasingpet a maikanunong iti nadangkes.” (Genesis 18:25) Uray dagiti nalinteg-panagpampanunotna a tattao a kas ken Abraham masapulda ti pammatalged a ti naan-anay a pannakabalin saan a maabuso.
Siempre, kabaelan koma ti Dios a pukawen a dagus da Adan, Eva, ken Satanas. Ngem panunotenyo no kasano nga inapektaranna koma dayta ti dadduma nga anghel wenno ti masanguanan a parparsua, a mabalin a makaammonto iti inaramidna. Mangparnuayto kadi daytoy iti makariribuk a salsaludsod maipapan iti kalintegan ti Dios nga agturay? Saanto ngata a maakusar ti Dios nga isu, iti kinapudnona, ket maysa a naulpit a diktador, kas panangdeskribir ni Nietzsche kenkuana, maysa a Dios a sidadangkok a mangpukaw iti asinoman a mangbusor kenkuana?
Apay a Di Piliten Dagiti Tattao nga Agaramid iti Naimbag?
‘Saan kadi a mabalin a piliten laengen ti Dios dagiti tattao nga agaramid iti naimbag?’ nalabit kuna ti dadduma. Bueno, amirisenyo met daytoy. Iti intero a historia, pinadasen dagiti gobierno a pasuroten dagiti tattao iti wagas ti panagpampanunotda. Adda dagiti gobierno wenno indibidual nga agturay a nangusar iti nadumaduma a pamay-an ti panangkontrol iti isip, nalabit inusarda ti droga wenno operasion, nga inikkatda kadagiti biktimada ti nakaskasdaaw a sagut a wayawaya nga agpili. Saan kadi nga ipatpategtayo ti wayawayatayo nga agpili, nupay mabalin a maabuso dayta a sagut? Konsintirentay kadi ti aniaman a panangikagumaan ti gobierno wenno agturay a mangikkat iti dayta?
Ania ngarud ti maisukat iti dagus a panangusar ti Dios iti pannakabalin tapno maipatungpal ti linteg? Inkeddeng ni Jehova a Dios a nasaysayaat no tamingen ti iyaalsa babaen ti panangipalubosna iti temporario a pannakawayawaya dagidiay nangilaksid iti lintegna iti panangiturayna. Daytoy ti mangipalubos kadagiti tattao, a nagtaud kada Adan ken Eva, iti limitado a tiempo a mangituray iti bagbagida a di agpaituray iti linteg ti Dios. Apay nga inaramidna daytoy? Agsipud ta ammona a dumtengto ti tiempo nga umadu ti di masupiat nga ebidensia, a mangpaneknek a kanayon nga umiso ken nainkalintegan ti wagas ti panangiturayna, uray no usarenna ti awan patinggana a pannakabalinna a mangipatungpal iti pagayatanna, ket aniaman nga iyaalsa a maibusor kenkuana, agbanagto, di agbayag, iti didigra.—Deuteronomio 32:4; Job 34:10-12; Jeremias 10:23.
Dagiti Ngay Amin nga Inosente a Biktima?
‘Kabayatanna, dagiti ngay amin nga inosente a biktima?’ mabalin nga isaludsodyo. ‘Talaga kadi a kasapulan nga agrigatda tapno mapaneknekan ti maysa a punto ti linteg?’ Bueno, saan a pinalubosan ti Dios ti kinadakes tapno paneknekan laeng ti nalidem a banag iti linteg. Iti kasunganina, dayta ket tapno maipasdek a naan-anay ti nagpateg a kinapudno nga is-isu laeng ti soberano ken nasken ti panagtulnog kadagiti lintegna maipaay iti agtultuloy a talna ken kinaragsak dagiti amin a parsuana.
Maysa a napateg a banag a laglagipen ket ammo ti Dios a kabaelanna a pukawen a naan-anay ti aniaman a panangdangran nga iyeg daytoy iti sangatauan. Ammona nga inton agangay, makagunggonanto ti temporario a tiempo ti rigat ken panagsagaba. Panunotenyo ti ina a siiirut a mangtengngel iti anakna bayat a mangipaay ti doktor iti nasakit a bakuna tapno masalakniban iti dadduma a sakit a mabalin a mangpapatay iti ubing. Awan ti ina nga agtarigagay a makarikna iti ut-ot ti anakna. Awan ti doktor nga agtarigagay a mangparigat iti pasientena. Iti dayta a tiempo, saan a maawatan ti ubing ti gapu iti ut-ot, ngem inton agangay matarusannanto no apay a naipalubos dayta.
Pudno a Liwliwa Kadagidiay Agsagsagaba?
Nalabit marikna ti dadduma a ti laeng pannakaammo kadagitoy a bambanag nalabit makaliwliwa bassit kadagidiay agsagsagaba. Kuna ni Hans Küng a ti nainkalintegan a panangilawlawag iti kaadda ti panagsagaba ket “saan a makatulong iti agsagsagaba a kas iti di pannakatulong ti palawag maipapan iti pakabuklan ti taraon iti mabisbisin a tao.” Insaludsodna: “Talaga kadi a makaparegta amin a nasirib a panagrasrason ti tao, a dandani rinimbawan ti panagsagsagaba?” Bueno, amin a “nasirib a panagrasrason” ti tattao a di mangikankano iti Sao ti Dios, ti Biblia, dida nakaipaay iti pammaregta kadagidiay agsagsagaba. Dagita a panagrasrason ti tao ninayonanna laeng ti parikut babaen ti panangipasimudaagna a pinanggep ti Dios nga agsagaba ti tao ken nairanta ti daga a kas tanap ti lulua wenno lugar a pakasubokan dagidiay makagun-odto kamaudiananna iti biag idiay langit. Anian a panagtabbaaw!
Ngem, ti Biblia a mismo mangted iti napaypayso a liwliwa. Saanna laeng nga ipaay ti di agbalbaliw a panangilawlawag iti kaadda ti panagsagaba no di ket pabilgenna met ti panagtalek iti sigurado a kari ti Dios nga ikkatennanto amin a panangdangran a pinataud daytoy temporario a pannakaipalubos ti panagsagaba.
Ti “Pannakaisubli Dagiti Amin a Bambanag”
Din agbayag isublinto ti Dios dagiti bambanag iti wagas a pinanggepna a pagbalinanda sakbay nga immalsa dagiti immuna a tao a pinarsuana. Dandani maibusen ti naituding a tiempo ti agwaywayas a panangituray ti tao. Agbibiagtayo iti tiempo a panangibaonnan ken “ni Jesus, nga iti kinapudnona, masapul nga ikutan a mismo ti langit agingga kadagiti tiempo ti pannakaisubli dagiti amin a bambanag a sinao ti Dios babaen ti ngiwat dagiti nasantuan a mammadtona idi un-unana a tiempo.”—Aramid 3:20, 21.
Anianto ti aramiden ni Jesu-Kristo? Ikkatennanto ditoy daga dagiti amin a kabusor ti Dios. (2 Tesalonica 1:6-10) Daytoy saanto a giddato a panangpapatay, kas ti ipataw dagiti diktador a tao. Ti nakaad-adu a pammaneknek iti makadidigra a nagbanagan ti di umiso a panangituray ti tao ipakitananto a ti Dios naan-anay a nainkalintegan ti panangusarna iti mabiiten iti awan inggana a pannakabalinna a mangipatungpal iti pagayatanna. (Apocalipsis 11:17, 18) Iti damo daytoy kaipapanannanto ti “rigat” a di pay napadpadasan ti daga idi, a kaasping ngem dakdakkel ngem ti Layus idi kaaldawan ni Noe. (Mateo 24:21, 29-31, 36-39) Dagidiay makalasat iti daytoy “dakkel a rigat” mapasarandanto dagiti “panawen ti pannakabang-ar” inton makitada ti kaitungpalan dagiti amin a kari ti Dios a naited “babaen iti ngiwat dagiti nasantuan a mammadto.” (Aramid 3:19; Apocalipsis 7:14-17) Ania ti inkari ti Dios?
Bueno, dagiti mammadto ti Dios idi ugma kunada nga addanto panungpalan ti panagsagaba a pinataud ti gubat ken panangibuyat iti dara. Kas pagarigan, ibaga ti Salmo 46:9 kadatayo: “Pagsardengenna dagiti gubgubat inggana iti ungto ti daga.” Awanton dagiti inosente a biktima ken dagiti nakalkaldaang a nagkamang, dagidiay narames, baldado, ken napapatay gapu kadagiti nadawel a gubat! Kuna ni mammadto nga Isaias: “Ti maysa a nasion saannanto nga itag-ay ti kampilan a maibusor iti nasion, ket didanto met adalenen iti pannakigubat uray kaano.”—Isaias 2:4.
Ipadto met dagiti mammadto ti panungpalan ti panagsagaba a pinataud ti krimen ken kinaawan hustisia. Ikari ti Proverbio 2:21, 22 a “ti nalinteg agtalinaedto ditoy daga” ken dagidiay a mangpatpataud iti rigat ken panagsagaba “maparutdanto kenkuana.” Saanton nga ‘iturayan ti tao ti padana a tao a maipaay iti pagdaksanna.’ (Eclesiastes 8:9, NW) Maikkatton iti agnanayon dagiti amin a nadangkes. (Salmo 37:10, 38) Tunggal maysa makapagbiagton a natalna ken natalged, a saanen nga agsagaba.—Mikias 4:4.
Maysa pay, ikari met dagiti mammadto nga agpatingganton ti panagsagaba a pinataud dagiti pisikal ken emosional nga an-annayen. (Isaias 33:24) Ikari ni Isaias a maimbaganto dagiti bulsek, tuleng, baldado, ken amin dagidiay addaan an-annayen ken sakit. (Isaias 35:5, 6) Pukawento payen ti Dios dagiti epekto ti ipapatay. Impadto ni Jesus nga “amin dagidiay adda kadagiti pakalaglagipan a tanem mangngegdanto ti timekna ket rummuardanto.” (Juan 5:28, 29) Iti sirmatana iti “maysa a baro a langit ken maysa a baro a daga,” naibaga ken apostol Juan a “ti Dios a mismo . . . punasennanto ti amin a lua kadagiti matada, ket awanton ni patay, awanto metten ti panagleddaang wenno panagsangit wenno ut-ot.” (Apocalipsis 21:1-4) Panunotenyo dayta! Awan ut-ot, awan lulua, panagsangit, wenno ipapatay—awanen ti panagsagaba!
Aniaman dagiti trahedia a nalabit napasamak iti daytoy temporario a pannakaipalubos ti kinadakes ket maipamuspusanto amin. Uray ti pakalaglagipan ti ut-ot ken panagsagaba ti tao—a di pulos pinanggep ti Dios—naan-anayton a mapunas. “Dagiti immuna a riribuk malipatandan . . . Dagiti immun-una a bambanag didanto malagipen,” impadto ni Isaias. (Isaias 65:16, 17) Naan-anayton a matungpal ti orihinal a panggep ti Dios agpaay iti perpekto a natauan a pamilia nga agbiag iti naan-anay a talna ken kinaragsak iti paraiso a daga. (Isaias 45:18) Naan-anayto ti panagtalek iti kinasoberanona. Anian a pribilehio ti agbiagto iti tiempo a gibusanton ti Dios amin a panagsagaba ti tao, inton tiempo nga ipakitana nga isu saan a “naulpit nga agturay, impostor, manangallilaw, mammapatay,” kas ipabpabasol ni Nietzsche, no di ket kanayon a naayat, masirib, ken nainkalintegan iti panangipakatna iti naan-anay a pannakabalinna!
[Ladawan iti panid 5]
Adda dagiti agturay a nangkontrol iti isip, nga inikkatda ti wayawaya dagiti biktimada nga agpili
[Credit Line]
UPI/Bettmann
[Ladawan iti panid 7]
Inton awanen ti panagsagaba, naan-anay a tagiragsakenton ti amin ti biag