Mabutengkayo Kadi nga Agtalek Kadagiti Sabsabali?
‘AWAN mabalin a pakisaritaak. Di makatarus dagiti tattao. Makumikomda unay kadagiti bukodda a parikut. Awan panawenda para iti parikutko.’ Adu ti makarikna iti kasta, gapuna dida kayat nga ibaga dagiti pakaseknanda. No adda mangkomusta kadakuada, masansan a kayatda nga ibaga, ngem dida aramiden. Basta dida mayebkas a sipaprangka.
Pudno, adda dagidiay dida kayat ti agpatulong kadagiti sabsabali. Nupay kasta, adu ti agtarigagay nga agpatulong ngem mabutengda a mangipalgak kadagiti personal unay a pakaseknan, rikrikna, ken kapadasanda. Maysakayo kadi kadakuada? Pudno kadi nga awan mabalinyo a pagtalkan?
Panangtarus iti Buteng
Agraraira ita ti kinaawan panagtalek ditoy lubong. Di makisarsarita dagiti agtutubo kadagiti nagannak kadakuada. Di makapagsinnarita dagiti nagannak. Manmano ti mayat a makisarita kadagidiay addaan autoridad. Gapu ta dida makapagpudno kadagiti sabsabali, pagpapasan ti dadduma ti arak, droga, wenno minamaag a panagbiag tapno padasenda nga itarayan dagiti parikutda.—Proverbio 23:29-35; Isaias 56:12.
Nadayyegen ti panagtalek kadagiti addaan autoridad, kas kadagiti klero, doktor, therapist, ken mannursuro, gapu iti di agsarday a pannakaipalgak ti di kinamapagpiaran ken imoralidad. Kas pagarigan, napattapatta a nasurok a 10 a porsiento kadagiti klero ti nairaman iti di umiso nga aramid iti sekso. Dagitoy a “manangdadael iti talek,” kuna ti maysa a mannurat, “nagkalida kadagiti ginget, yuyeng ken rengngat kadagiti natauan a relasion.” Kasanot’ panangapektar daytoy kadagiti taripnongda? Dadaelenna ti panagtalek.
Ti nasaknap a pannakarba ti moral nangituggod met iti krisis iti pamilia, agingga a gistay gagangayen dagiti mawarawara a pamilia, saanen a karkarna. Dati a ti pagtaengan ket lugar a pakataripatuan. Ita masansan a kasla laengen gasolinaan no iti pannangan. No dumakkel ti ubing iti pamilia nga “awanan nainkasigudan a panagayat,” ti gagangay nga ibungana ket kinaawan panagtalek kadagiti sabsabali inton agmataengan.—2 Timoteo 3:3.
Maysa pay, bayat a dumegdeg dagiti kasasaad ti lubong, ad-adda a maipasangotayo kadagiti posible a makariribuk a kapadasan. Iti kasta a kasasaad, insurat ni mammadto a Mikias: “Dikayo ikabil ti talekyo iti gayyem.” (Mikias 7:5) Nalabit kasta met ti mariknayo kalpasan ti di nakaro a pannakaupay, pannakaliput, wenno nakaro a pasamak a mamagpeggad iti biag. Marigatankayon nga agtalek manen kadagiti sabsabali ken dumakkelkayo a nabibineg ti emosionyo, nga inaldaw nga agbibiag iti likudan ti pader ti emosion. (Idiligyo ti Salmo 102:1-7.) Pudno, mabalin a mapagtignaynakayo ti kasta a kapanunotan, ngem ti “ladingit ti puso[yo]” pukawenna ti aniaman a pudpudno a rag-oyo iti biag. (Proverbio 15:13) Ti kinapudno ket, tapno nasalun-atkayo iti naespirituan, emosional, mental, ken pisikal, masapul a marpuog dayta a pader ken masapul a sursuruenyo ti agtalek kadagiti tattao. Posible kadi dayta? Wen.
Apay a Masapul a Marpuog ti Pader?
Ti panagpudno kadagiti sabsabali pabang-aranna ti mariribukan a puso. Napadasan daytoy ni Anna. Naaddaan iti nasayaat a pannakiasawa, natalged a pagtaengan, ngem nariribukan unay. Nupay adda idi iti “kinapait ti kararua,” sisisirib a “nagkararag ken Jehova” buyogen ti kinapinget a namagpigerger kadagiti bibigna. Wen, nagpudno ken Jehova. Kalpasanna inyebkasna ti linaon ti pusona iti pannakabagi ti Dios a ni Eli. Aniat’ resultana? ‘Nagawid [ni Anna], ket nangan; ket ti rupana saan idin a silaladingit.’—1 Samuel 1:1-18.
Pagaammo ti kaaduan a kultura dagiti pagimbagan ti panangyesngaw kadagiti personal a pakaseknan. Kas pagarigan, mabalin a makagunggona ti panangiranud kadagiti kapanunotan ken kapadasan kadagidiay kasdiay met laeng ti kasasaadda. Kuna dagiti managsirarak: “Ti emosional a pannakaiputputong mamataud iti sakit—masapul nga agipalgaktayo tapno agtalinaed a nalimbong ti panunottayo.” Umad-adu dagiti nasientipikuan a panagsirarak a mangpaspasingked iti kinapudno ti naipaltiing a proverbio a kunkunana: “Ti suminsina birokenna ti tarigagayanna met laeng, ket karungsotna ti amin a natarnaw a kinasirib.”—Proverbio 18:1.
No dikay agpudno kadagiti sabsabali, kasanodakayo a matulongan? Nupay mabasa ni Jehova a Dios dagiti puso, di makita ti pamilia ken gagayyemyo dagiti nalimed a pampanunot ken rikriknayo—malaksid no ibagayo. (1 Cronicas 28:9) No ti parikut ket mainaig iti panagsalungasing iti linteg ti Dios, ti di panangipudno iti banag ad-adda laeng a pakaruenna dayta.—Proverbio 28:13.
Sigurado, dagiti pagimbagan ti panagipudno kadagiti sabsabali maipapan iti pakadukotan lab-awanna unay dagiti peggad ti pannakapasakit. Siempre, dina kayat a sawen a saantayon nga agannad a mangipalgak kadagiti personal a banag. (Idiligyo ti Oc-ocom 16:18; Jeremias 9:4; Lucas 21:16.) “Ti tao a mannakigayyem la unay pakadadaelanna met laeng,” iballaag ti Proverbio 18:24, ngem kalpasanna inayonna: “Adda gayyem a nadekdekket ngem kabsat.” Pakasarakanyo iti kasta a gayyem?
Pagtalkanyo ti Pamiliayo
No adda parikutyo, pinadasyo kadin a pinagsaritaan dayta iti asawayo wenno kadagiti nagannak kadakayo? “Maipanggep iti adu a parikut, kasapulan laeng ti naan-anay a panangisarita kadagitoy,” binigbig ti maysa nga aduan kapadasan a mammagbaga. (Proverbio 27:9) Dagiti Kristiano nga assawa a lallaki nga addaan ‘ayat kadagiti assawada a babbai a kas iti bagida,’ dagiti assawa a babbai nga ‘agpaspasakop kadagiti assawada,’ ken dagiti nagannak a mangipapuso iti inted-Dios a rebbengenda a ‘mangpadakkel kadagiti annakda iti panangiturong-panunot ni Jehova’ ikagumaanda ti agbalin a mannakipagrikna a managimdeng ken mannakitulong a mammagbaga. (Efeso 5:22, 33; 6:4) Nupay awanan iti asawa wenno anak iti nainlasagan a kasasaad, anian a nagsayaat nga ulidan ti impakita ni Jesus iti daytoy a banag!—Marcos 10:13-16; Efeso 5:25-27.
No ngay nadagsen unay ti parikut a di kabaelan a tamingen ti pamilia? Iti kongregasion Kristiano, nikaanoman saantayo nga agmaymaysa. “Siasino ti nakapuy, ket saanak a nakapuy?” kinuna ni apostol Pablo. (2 Corinto 11:29) Imbalakadna: “Itultuloyyo nga awiten dagiti pakadagsenan ti maysa ken maysa.” (Galacia 6:2; Roma 15:1) Kadagiti naespirituan a kakabsattayo, sigurado a saan la a maymaysa ti masarakantayo a “kabsat a nayanak no adda dukot.”—Proverbio 17:17, NW.
Panagtalek iti Kongregasion
Iti nasurok a 80,000 a kongregasion dagiti Saksi ni Jehova iti intero a daga, adda dagiti napakumbaba a lallaki nga agserserbi kas ‘katrabahuan a maipaay iti rag-oyo.’ (2 Corinto 1:24) Dagitoy dagiti panglakayen. “Isunto ti maysa a tao,” kuna ni Isaias, “a kas maysa a paglemmengan no agangin, ken maysa a paglinongan no agbagyo, kas ay-ayus dagiti danum iti disso a namaga, kas la linong ti maysa a dakkel a bato iti daga a napaksuyan.” Dayta ti ikagumaan a pagbalinan dagiti panglakayen.—Isaias 32:2; 50:4; 1 Tesalonica 5:14.
Ragpaten dagiti panglakayen dagiti Nainkasuratan a pagannurotan sakbay a ‘dutokan ti nasantuan nga espiritu.’ Ti pannakaammoyo iti daytoy pabilgenna ti panagtalekyo kadakuada. (Aramid 20:28; 1 Timoteo 3:2-7; Tito 1:5-9) Agtalinaed a kompidensial unay ti ipudnoyo iti maysa a panglakayen. Ti panagbalin a mapagpiaran ket maysa kadagiti kualipikasionna.—Idiligyo ti Exodo 18:21; Nehemias 7:2.
Dagiti panglakayen iti kongregasion “agtultuloy a bambantayanda dagiti kararuayo a kasla isudanto dagidiay mangaramid iti pannakikuenta.” (Hebreo 13:17) Saan kadi a daytoy ti mangtignay kadakayo nga agtalek kadagitoy a lallaki? Natural, saan nga agpapada ti galad a paglaingan dagiti amin a panglakayen. Dadduma ti kasla nalaklaka a maas-asitgan, naasi, wenno ad-adda a mannakaawat ngem iti dadduma. (2 Corinto 12:15; 1 Tesalonica 2:7, 8, 11) Apay a dikay agpudno iti panglakayen a nasinged kadakayo?
Saan a matangtangdanan dagitoy a lallaki. Imbes ketdi, isuda dagiti “sagut a tattao,” nga impaay ni Jehova a tumulong kadakayo. (Efeso 4:8, 11-13; Galacia 6:1) Kasano? Babaen ti nainsiriban a panangusarda iti Biblia, ipakatda ti makapaimbag a bilegna iti personal a kasasaadyo. (Salmo 107:20; Proverbio 12:18; Hebreo 4:12, 13) Makipagkararagda kadakayo ken ikararagandakayo. (Filipos 1:9; Santiago 5:13-18) Ti tulong dagita a naayat a mammagbaga dakkel ti maaramidanna a mangagas iti maaburido nga espiritu ken isublina ti talna ti isip.
No Kasano a Patanoren ti Addaan Panagtalek a Relasion
Ti panagpatulong, panagpabalakad, wenno basta panagimdeng ket saan a pagilasinan iti kinakapuy wenno pannakapaay. Maysa laeng dayta a realistiko a panangbigbig nga imperpektotayo ken awan asinoman nga ammona amin a banag. Sigurado, ti kasayaatan a mammagbaga ken pagtalkantayo ket ti nailangitan nga Amatayo, ni Jehova a Dios. Umanamongtayo iti salmista a nagsurat: “Ni Jehova isu ti bileg ken kalasagko, ti pusok nagtalek kenkuana, ket naarayatak.” (Salmo 28:7) Iti kararag ditay agalikaka a ‘mangibukbok iti pusotayo’ kenkuana iti aniaman a kanito, a makapagtalektayo a mangipangag ken maseknan kadatayo.—Salmo 62:7, 8; 1 Pedro 5:7.
Ngem kasanoyo a masursuro ti agtalek kadagiti panglakayen ken dadduma pay iti kongregasion? Umuna, sukimatenyo a mismo ti bagiyo. Adda kadi napigsa a pakaibatayan ti panagamakyo? Pagduaduaanyo kadi ti motibo ti sabsabali? (1 Corinto 13:4, 7) Adda kadi pamuspusan tapno dikay unay masaktan? Adda. Kasano? Ikagumaanyo nga am-ammuen a mismo dagiti sabsabali iti naespirituan a panaglalangen. Makisaritakayo kadakuada kadagiti gimong iti kongregasion. Makikaduakayo iti trabaho a panagbalaybalay. Ti panagtalek, kas iti panagraem, ket masapul nga ikagumaan a ragpaten. Gapuna aganuskayo. Kas pagarigan, bayat a maam-ammoyo ti maysa a naespirituan a pastor, dumakkel ti panagtalekyo kenkuana. In-inutenyo nga ipalgak dagiti pakaseknanyo. No umiso, mannakaawat, ken naannad ti panangtamingna, no kasta nalabit padasenyo nga ipalgak ti ad-adu pay.
Dagiti pada a managdaydayaw ken Jehova, nangnangruna dagiti Kristiano a panglakayen, ikagkagumaanda a tuladen dagiti makaay-ayo a galad ti Dios iti pannakilangenda kadagiti sabsabali. (Mateo 5:48) Agresulta daytoy iti panagtitinnalek iti kongregasion. Kuna ti maysa a nabayagen a panglakayen: “Masapul nga ammuen dagiti kakabsat ti maysa a banag: Aniaman ti aramiden ti maysa a tao, di mapukaw ti Nakristianuan nga ayat ti panglakayen kenkuana. Nalabit dina kayat ti naaramid, ngem ay-ayatenna pay laeng ti kabsatna ket kayatna a tulongan.”
Gapuna saan a kasapulan a bukbukodanyo ti parikut. Makisaritakayo iti maysa nga addaan “kadagiti naespirituan a kualipikasion” a makatulong kadakayo a mangibaklay iti pakadagsenanyo. (Galacia 6:1) Laglagipenyo a “ti bantot ti puso ti maysa a tao mamagdumog kenkuana,” ngem “dagiti nakaay-ayo a sasao arigda la rara, nasam-itda iti kararua, ket salun-at kadagiti tultulang.”—Proverbio 12:25; 16:24.
[Kahon iti panid 26]
Asinoman a Kristiano mabalin a makiddaw a tumulong iti maysa a kabagian, gayyem, wenno naespirituan a kabsat nga addaan iti personal a parikut. Ammoyo kadi no kasano ti tumulong?
Ti Epektibo a Mammagbaga
ket nalaka a maas-asitgan: Mateo 11:28, 29; 1 Pedro 1:22; 5:2, 3
mangpili iti umiso a gundaway: Marcos 9:33-37
ikagumaanna a tarusan ti parikut: Lucas 8:18; Santiago 1:19
saan a nalabes ti reaksionna: Colosas 3:12-14
saranayenna ti malmaldaangan: 1 Tesalonica 5:14; 1 Pedro 3:8
bigbigenna dagiti limitasionna: Galacia 6:3; 1 Pedro 5:5
mangipaay iti espesipiko a balakad: Salmo 19:7-9; Proverbio 24:26
di agipalgak iti palimed: Proverbio 10:19; 25:9