Kangrunaan a Pakaseknak ti Panangay-ayo ken Jehova

KAS INSALAYSAY NI THEODOROS NEROS

Naglukat ti ruangan ti seldak, sa impukkaw ti opisial: “Asino kadakayo ti Neros?” Idi imbagak a siak, immandarna: “Tumakderka. Paltogandaka.” Napasamak dayta iti uneg ti kampo militar idiay Corinto, Grecia, idi 1952. Apay nga agngangabit idi ti biagko? Sakbay nga ilawlawagko dayta, palubosandak a mangestoria iti kabibiagko.

IDI agarup 1925, nakasarita dagiti Estudiante ti Biblia (kas awagda idi kadagiti Saksi ni Jehova) ni tatangko. Di nagbayag nagbalin a maysa kadakuada ket inranudna ti pammatina kadagiti walo a kakabsatna, ket isuda amin inakseptarda ti kinapudno ti Biblia. Kasta met kadagiti dadakkelna. Kalpasanna nagasawa, ket nayanakak idi 1929 idiay Agrinio, Grecia.

Terible a tawtawen dagidi iti Grecia! Umuna, nadawel ti panangituray ti diktador a ni Heneral Metaxas. Sa, idi 1939, bimtak ti Gubat Sangalubongan II, ket di nagbayag sinakup dagiti Nazi ti pagilian. Nagraira ti sakit ken bisin. Dagiti bumbumsog a bangkay ket inluganda kadagiti babassit a karatilia. Nakabatbatad idi ti kinadakes iti lubong, kasta met ti pannakasapul iti Pagarian ti Dios.

Dedikado a Panagbiag

Idi Agosto 20, 1942, bayat a naggigimong ti grupomi idiay ruar ti Tesalonica, intudo ti mamangulo a manangaywanmi dagiti eroplano a pakigubat ti Britania a mangbombomba iti siudad ket impaganetgetna no kasanokami a nasalakniban gaput’ panagtulnogmi iti balakad a ‘dikam baybay-an ti panagtataripnongmi a sangsangkamaysa.’ (Hebreo 10:25) Iti daydi a gundaway, naggigimongkami iti igid ti baybay, ket maysaak kadagiti nagpabautisar. Idi timmakdangkamin, naglineakami, ket kinantaandakami dagiti Kristiano a kakabsat kas panangkomendar iti inaramidmi a pangngeddeng. Anian a nakallalagip nga aldaw daydi!

Di nagbayag kalpasanna, bayat ti panagbalaybalaymi a kaduak ti maysa a barito, tiniliwdakami dagiti polis sadakam impan iti presinto. Tapno maipaganetgetda a mamatmatankami a Komunista ken maiparit ti panangaskasabami, minalmalodakami sada kinuna: “Ni Jehova isu met la ni Stalin, dakayo a maag!”

Madama idi ti gerra sibil idiay Grecia, ket pagpupudotanda dagiti Komunista. Iti sumaganad nga aldaw, imparadadakami a sipoposas iti sanguanan ti balbalaymi a kaskam la kriminal. Ngem saan la a dagidi ti nakasuotak.

Pannakasuot ti Pammati Idiay Eskuelaan

Idi rugrugi ti 1944, ages-eskuelaak pay laeng, ket saksakupen pay la dagiti Nazi ti Tesalonica. Maysa nga aldaw idiay eskuelaan, ti Griego nga Orthodox a padi, propesormi iti relihion, imbagana a siak ti mapagsaludsodan maipapan iti leksion iti dayta nga aldaw. “Isu ket saan a Kristiano nga Orthodox,” kuna dagiti estudiante.

“Aniat’ relihionna?” inimtuod ti propesor.

“Maysaak kadagiti Saksi ni Jehova,” insungbatko.

“Maysa a lobo iti tengnga dagiti karnero,” impukkawna, sanak ginammatan ken tinungpa.

‘Kasano a posible,’ kinunak iti bagik, ‘a ti lobo kagaten ti karnero?’

Sumagmamano nga aldaw kalpasanna, agarup 350 kadakami ti nakatugaw kadagiti lamisaan a pangaldawanmi. Kinuna ti superbisor: “Neros sika ti manglualo.” Inulitko ti makunkuna nga ‘Amami,’ ti kararag nga insuro ni Jesus kadagiti pasurotna, kas nairekord iti Mateo 6:9-13. Saan a nagustuan daytoy ti superbisor, gapuna siuunget a dinamagna kaniak manipud puestona iti lamisaan: “Apay a kastat’ panangikararagmo?”

“Ngamin maysaak a Saksi ni Jehova,” kinunak. Ginammatannak met sanak pinapispisan. Idi mumalmalemen adda sabali a maestro a nangayab kaniak idiay opisinana sana kinuna: “Nasayaat ti inaramidmo, Neros, petpetam ta pammatim, ket dika sumuksuko.” Iti dayta a rabii, pinabilegnak ni tatang kadagitoy a sasao ni apostol Pablo: “Amin dagidiay agtartarigagay nga agbiag buyogen ti nadiosan a debosion a mainaig ken Kristo Jesus maidadanesdanto met.”​—2 Timoteo 3:12.

Idi nagturposak iti haiskul, masapul nga agpiliak iti karerak. Gapu ta madama ti sibil a riribuk iti Grecia, naipasango met kaniak ti problema maipapan iti Nakristianuan a neutralidad. (Isaias 2:4; Mateo 26:52) Idi agangay, idi rugrugi ti 1952, nasentensiaanak iti 20 a tawen a pannakaibalud gaput’ panagkitakitko nga agsoldado bayat daydi narikut a panawen ti historia ti Grecia.

Nasubok ti Nakristianuan a Neutralidadko

Bayat ti pannakaibaludko kadagiti kampo militar sadi Mesolóngion ken Corinto, nagundawayak nga ilawlawag kadagiti komandante ti militar a ti konsiensiak a nasanay iti Biblia dinak palubosan nga agsoldado kas pangsuportar kadagiti napolitikaan a gannuat. “Siguden a soldadonak ni Jesus,” inlawlawagko, nga inusarko ti 2 Timoteo 2:3. Idi indagadagda a panunotek a nalaing, imbagak a ti desisionko saan nga apagdarikmat no di ket serioso nga inus-usigko dayta ken maigapu iti dedikasionko iti Dios a mangaramid iti pagayatanna.

Kas nagbanaganna, pinagobradak iti nadagsen, a pakanendak iti maysa nga aldaw ngem saan iti sumaruno iti unos ti 20 nga aldaw, sadak pinaturog iti semento ti suelona a selda a tres por seis pie ti kakipetna. Ken dua pay a Saksi ti kaduak iti daytoy a selda! Iti daytoy a tiempo, iti kampo sadi Corinto, a pinukkawandak tapno paltogandak.

Idi mapankamin iti lugar a pangpaltoganda kaniak, dinamag ti opisial, “Awan kadin ti aniaman a maibagam?”

“Awan,” kinunak.

“Dimo kadi suratan ti pamiliam?”

“Saan,” kinunak manen. “Ammoda a mabalin a mapapatayak ditoy.”

Nagtengmi ti paraangan, ket immandarda nga agtakderak a nakapideg iti pader. Ket imbes a minandaranna dagiti soldado a paltogandak, imbilin ti opisial, “Iserrekyon.” Sinsinan la gayam daydi a panangpaltog, tapno masubokda ti determinasionko.

Kalpasanna, impandak idiay isla ti Makrónisos, a sadiay awan impalubosda a literatura malaksid iti Biblia. Sangapulo ket tallo a Saksi ti naipupok iti bassit a balay a naisina kadagiti agarup 500 a kriminal a balud. Kaskasdi, nakaipuslitda kadagiti literatura kadakami. Kas pagarigan, maysa nga aldaw adda naipatulod kaniak a sangakarton a loukoúmia (popular a kendi). Sigagagar dagidi inspektor a mangraman iti loukoúmia ket dida nadlaw ti magasin a Pagwanawanan a nayap-ap iti babaenna. “Kinnan dagiti soldado ti loukoúmia, ngem ‘kinnanmi’ Ti Pagwanawanan!” kinuna ti maysa a Saksi.

Dimmanon kadakami ti karuruar idi a libro a What Has Religion Done for Mankind?, ket impatarus ti maysa a Saksi a balud a makatarus iti Ingles. Pinagadalanmi met ti Pagwanawanan, a naggigimongkami a sililimed. Minatmatanmi ti pagbaludan kas eskuelaan, kas gundaway a mangpakired iti espiritualidadmi. Kangrunaan iti amin, naragsakkami ta ammomi a ti kinatarnawmi makaay-ayo ken Jehova.

Ti kaudian a pagbaludan a nakaipupokak ket idiay Týrintha iti makindaya a Pelopónnisos. Nadlawko sadiay ti maysa a guardia a siaannad a nagpaliiw bayat nga inyad-adalak iti Biblia ti padak a balud. Anian a siddaawko idi nasabatko dayta a guardia idiay Tesalonica adu a tawtawen kalpasanna! Nagbalinen a Saksi. Idi agangay, napan iti pagbaludan ti maysa kadagiti annakna, saan a kas guardia no di ket kas maysa a balud. Naipreso iti isu met la a rason a nakaibaludak.

Napasaranta nga Aktibidad Idi Naluk-atanak

Tallo a tawenak la a naibalud iti daydi orihinal a 20-tawen a sentensiak. Kalpasan ti pannakaluk-atko nagtaengakon idiay Atenas. Nupay kasta, nagsakitak iti maysa a kita ti pleurisy ket inkapilitan a nagsubliak idiay Tesalonica. Dua a bulan a naidalitak iti pagiddaan. Kalpasanna, adda naam-ammok a nalibnos a balasang nga agnagan Koula, ket nagkasarkami idi Disiembre 1959. Idi 1962, nangrugi ni Koula a nagpayunir, kas pangawag dagiti Saksi ni Jehova kadagiti amin-tiempo a ministro. Tallo a tawen kalpasanna kinaduakon a nagpayunir.

Idi Enero 1965, nadutokankami nga agtrabaho iti sirkito, a nangbisbisita kadagiti kongregasion tapno pakirdenmi ida iti naespirituan. Iti daydi a kalgaw nagundawayanmi met ti timmabuno iti umuna a dakkel a kombension distrito, idiay Vienna, Austria. Saan a kapada dagidi inangaymi idiay Grecia a masapul nga agtataripnongkami a sililimed kadagiti kabakiran gapu ta naiparit ti trabahomi. Idi arinunos ti 1965, inawisdakami nga agtrabaho iti sanga nga opisina dagiti Saksi ni Jehova sadi Atenas. Nupay kasta, gapu iti panagsaksakit ti sumagmamano a kabagiak, masapul nga agsublikami idiay Tesalonica idi 1967.

Bayat a tinamingmi dagiti rebbengenmi iti pamilia, intultuloymi ti nagbalin nga okupado iti trabaho a panagebanghelio. Naminsan, iti panagsarsaritami ken ni Kostas a kasinsinko, dineskribirko kenkuana ti kinaimnas ti organisasion ti Dios ken ti ayat, panagkaykaysa, ken panagtulnog iti Dios nga adda iti dayta. Kinunana: “Nasayaat dagitoy a bambanag no la ketdi adda Dios.” Inakseptarna ti awisko nga usigenmi no adda Dios wenno awan. Nadakamatko a tabunoanmi ti internasional a kombension dagiti Saksi ni Jehova idiay Nuremberg, Alemania, iti Agosto 1969. Dinamagna no mabalinna ti sumurot, ket ni Alekos a gayyemna, a makiin-innadal met iti Biblia kadakami, kayatna met ti sumurot.

Nagpaiduma a buya daydi kombension ti Nuremberg! Naangay ti kombension iti nakalawlawa nga estadium a nangselselebraran idi ni Hitler kadagiti militar a panagbiktoriana. Nasurok a 150,000 ti kangatuan a dagupmi a timmabuno, ket nagminar ti espiritu ni Jehova kadagiti isuamin a pasamak. Di nagbayag nagbautisaren da Kostas ken Alekos. Parehoda itan nga agserserbi kas Kristiano a panglakayen, ket Saksi metten dagiti pamiliada.

Inrugik nga inyadalan ti maysa nga interesado a babai. Imbaga ni lakayna a kayatna a sukimaten dagiti sursuromi, ket di nagbayag impakaammona nga adda Mr. Sakkos, Griego nga Orthodox a teologo, nga inawisna a makidebate. Kayat ni lakayna a pagsaludsodannakami a dua. Immay ni Mr. Sakkos, a nangikuyog iti padi. Inrugi ti lalaki a sarsarungkaranmi ti nagsao, “Umuna, kayatko a sungbatan ni Mr. Sakkos ti tallo a saludsod.”

Imparang ti lalaki ti patarus ti Biblia nga us-usarenmi a pagsasaritaan sana dinamag, “Umuna a saludsod: Pudpudno kadi a Biblia daytoy, wenno Biblia daytoy dagiti Saksi?” Insungbat ni Mr. Sakkos nga autorisado a patarus dayta, ken dineskribirna pay dagiti Saksi ni Jehova kas “managayat iti Biblia.”

Kas panangituloy, dinamag ti lalaki, “Maikadua a saludsod: Nasayaat kadi ti pakasarsaritaan dagiti Saksi ni Jehova?” Kinapudnona, kayatna nga ammuen no ania a kita a tattao dagiti pakitimtimpuyogan ni baketna. Insungbat ti teologo a talaga a nadalus ti panagbiag dagitoy a tattao.

“Ti maikatlo a saludsod,” intuloy ti lalaki, “Masusuelduan kadi dagiti Saksi ni Jehova?” “Saan,” insungbat ti teologo.

“Nasungbatanen dagiti saludsodko, ket nakadesisionakon,” ingngudo ti lalaki. Kalpasan daydi intuloyna ti nakipagadal iti Biblia ket di nagbayag nabautisaran kas Saksi ni Jehova.

Nabaknang, Makagunggona a Panagbiag

Nangrugiak manen a nagserbi kas manangaywan ti sirkito idi Enero 1976. Agarup innem a tawen kalpasanna, naaddaanak iti gundaway a mangidaulo iti baro a kita ti panangasaba iti Grecia​—panangasaba iti lansangan. Kalpasanna, idi Oktubre 1991, nangrugikami ken baketko a nagserbi kas special pioneer. Sumagmamano a bulan kalpasanna, naoperar ti pusok iti quadruple bypass, ket agyamanak unay ta naballigi. Nakaradkadak itan, ket nakasubliak manen iti amin-tiempo a panangaskasaba. Agserserbiak met kas panglakayen iti maysa kadagiti kongregasion sadi Tesalonica, ken makibimbinnadangak iti Hospital Liaison Committee a mangtulong kadagiti addaan medikal a parikut.

No lagipek ti kabibiagko, mabigbigko a pudno a makapnek ti panagaramid iti banag a pakaay-aywan ti nailangitan nga Amatayo. Maayatanak ta inakseptarko ti makaay-ayo nga awisna: “Anakko, agsiribka, ket paragsakem toy pusok, tapno masungbatak ti mangumsi kaniak.” (Proverbio 27:11) Talaga a maragsakanak a makakita iti sangalubongan nga irarang-ay ti dagup dagiti napasnek a tattao a sumsumrek iti organisasion ni Jehova. Talaga a pribilehio ti pannakiraman a mangluk-at kadagiti tattao babaen iti kinapudno ti Biblia ket iti kasta malukatan kadakuada ti namnama a biag nga agnanayon iti nalinteg a baro a lubong!​—Juan 8:32; 2 Pedro 3:13.

Kankanayonmi a paregtaen dagiti agtutubo nga adipen ni Jehova a pagbalinen a kalatda ti amin-tiempo a ministerio, nga ipamaysada ti tiempo ken pigsada kenkuana. Pudno, ti panagtalek ken Jehova ken panangparagsak a naan-anay iti pusona ket makapnek unay a biag a mapasaran ti maysa!​—Proverbio 3:5; Eclesiastes 12:1.

[Dagiti Ladawan iti panid 21]

(Kannigid nga agpakannawan)

Panagserbi iti kosina ti Bethel idi 1965

Panagdiskurso idi 1970 bayat a naiparit ti panangasabami

Dakami ken baketko idi 1959

[Ladawan iti panid 23]

Dakami ken baketko, ni Koula