Legal a Panangsalaknib iti Naimbag a Damag

AGINGGA nga agibangbangon ti tao kadagiti siudad, agibangbangon met kadagiti bakud. Nangnangruna idi un-unana a panawen, maysa a salaknib dagitoy a sarikedked. Iti tuktok dagitoy a sarikedked, mabalin dagiti para depensa ti makirupak tapno dagiti rumaut saanda a magutbawan wenno maduprak dagiti bakud. Saan laeng a natalged dagiti agnanaed iti siudad no di ket masansan a dagiti agnanaed kadagiti kabangibang nga ili mabalinda met ti agkamang iti ikub dagiti bakud.​—2 Samuel 11:20-24; Isaias 25:12.

Umasping iti dayta, nangbangon dagiti Saksi ni Jehova iti bakud​—legal a bakud​—a pangsalaknib. Saan a nabangon daytoy a bakud tapno iputong dagiti Saksi manipud iti kagimongan, ta pagaammo a mannakigayyem ken mannakilangen a tattao dagiti Saksi ni Jehova. Imbes ketdi, patibkeren daytoy dagiti legal a garantia dagiti kangrunaan a wayawaya nga agpaay iti amin a tao. Maigiddato iti dayta, salsalaknibanna dagiti legal a kalintegan dagiti Saksi tapno nawayada nga agdaydayaw. (Idiligyo ti Mateo 5:14-16.) Salsaluadan daytoy a bakud ti panagdayawda ken ti kalinteganda a mangikasaba iti naimbag a damag ti Pagarian ti Dios. Ania daytoy a bakud, ken kasano a nabangon?

Panangbangon iti Legal a Bakud a Pangsalaknib

Nupay tagtagiragsaken dagiti Saksi ni Jehova ti wayawaya iti relihion iti kaaduan a pagilian, iti dadduma a pagilian maat-atakarda nga awan gapgapuna. No masupiat ti wayawayada nga agdayaw babaen ti panagtataripnong wenno panangasaba kadagiti balbalay, irupirda daytoy iti korte. Iti intero a daga, rinibu dagiti kaso a naidatag iti korte a pakairamanan dagiti Saksi.a Naabak dagiti dadduma. Ngem no saan a pabor kadakuada ti desision dagiti nababbaba a korte, masansan nga agapelarda kadagiti nangatngato a korte. Ania ti resultana?

Kadagiti naglabas a dekada iti maika-20 a siglo, dagiti nangabak a kaso iti adu a pagilian nagbalinda a mapagsammakedan a padron a pangibatayan dagiti Saksi ni Jehova kadagiti sumarsaruno a kaso. Kas kadagiti ladrilio wenno bato a mangbukel iti bakud, dagitoy paborable a desision buklenda ti legal a bakud a pangsalaknib. Iti tuktok daytoy a bakud dagiti padron, agtultuloy a makidangdangadang dagiti Saksi maipaay iti wayawaya iti relihion tapno makapagdaydayawda.

Usigentayo, kas ehemplo, ti kaso a Murdock v. Commonwealth of Pennsylvania, a dinesisionan ti Korte Suprema ti Estados Unidos idi Mayo 3, 1943. Ti saludsod a naibangon iti dayta a kaso isu daytoy: Rebbeng kadi a mangala dagiti Saksi ni Jehova iti lisensia ti panaglako iti panangibunongda kadagiti narelihiosuan a literaturada? Inkalintegan dagiti Saksi ni Jehova a saan a kasapulan nga aramidenda dayta. Uray kaano, saan a komersial ti trabahoda a panangasaba. Saan a tapno makakuarta ti panggepda, no di ket mangikasaba iti naimbag a damag. (Mateo 10:8; 2 Corinto 2:17) Iti desisionna iti kaso a Murdock, kinanunongan ti Korte dagiti Saksi, nga inkalinteganna a mailabsing iti konstitusion ti panagpabayad iti aniaman a lisensia tapno mapalubosanda nga agibunong kadagiti narelihiosuan a literatura.b Nagbalin a napateg a padron daytoy a desision, ket sibaballigi a dayta ti nangibatayan dagiti Saksi kas autoridad iti adu a kaso manipud idin. Ti desision iti kaso a Murdock ket napaneknekan a maysa a natibker a ladrilio iti legal a bakud a pangsalaknib.

Dakkel ti naaramidan dagiti kasta a kaso tapno masaluadan ti narelihiosuan a wayawaya nga agpaay iti amin a tao. Maipapan iti naitulong dagiti Saksi iti panangidepensa kadagiti sibil a kalintegan idiay Estados Unidos, kinuna ti University of Cincinnati Law Review: “Dakkel ti naaramidan dagiti Saksi ni Jehova iti irarang-ay ti linteg ti konstitusion, nangruna ti pannakapalawa ti saklawen ti proteksion iti panagsao ken relihion.”

Panangpatibker iti Bakud

Kada adda mangabak a kaso, ad-adda met a tumibker ti bakud. Usigentayo ti sumagmamano a desision iti dekada 1990 nga agpaay a pagimbagan dagiti Saksi ni Jehova, ken kasta met dagiti amin a mangipatpateg iti wayawaya iti intero a lubong.

Grecia. Idi Mayo 25, 1993, pinatalgedan ti European Court of Human Rights ti kalintegan ti maysa nga umili a Griego a mangisuro kadagiti narelihiosuan a pammatina kadagiti sabsabali. Maipapan daytoy iti kaso ni Minos Kokkinakis, nga agtawen idin iti 84. Kas maysa kadagiti Saksi ni Jehova, nasurok nga 60 a daras a naarestar ni Kokkinakis sipud pay idi 1938, 18 a daras a naisaklang kadagiti korte idiay Grecia, ken nasurok nga innem a tawen a naibalud. Nakedngan kangrunaanna iti babaen ti linteg ti Grecia idi dekada 1930 a mangiparit iti panangkomberte​—maysa a linteg a pakaigapuan ti agarup 20,000 a panangarestar kadagiti Saksi ni Jehova manipud idi 1938 agingga idi 1992. Inkeddeng ti European Court a linabsing ti gobierno ti Grecia ti narelihiosuan a wayawaya ni Kokkinakis ket impaayanda ni Kokkinakis iti danyos nga aggatad iti $14,400. Iti desisionna, pinatalgedan ti Korte a dagiti Saksi ni Jehova ket pudno a maysa a “pagaammo a relihion.”​—Kitaenyo ti Pagwanawanan a Setiembre 1, 1993, panid 27-31.

Mexico. Idi Hulio 16, 1992, adda naaramid a napateg nga addang tapno masaluadan ti wayawaya iti relihion idiay Mexico. Iti daydi a petsa, naipaulog ti Law of Religious Associations and Public Worship. Iti daytoy a linteg, mabalin ti relihioso a grupo ti maaddaan iti legal nga estado kas relihioso nga institusion babaen ti panagparehistrona kas maiparebbeng. Adda idin dagiti Saksi ni Jehova, kas kadagiti dadduma a relihion iti pagilian, ngem saan a legal ti pannakabigbigda. Idi Abril 13, 1993, nangisubmitir dagiti Saksi iti aplikasion para iti rehistrasion. Makaparagsak ta idi Mayo 7, 1993, legal a nairehistroda kas La Torre del Vigía, A. R., ken Los Testigos de Jehová en México, A. R., nga agpada a narelihiosuan nga asosasion.​—Kitaenyo ti Agriingkayo!, Hulio 22, 1994, panid 12-14.

Brazil. Idi Nobiembre 1990, pinakaammuan ti National Institute of Social Security (INSS) ti Brazil ti sanga nga opisina ti Watch Tower Society a dagiti boluntario a ministro iti Bethel (ti nagan ti pasilidad ti sanga nga opisina dagiti Saksi ni Jehova) ket saandan a maibilang a ministro ti relihion, isut’ gapuna a maipasidongda iti labor law ti Brazil. Inyapelar dagiti Saksi daytoy a pangngeddeng. Idi Hunio 7, 1996, nangipaulog ti Judicial Advisory ti Office of the Attorney General idiay Brasília iti desision a nangpasingked iti saad dagiti ministro iti Bethel kas miembro ti lehitimo a relihioso a komunidad, saan a kas sekular nga empleado.

Japan. Idi Marso 8, 1996, nangyetnag ti Korte Suprema ti Japan iti desision maipapan iti edukasion ken wayawaya iti relihion​—a pakagunggonaan ti amin idiay Japan. Nagkaykaysa nga inkeddeng ti korte a sinalungasing ti Kobe Municipal Industrial Technical College ti linteg babaen ti panangikkatda ken ni Kunihito Kobayashi gapu iti panagkedkedna nga agsursuro iti martial arts. Daytoy ti kaunaan a gundaway a nangipaulog ti Korte Suprema iti desision a naibatay iti wayawaya iti relihion nga impasdek ti Konstitusion ti Japan. Kas panangsurot iti konsiensiana nga idaldalan ti Biblia, patien daytoy nga agtutubo a Saksi a dagitoy a panagsanay ket maikaniwas kadagiti prinsipio ti Biblia a kas iti masarakan idiay Isaias 2:4, a kunana: “Pandayendanto dagiti kamkampilanda a pagbalinen a dingding ti arado, ket dagiti pikpikada pandayendanto a kumkumpay; ti maysa a nasion saannanto nga itag-ay ti kampilan a maibusor iti nasion, ket didanto met adalenen ti pannakigubat uray kaano.” Nangipasdek daytoy a desision ti Korte iti padron para kadagiti masanguanan a kaso.​—Kitaenyo ti Pagwanawanan, Nobiembre 1, 1996, panid 19-21.

Idi Pebrero 9, 1998, nangipaulog ti Nangato a Korte ti Tokyo iti maysa pay a napateg a desision a nangpatalged iti kalintegan ti maysa a Saksi nga agnagan Misae Takeda nga agkedked iti pamay-an ti panangagas a di maitunos iti bilin ti Biblia nga ‘umadayo iti dara.’ (Aramid 15:28, 29) Nayapelar daytoy a kaso iti Korte Suprema, ket makitanto no maitandudo met laeng ti desision ti Nangato a Korte.

Pilipinas. Iti desision a nayetnag idi Marso 1, 1993, nagkaykaysa a pinaboran ti Korte Suprema ti Pilipinas dagiti Saksi ni Jehova iti kaso a nakairamanan dagiti agtutubo a Saksi a naikkat iti eskuelaan gapu iti siraraem a panagkedkedda nga agsaludo iti bandera.

Mayarig ti tunggal paborable a desision ti korte iti kanayonan a bato wenno ladrilio a mangpatibker iti legal a bakud a mangsalaknib iti kalintegan saan laeng a dagiti Saksi ni Jehova no di ket dagiti amin a tao.

Panangsalaknib iti Bakud

Legal a nakarehistro dagiti Saksi ni Jehova iti 153 a pagilian, a nainkalintegan a sagsagrapenda ti adu a wayawaya, kas kadagiti dadduma a pagaammo a relihion. Kalpasan ti sumagmamano a dekada a pannakaidadanes ken pannakaparitda idiay Makindaya a Europa ken iti dati nga Union Soviet, naipaayanen dagiti Saksi ni Jehova iti legal a pannakabigbig kadagiti pagilian a kas iti Albania, Belarus, ti Czech Republic, Georgia, Hungary, Kazakstan, Kyrgyzstan, Romania, ken Slovakia. Nupay kasta, iti dadduma a pagilian ita, a pakairamanan ti sumagmamano a pagilian iti Makinlaud a Europa nga addaan kadagiti hudisial a sistema a nabayagen a naipasdek, siiinget a masupsupiat wenno maipapaidam ti kalintegan dagiti Saksi ni Jehova. Sipipinget nga ikagkagumaan dagiti bumusbusor ti “mangbuangay iti ranggas gapu iti pagbilinan” maibusor kadagiti Saksi. (Salmo 94:20) Kasano ti panangsango dagiti Saksi iti dayta?c

Kayat dagiti Saksi ni Jehova ti makikooperar kadagiti amin a gobierno, ngem kayatda met ti maaddaan iti legal a wayawaya nga agdaydayaw. Sititibker a patienda nga awan bileg ti aniaman a linteg wenno desision ti korte a mangiparit kadakuada a mangtungpal kadagiti bilin ti Dios, kas iti panangikasaba iti naimbag a damag. (Marcos 13:10) No awan maaramid a natalna a panagkinnaawatan, umamang dagiti Saksi ni Jehova iti pangukoman, nga aramidenda ti amin a kasapulan nga addang iti panagapelar tapno magun-odda ti proteksion ti linteg iti inted-Dios a kalinteganda nga agdaydayaw. Naan-anay nga agtalek dagiti Saksi ni Jehova iti kari ti Dios: “Awan ti igam a naaramid a maibusor kenka a rumang-ayto.”​—Isaias 54:17.

[Footnotes]

[Kahon iti panid 21]

Panangirupir iti Kalintegan Dagiti Saksi ni Jehova

Ti pannakaidadanes dagiti Saksi ni Jehova ket nagresulta iti pannakaisaklangda kadagiti hues ken kadagiti opisial ti gobierno iti intero a daga. (Lucas 21:12, 13) Sipipinget nga iruprupir dagiti Saksi ni Jehova dagiti kalinteganda iti legal a pamay-an. Dagiti nangabak a kaso iti adu a pagilian ket makatulong a mangsalaknib iti legal a wayawaya dagiti Saksi ni Jehova, agraman ti kalinteganda a/nga:

◻ mangasaba iti binalaybalay a di lapdan dagiti restriksion a maipatungpal kadagiti agtagtagilako​—Murdock v. Commonwealth of Pennsylvania, U.S. Supreme Court (1943); Kokkinakis v. Greece, European Court of Human Rights (ECHR) (1993).

◻ agtataripnong a siwayawaya iti panagdayaw​—Manoussakis and Others v. Greece, ECHR (1996).

◻ agdesision no kasanoda a sipapasnek a maipakita ti panagraem iti bandera wenno simbolo ti pagilian​—West Virginia State Board of Education v. Barnette, U.S. Supreme Court (1943); Supreme Court of the Philippines (1993); Supreme Court of India (1986).

◻ agkedked nga agserbi iti militar a maikaniwas iti konsiensiada kas Kristiano​—Georgiadis v. Greece, ECHR (1997).

◻ agpili iti panangagas ken medisina a saan a maikaniwas iti konsiensiada​—Malette v. Shulman, Ontario, Canada, Appeal Court (1990); Watch Tower v. E.L.A., Superior Court, San Juan, Puerto Rico (1995); Fosmire v. Nicoleau, New York, U.S.A., Court of Appeals (1990).

◻ mangpadakkel kadagiti annakda sigun iti naibatay-Biblia a pammatida uray no agbalin daytoy nga isyu kadagiti susik no siasino ti rebbeng a mangaywan kadagiti annak​—St-Laurent v. Soucy, Supreme Court of Canada (1997); Hoffmann v. Austria, ECHR (1993).

◻ maaddaan ken mangimanehar kadagiti legal nga ahensia nga umaw-awat kadagiti eksempsion iti panagbuis, kas kadagiti ahensia nga us-usaren dagiti dadduma a pagaammo a relihion​—People v. Haring, New York, U.S.A., Court of Appeals (1960).

◻ umawat iti pareho a paborable a pannakatrato mainaig iti panagbuis para kadagiti nadutokan iti naisangsangayan nga amin-tiempo a serbisio kas iti aw-awaten dagiti amin-tiempo a relihioso a trabahador ti dadduma a relihion​—Brazil’s National Institute of Social Security, Brasília, (1996).

[Ladawan iti panid 20]

Da Minos Kokkinakis ken ni baketna

[Ladawan iti panid 20]

Kunihito Kobayashi

[Picture Credit Line iti panid 19]

The Complete Encyclopedia of Illustration/J. G. Heck