Pagiinnagawanda ti “Nasantuan” a Disso
IDI Hulio 15, 1099, ti Immuna a Krusada nga inautorisaran ti papa ti Roma, naragpatna ti kalatna a mangsakup iti Jerusalem. Nakaal-alingget ti panangpapatay! Kadagiti amin nga agnanaed idi sadiay, ti laeng gobernador ken ti personal a guardiana ti nakalasat, gapu ta adda nangted iti dakkel a pasuksok. Iti librona a The Crusades, insalaysay ti klero a ni Antony Bridge ti napasamak kadagiti Muslim ken Judio a nagnaed sadiay: “Idi napalubosan dagiti Krusado a mangaramid iti kayatda iti uneg ti siudad, napalalo ken nakaap-aprang ti panagibuyatda iti dara. . . . Pinatayda ti tunggal lalaki, babai ken ubing a masarakanda iti siudad . . . Idi awanen ti mabalinda a patayen, naglibut dagiti nangabak kadagiti lansangan ti siudad . . . agingga iti Simbaan ti Nasantuan a Panteon tapno agyamanda iti Dios.”
Sipud iti daydi a panangsakup dagiti Krusado, ti kaadda ti Kakristianuan idiay Jerusalem ket nagbanag iti panagdadangadang dagiti Romano Katoliko, Eastern Orthodox, ken dadduma pay a makunkuna a Kristiano a relihion. Idi 1850, pinagiinnagawan dagiti panguluen ti nadumaduma a relihion dagiti nasantuan a disso idiay Jerusalem ken dagiti adda iti lawlawna. Maysa daytoy kadagiti kangrunaan a nangituggod iti Crimean War. Ginubat ti Inglatera, Francia, ken ti Estado ti Ottoman ti Russia ket kagudua a milion a tattao ti napapatay.
Ti gubat saanna a pinagpatingga dagiti susik ti Kakristianuan gapu iti Jerusalem ken kadagiti nasantuan a dissona. Dagiti Ottoman, a mangkonkontrol iti pagilian iti daydi a tiempo, pinadasda nga ipasdek ti talna babaen ti panangbingaybingayda kadagiti nasantuan a disso iti nagduduma a relihion. Iti librona a This Is Jerusalem, inlawlawag ni Dr. Menashe Har-el nga “inawat . . . ti Naciones Unidas daydi a prinsipio agraman ti Partition Resolution idi Nobiembre 1947. Paset ngarud daytoy ti internasional a paglintegan.” Nagbanaganna, naited ti Simbaan ti Nasantuan a Panteon kadagiti Romano Katoliko, Greek Orthodox, Armeniano, Siriano, ken Copt. Kamaudiananna, inrupir dagiti Etiope nga isuda ti addaan karbengan a mangtagikua iti daytoy a simbaan babaen ti panamagnaedda iti sumagmamano a miembroda kadagiti abong-abong iti tuktok ti simbaan. Adu ti mangibilang iti Simbaan ti Nasantuan a Panteon kas kasasantuan a disso ti Kakristianuan. Napno dayta kadagiti altar, imahen, ken ladladawan. Adda maysa pay a makunkuna a nasantuan a disso, ti Kalbario ni Gordon, a daydayawen ti dadduma a Protestante kas lugar a nakailansaan ken nakaitaneman kano ni Jesus.
Kinuna idi ni Jesus iti maysa a babai a mamati kadagiti nasantuan a disso: “Um-umayen ti oras a saankayton nga agdaydayaw iti Ama iti daytoy a bantay wenno idiay Jerusalem. . . . Dagiti pudno a managdaydayaw agdaydayawdanton iti Ama buyogen ti espiritu ken kinapudno.” (Juan 4:21-24) No kasta, dagiti pudno a Kristiano saanda a daydayawen dagiti nasantuan a disso. Ti panangdadael dagiti buyot ti Roma iti nagulib a Jerusalem idi 70 K.P. ket maysa a pakdaar iti Kakristianuan. Ti idolatria, panagsisina, ken panangibukbok iti dara a maar-aramid iti dayta ipakitana nga ubbaw ti panangaklonna kas Kristiano. Gapuna, sagabaennanto ti impakpakauna ti Dios a pagtungpalan dagiti amin a relihion a mangbukel iti Babilonia a Dakkel.—Apocalipsis 18:2-8.