Nasurok nga 40 a Tawen a Naparitan iti Sidong ti Komunismo

KAS INSALAYSAY NI MIKHAIL VASILEVICH SAVITSKII

Inreport ti Abril 1, 1956 a ruar ti The Watchtower a napasamak ti “dakkel a pananggugor” kadagiti Saksi ni Jehova idi Abril 1, 7, ken 8, 1951. “Nakallalagip a petsa dagitoy kadagiti Saksi ni Jehova idiay Russia,” inlawlawag ti The Watchtower. “Kadagitoy a tallo nga aldaw, amin a masarakan a Saksi ni Jehova iti Western Ukraine, White Russia [Belarus], Bessarabia, Moldavia, Latvia, Lithuania ken Estonia​—nasurok a pito ribu a lallaki ken babbai . . . naikargada kadagiti karison a naipan kadagiti estasion ti tren ken nailugan kadagiti trak a pagkargaan iti baka sa naipanda iti adayo a lugar.”

IDI Abril 8, 1951, innalada ni baketko, ti walo a bulan nga anakko a lalaki, dagiti dadakkelko, ti adiek a lalaki, ken dagiti adu a Saksi kadagiti pagtaenganda iti Ternopol’, Ukraine ken kadagiti kabangibangna a lugar. Kalpasan a nailuganda kadagiti trak a pagkargaan iti baka, nagbiaheda iti agarup dua a lawas. Kamaudiananna, naidiskargada idiay Siberian taiga (sub-artico a kabakiran) iti laud ti Lake Baikal.

Apay a saanak nairaman iti daytoy a pannakagugor? Sakbay nga isalaysayko no sadino ti yanko iti dayta a tiempo ken no ania ti napasamak kadakami amin kalpasanna, estoriaek pay nga umuna no kasano ti panagbalinko a maysa kadagiti Saksi ni Jehova.

Nakadanon Kadakami ti Kinapudno ti Biblia

Idi Setiembre 1947, idi agtawenak laeng iti 15, immay ti dua kadagiti Saksi ni Jehova iti pagtaenganmi iti bassit a purok ti Slaviatin, ag-50 a kilometro manipud Ternopol’. Bayat a nakatugawkami ken Nanang a dumdumngeg kadagitoy nga agtutubo​—a maysa kadakuada ti agnagan Maria​—ammokon a saan a sabali laeng a relihion daytoy. Inlawlawagda ti pammatida ken nakalawlawag ti panangsungbatda kadagiti saludsodmi iti Biblia.

Mamatiak idi a ti Biblia ket Sao ti Dios, ngem nadismayaak iti simbaan. Ibagbaga kadakami idi ni apongko a lakay: “Sarsaritaen dagiti papadi ti maipapan iti pannakatutuok iti umap-apuy nga impierno a pamutbuteng, ngem dagiti papadi a mismo awan aniaman a kabutengda. Taktakawan ken al-allilawenda laeng dagiti nakurapay.” Malaglagipko pay dagiti kinaranggas ken pananguramda kadagiti Polaco nga agnanaed iti purokmi idi rugrugi ti Gubat Sangalubongan II. Nakaap-aprang ta dagitoy a panangatake ket inyurnos ti Griego a Katoliko a padi. Kalpasanna, nakitak dagiti adu a biktima a napasag, ket kayatko idi a maammuan no apay a maar-aramid ti kasta a kinaulpit.

Nangrugi a nalawlawaganak iti pannakiinnadalko iti Biblia kadagiti Saksi. Nasursurok dagiti pamunganayan a kinapudno ti Biblia, a pakairamanan ti kinapudno nga awan ti umap-apuy nga impierno, kasta met nga ar-aramaten ni Satanas a Diablo ti ulbod a relihion a mangitandudo iti gubat ken panangibukbok iti dara. Sagpaminsan nga agsarimadengak kabayatan ti personal a panagadalko sa agkararagak a naimpusuan ken Jehova tapno agyaman gapu iti maad-adalko. Inrugik nga iranud dagitoy a kinapudno ti Biblia iti adiek a lalaki a ni Stakh, ket naragsakanak unay idi inawatna dagita.

Panangalagad iti Naadalko

Nautobko a kasapulan nga agbalbaliwak ket dagdagus nga insardengko ti nagsigarilio. Natarusak met a masapul a regular a makitaripnong kadagiti sabsabali maipaay iti naorganisar a panagadal iti Biblia. Tapno maaramidko daytoy, pagnaek idi ti ag-10 a kilometro a kakaykayuan, iti kasta madanonko ti nalimed a disso a pakaangayan dagiti gimong. No dadduma, sumagmamano laeng a babbai ti makapan iti gimong, ket uray saanak pay a nabautisaran, indawatda a siak ti mangidaulo.

Delikado ti panangikut iti literatura ti Biblia, ket no matiliwandaka nga addaan kadagita, mabalin nga agbanag dayta iti pannakaibalud iti agingga iti 25 a tawen. Kaskasdi, tinarigagayak ti maaddaan iti bukod a libraria. Maysa kadagiti kaarrubami ti nakipagadal kadagiti Saksi ni Jehova, ngem gapu iti buteng, nagsardeng sana inkali amin a literaturana iti pagmulmulaanna. Anian a yamanko ken Jehova idi kinutkotna amin dagiti libro ken magasinna ket immanamong nga alaek ida! Inlemmengko ida iti balay dagiti uyokan ni Tatang, lugar a saan a kayat a pangbirokan dagiti sabsabali.

Idi Hulio 1949, indedikarko ti biagko ken Jehova ket nabautisaranak kas simbolo ti dedikasionko. Dayta idi ti kararagsakan nga aldaw ti biagko. Ti Saksi a nangseremonia iti nalimed a bautismo inggunamgunamna a saan a kaskarina ti agbalin a pudno a Kristiano ken adu dagiti masungad a pannubok. Di nagbayag napaneknekak a pudno dagiti sasaona! Kaskasdi, naragsak ti panangrugi ti biagko kas maysa a bautisado a Saksi. Dua a bulan kalpasan ti bautismok, inkasarko ni Maria, maysa kadagiti dua a nangyam-ammo kadakami ken Nanang iti kinapudno.

Kellaat a Dimteng ti Damo a Pannakasuotko

Idi Abril 16, 1950, agaw-awidak idi manipud iti bassit nga ili ti Podgaitsi idi pagam-ammuan ta kinemmegdak dagiti soldado ket naduktalanda ti sumagmamano a literatura ti Biblia nga itugtugotko iti grupomi nga agadal. Tiniliwdak. Kadagiti umuna nga aldaw ti pannakaibaludko, namalmaloak, ken saanak a napalubosan a mangan wenno maturog. Naimandar met nga agmasngaadak sa agtakder iti sangagasut a daras, a nakaparabaw dagiti imak iti ulok, banag a mapaksuyanak unay a mangileppas. Kalpasan daytoy, inkulongdak iti unos ti 24 nga oras iti nalamiis, naagneb a siled iti sirok.

Ti panggep ti panangtutuokda kaniak ket tapno kumapsut ti resistansiak ken tapno nalaklakada a makaala iti impormasion kaniak. “Nangalaam kadagiti literatura, ken siasino ti pangitulodam kadagitoy?” insaludsodda. Awan a pulos ti impalgakko. Kalpasanna, naibasa kaniak ti paset ti linteg a pakaidarumak. Nailanad iti dayta a mapapatay wenno maibalud iti 25 a tawen ti mangiwaras ken mangikut iti literatura a maibusor iti Sobiet.

“Ania kadagitoy a dusa ti kayatmo?” dinamagda.

“Awan,” insungbatko, “ngem agtalekak ken Jehova, ket babaen ti tulongna awatek ti aniaman nga ipalubosna.”

Naklaatak ta kalpasan ti pito nga aldaw, rinuk-atandak. Tinulongannak dayta a kapadasan a mangapresiar iti kinapudno ti kari ni Jehova: “Saankanto a pulos panawan ket saankanto a pulos baybay-an.”​—Hebreo 13:5.

Grabe ti sakitko idi nakaawidak, ngem impadoktornak ni Tatang, ket di nagbayag nakaungarak. Nupay naiduma ti pammati ni Tatang iti amin a miembro ti pamilia, sinuportarannakami iti panagdayawmi.

Pannakaibalud ken Pannakaidestiero

Sumagmamano a bulan kalpasanna, inayabandak nga agserbi iti buyot ti Sobiet. Inlawlawagko no apay nga agkedkedak nga agsoldado. (Isaias 2:4) Nupay kasta, idi Pebrero 1951, nasentensiaanak iti uppat a tawen ket naibaludak idiay Ternopol’. Idi agangay, nayakarak iti pagbaludan idiay L’viv, a dakdakkel a siudad nga agarup 120 a kilometro ti kaadayona. Bayat ti kaaddak sadiay a pagbaludan, nadamagko nga adu a Saksi ti naidestiero idiay Siberia.

Iti kalgaw ti 1951, naipan ti grupomi iti labes pay ti Siberia, idiay Adayo a Daya. Nagdaliasatkami iti makabulan​—11,000 a kilometro​—a binallasiwmi ti 11 a time zone! Naminsan laeng, kalpasan ti nasurok a dua a lawas iti tren, a nagsardengkami iti maysa a lugar a napalubosankami nga agdigus. Dayta ket iti maysa a nalawa a pagdigusan ti umili idiay Novosibirsk, Siberia.

Iti tengnga ti nakaad-adu a balud, nangngegko ti maysa a lalaki a nangipukkaw iti: “Siasino ditoy ti kameng ti pamilia ni Jonadab?” Nausar ti termino a “Jonadab” iti daydi a tiempo a pangilasin kadagidiay addaan namnama nga agbiag nga agnanayon ditoy daga. (2 Ar-ari 10:15-17; Salmo 37:11, 29) Sumagmamano a balud ti dagdagus a nangyam-ammo iti bagbagida kas Saksi. Anian a rag-omi a nagkikinnablaaw!

Naespirituan nga Aktibidad Idiay Pagbaludan

Iti kaaddami idiay Novosibirsk, nagtitinonganmi ti maysa a password tapno mabigbigmi ti maysa ken maysa no makagtengkamin iti destinasionmi. Nagtungpalkam amin iti maymaysa a kampo a pagbaludan idiay Sea of Japan, saan nga adayo iti Vladivostok. Inorganisarmi sadiay dagiti regular a panagtitipon maipaay iti panagadal iti Biblia. Pudno a napabilegak iti naespirituan iti pannakilangenko kadagitoy nataengan a kakabsat nga atiddog ti sentensiada. Adda batangda a mangidaulo kadagiti gimong, nga usarenda dagiti teksto ti Biblia ken dagiti mainaig a punto a malagipda kadagiti nabasada a magasin a Watchtower.

Adda dagiti saludsod a naibangon, ket sumungbat met dagiti kakabsat. Adu kadakami idi ti mangkartib kadagiti papel a supot ti semento ket dagitoy ti paginotaranmi kadagiti komento. Intalimengmi dagiti notami sa pinagtitiponmi ida tapno maaramatmi kas personal a libraria a pagreperensiaan. Kalpasan ti sumagmamano a bulan, naipan dagidiay atiddog ti sentensiada kadagiti kampo iti adayo nga amianan ti Siberia. Tallo kadakami nga agkabannuag a kakabsat ti nayakar sadi Nakhodka, asideg a siudad a kurang nga 650 a kilometro ti kaadayona iti Japan. Dua a tawenko sadiay a pagbaludan.

Nakagun-odkami no dadduma iti kopia ti The Watchtower. Nagserbi a naespirituan a taraonmi dagitoy iti adu a bulbulan. Idi agangay, nakaawatkami met kadagiti surat. Nakasangitak idi maawatko ti kaunaan a surat manipud pamiliak (a naidestieron iti daydi a tiempo). Naisalaysay iti daytoy ti kas ti nailadawan iti magasin a The Watchtower a naadaw iti introduksion. Naraut dagiti balay dagiti Saksi ken naikkan laeng ti dua nga oras dagiti pamilia nga agtalaw.

Kaduak Manen ti Pamiliak

Nawayawayaanak idi Disiembre 1952, kalpasan ti dua a tawen a panangikarok iti uppat a tawen a sentensiak. Nakikaduaak iti pamiliak iti bassit a purok ti Gadaley nga asideg iti Tulun, Siberia, a nakaidestieruanda idi. Siempre, makaparagsak a makalangen ida manen​—ti barok a ni Ivan nga ag-tallo ti tawennan, ken ti balasangko a ni Anna, nga ag-dua ti tawennan. Nupay kasta, saan a naan-anay ti wayawayak. Kinompiskar dagiti lokal nga autoridad ti pasaportek, ken sinipsiputandak. Saan a mabalin nga umadayoak iti nasurok a tallo a kilometro manipud pagtaenganmi. Idi agangay, napalubosanak nga agkabalio a mapan iti tiendaan idiay Tulun. Siaannad a nakipagkitaak kadagiti kapadak a Saksi sadiay.

Dua idi ti annakmi a babbai, da Anna ken Nadia. Dua met dagiti annakmi a lallaki, da Ivan ken Kolya. Idi 1958, nayanak pay ti maysa a lalaki, ni Volodya. Kalpasanna, idi 1961, adda manen anakmi a babai, ni Galia.

Masansan a detineren ken palutpotendak ti KGB (dati nga ahensia ti seguridad ti estado). Ti panggepda ket saan laeng a tapno mangtedak iti impormasion maipapan iti kongregasion no di pay ket tapno mapagatapanak a makitintinnulong kadakuada. Ipandak ngarud iti napintas a restawran sa ikagumaandak a retratuen a nakaisem ken makipagragragsak kadakuada. Ngem nasirokko ti motiboda, ket inrantak a kanayonak a nakarupanget. Tunggal detinerendak, ibagak kadagiti kakabsat ti eksakto a napasamak. Iti kasta, dida pulos pinagduaduaan ti kinasungdok.

Pannakikomunikar Kadagiti Adda iti Kampo

Iti panaglabas dagiti tawen, ginasut a Saksi ti naibalud kadagiti kampo. Iti daytoy a tiempo, regular a nakikomunikarkami kadagiti naibalud a kakabsat, nga ipapaayanmi ida iti literatura. Kasano a naaramid daytoy? No maruk-atan dagiti kakabsat manipud iti kampo, maammuanmi kadakuada dagiti mabalin a pamay-an a maiserrek a sililimed dagiti literatura uray pay kadagiti nakaing-inget a kasasaad. Iti agarup sangapulo a tawen, nabalinanmi nga impaayan dagiti kakabsatmi kadagitoy a kampo kadagiti kopia dagiti magasin ken libro a naalami manipud Poland ken kadagiti sabsabali a pagilian.

Adu kadagiti kakabsattayo a Kristiano a babbai ti siaanep a nangbusbos iti adu nga oras a mangkopia kadagiti literatura. Pabassitenda unay ti letra tapno mailemmeng ti maysa a magasin iti kas ti kabassit ti balay ti posporo! Idi 1991, idi saankamin a mapawpawilan ket umaw-awatkamin kadagiti napipintas nga uppat-kolorda a magasin, maysa kadagiti kabsat a babbai ti nagkuna: “Ita, malipatandatayon.” Nagkamali daytoy a kabsat. Nupay makalipat ti tao, pulos a dinto lipatan ni Jehova ti aramid dagiti kasta a nasungdo a tattao!​—Hebreo 6:10.

Pannakayakar ken Dagiti Trahedia

Idi arinunos ti 1967, nasukisok ti pagtaengan ti adingko a lalaki idiay Irkutsk. Nasarakanda sadiay ti film ken dagiti kopia ti literatura ti Biblia. Nakedngan ket nasentensiaan iti tallo a tawen a pannakaibalud. Nupay kasta, awan nasukainanda iti balaymi. Kaskasdi, mamati dagiti autoridad nga adda pakainaiganmi, isu a pimmanawkami a sangapamiliaan. Immakarkami a nagpalaud iti ag-5,000 a kilometro a napan iti siudad ti Nevinnomyssk idiay Caucasus. Nagbalinkami nga okupado sadiay iti trabaho a panangasaba iti di pormal a pamay-an.

Adda trahedia a napasamak iti umuna nga aldaw ti bakasion ti klase idi Hunio 1969. Nakoryente ti 12 ti tawenna nga anakko a lalaki a ni Kolya idi ikagumaanna nga alaen ti bola iti denna ti nangato ti boltahena nga electric transformer. Nasurok a 70 a porsiento ti bagina ti nauram. Idiay ospital, inimtuodna kaniak: “Makapantanto kadi pay a dua iti puro?” (Tuktukoyenna ti puro a masansanmi a bisitaen.) “Wen Kolya,” insungbatko, “agpasiartanto manen iti dayta a puro. Inton pagungarennaka ni Jesu-Kristo, sigurado a mapanta iti dayta a puro.” Gistay awan puotna idin, ngem kankantaenna ti maysa kadagiti kaay-ayona a kanta ti Pagarian, daydiay magustuanna a tokaren iti trumpetana iti orkestra ti kongregasion. Pimmusay tallo nga aldaw kalpasanna, a sitatalek iti namnama a panagungar.

Iti sumaganad a tawen, naayaban nga agsoldado ti baromi a ni Ivan nga agtawen idi iti 20. Idi agkedked nga agsoldado, naaresto ket naibalud iti tallo a tawen. Idi 1971, inayabandak nga agsoldado ket binutbutengdak a maibalud gapu ta nagkitakitak. Nagpaut iti bulbulan ti pannakataming ti kasok. Kabayatanna, nagkanser ni baketko ket kasapulanna idi a maasikaso a naimbag. Maigapu iti daytoy, naabsuelto ti kasok. Natay ni Maria idi 1972. Maysa a matalek a katakunaynay, a nagtalinaed a nasungdo ken Jehova agingga iti ipapatayna.

Naiwaraswaras iti Ballasiw Taaw ti Pamiliami

Idi 1973, nagkasarkami ken Nina. Pinagtalaw ni tatangna iti pagtaenganda idi 1960 gapu ta nagbalin a Saksi. Maysa a naregta a ministro a kadua dagiti kakabsat a babbai a nangigaed a mangkopia kadagiti magasin maipaay kadagidiay adda kadagiti kampo. Nasursuro met nga ayaten dagiti annakko ni Nina.

Nasikoran dagiti autoridad iti aktibidadmi idiay Nevinnomyssk ket indagadagda a pumanawkami. Isu nga idi 1975, immakarkami​—siak, ni baketko, ken dagiti babbalasangko​—iti makin-abagatan a rehion ti Caucasus sadi Georgia. Iti dayta met la a tiempo, immakar dagiti babbarok a da Ivan ken Volodya idiay Dzhambul iti makin-abagatan a pagbeddengan ti Kazakstan.

Idiay Georgia, kayus-ussuat pay laeng ti aktibidad dagiti Saksi ni Jehova. Nangasabakami iti impormal a pamay-an iti Gagra ken Sukhumi ken iti aglawlawda iti Black Sea Coast, ket kalpasan ti makatawen, sangapulo a kabbaro a Saksi ti nabautisaran iti karayan idiay bantay. Di nagbayag, indarirag dagiti autoridad a pumanawkami, ket immakarkami iti makindaya a Georgia. Ginanetgetanmi sadiay ti nagbirok kadagiti arig karnero a tattao, ket binendisionannakami ni Jehova.

Nagtataripnongkami iti babassit a grupo. Parikutmi idi ti pagsasao, tangay dimi ammo ti pagsasao dagiti taga Georgia ket sumagmamano kadagiti taga Georgia ti saan met unay a makasao iti Ruso. Idi damo, dagiti laeng Ruso ti inyadalanmi. Ngem, di nagbayag, rimmang-ay ti panangasaba ken panangisuro a trabaho iti pagsasao dagiti taga Georgia, ket rinibu itan dagiti manangiwaragawag iti Pagarian idiay Georgia.

Idi 1979, iti panangpilit ti KGB imbaga kaniak ti amongko a saanakon a maawat iti pagilianna. Iti dayta met a tiempo a naaksidente iti kotse ti anakko a babai a ni Nadia a nakatayanna ken ti balasitangna. Maysa a tawen sakbayna, pimmusay ni nanangko a simamatalek a nagserbi ken Jehova idiay Nevinnomyssk ket napanawanna ni tatangko ken ti adingko a lalaki. Isu nga inkeddengmi ti nagsubli sadiay.

Dagiti Bendision iti Panagibtur

Idiay Nevinnomyssk, intultuloymi ti nangaramid kadagiti literatura ti Biblia a sililimed. Naminsan idi ngalay ti dekada 1980, idi sinukondak dagiti autoridad, imbagak kadakuada a tinagtagainepko nga ilemlemmengko dagiti magasintayo. Nagkatawada. Iti ipapanawko, maysa kadakuada ti nagkuna: “Sapay koma ta dikan agtagtagainep maipapan ti panangilemmengmo iti literaturayo.” Inngudona: “Din agbayag, maikabilyonton dagiti literaturayo kadagiti estanteyo, ken mapankayonto kadagiti gimongyo a kain-inniggemmo ni baketmo ken awit-awitmo ti Bibliam.”

Idi 1989, naladingitankami iti ipupusay ni Anna a balasangko gapu iti aneurysm iti utek. Agtawen laeng idi iti 38. Iti Agosto ti dayta met la a tawen, nangarkila dagiti Saksi idiay Nevinnomyssk iti tren ket napanda idiay Warsaw, Poland, tapno tumabuno iti internasional a kombension. Agdagup iti 60,366 ti timmabuno, a pakairamanan ti rinibu a naggapu idiay Union Sobiet. Talaga a kaskam la agar-arapaap idi! Awan pay dua tawen kalpasanna, idi Marso 27, 1991, maysaak kadagiti lima a kababayaganen a panglakayen ti kongregasion idiay Union Sobiet a naaddaan iti pribilehio a nangpirma iti historiko a dokumento idiay Moscow a nangipaay iti legal a pannakabigbig dagiti Saksi ni Jehova kas relihioso nga organisasion!

Maragsakanak ta dagiti adda pay a sibibiag nga annakko agserserbida a simamatalek ken Jehova. Ket mangnamnamaak a makitakto manen da Anna, Nadia ken ti anakna, kasta met ni Kolya iti baro a lubong ti Dios. No mapagungarto ni Kolya, tungpalekto ti karik a mangipasiar kenkuana iti dayta a puro a kaay-ayomi unay nga aramiden a dua adun a tawen ti napalabas.

Kabayatanna, anian a makaparagsak a maimatangan ti napartak nga irarang-ay ti kinapudno ti Biblia iti daytoy nagdakkel a pagilian! Pudno a maragsakanak iti biagko ita, ket agyamanak ken Jehova ta impalubosna nga agbalinak a maysa kadagiti Saksina. Kombinsidoak a pudno ti kuna ti Salmo 34:8: “O nanamenyo ket kitaenyo ta ni Jehova naimbag: nagasat [“naragsak,” NW] ti tao a kumamang kenkuana.”

[Ladawan iti panid 25]

Ti tawen a nakikaduaak iti pamiliak idiay Tulun

[Dagiti Ladawan iti panid 26]

Ngato: Ni tatang ken dagiti annakko iti paraangan ti pagtaenganmi idiay Tulun, Siberia

Makinngato a kannawan: Ti anakko a ni Nadia ken ti anakna a babai, nga agpada a natay iti aksidente ti kotse

Kannawan: Retrato ti pamiliami idi 1968