Mabalin a Pasardengen ti Bandalismo

“NAIBILANG ti bandalismo dagiti tin-edyer nga ebkas ti kinasabrak ken ibubusor kadagiti adulto ken kadagiti estandarteda,” inlawlawag da autor a Jane Norman ken Myron W. Harris. Nupay mamati ti adu nga agtutubo nga awan maaramidan a mangbalbaliw iti situasion, “maysa iti kada 3 ti agkuna a mabalin a mamedmedan ti bandalismo dagiti tin-edyer no ad-adda nga asikasuen ti nagannak dagiti annakda, ken no saan koma unay a masikoran dagiti tin-edyer,” impadamag dagiti autor. Nupay makissayan ti bandalismo no okupado dagiti agtutubo ken ad-adda a kontrolen ida dagiti dadakkelda, dayta ngata ti mangramut iti problema?

Adu nga agtutubo ti nanakman no agsolsoloda, ngem no agbubunggoy wenno agpaparisdan, mabalin a mangawisda iti atension, nga agaramiddan kadagiti minamaag ken nasabrak a bambanag. Kasta ti kaso ni Nelson, a no nakadroga wenno nakainum masansan nga ipeksana ti unget ken pannakadiskontentona babaen ti panagbandalismo. Ni José, a ginutugot dagiti sermon iti Iglesia Katolika maipapan kadagiti reporma ti daga ken kalintegan dagiti trabahador, ket namati a rebbeng a makipaset iti welga ken organisado a bandalismo kas iti panagprotesta. Nupay kasta, adda nasarakan da Nelson ken José a nasaysayaat nga amang ngem dagiti panagprotesta wenno bandalismo.

Dadduma a Naun-uneg a Makagapu iti Bandalismo

Usigentay a naing-inget no apay a makiraman dagiti dadduma nga agtutubo iti bandalismo. Adu a tin-edyer ti mariribukan ket “deskribiren[da] ti lubong kas nakirokiro, agmauyong a lugar, a napno iti tattao nga agmauyong.” Nupay kasta, ken maikaniwas iti pammati dagiti dadduma, kinuna ti maysa a report: “Madanagan dagiti tin-edyer iti direksion ti biagda. Dakdakkel ti pannakaseknanda ngem ti ipagarup dagiti adulto.” Ammona man wenno saan, ti agtutubo a mairaman iti bandalismo mabalin nga iyeb-ebkasna iti kastoy a wagas dagiti umuk-ukuok a pannakapaayna, dagiti di marisrisut a problemana, wenno dagiti di mapempennek a kasapulanna. Sigun iti report a nadakamat iti rugi, “awan maysa kadagiti napagsaludsodan ti nangidepensa wenno nangikalintegan iti bandalismo, uray pay dagidiay nakiraman iti dayta.”

Mabalin a manmano a makangngeg ti maysa nga agtutubo iti apresasion wenno pammaregta. Tangay umad-adda ti kinapateg ti edukasion ken umad-adu dagiti panggedan a kasapulan ti nangato a kalidad ti naisangsangayan a laing wenno teknikal a kinasigo, mabalin nga isu ket bumdeng. Maysa pay, mabalin a kritiko unay ken nainget dagiti nagannak, mannursuro, wenno kapatadan, a ti laeng ibilbilangda a napateg ket daydiay magapuanan ti agtutubo imbes a daydiay katataona. Adu dagiti agrebelde wenno agdadael gapu la ta maupayda iti bagbagida. Saan kadi a dakkel ti maaramidan ti ayat ken panangasikaso dagiti nagannak tapno maksayan ti kakasta a pakadukotan?

Mabalin a nadlawyo a nupay kasla nauman dagiti dadduma nga autoridad a mangkontrol kadagiti panagsursurat kadagiti pader ken dadduma pay a kita ti kinadelingkuente, kaaduan a maseknan nga umili kaskasdi a namnamaenda dagiti mannursuro ken administrador ti eskuelaan a mangkontrol iti bandalismo. Maipapan iti panangipatungpal iti linteg, kuna ti The World Book Encyclopedia: “Ti dusa ti bandalismo ket multa wenno pannakaibalud. Addada linteg dagiti dadduma a lokal a gobierno a dusaenda dagiti nagannak gapu iti bandalismo a gapuanan dagiti annakda. Ngem saan a madusdusa ti kaaduan a bandalismo. Narikut kadagita a kaso ti pannakaipatungpal ti linteg, ket ti gatad ti kaaduan nga indibidual a dadael, saan unay a dakkel tapno maitutop a maidarum.” Impakita ti maysa a report a 3 porsiento laeng ti natiliw a nakabasol.

Nalabit umanamongkayo a ti maikanatad a panangtaming dagiti nagannak isut’ kasayaatan a wagas a mangrisut iti ramut ti kinadelingkuente. Ngem no agrakaya ti biag ti pamilia, agsagaba dagiti komunidad. Napaliiw ni Propesora Ana Luisa Vieira de Mattos, idiay São Paulo University, Brazil, a ti dadduma a rason kadagiti problema dagiti agtutubo isu ti “nakapuy a panangiwanwan dagiti nagannak, kinaawan dagiti pagalagadan, kinaawan ti komunikasion, panangbaybay-a, kinaindiperente wenno kinaaleng-aleng.”

Nalawag a makitkitatayon iti tiempotayo ti kaitungpalan ti sasao ni Jesus: “Gapu iti iyaadu ti kinakillo lumamiisto ti ayat ti dakdakkel a bilang.” (Mateo 24:12) Ket asino ti makailibak a pumudpudno ti sasao a nairekord iti 2 Timoteo 3:1-4? Insurat ni apostol Pablo: “Ammuem daytoy, a kadagiti maudi nga al-aldaw dumtengto dagiti napeggad a tiempo a narigat a pakilangenan. Ta dagiti tattao managayatdanto iti bagbagida, managayat iti kuarta, napalangguad, natangsit, managtabbaaw, nasukir kadagiti nagannak, awanan panagyaman, saan a nasungdo, awanan nainkasigudan a panagayat, saan a sidadaan iti aniaman a tulagan, manangparpardaya, awanan panagteppel, narungsot, awanan panagayat iti kinaimbag, mangliliput, natangken ti uloda, natangsit a buyogen ti panagpannakkel, managayat iti ragragsak imbes a managayat koma iti Dios.” Kinapudnona, ti laeng pannakipulapol kadagiti addaan kakasta a kababalin degdeganna ti kinadelingkuente. Ngem ditay koma maupay. Di napasardeng ti kaaduan a komunidad ti bandalismo, ngem makabiroktayo kadagiti tattao a nagballigi a nangbalbaliw iti kabibiagda, a saandan a nasabrak wenno nadarasudos. No iti biangda insardengdan ti bandalismo.

Nasayaat a Giya Kadagiti Agtutubo

Aniat’ nakatulong kadagiti managdadael ken dadduma pay a nangbalbaliw iti personalidadda? Nupay kasla di nakappapati kadagiti dadduma nga edukador ken nagannak, mangipapaay ti Biblia iti ekselente ken naintiempuan a giya. Idi sinurotda dayta, natignay dagiti dati a managdadael a mangtungpal iti espesipiko a linteg ti Dios: “Dika sumurot iti adu nga agaramid iti dakes.” (Exodo 23:2) Adu dagiti naallukoy iti kinapudno ti Sao ti Dios maipapan kadagiti sursuro ken doktrina a dida pulos naaw-awatan idi, ket ti naadalda ti nangtignay kadakuada nga agbalbaliw. Amirisenyo ti kapadasan ni José, agtutubo a taga São Paulo. Dimmakkel a namatpati iti pannakausar dagiti imahen iti panagdaydayaw. Idi naadalna a ti Dios adda naganna, a Jehova, ket Isu dina anamongan ti panagrukbab kadagiti imahen, nagbalbaliw ni José tapno aramidenna ti makaay-ayo iti imatang ti Dios.​—Exodo 20:4, 5; Salmo 83:18; 1 Juan 5:21; Apocalipsis 4:11.

Ni Nelson, imbes a lak-amenna ti agsasagadsad a makapaupay a kapadasan a kaduana dagiti naranggas a barkada ken kadagiti panagwelga, nasarakanna ti pudpudno a namnama iti masanguanan, ket dayta ti nangpabang-ar unay kenkuana. Kunana: “Imbes nga inlaksidnak ti pamiliak gapu iti dakes a barkada ken panagbibiag kas durogista, siak itan ti kangrunaan a raraemenda idiay balaymi. Masansan a kiddawen ni tatang a balakadak dagiti manongko. Nanipud nakipagadalak iti Biblia kadagiti Saksi ni Jehova, rimmagsakakon gapu ta adda panggepkon iti biag.” Ket para iti agtutubo iti siudad a kas ken Marco​—a nairuamen nga agbiag iti naranggas a kasasaad​—talaga a naragsakan idi naammuanna a ti Pagarian ti Dios aramidennanto ti daga a paraiso.​—Apocalipsis 21:3, 4.

Usigenyo met ti kaso ti dati a miembro ti gang, butangero, ken managdadael. Gapu ta ulila a nakalkaldaang ti panagubingna, nasdaaw ni Valter nga iti tengnga ti rinuker, nadangkes a sistema, adda dagiti tattao ti Dios. Sipapasnek nga ikagkagumaanda nga iyaplikar dagiti prinsipio ti Biblia iti biagda, nga ipakpakitada ti ayat, konsiderasion, ken kinamanangngaasi. Ilawlawag ni Valter: “Kas inkari ni Jesus, addaanakon iti nagdakkel a pamilia, ‘kakabsat ken inna ken amma.’ No maipapan iti masanguanan, segseggaak ti tiempo nga agbiagto dagiti tattao a siraragsak ken agkaykaysa iti sidong ti nalinteg a gobierno ti Dios.”​—Marcos 10:29, 30; Salmo 37:10, 11, 29.

Banag a Nasaysayaat Ngem Panagprotesta

Malaksid iti panangipakita iti konsiderasion ken ayat kadagiti padada a tattao, dagitoy a dati a managdadael nasursuroda a ‘guraen ti dakes.’ (Salmo 97:10; Mateo 7:12) Dakayo ngay? Uray no maysakay laeng nga agsagaba kadagiti epekto ti nagsaknap a bandalismo, ti panagadal iti Sao ti Dios pagbalinenna a pudpudno ni Jehova kadakayo a kas naayat a nailangitan nga Ama a maseknan kadakayo. (1 Pedro 5:6, 7) Matulongannakayo ti Dios a rumang-ay iti naespirituan, iti laksid dagiti personal a pagkapuyan wenno kinapanglaw. Uray dayta a mismo ket nakaskasdaaw a kapadasan!

Pudno a kayat ni Jehova ken ti Anakna a ni Jesu-Kristo a maaddaan amin a kita ti tattao iti gundaway a makaammo iti kinapudno iti Biblia. Ad-adu pay ti magapuanan ti Sao ti Dios ngem ti panangpasardengna laeng kadagiti indibidual nga agdaddadael ita. Magutugotna ida nga agprogreso pay no iti panangyaplikar kadagiti nadibinuan a prinsipio. Kas resultana, agbalinda a kameng ti internasional a panagkakabsat nga agdindinamag gapu iti kinadalus ken nasayaat a kababalin, ti sangalubongan a kongregasion dagiti Saksi ni Jehova. Maitunos iti Efeso 4:24, ‘inkawes’ dagitoy a napasnek a Kristiano “ti baro a personalidad a naparsua maitunos iti pagayatan ti Dios iti pudno a kinalinteg ken kinasungdo.” Din agbayag, ti lubong mapnonto iti kakasta a tattao yantangay dagitoyto laeng ti makalasat ken agbiag nga agnanayon.​—Idiligyo ti Lucas 23:43.

Posible ti Baro a Lubong nga Awanan Bandalismo

Mamatikayo kadi a talaga a maawanto ti bandalismo? No wen, kasanonto a mapasamak ti kasta a nakapatpateg a panagbalbaliw? Dandanin gibusan ti Pagarian ti Dios daytoy dakes a sistema. Dagidiay agtaengto iti daga manungsungbatdanto iti aniaman nga inggagara a panangsalungasingda kadagiti nalinteg a bilin ti Dios. (Idiligyo ti Isaias 24:5, 6.) Nupay dagiti “managlabsing, madadaeldanto a matalipupos,” maispalto dagidiay agayat iti kinalinteg. “Ni Jehova tulongan ken ispalenna ida: isu ispalenna ida kadagiti nadangkes, ket isalakanna ida, gapu ta kimmamangda kenkuana.”​—Salmo 37:38-40.

Pudno, naan-anayto a maipunget dagiti ramut ti bandalismo. Kastanto met amin a krimen, panangirurumen, panagsagaba, ken kinadakes. Imbes ketdi, addanto talna, pudno a kinalinteg, kinatalinaay, ken kinatalged idiay baro a lubong. Deskribiren ti Isaias 32:18 no anianto ti mapasamak iti literal a wagas: “Ti ilik agnaedto iti natalna a pagyanan; ken iti namayengmeng a pagtaengan, ken kadagiti natalingenngen a paginanaan.” Wen, ti napintas, sangalubongan a paraiso ket pagnaedanto dagiti tattao a mangipakita iti ayat ken konsiderasion iti maysa ken maysa.

Kaduada dagiti minilion a sabsabali pay, sagsagrapenen dagiti dati a managdadael ti nasinged a relasion ken Jehova a Dios. Saandan a makiramraman iti aniaman a bandalismo. Ipalubosyo met kadi ti Sao ti Dios a mangigiya kadakayo nga agbiag iti baro a lubongna? Apay a dikay tuladen ti salmista idi ugma a nangilanad iti deklarasion ni Jehova: “Iwardaskanto ket isurokanto iti dalan a pagnaemto: balakadankanto a sisisiput toy matak kenka.”​—Salmo 32:8.

[Ladawan iti panid 7]

Ti panangasikaso ken panagayat dagiti nagannak salaknibanda dagiti agtutubo