Nalangto a Kayo ti Olibo iti Balay ti Dios

ADDA maysa a kayo iti daga ti Israel a narigat a matay. Uray mapukan, agsaringitto manen dagiti ramutna. Ti maburas a bungana ti paggapuan ti aglaplapusanan a lana nga usaren ti makinkukua a pagluto, pagsilaw, pagdalus, ken pagpapintas.

Sigun iti maysa a nagkauna a pangngarig a nairekord iti libro ti Biblia nga Oc-ocom, “dagiti kaykayo napanda iti naminsan a tiempo a nangpulot iti maysa nga ari kadakuada.” Ania kadagiti kayo ti kabakiran ti pinilida? Awan sabali no di ti natibker, nabunga a kayo ti olibo.​—Oc-ocom 9:8.

Nasurok a 3,500 a tawenen ti napalabas, dineskribir ni mammadto a Moises ti Israel kas ‘maysa a nasayaat a daga, maysa a daga a kaol-oliboan.’ (Deuteronomio 8:7, 8) Uray ita, napattopattokan iti kayo ti olibo ti arsadanan ti Bantay Hermon nga adda iti amianan agingga kadagiti pagbeddengan ti Beerseba iti abagatan. Naranga pay la ti Tanap ti Sharon nga asideg iti kosta, dagiti nabato a turod ti Samaria, ken dagiti nadam-eg a tanap ti Galilea gapu kadagitoy a kayo.

Masansan nga inaramat dagiti mannurat ti Biblia ti kayo ti olibo iti piguratibo a wagas. Dagiti paset daytoy a kayo iladawanda ti asi ti Dios, ti naikari a panagungar, ken naragsak a biag ti pamilia. Ti panangusig iti olibo tulongannatayo a mangtarus kadagita a dinakamat ti Kasuratan ken paunegenna ti apresasiontayo iti daytoy naisangsangayan a kayo a kadua ti amin a dadduma pay a parsua a mangidaydayaw iti Nangaramid kadakuada.​—Salmo 148:7, 9.

Ti Natibker a Kayo ti Olibo

Gagangay la ti kayo ti olibo no damoyo a makita. Ti katayagna saan a kas iti dadduma a nangato a kantingen iti Libano. Ti trosona saan a kas iti kabalor ti enebro, ket ad-adda a makaay-ayo a buyaen dagiti sabong ti kayo ti almendro ngem kadagiti sabongna. (Kanta ni Solomon 1:17; Amos 2:9) Nakalemmeng iti daga ti kapatgan a paset ti kayo ti olibo. Nabunga ken napaut daytoy a kayo gapu kadagiti attiddog a ramutna, a dumanon iti 6 a metro iti uneg ti daga ken ad-adayo pay no nasaknap nga agwaras.

Gapu kadagita a ramutna, agbiag dagiti kayo ti olibo kadagiti nabato a turod uray tikag idinto ta matay dagiti kayo iti makimbaba a tanap. Gapu kadagiti ramutna, agbunga latta iti sinigsiglo nupay kasla pagsungrod laengen ti kasla natiritir a puonna. Ti laeng kasapulan daytoy natibker a kayo isu ti nawaya ken naruka a daga tapno makaanges, a saan a naruot wenno nasamek a mabalin a pagbiagan dagiti makadadael a peste. No kastoy ti pagbiaganna, mangpataud ti maysa a kayo iti agingga 57 a litro a lana kada tawen.

Di pagduaduaan nga impateg dagiti Israelita ti olibo gapu iti lanana. Lana ti olibo ti paggangatda kadagiti silaw iti pagtaenganda. (Levitico 24:2) Napateg ti lana ti olibo iti panagluto. Protektaranna ti kudil iti kainaran, ken pagsabon dagiti Israelita no aglabada. Bukbukel, arak, ken olibo ti kangrunaan idi a produkto ti Israel. Agsagaba ti pamilia nga Israelita no awan ti olibo a maburas iti tiempona.​—Deuteronomio 7:13; Habacuc 3:17.

Ngem kaaduanna, aglaplapusanan ti lana ti olibo. Inawagan ni Moises ti Naikari a Daga kas ‘maysa a daga a kaol-oliboan’ nalabit gapu ta ti olibo ti kaaduan a maimulmula a kayo iti dayta a lugar. Ni H. B. Tristram, maysa a naturalist idi maika-19 a siglo, deniskribirna ti olibo kas “ti kayo a pakailasinan ti pagilian.” Gapu iti pateg ken kawadwadna, nagserbi pay ti lana ti olibo kas pannakakuarta idi ti intero a rehion ti Mediteraneo. Dinakamat a mismo ni Jesu-Kristo ti utang a nakuenta nga aggatad iti “sangagasut a bat a sukat ti lana ti olibo.”​—Lucas 16:5, 6.

‘Kas Saringit ti Kaykayo ti Olibo’

Ti adut’ usarna a kayo ti olibo mayanatup nga iladawanna dagiti bendision ti Dios. Kasano a magunggonaan ti tao a managbuteng iti Dios? Inkanta ti salmista: “Ti asawam a babai kasladanto iti puon ti ubas a managpataud-bunga iti kaunggan a paspaset ti balaymo. Dagiti annakmo kasladanto kadagiti saringit ti kaykayo ti olibo iti isuamin nga aglikmut ti lamisaanmo.” (Salmo 128:3, NW) Ania dagitoy a “saringit ti kaykayo ti olibo,” ken apay nga inyarig ida ti salmista kadagiti annak?

Naidumduma ti kayo nga olibo gapu ta kanayon nga agsaringit ti kababaan a paset ti puonna.a No saanen a nabunga ti kangrunaan a puon gapu ta lakayen, mabalin a dagiti agmulmula padakkelenda ti sumagmamano a saringit agingga a maibugas dagitoy iti mismo a kayo. Inton agangay, addanto tallo wenno uppat a naganus ken natibker a puon a nanglikmut iti dati a puon ti kayo, kas kadagiti annak iti aglikmut ti lamisaan. Naggapu iti isu met laeng a ramut dagitoy a saringit, ket mangpataudda kadagiti nasayaat nga apit ti olibo.

Daytoy a kasasaad ti kayo ti olibo mayanatup nga iladawanna no kasano a dumakkel dagiti annak a natibker ti pammatida gapu ta nalagda ti naespirituan a ramut dagiti dadakkelda. Bayat nga agmataengan dagiti annak, agbungadanto met ken saranayenda dagiti dadakkelda, a maragsakan ta kadanggayda dagiti annakda nga agserbi ken Jehova.​—Proverbio 15:20.

‘Adda Inanama ti Kayo’

Pagrag-oan ti lumakay nga ama nga agserserbi ken Jehova no dagiti annakna agserserbida met iti Dios. Ngem agladingit dagitoy nga annak no ti amada ‘agturongen iti dalanen ti isuamin a daga.’ (1 Ar-ari 2:2) Tapno maliwliwatayo no adda kasta a trahedia iti pamilia, ipanamnama kadatayo ti Biblia nga addanto panagungar.​—Juan 5:28, 29; 11:25.

Ni Job, nga aduan annak, ammona ti kinaababa ti biag ti tao. Inyarigna iti sabong a nalaka a malaylay. (Job 1:2; 14:1, 2) Kayat idin ni Job ti matay tapno agpatinggan ti panagtuokna, a minatmatanna ti tanem kas lugar a pakaitalimengan a pagruarannanto met laeng. Inyimtuod ni Job: “No matay ti tao, agbiagto aya manen?” Kalpasanna, addaan kompiansa a kinunana: “Amin nga aldaw ti pannakigubatko, agurayak koma, agingga a ti pannakawayawayak dumteng. [Jehova] umawagka koma, ket sungbatanka: adda koma maysa a kalikagummo iti aramid dagita imam.”​—Job 14:13-15.

Kasano nga inyilustrar ni Job ti pammatina nga isu ket pagungaren ti Dios manipud tanem? Babaen ti maysa a kayo. Iti panangdeskribirna, agparang a tuktukoyenna ti olibo. Kinuna ni Job: “No mapukan ti kayo, adda inanama nga agsaringitto manen.” (Job 14:7) Mabalin a mapukan ti kayo ti olibo, ngem saan a matay malaksid no mabag-ut. No di maipunget iti ramut, agsaringitto manen ti kayo nga arig napabaro ti bilegna.

Uray no magango unayen ti lakay a kayo ti olibo gapu iti napaut a tikag, agbiagto manen ti kimbet a pungdolna. “No ti ramutna lumakay iti daga ket iti tapuk matay ti pungdolna, iti ayamuom ti danum agtubonto dayta ket sigurado a mangpataudto iti kangrunaan a sanga kas maysa a baro a mula.” (Job 14:8, 9, NW) Nagnaed ni Job iti natikag ken natapok a lugar. Nalabit ditoy a napaliiwna ti adu a lakayen a pungdol ti olibo a kasla nagangon ken natay. Nupay kasta, inton agtudo, ti “natay” a kayo agbiag manen ket agtubo ti baro a puon manipud ramutna a kasla “maysa a baro a mula.” Gapu iti naisangsangayan a kinaandur daytoy a kayo, nakuna ti maysa a horticulturist a taga Tunisia: “Mabalinmo nga ibaga nga imortal dagiti kayo nga olibo.”

No kasano nga il-iliwen ti mannalon nga agsaringit manen dagiti nagango a mulana a kayo ti olibo, kalikaguman met ni Jehova a pagungaren dagiti matalek nga adipenna. Ur-urayenna ti tiempo nga agbiagto manen dagiti matalek a tattao kas kada Abraham ken Sara, Isaac ken Rebecca, ken adu a dadduma pay. (Mateo 22:31, 32) Anian a makaparagsak ti mangabrasanto kadagiti natay ken makakita kadakuada a mangsagrap manen iti makaay-ayo ken nabunga a biag!

Ti Simboliko a Kayo ti Olibo

Ti di panangidumduma ti Dios agraman ti urnosna a panagungar iparangarangda ti asina. Inusar ni apostol Pablo ti kayo ti olibo a mangiladawan iti kinamanangngaasi ni Jehova kadagiti tattao, aniaman ti puli wenno nalikudanda. Adu a siglo nga impasindayag dagiti Judio nga isuda ti ili a pinili ti Dios, ‘ti kaputotan ni Abraham.’​—Juan 8:33; Lucas 3:8.

Saan a masapul a Judio ti maysa tapno awaten ti Dios. Ngem Judio amin dagiti immuna nga adalan ni Jesus, ket pribilehioda ti nagbalin a kaunaan a tattao a pinili ti Dios a mangbukel iti naikari a bin-i ni Abraham. (Genesis 22:18; Galacia 3:29) Inyarig ni Pablo dagitoy a Judio nga adalan kadagiti sanga ti simboliko a kayo ti olibo.

Kaaduan kadagiti katutubo a Judio dida inawat ni Jesus, isu a saanda a maikari nga agbalin a paset ti “bassit nga ipastoran,” wenno “Israel ti Dios.” (Lucas 12:32; Galacia 6:16) Kasda la ngarud nasip-ak a sangsanga ti simboliko a kayo ti olibo. Asino ti mangala iti lugarda? Idi tawen 36 K.P., napili dagiti Gentil nga agbalin a paset ti bin-i ni Abraham. Kas man la insulbong ni Jehova dagiti sanga ti balang nga olibo iti kayo ti olibo a naimula iti minuyongan. Mairaman dagiti tattao ti nasnasion kadagiti mangbukel iti naikari a bin-i ni Abraham. Mabalin itan dagiti Kristiano a Gentil ti “makipaset iti kinalukmeg ti ramut ti olibo.”​—Roma 11:17.

Iti maysa a mannalon, imposible ken “maikaniwas iti nakaisigudan” no ti sanga ti balang nga olibo ket maisulbong iti kayo ti olibo a naimula iti minuyongan. (Roma 11:24) Kuna ti libro a The Land and the Book: “Isulbongmo ti naimula iti balang, ket kas tay kuna dagiti Arabo, paksiatenna ti balang; ngem saan a kasta no baliktadem ti proseso.” Nasdaaw met dagiti Kristiano a Judio idi a ni Jehova “iti umuna a gundaway inturongna ti asikasona kadagiti nasion tapno mangala manipud kadakuada ti maysa nga ili a maipaay iti naganna.” (Aramid 10:44-48; 15:14) Ngem nalawag daytoy a pagilasinan a saan nga iti maymaysa a nasion a matungpal ti panggep ti Dios. Saan, ta “iti tunggal nasion anamonganna ti tao nga agbuteng kenkuana ken agaramid iti kinalinteg.”​—Aramid 10:35.

Impasimudaag ni Pablo a no agpannakkel ken agsukir ti maysa a tao, mapukawna ti anamong ni Jehova kas iti napasamak kadagiti di matalek a Judio nga arig nasip-ak a “sangsanga” ti kayo ti olibo. (Roma 11:19, 20) Nalawag nga ipakita daytoy a di koma pulos laglag-anen ti di kaikarian a kinamanangngaasi ti Dios.​—2 Corinto 6:1.

Sapsapuan iti Lana

Nadakamat iti Kasuratan agpadpada ti literal ken piguratibo nga usar ti lana ti olibo. Idi un-unana a panawen, ‘masapsapuan iti lana’ dagiti sugat ken dunor tapno umimbag. (Isaias 1:6) Sigun iti maysa kadagiti pangngarig ni Jesus, ti naimbag a Samaritano binukbokanna iti lana ti olibo ken arak dagiti sugat ti lalaki a nakitana iti dalan nga agpa-Jerico.​—Lucas 10:34.

Makapabang-ar ken mangep-ep iti ut-ot no masapsapuan ti ulo iti lana ti olibo. (Salmo 141:5) Ket no tamingenda dagiti agsakit iti naespirituan, mabalin a ‘sapsapuan [dagiti Kristiano a panglakayen] ti maysa a kameng ti kongregasion iti lana iti nagan ni Jehova.’ (Santiago 5:14) Ti naayat a Nainkasuratan a balakad ken naimpusuan a karkararag dagiti panglakayen agpaay iti kapammatianda a masakit iti naespirituan ket mayarig iti lana ti olibo a mangep-ep iti ut-ot. Makapainteres ta iti pagsasao dagiti Hebreo, maawagan no dadduma ti naimbag a tao kas “puro a lana ti olibo.”

“Nalangto nga Olibo iti Balay ti Dios”

Mainaig kadagiti kadakdakamat a punto, saan a pakasdaawan a mayarig dagiti adipen ti Dios kadagiti kayo ti olibo. Tinarigagayan ni David ti agbalin a kas iti “maysa a nalangto nga olibo iti balay ti Dios.” (Salmo 52:8) No kasano a nalikmut kadagiti kayo ti olibo ti balbalay dagiti pamilia nga Israelita, kayat met ni David ti agtalinaed iti sibay ni Jehova ken mangpataud iti bunga a pakaidayawan ti Dios.​—Salmo 52:9.

Idi matalek pay laeng ken Jehova, nayarig ti dua-tribu a pagarian ti Juda iti “maysa a nalasbang a kayo nga olibo, naimnas agraman nasayaat a bunga.” (Jeremias 11:15, 16) Ngem napukaw ti ili ti Juda dayta a naisangsangayan a kasasaad idi ‘nagmadida a dumngeg kadagiti sasao ni Jehova ket simmurotda kadagiti sabali a didiosen.’​—Jeremias 11:10.

Tapno kaslatay iti nalangto a kayo ti olibo iti balay ti Dios, masapul nga agtulnogtayo ken Jehova ken situtulok nga awatentayo ti disiplina nga us-usarenna a “pangarbas” kadatayo tapno ad-adda a nabungatayo kas Kristiano. (Hebreo 12:5, 6) Kanayonanna, no kasano a ti literal a kayo ti olibo masapulna dagiti nasaknap a ramut tapno maanduranna ti tikag, rumbeng met a patibkerentayo ti naespirituan a ramuttayo tapno madaerantayo dagiti suot ken pannakaidadanes.​—Mateo 13:21; Colosas 2:6, 7.

Maikanatad nga isimbolo ti kayo ti olibo ti matalek a Kristiano, a nalabit di ikabkabilangan ti lubong ngem ipatpateg ti Dios. Matay man dayta a tao iti daytoy a sistema, agbiagto manen iti umay a baro a lubong.​—2 Corinto 6:9; 2 Pedro 3:13.

Ti narigat a matay ken tinawen nga agbunga a kayo ti olibo ipalagipna kadatayo ti kari ti Dios: “Kas kadagiti al-aldaw ti maysa a kayo kastadanto dagiti al-aldaw ti ilik, ket dagiti pinilik agragsakdanto iti mabayag iti aramid dagiti im-imada.” (Isaias 65:22) Matungpalto dayta a padto iti inkari ti Dios a baro a lubong.​—2 Pedro 3:13.

[Footnote]

[Ladawan iti panid 25]

Nagkauna a kasla tiritir a puon a masarakan idiay Jávea, Alicante Province, Spain

[Dagiti Ladawan iti panid 26]

Kaykayo ti olibo idiay Granada Province, Spain

[Ladawan iti panid 26]

Nagkauna a kayo ti olibo iti ruar dagiti bakud ti Jerusalem

[Ladawan iti panid 26]

Dakamaten ti Biblia ti panangisulbong kadagiti sanga iti kayo ti olibo

[Ladawan iti panid 26]

Nalikmut daytoy lakayen a kayo ti olibo kadagiti naganus a saringit