“Busorenyo ti Diablo”

“Busorenyo ti Diablo, ket isu agtalawto kadakayo.”​—SANTIAGO 4:7.

1. Ania ti maikuna maipapan iti agdama a lubong, ken apay a masapul nga agsalukag dagiti napulotan ken dagiti kakaduada?

“AWANEN ti Dios, ngem nagtalinaed ti Diablo.” Dagita a sasao ti Pranses nga autor a ni André Malraux maitutopda unay a mangiladawan iti lubong a pagbibiagantayo. Dagiti aramid ti tattao ad-adda nga iyanninawda dagiti kinasikap ti Diablo ngem ti pagayatan ti Dios. Iyaw-awan ni Satanas dagiti tattao “buyogen ti tunggal mannakabalin nga aramid ken dagiti ulbod a pagilasinan ken dagiti tanda ken buyogen ti tunggal nakillo a panangallilaw kadagidiay madaddadael.” (2 Tesalonica 2:9, 10) Ngem kadagitoy ‘maudi nga al-aldaw,’ dagiti dedikado nga adipen ti Dios ti puntiria ni Satanas, a gubgubatenna dagiti napulotan a Kristiano, “isuda a mangtungtungpal kadagiti bilin ti Dios ken addaan iti trabaho a panangsaksi ken Jesus.” (2 Timoteo 3:1; Apocalipsis 12:9, 17) Masapul nga agsalukag dagitoy a Saksi ken dagiti kakaduada a mangnamnama nga agbiag nga agnanayon ditoy daga.

2. Kasano a sinulisog ni Satanas ni Eva, ket ania a panagamak ti inyebkas ni apostol Pablo?

² Napeklan a manangallilaw ni Satanas. Pinagparangna a ti serpiente ti agsasao idi inallilawna ni Eva tapno panunoten ti babai a masarakanna ti dakdakkel a ragsak no saan nga agpaiwanwan iti Dios. (Genesis 3:1-6) Agarup uppat a ribu a tawen kalpasanna, inyebkas ni apostol Pablo ti panagamakna di la ket ta mabiktima kadagiti kinasikap ni Satanas dagiti napulotan a Kristiano sadi Corinto. Insurat ni Pablo: “Maamakak a di la ket ta, kas iti panangallilaw ti serpiente ken Eva babaen ti kinasikapna, dagiti panunotyo mapagbalin a rinuker a mayadayo iti kinapasnek ken iti kinadalus a maiparbeng iti Kristo.” (2 Corinto 11:3) Kabaelan ni Satanas nga allilawen ti isip dagiti tattao ken ballikugen ti panagpampanunotda. Nasulisogna ni Eva, isu a mabalinna met nga ituggod dagiti Kristiano iti di nainkalintegan a panagrasrason ken panunotenda nga agpannuray ti ragsakda iti maysa a banag a kagura ni Jehova ken ti Anakna.

3. Ania a pannalaknib ti ipapaay ni Jehova maibusor iti Diablo?

³ Mayasping ni Satanas iti maysa a managtiliw iti tumatayab a mangipakat kadagiti pangsilo kadagiti inosente a biktima. Tapno maliklikan dagiti silo ni Satanas, masapul nga ‘agnaedtayo iti nalimed a lugar ti Kangatuan,’ maysa a piguratibo a lugar a pangsalakniban ni Jehova kadagidiay mangbigbig iti sapasap a kinasoberanona iti aniaman nga aramidenda. (Salmo 91:1-3) Kasapulantayo ti amin a pannalaknib nga ipapaay ti Dios babaen ti Sao, nasantuan nga espiritu, ken organisasionna tapno ‘mabalinantayo ti agtakder a sititibker maibusor kadagiti pangallilaw a pamuspusan ti Diablo.’ (Efeso 6:11) Ti Griego a sao para iti “pangallilaw” ket mabalin met a maipatarus kas “nasikap nga aramid.” Awan duadua nga adu a nasikap nga aramid ti us-usaren ti Diablo tapno masiluanna dagiti adipen ni Jehova.

Dagiti Pangsilo ni Satanas Kadagiti Nagkauna a Kristiano

4. Iti sidong ti ania a kasasaad a nagbiag dagiti nagkauna a Kristiano?

⁴ Dagiti Kristiano idi umuna ken maikadua a siglo K.P. nagbiagda bayat ti kangitingitan a panagturay ti Imperio ti Roma. Rimmang-ay ti komersio gapu iti Pax Romana (Talna iti Roma). Daytoy a kinasaliwanwan ti nangyeg iti adu a paglinglingayan kadagiti agtuturay, ket sinigurado dagiti agtuturay nga adu ti pagaliwaksayan dagiti tattao tapno saanda nga umalsa. Addada panawen a no kasano kaadu ti aldaw ti trabaho, kasta met kaadu ti piesta opisial. Inusar dagiti agtuturay ti kuarta ti gobierno a mangipaay iti tinapay ken bubuyaen, tapno bussogenda dagiti tattao ken agbalin nga okupado ti isipda.

5, 6. (a) Apay a di maiparbeng nga iruam dagiti Kristiano ti mapan kadagiti teatro ti Roma? (b) Ania a taktika ti inusar ni Satanas, ken kasano a maliklikan dayta dagiti Kristiano?

⁵ Napeggad kadi kadagiti nagkauna a Kristiano ti kasta a kasasaad? Maibatay kadagiti pakdaar dagiti nagkauna a mannurat kalpasan ti panawen dagiti apostol, kas ken Tertullian, kaaduan kadagiti paglinglingayan iti daydi a tiempo ket napno iti naespirituan ken moral a peggad para kadagiti pudno a Kristiano. Kinapudnona, kaaduan kadagiti piesta ken ay-ayam ti naangay kas pammadayaw kadagiti pagano a didiosen. (2 Corinto 6:14-18) Kadagiti teatro, agdadata nga imoral wenno naranggas a panangibukbok iti dara ti naitampok uray iti adu kadagiti klasikal a pabuya. Bayat ti panaglabas ti tiempo, bimmaaw ti interes ti publiko kadagiti klasikal a pabuya, ket nasuktan dagitoy kadagiti nakakatkatawa ngem imoral a pabuya a pantomine. Iti librona a Daily Life in Ancient Rome, kuna ni historiador Jérôme Carcopino: ‘Kadagita a pabuya, mapalubosan nga aglabus dagiti artista a babbai. Nakaro ti panangibukbok iti dara. Dagita a pabuya ti nangpakaro iti kinalulok a magusgustuan unay dagiti tattao iti kabesera. Dida kaariek dagita nga imoral a pabuya gapu ta dagiti makapasugkar a panangibukbok iti dara kadagiti teatro nabayagen a pinagkaliona ti riknada ken dinadaelna ti pampanunotda.’​—Mateo 5:27, 28.

⁶ Kadagiti teatro, agpipinnatay dagiti gladiador, wenno makirangetda kadagiti atap nga animal, papatayenda man dagitoy wenno isuda ti papatayen dagitoy. Naipakan kadagiti narungsot nga animal dagiti nakondenar a kriminal ken, kamaudiananna, ti adu a Kristiano. Uray kadagidi a nagkauna a tiempo, ti taktika ni Satanas ket ruamenna dagiti tattao iti imoralidad ken kinaranggas agingga nga agbalin dagitoy a gagangay ken birbiroken dagiti umili. Ti panangliklik kadagiti teatro ti kakaisuna a pamay-an tapno saan a matnag iti dayta a silo.​—1 Corinto 15:32, 33.

7, 8. (a) Apay a di nainsiriban kadagiti Kristiano ti panagbuya kadagiti lumba ti karuahe? (b) Kasano nga inusar ni Satanas dagiti pagdigusan iti Roma a pangsilo koma kadagiti Kristiano?

⁷ Ti lumba dagiti karuahe kadagiti dadakkel nga arena a naawagan sirko ket awan duadua a makapagagar, ngem saanda a makaay-ayo kadagiti Kristiano gapu ta masansan a naranggas dagiti agbuybuya. Maysa a mannurat idi maikatlo a siglo ti nagkuna nga agaapa ti dadduma kadagiti agbuybuya, ken kuna ni Carcopino nga “adda puesto ti negosio dagiti astrologo ken balangkantis” iti sirok dagiti pasdek ti sirko. Nalawag a dagiti sirko ti Roma ket saan a lugar a rumbeng a papanan dagiti Kristiano.​—1 Corinto 6:9, 10.

⁸ Komusta met dagiti agdindinamag a pagdigusan iti Roma? Sigurado nga awan dakesna ti agdigus tapno masalimetmetan ti kinadalus. Ngem adu kadagiti pagdigusan iti Roma ket dadakkel a pasdek nga addaan kadagiti kuarto a pagmasahean, pagay-ayaman, pagsugalan, ken panganan ken paginuman. Nupay nagduma ti eskediul dagiti lallaki ken babbai a mangusar kadagiti pagdigusan, masansan a mapalubosan ti aggiddan a panagdigus dagitoy. Insurat ni Clemente ti Alexandria: “Silulukat dagiti pagdigusan kadagiti lallaki ken babbai; ket lamolamoda sadiay a nangipapas iti nalulok a derrepda.” No kasta, ti maysa a lehitimo nga institusion ket nalaka nga inusar ni Satanas a pangsilo koma kadagiti Kristiano. Dagiti masirib liniklikanda dagita a lugar.

9. Ania dagiti silo a nasken a liklikan dagiti nagkauna a Kristiano?

⁹ Ti panagsugal ket maysa a paborito a pagpalabasan iti oras dagiti tattao kabayatan ti alimpatok ti panagturay ti Imperio ti Roma. Maliklikan idi dagiti nagkauna a Kristiano ti makipusta kadagiti lumba dagiti karuahe basta dida la ketdi mapan kadagiti sirko. Adda met dagiti ilegal a babassit a panagsugal kadagiti nalimed a siled ken paginuman. Agpusta dagiti mannugal kadagiti bilang dagiti babassit a bato wenno tulang nga iggem ti sabali a mannugal. Ti panagsugal ket makapagagar kadagiti tattao, ta mangyeg dayta iti nalaka a panguartaan. (Efeso 5:5) Maysa pay, dagiti serbidora kadagita a paginuman ket masansan a dagiti balangkantis, isu a dakdakkel ti posibilidad a matnag iti seksual nga imoralidad. Dagita ti sumagmamano kadagiti pangsilo ni Satanas kadagiti Kristiano nga agnanaed kadagiti siudad ti Imperio ti Roma. Naiduma kadi dagiti kasasaad ita?

Dagiti Silo ni Satanas Ita

10. Kasano nga umasping ti kasasaad ita kadagiti kasasaad a nagraira idi panawen ti Imperio ti Roma?

¹⁰ Awan ti dakkel a nagbaliwan dagiti taktika ni Satanas iti panaglabas dagiti siglo. Tapno saan a “magundawayan ni Satanas” dagiti Kristiano nga agnanaed iti nalulok a siudad ti Corinto, nainget a binalakadan ida ni apostol Pablo. Kinunana: “Saantayo nga ignorante kadagiti gakat [ni Satanas].” (2 Corinto 2:11) Iti adu a narang-ay a pagilian, ti kasasaad ita ket umasping iti agraraira a kasasaad idi kapigpigsaan ti Imperio ti Roma. Ad-adu ita ti panawen nga agaliwaksay ti adu a tattao. Dagiti loteria ti gobierno mangyegda iti namnama uray kadagiti napanglaw. Adu ti nalaka a paglinglingayan a mangukopar kadagiti isip dagiti tattao. Napusek dagiti istadium a pagay-ayaman, agsusugal dagiti tattao, naranggas no dadduma dagiti agbuybuya, ken masansan a kasta met dagiti atleta. Agraira dagiti naalas a musika, ken agdadata dagiti imoral a pabuya kadagiti teatro ken kadagiti pelikula ken programa ti telebision. Iti dadduma a pagilian, uso ti aggiddan a panagdigus dagiti lallaki ken babbai kadagiti sauna ken hot spring, malaksid pay kadagiti lamolamo a panagdigus iti dadduma a baybay. Kas idi nagkauna a siglo ti Kristianidad, ikagkagumaan ni Satanas nga allukoyen dagiti adipen ti Dios babaen dagiti nailubongan a paglinglingayan.

11. Ania a silo ti agur-uray no maipapan iti tarigagay nga agaliwaksay wenno agrelaks?

¹¹ Iti lubong a gagangay ti mabannog, kadawyanna a marikna a kasapulan ti agrelaks wenno aglinglingay. Ngem no kasano a dagiti pagdigusan iti Roma ket addaan kadagiti bambanag a namagpeggad kadagiti nagkauna a Kristiano, inusar ni Satanas ti dadduma a pasdek ken resort a pagbakasionan kas pangsilo ita kadagiti Kristiano tapno matnagda iti imoralidad wenno nalabes a panaginum. Nagsurat ni Pablo kadagiti Kristiano sadi Corinto: “Dikay payaw-awan. Dagiti dakes a pannakitimpuyog dadaelenda dagiti makagunggona nga ugali. Agriingkayo a maipaay iti kinamanagparbeng iti nalinteg a pamay-an ket dikay iyugali ti panagbasol, ta ti sumagmamano awananda ti pannakaammo iti Dios.”​—1 Corinto 15:33, 34.

12. Ania ti sumagmamano a taktika nga us-usaren ni Satanas a pangsilo kadagiti adipen ni Jehova ita?

¹² Nakitatayo ti napasamak ken ni Eva no kasano a sisisikap a kinullaapan ni Satanas ti pampanunotna. (2 Corinto 11:3) Ita, maysa kadagiti silo ti Diablo isu ti panangituggodna kadagiti Kristiano a mangipapan a no makibagayda iti aramid ti lubong tapno maipakitada nga awan nakaidumaan dagiti Saksi ni Jehova iti sabali a tattao, agballigida a mangallukoy iti dadduma iti Nakristianuan a kinapudno. No maminsan, masobraanda, ket ti kasunganina ti mapasamak. (Haggeo 2:12-14) Ti sabali pay a taktika ni Satanas isu ti panangguyugoyna kadagiti dedikado a Kristiano, agtutubo man wenno nataengan, tapno agbiagda a doble kara ket ‘pagleddaangenda ti nasantuan nga espiritu ti Dios.’ (Efeso 4:30) Natnag ti dadduma iti daytoy a palab-og babaen ti panangabusoda iti Internet.

13. Ania a nalimed a silo ti maysa kadagiti nasikap nga aramid ti Diablo, ket ania a balakad ti Proverbio ti maitutop iti daytoy?

¹³ Ti sabali pay a pangsilo ni Satanas isu ti nalimed a peggad ti okultismo. Awan kadagiti pudno a Kristiano ti mangigagara a makinamin iti Satanismo wenno espiritismo. Ngem saan a nagannad ti dadduma no maipapan kadagiti pelikula, programa iti telebision, ay-ayam iti video, ken uray kadagiti libro ken komiks dagiti ubbing a mangitampok iti kinaranggas wenno datdatlag. Aniaman a naglaon iti okulto ket masapul a liklikan. Kuna ti nainsiriban a proverbio: “Sisiit ken palpalab-og addada iti dalan daydiay nakillo; daydiay mangsaluad iti kararuana agtalinaed nga adayo kadakuada.” (Proverbio 22:5) Yantangay ni Satanas “ti dios daytoy a sistema ti bambanag,” aniaman nga uso ket posible a parupa ti maysa kadagiti silona.​—2 Corinto 4:4; 1 Juan 2:15, 16.

Sinaranget ni Jesus ti Diablo

14. Kasano a sinaranget ni Jesus ti umuna a pannulisog ti Diablo?

¹⁴ Nangipasdek ni Jesus iti nasayaat nga ulidan no kasano a sarangten ken pagtalawen ti Diablo. Kalpasan a nabautisaran ni Jesus ken nagayunar iti 40 nga aldaw, isu ket sinulisog ni Satanas. (Mateo 4:1-11) Iti umuna a pannulisog, ginundawayan ni Satanas ti kadawyan a pannakarikna ni Jesus iti bisin kalpasan a nagayunar. Pinadas ni Satanas nga ipaaramid ken ni Jesus ti umuna a milagrona tapno penkenna ti pisikal a kasapulanna. Iti panangadawna iti Deuteronomio 8:3, nagkedked ni Jesus a mangusar iti pannakabalinna para iti personal a pagimbaganna ket impangpangrunana ti naespirituan a taraon imbes a ti pisikal a taraon.

15. (a) Ania a kadawyan a tarigagay ti inusar ni Satanas a mangsulisog ken ni Jesus? (b) Ania ti maysa kadagiti kangrunaan a nasikap a pamay-an nga us-usaren ti Diablo maibusor iti ili ti Dios ita, ngem kasano a masarangettayo ni Satanas?

¹⁵ Makapainteres daytoy a pannulisog ta ti Diablo dina ginargari ni Jesus nga agaramid iti seksual a panagbasol. Ti bisin, a kadawyan a mangriing iti panagtarigagay iti taraon, ti agparang a kapigsaan a pisikal a tarigagay a mausar a pangsulisog ken ni Jesus iti dayta a situasion. Aniada a sulisog ti us-usaren ti Diablo a manggargari iti ili ti Dios ita? Adu ken nadumaduma, ngem us-usarenna dagiti seksual a pannulisog kas maysa kadagiti kangrunaan a nasikap a pamay-anna a mangdadael iti kinatarnaw ti ili ni Jehova. No tuladentayo ni Jesus, masarangettayo ti Diablo ken dagiti pannulisog. No kasano a sinaranget ni Jesus dagiti pananggundaway ni Satanas babaen ti pananglagipna kadagiti mayanatup a kasuratan, mabalintayo met a lagipen dagiti teksto a kas iti Genesis 39:9 ken 1 Corinto 6:18 no maipasangotayo iti sulisog.

16. (a) Kasano a ni Satanas sinulisogna ni Jesus iti maikadua a daras? (b) Kadagiti ania a wagas a mabalin a sulisogennatayo ni Satanas a mangsubok ken ni Jehova?

¹⁶ Simmaruno a kiniddaw ti Diablo a tumpuak ni Jesus manipud iti pader ti templo ket subokenna ti panangsalaknib ti Dios kenkuana babaen dagiti anghelna. Iti panangadawna iti Deuteronomio 6:16, nagkedked ni Jesus a mangsubok ken ni Amana. Mabalin a dinatay suboken ni Satanas a tumpuak manipud iti pader ti templo, ngem mabalin a sulisogennatayo a mangsubok ken ni Jehova. Magargaritayo kadi a mangsubok no agingga iti ania a mabalintayo a tuladen ti uso a panagkawkawes ken panaglanglanga iti daytoy a lubong a ditay makangngeg iti balakad? Magargaritayo kadi kadagiti mapagduaduaan a paglinglingayan? No kasta, mabalin a subsubokentayo ni Jehova. No adda kasta a pagannayasantayo, mabalin nga agtalinaed kadatayo ni Satanas, imbes a pagtalawannatayo, nga awan sardayna a gargariennatayo a dumasig kenkuana.

17. (a) Kasano a ti Diablo sinulisogna ni Jesus iti maikatlo a daras? (b) Kasano a pumudno kadatayo ti Santiago 4:7?

¹⁷ Idi intukon ni Satanas ken ni Jesus dagiti amin a pagarian ti lubong a kasukat ti maysa nga aramid ti panagdayaw, sinaranget manen ni Jesus ti Diablo babaen ti panangadawna iti Kasuratan, a natibker ti takderna nga ipamaysa ti panagdayawna ken ni Amana. (Deuteronomio 5:9; 6:13; 10:20) Nalabit di itukon ni Satanas ti lubong kadatayo, ngem kanayon a sulisogennatayo iti material a kinasaliwanwan, panagarapaap pay ketdi iti bassit a personal a pagarian. Agtignaytayo kadi a kas iti inaramid ni Jesus, nga ipaaytayo ti naipamaysa a debosion ken ni Jehova? No kasta, mapasamak kadatayo ti napasamak ken ni Jesus. Kuna ti salaysay ni Mateo: “Kalpasanna pinanawanen ti Diablo.” (Mateo 4:11) Panawannatayo ni Satanas no sititibker a sarangtentayo babaen ti pananglagip kadagiti mayanatup a prinsipio ti Biblia ken panangyaplikar kadagitoy. Insurat ni adalan a Santiago: “Busorenyo ti Diablo, ket isu agtalawto kadakayo.” (Santiago 4:7) Maysa a Kristiano ti nagsurat iti sanga nga opisina dagiti Saksi ni Jehova idiay Francia: “Pudno a nasikap ni Satanas. Iti laksid ti nasayaat a motibok, marigatanak a mangkontrol iti rikna ken tarigagayko. Kaskasdi, buyogen ti tured, anus, ken kangrunaan iti amin, ti tulong ni Jehova, nakapagtalinaedak a natarnaw ken nasalimetmetak ti kinapudno.”

Naan-anay a Nakabalan a Mangsaranget iti Diablo

18. Ania a naespirituan a kabal ti tumulong kadatayo a mangsaranget iti Diablo?

¹⁸ Impaay kadatayo ni Jehova ti kompleto a naespirituan a kabal tapno ‘mabalinantayo ti agtakder a sititibker maibusor kadagiti pangallilaw a pamuspusan ti Diablo.’ (Efeso 6:11-18) Ti panagayattayo iti kinapudno bariksanna ti lomotayo, wenno isagananatayo, maipaay iti Nakristianuan nga aktibidad. Ti determinasiontayo a mangsalimetmet kadagiti pagalagadan ni Jehova agpaay iti kinalinteg ket kasla kabal iti barukong a mangsalaknib iti pusotayo. No nasapatosan dagiti sakatayo iti naimbag a damag, regular a mangasabatayo, ket daytoy ti mangpabileg ken mangsalaknib kadatayo iti naespirituan. Kasla dakkel a kalasag ti napigsa a pammatitayo, a mangsalaknib kadatayo manipud ‘kadagiti sumsumged a gayang daydiay nadangkes,’ dagiti nasikap a panangraut ken pannulisogna. Ti natalged a namnamatayo iti pannakatungpal dagiti kari ni Jehova ket kasla kabal iti ulo a mangsalaknib iti pampanunottayo ken mangted kadatayo iti talna ti panunot. (Filipos 4:7) No nalaingtayo a mangusar iti Sao ti Dios, kasla kampilan dayta a mausartayo a mangwayawaya kadagiti tattao manipud iti naespirituan a panangadipen ni Satanas. Mausartayo met dayta a mangsalaknib iti bagitayo, kas inaramid ni Jesus idi naipasango iti sulisog.

19. Malaksid iti ‘panangbusor iti Diablo,’ ania pay ti kasapulan?

¹⁹ No salimetmetantayo daytoy “naan-anay a kabal manipud iti Dios” ken itultuloy ti agkararag, makapagtalektayo iti pannalaknib ni Jehova no rautennatayo ni Satanas. (Juan 17:15; 1 Corinto 10:13) Ngem impakita ni Santiago a saan nga umdas ti basta ‘panangbusor iti Diablo.’ Nasken, ken kangrunaan ti amin, nga ‘agpasakuptayo iti Dios,’ a mangay-aywan kadatayo. (Santiago 4:7, 8) Mausig iti sumaganad nga artikulo no kasano a maaramidtayo daytoy.

Ania ti Sungbatyo?

• Ania dagiti pangsilo ni Satanas a nasken a liklikan dagiti nagkauna a Kristiano?

• Ania dagiti nasikap nga aramid nga us-usaren ni Satanas ita tapno siluanna dagiti adipen ni Jehova?

• Kasano a sinaranget ni Jesus dagiti pannulisog ti Diablo?

• Ania a naespirituan a kabal ti tumulong kadatayo a mangsaranget iti Diablo?

[Ladawan iti panid 8, 9]

Sititibker a sinaranget ni Jesus ti Diablo

[Dagiti Ladawan iti panid 10]

Dagiti Kristiano idi umuna a siglo liniklikanda dagiti naranggas ken imoral a paglinglingayan

[Credit Line]

The Complete Encyclopedia of Illustration/J. G. Heck