“Ti Buya Daytoy a Lubong Agbaliwbaliw”

“Daytoy kunaek, kakabsat, ti tiempo a nabati ket ababan.”​—1 CORINTO 7:29.

1, 2. Aniada a panagbalbaliw ti nakitayo iti unos ti panagbiagyo?

ANIADA a panagbalbaliw ti nakitayo iti unos ti panagbiagyo? Malagipyo kadi ti sumagmamano kadagita? Kas pagarigan, adda dagiti panagrang-ay iti siensia ti medisina. Gapu kadagiti takuat iti dayta a tay-ak, ti promedio ti kaatiddog ti biag ket pimmaut kadagiti dadduma a pagilian manipud iti nakurang a 50 a tawen idi rugrugi ti maika-20 a siglo, a nagbalin ita a nasurok a 70 a tawen! Panunotenyo met no kasano a nakagunggona kadatayo ti umiso a panangusar kadagiti radio, telebision, cell phone, ken fax machine. Saan met a matagibassit dagiti idudur-as ti edukasion, transportasion, ken pannakasalaknib dagiti kalintegan ti tattao, a nangpasayaat iti biag ti minilion.

² Ngem saan nga amin a panagbalbaliw ket nangyeg iti pagimbagan. Nakadkadlaw dagiti makadadael nga epekto ti lumanlanlan a krimen, agrakrakaya a pagalagadan iti moral, kumarkaro a panangabuso iti droga, napartak nga iyaadu ti panagdiborsio, agtultuloy a panagngato dagiti presio ti gagatangen, ken ti dumakdakkel a pangta ti terorismo. Aniaman ti kasasaad, mabalin nga umanamongkayo iti nabayagen nga insurat ni apostol Pablo: “Ti buya daytoy a lubong agbaliwbaliw.”​—1 Corinto 7:31.

3. Ania ti kayat a sawen ni Pablo idi insuratna a “ti buya daytoy a lubong agbaliwbaliw”?

³ Idi dinakamat dayta ni Pablo, inyaspingna ti lubong iti maysa nga entablado. Dagiti aktor iti dayta nga entablado​—dagiti mabigbigbig a tattao iti politika, relihion, ken kagimongan​—agakemda, agpabuyada, kalpasanna adda mangsukat kadakuada iti entablado. Sinigsiglon a kasta ti taray ti bambanag. Kadagiti naglabas, mabalin a maysa a dinastia ti agturay iti dinekdekada​—sinigsiglo pay ketdi​—ket nabannayat dagiti panagbalbaliw. Ngem saan a kasta iti kaaldawantayo. Ti pannakapapatay ti maysa a nalatak a lider mabalinna a balbaliwan ti taray ti historia! Wen, iti daytoy nariribuk a tiempo, ditay ammo no ania ti agur-uray iti masanguanan.

4. (a) Ania koma ti natimbeng a panangmatmat dagiti Kristiano kadagiti pasamak iti lubong? (b) Ania a dua a natalged a kita ti pammaneknek ti usigentayo ita?

⁴ No ti lubong ti pannakaentablado, ket dagiti liderna isuda dagiti aktor, dagiti Kristiano ngarud ti agbuya.a Ngem gapu ta “saanda a paset ti lubong,” saanda a pakaseknan unay ti pabuya wenno ti kinasiasino dagiti aktor. (Juan 17:16) Imbes ketdi, magagaranda a mangpadaan kadagiti pagilasinan nga asidegen a malpas ti pabuya​—maysa a nakaay-ay-ay a panagleppas​—gapu ta ammoda a masapul nga agngudo daytoy a sistema sakbay nga iyeg ni Jehova ti nabayagen nga il-iliwenda a baro a lubong ti kinalinteg.b Usigentayo ngarud ti dua a kita ti pammaneknek nga agbibiagtayon iti tiempo ti panungpalan ken umad-adanin ti baro a lubong: (1) ti kronolohia ti Biblia ken (2) ti dumakdakes a kasasaad ti lubong.​—Mateo 24:21; 2 Pedro 3:13.

Maysa a Misterio a Nalawlawagan met Laeng!

5. Ania “ti naituding a pampanawen dagiti nasion,” ken apay a paginteresantayo dayta?

⁵ Ti kronolohia ket panangadal iti pagnaigan ti tiempo ken paspasamak. Dinakamat ni Jesus ti maysa a tiempo inton ti Pagarian ti Dios palubosanna dagiti lider ti lubong nga agpabuya iti sentro ti entablado. Tinukoy ni Jesus dayta a periodo kas “ti naituding a pampanawen dagiti nasion.” (Lucas 21:24) Iti ngudo dagita a “naituding a pampanawen,” agturay ti nailangitan a Pagarian ti Dios, a ni Jesus ti nainkalintegan nga Arina. Umuna, agturay ni Jesus ‘iti tengnga dagiti kabusorna.’ (Salmo 110:2) Kalpasanna, sigun iti Daniel 2:44, ti Pagarian “rumekennanto ken pagpatinggaenna” ti amin a gobierno ti tao, ket agturay dayta iti agnanayon.

6. Kaano a nangrugi, kasano kapaut, ken kaano a nagpatingga “ti naituding a pampanawen dagiti nasion”?

⁶ Kaano nga agpatingga “ti naituding a pampanawen dagiti nasion” ken kaano a mangrugi ti panagturay ti Pagarian ti Dios? Ti sungbat, a “naselioan agingga iti tiempo ti panungpalan,” iramanna dagiti kronolohia ti Biblia. (Daniel 12:9) Bayat nga umad-adani dagita a “pampanawen,” adda dagiti addang nga inaramid ni Jehova tapno ipalgakna ti sungbat iti maysa a grupo dagiti napakumbaba nga estudiante ti Biblia. Iti tulong ti espiritu ti Dios, natarusanda a “ti naituding a pampanawen dagiti nasion” ket nangrugi idi madadael ti Jerusalem idi 607 K.K.P. ken nagpaut dagita a “pampanawen” iti 2,520 a tawtawen. Babaen iti dayta, dimtengda iti konklusion a nagpatingga “ti naituding a pampanawen dagiti nasion” idi 1914. Naawatanda met a ti 1914 ti rugi ti panungpalan daytoy a sistema ti bambanag. Kas estudiante ti Biblia, mailawlawagyo kadi babaen ti Kasuratan no kasano a nakarkulo ti petsa a 1914?c

7. Aniada a teksto ti tumulong tapno matarusantayo ti rugi, kapaut, ken patingga ti pito a panawen a nadakamat iti libro a Daniel?

⁷ Adda maysa a pangripiripan a naitalimeng iti libro a Daniel. Yantangay ti ari ti Babilonia a ni Nabucodonosor ti inusar ni Jehova a nangdadael iti Jerusalem idi rugrugi “ti naituding a pampanawen” idi 607 K.K.P., babaen kenkuana nga impalgak ti Dios nga agtultuloy a mapalubosan nga agturay dagiti nasion iti pito a simboliko a panawen a di makibiang ti Dios. (Ezequiel 21:26, 27; Daniel 4:16, 23-25) Kasano kapaut dagita a pito a panawen? Sigun iti Apocalipsis 11:2, 3, ken 12:6, 14, agpaut iti 1,260 nga al-aldaw ti tallo ket kagudua a panawen. No kasta, ti pito a panawen ket doble dayta a kapaut, wenno 2,520 nga aldaw. Ngem dayta laeng kadi ti pakaibatayan ti panangkuenta? Saan, yantangay impaay ni Jehova ken ni Ezequiel, ti propeta a kasadaran ni Daniel, ti pagannurotan no agipatarus kadagiti simboliko a banag: “Maysa nga aldaw maipaay iti maysa a tawen, maysa nga aldaw maipaay iti maysa a tawen, isu ti intedko kenka.” (Ezequiel 4:6) No kasta, ti pito a panawen ket agpaut iti 2,520 a tawtawen. No ti 607 K.K.P. ti pangrugian iti panagbilang ken 2,520 a tawen ti kapautna, maibagatayo ngarud a nagpatingga idi 1914 ti naituding a pampanawen.

Napatalgedan ti “Tiempo ti Panungpalan”

8. Mangdakamat kadagiti pammaneknek a dimmakes ti kasasaad ti lubong sipud idi 1914.

⁸ Dagiti pasamak a nangrugi idi 1914 agingga iti agdama patalgedanda nga umiso ti nadakamat a konklusion a naibatay iti kronolohia ti Biblia. Ni Jesus a mismo ti nagkuna a mailasinto “ti panungpalan ti sistema ti bambanag” babaen dagiti gubat, bisin, ken angol. (Mateo 24:3-8; Apocalipsis 6:2-8) Awan duadua a kasta ti kasasaad sipud idi 1914. Addada pay kanayonan nga impormasion nga impaay ni apostol Pablo. Kunana nga addanto nakadkadlaw a panagbaliw ti kababalin dagiti tattao iti maysa ken maysa. Saan a nagkamali, naimatangantayo dagiti dinakamatna a panagbalbaliw.​—2 Timoteo 3:1-5.

9. Ania ti kuna dagiti managpaliiw maipapan kadagiti kasasaad ti lubong sipud idi 1914?

⁹ Talaga kadi a dakkel ti nagbaliwan “ti buya daytoy a lubong” sipud idi 1914? Iti libro a The Generation of 1914, kastoy ti napaliiw ni Propesor Robert Wohl: “Kadagidiay sibibiag idi panawen ti gubat, narigatda a patien a nagpatinggan ti maysa a panawen ket nangrugi ti sabali a panawen idi Agosto 1914.” Kas pammatalged iti dayta, insurat ni Dr. Jorge A. Costa e Silva, direktor ti salun-at ti isip iti World Health Organization: “Agbibiagtayo iti panawen a nagpartak dagiti panagbalbaliw, nga agresulta iti panagdanag ken pannakariribuk a di pay napasaran ti pakasaritaan ti tao.” Kasta kadi ti kasasaadyo ita?

10. Kasano nga inlawlawag ti Biblia ti ramut ti dumakdakes a kasasaad ti lubong sipud idi 1914?

¹⁰ Siasino ti makinggapuanan kadagiti dumakdakes a kasasaad ditoy lubong? Ibutaktak ti Apocalipsis 12:7-9, no siasino ti puon ken gapu: “Bimtak ti gubat sadi langit: Ni Miguel [ni Jesu-Kristo] ken dagiti anghelna nakibakalda iti dragon [ni Satanas a Diablo], ket nakibakal ti dragon ken dagiti anghelna ngem saan a nangabak, awan met ti nasarakanen a lugar maipaay kadakuada idiay langit. Gapuna naitapuak ti dakkel a dragon, . . . a mangyaw-awan iti intero a mapagnaedan a daga.” No kasta, ni Satanas a Diablo ti pakaigapuan dagiti riribuk, ket ti pannakaikkatna idiay langit idi 1914 kaipapananna nga “asi pay ti daga ken ti baybay, agsipud ta ti Diablo immulog kadakayo, nga addaan iti dakkel nga unget, yantangay ammona nga ababan ti periodo ti tiempona.”​—Apocalipsis 12:10, 12.

No Kasano a Maibanag ti Tampokna

11. (a) Ania dagiti us-usaren ni Satanas a pangallilaw “iti intero a mapagnaedan a daga”? (b) Ania a naisangsangayan a panagregget ni Satanas ti intampok ni apostol Pablo?

¹¹ Gapu ta ammona nga umas-asidegen ti panungpalanna, kasta unay ti panagporsegi ni Satanas a mangallilaw ‘iti intero a mapagnaedan a daga’ sipud idi 1914. Kas ti kalaingan a manangallilaw, saan nga agpadlaw ni Satanas, no di ket usarenna dagiti lider ken mammartuat ditoy lubong. (2 Timoteo 3:13; 1 Juan 5:19) Maysa kadagiti kalatna isu ti panangallilawna iti sangatauan tapno panunotenda a makayeg iti pudpudno a talna ti wagas ti panangiturayna. Makuna a nagballigi ti gakatna gapu ta agtultuloy a mangnamnama dagiti tattao iti laksid ti umad-adu a pammaneknek a dumakdakes dagiti kasasaad. Impakpakauna ni apostol Pablo a sakbay unay ti pannakadadael daytoy sistema ti bambanag, addanto agparang a nakadkadlaw a sataniko a propaganda. Insuratna: “Inton sasawenda: ‘Talna ken talged!’ iti kasta giddato a dumteng kadakuada ti kellaat a pannakadadael kas iti ut-ot ti panagrigat a dumteng iti masikog a babai.”​—1 Tesalonica 5:3; Apocalipsis 16:13.

12. Ania dagiti agtultuloy a panagregget nga ar-aramidenda a mangyeg iti talna iti kaaldawantayo?

¹² Kadagiti naglabas a tawen, masansan nga inaramat dagiti politiko ti sasao a “talna ken talged” kas panangiladawanda kadagiti nadumaduma a natauan a gakat. Inawaganda pay ketdi ti 1986 kas ti Internasional a Tawen ti Talna, nupay awan ti narikna a talna iti dayta a tawen. Dagita kadi a panagregget dagiti lider ti lubong ti mangbukel iti naan-anay a kaitungpalan ti 1 Tesalonica 5:3, wenno adda tuktukoyen ni Pablo nga espesipiko a pasamak a makapikapik unay a mangala iti atension ti lubong?

13. Idi impadto ni Pablo ti pannakaipukkaw ti “Talna ken talged!,” nangyariganna iti pannakadadael a sumaganad iti dayta, ket ania ti maadaltayo iti dayta?

¹³ Yantangay masansan a sa la naan-anay a maawatan dagiti padto ti Biblia kalpasan a matungpalda wenno no madama a matungtungpalda, masapul ngarud nga aguraytayo. Ngem makapainteres ta ti kellaat a pannakadadael kalpasan a maipukkaw ti “Talna ken talged!” ket inyarig ni Pablo iti panagpasikal ti maysa a masikog. Iti uneg ti agarup siam a bulan, in-inut a marikna ti masikog ti dumakdakkel a maladaga iti aanakanna. Mabalin a mariknana ti panagpitik ti puso wenno panaggaraw ti sikogna. Mabalin a kumugtar pay. Ad-adda a nakadkadlaw dagiti pagilasinan bayat ti panaglabas ti bulbulan agingga nga iti maysa nga aldaw, makarikna iti nakaro nga ut-ot, a pagilasinan a dimtengen ti paspasungaden a pasamak​—ti pannakayanak ti maladaga. Iti kasta, kasanoman ti pannakatungpal ti padto a panangipukkaw iti “Talna ken talged!,” sarunuento dayta ti maysa a kellaat, naut-ot, ngem naragsak a pasamak​—ti pannakadadael ti kinadakes ken ti panangrugi ti maysa a baro a sistema ti lubong.

14. Kasano ti panagsasaruno dagiti pasamak iti masanguanan, nga agbanagto iti ania?

¹⁴ Ti umad-adani a pannakadadael ket makapikapik kadagiti matalek a Kristiano nga agpalpaliiw. Umuna, dagiti ar-ari ti daga (ti napolitikaan a paset ti organisasion ni Satanas) rauten ken dadaelendanto dagiti kameng ti Babilonia a Dakkel (ti narelihiosuan a pasetna). (Apocalipsis 17:1, 15-18) No kasta, iti makaklaat a panagbalbaliw ti kasasaad, mabingaybingay ti mismo a pagarian ni Satanas. Ti maysa a pasetna rautenna ti sabali a pasetna, ket dinto malapdan dayta ni Satanas. (Mateo 12:25, 26) Ikabil ni Jehova kadagiti puso dagiti ar-ari ti daga ‘ti panangitungpal iti panunotna,’ ti panangikisapda ditoy daga kadagiti narelihiosuan a kabusor ti Dios. Kalpasan a madadael ti palso a relihion, idauluan ni Jesu-Kristo dagiti nailangitan a buyotna tapno naan-anay a parmekenda ti nabatbati a paset ti organisasion ni Satanas​—dagiti nakomersialan ken napolitikaan nga elemento. Kamaudiananna, agbalin nga inaktibo ni Satanas. Babaen iti dayta, aggibus met laengen ti nabayagen a pabuya.​—Apocalipsis 16:14-16; 19:11-21; 20:1-3.

15, 16. Ania koma ti epektona iti biagtayo ti palagip a “ti tiempo a nabati ket ababan”?

¹⁵ Kaanonto a mapasamak amin dagitoy? Ditay ammo ti aldaw wenno oras. (Mateo 24:36) Ngem ammotayo a “ti tiempo a nabati ket ababan.” (1 Corinto 7:29) Napateg ngarud a nainsiriban nga usarentayo ti tiempo a nabatbati. Kasano? Kas inlawlawag ni apostol Pablo, masapul a ‘gatangentayo ti nainggundawayan a tiempo’ agpaay kadagiti napatpateg a banag imbes a kadagiti awan kaes-eskanna ket pagbalinen a nabunga ti kada aldaw. Iti ania a rason? “Agsipud ta dagiti aldaw dakesda.” No ‘mailasintayo no ania ti pagayatan ni Jehova’ kadatayo, ditay kayat a sayangen ti nagbassit ngem nagpateg a tiempo a nabatbati.​—Efeso 5:15-17; 1 Pedro 4:1-4.

¹⁶ Gapu ta ammotayo nga agur-uray iti pannakadadael ti intero a nailubongan a sistema ti bambanag, ania koma ti epektona kadatayo kas indibidual? Kastoy ti insurat ni apostol Pedro agpaay iti pagimbagantayo: “Yantangay marunawto a kasta dagitoy amin a banag, anian a kita ti tattao ti rebbeng a pagbalinanyo kadagiti nasantuan a panagbibiag ken ar-aramid ti nadiosan a debosion!” (2 Pedro 3:11) Kasta koma a kita ti tao ti pagbalinantayo! Maitunos iti nainsiriban a balakad ni Pedro, masapul nga (1) annadantayo a naimbag ti tigtignaytayo tapno masigurado a nasantuan dayta, ken (2) siguraduentayo a dagiti naregta a panagserbitayo ken ni Jehova iyanninawda ti nasged nga ayattayo kenkuana.

17. Kadagiti ania a silo ni Satanas a masapul nga agannad dagiti matalek a Kristiano?

¹⁷ Ti panagayat iti Dios ti mangtignay kadatayo a di maisinggalut iti lubong aniaman dagiti pangawisna. Gapu iti agur-uray a mapasamak iti agdama a sistema ti bambanag, napeggad no pagragutantayo ti wagas ti nailubongan a panagbiag a naigamer iti ragragsak. Nupay agbibiag ken agtartrabahotayo iti lubong, nasken nga ipangagtayo ti nainsiriban a balakad a ditay koma naan-anay nga usaren ti lubong. (1 Corinto 7:31) Kinapudnona, pagreggetantayo a di agpaallilaw kadagiti propaganda ti lubong. Saan nga agballigi daytoy a lubong a mangrisut kadagiti parikutna. Saanna a kabaelan a maitultuloy a masustiner ti kaaddana. Apay a masiguradotayo dayta? Gapu ta kasta ti kinuna ti naipaltiing a Sao ti Dios: “Ti lubong aglabas ken kasta met ti tarigagayna, ngem ti agaramid iti pagayatan ti Dios agtalinaed iti agnanayon.”​—1 Juan 2:17.

Adda Nasaysayaat Pay a Sumangbay!

18, 19. Aniada a panagbalbaliw ti il-iliwenyo iti baro a lubong, ken apay a saan a sayang ti panagur-urayyo?

¹⁸ Iti saanen nga agbayag, ni Jehova gudasenna ni Satanas ken dagiti pasurotna. Kalpasanna, buyogen ti pamendision ti Dios, dagiti matalek a makalasat iti panungpalan daytoy a sistema rugiandanto a balbaliwan ti “buya” nga agtalinaedto a permanente. Awanton dagiti maimatangan a gubat; ti Dios “pagsardengenna dagiti gubat agingga iti ungto ti daga.” (Salmo 46:9) Imbes a kinakirang iti taraon, “maaddanto ti naruay a bukbukel iti daga; . . . addanto ti panaglaplapusanan.” (Salmo 72:16) Awanton dagiti pagbaludan, presinto, sakit a mayakar babaen ti sekso, lider dagiti sindikato ti droga, korte a mangwaswas iti panagasawa, panangbista iti nalugi a negosio, ken terorismo.​—Salmo 37:29; Isaias 33:24; Apocalipsis 21:3-5.

¹⁹ Mabakanteanton dagiti tanem a pakalaglagipan, ket binilion a mapagungar ti mainayon nga agnaed ditoy daga. Anian a rag-o a makita ti maysa a henerasion a maikaykaysa manen iti sabali a henerasion, ken dagiti nabayagen a di nagkita nga ing-ingungoten ti sibabara ken napnuan iliw nga agiinnarakup! Inton agangay, agdayawto ken ni Jehova ti amin a sibibiag. (Apocalipsis 5:13) No naan-anayto a maibanag dagiti panagbalbaliw, maimatangantayto ti maysa a sangalubongan a paraiso. Ania ti mariknayo bayat a buybuyaenyo ti aglawlaw? Awan duadua a matignaykayo a mangyikkis, ‘Saan a nasayang ti nabayag a panagur-urayko!’

[Footnotes]

Ania ti Sungbatyo?

• Kasano a pimmudno iti kaaldawantayo ti kinuna ni apostol Pablo a “ti buya daytoy a lubong agbaliwbaliw”?

• Kasano nga impatuldo ti kronolohia ti Biblia no kaano ti panungpalan “ti naituding a pampanawen dagiti nasion”?

• Kasano a dagiti panagbalbaliw iti kasasaad ti lubong patalgedanda a nangrugi idi 1914 “ti panawen ti panungpalan”?

• Ania koma ti epektona kadatayo ti kinapudno a “ti tiempo a nabati ket ababan”?

[Ladawan iti panid 20]

Nalawlawagan met laeng ti maysa a misterio!