Ti Relihion Kadi ti Ramut Dagiti Parikut ti Sangatauan?
“NO SAAN man nga iparparegta ti relihion ti susik, kasla droga daytoy a mangbibineg iti konsiensia dagiti tattao ken mangkullaap kadagiti isipda babaen dagiti ilusion. . . . [Dayta] ti mamagbalin kadagiti tattao nga akikid ti panagpampanunotda, managanito, napno iti gura ken buteng.” Ti dati a Metodista a misionero a nangisurat iti dayta innayonna: “Pudno dagita nga akusasion. Adda dakes ken naimbag a relihion.”—Start Your Own Religion.
‘Saan a nainkalintegan a panangbabalaw dayta,’ nalabit nga ibaga ti dadduma. Ngem siasino ti makailibak iti kinapudno ti historia? Ti relihion—a nadepinar kas “ti panagserbi ken panagdayaw iti Dios wenno datdatlag”—ket kangrunaanna nga addaan iti makapasugkar a pakasaritaan. Masapul a lawlawagan ken tignayennatayo daytoy. Ti kaaduan nga ar-aramidenna ket mamataud iti susik, panangidumduma, ken gura. Apay a kasta ti ar-aramiden ti relihion?
Maysa a Manangallilaw nga “Anghel ti Lawag”
Sigun iti Biblia, simple laeng ti sungbat. Kas agpampammarang nga “anghel ti lawag,” ni Satanas a Diablo inyaw-awanna ti minilion a tattao a sumurot iti sursurona imbes nga iti sursuro ti Dios. (2 Corinto 11:14) Nakasaksaknap ti impluensia ni Satanas tangay kinuna ni apostol Juan a “ti intero a lubong adda iti pannakabalin daydiay nadangkes.” (1 Juan 5:19) Ammo ni Juan a ni Satanas ti “mangyaw-awan iti intero a mapagnaedan a daga.”—Apocalipsis 12:9.
Ania dagiti imbungana dayta? Nakapataud ni Satanas kadagiti narelihiosuan a sistema a kasla nasantuan. “Agparangda a ‘relihion,’” ngem naibutaktak ti pudno a kasasaadda babaen dagiti dakes a bungada. (2 Timoteo 3:5, J. B. Phillips; Mateo 7:15-20) Imbes a tumulongda a mangrisut kadagiti parikut ti sangatauan, nagbalin ketdi ti relihion a paset ti problema.
Saanyo a dagus a panunoten a di nakappapati wenno di rasonable dayta nga ideya. Laglagipenyo, ti maysa a naallilaw saanna nga ammo nga isu ket naallilaw. Maipapan iti dayta, nangted ni apostol Pablo iti pagarigan idi insuratna: “Ti bambanag nga isakripisio dagiti nasion isakripisioda kadagiti sairo, ket saan nga iti Dios.” (1 Corinto 10:20) Naklaat la ketdi dagidi a tattao idi naamirisda a demonio ti pagdaydayawanda. Impapanda nga agdaydayawda iti maysa a kita ti naimbag a dios, wenno didios. Ngem iti kinapudnona, naallilawda babaen “dagiti nadangkes nga espiritu a puersa kadagiti nailangitan a disso,” a tumultulong ken ni Satanas iti panangikagumaanna a mangallilaw iti sangatauan.—Efeso 6:12.
Usigentayo, kas pagarigan, no kasano nga inallilaw ken inyaw-awan ni Satanas ti adu nga agkunkuna a Kristiano a di nangikankano iti ballaag ni apostol Juan maipapan iti impluensia dagiti demonio.—1 Corinto 10:12.
Naggapu iti Dios ti Insuro ni Jesus
“Ti isursurok,” kinuna ni Jesu-Kristo, “saanko a kukua, no di ket kukua daydiay nangibaon kaniak.” (Juan 7:16) Wen, ti insuro ni Jesus ket naggapu iti Mannakabalin-amin a Dios. Gapuna, dagiti sursurona ket makapabileg, makapalag-an kadagidiay nagimdeng kenkuana. Dagiti sursurona saanna a ‘binibineg ti konsiensia wenno kinullaapan ti isip dagiti tattao babaen dagiti ilusion.’ Maisupadi iti dayta, dagiti sursuro ni Jesus wayawayaanna dagiti tattao manipud kadagiti di umiso a sursuro ti relihion ken natauan a pilosopia a pinataud ti lubong a ‘nasipngetan iti isip’ gapu iti panangallilaw ti Diablo.—Efeso 4:18; Mateo 15:14; Juan 8:31, 32.
Dagiti pudno a Kristiano ket mabigbig, saan a babaen ti basta panangipakita iti kinasanto, no di ket babaen ti pammati a mangyanninaw kadagiti makaay-ayo a galad a bunga ti nasantuan nga espiritu ti Dios. (Galacia 5:22, 23; Santiago 1:22; 2:26) Ti mangringbaw ken kangrunaan kadagitoy a galad—a pakabigbigan ti pudno a Kristianidad—isu ti ayat.—Juan 13:34, 35.
Ngem utobenyo daytoy nagpateg a punto: Ammo ni Jesus ken dagiti apostolna a saan nga agtultuloy ti natalged a kasasaad ti kongregasion Kristiano. Ammoda a tumanorto ti apostasia ket addanto tiempo a ringbawanna ti pudno a relihion.
Temporario a Naringbawan ti Pudno a Relihion
Iti maysa a pangngarig maipapan kadagiti trigo ken dakes a ruot, impadto ni Jesus nga adda tiempo a nganngani interamente a maringbawan ti pudno a relihion. Basaenyo a mismo ti salaysay iti Mateo 13:24-30, 36-43. Nagmula ni Jesus iti trigo, “ti nasayaat a bin-i,” a nangiladawan kadagiti matalek nga adalanna a mangbukel iti orihinal a kongregasion Kristiano. Imballaagna a “maysa a kabusor,” ni Satanas a Diablo, ti mangimulanto met kadagiti “dakes a ruot” iti nagbabaetan dagiti trigo. Dagitoy a ruot isuda dagiti tattao nga agkunkuna a sumursurotda ken ni Jesu-Kristo ngem, iti kinapudnona, inlaksidda dagiti sursurona.
Di nagbayag kalpasan ti ipapatay dagiti apostol ni Jesus, nagparang dagiti indibidual a talaga a makuna a “dakes a ruot,” nga anamonganda dagiti ballikug a natauan a sursuro imbes a “ti mismo a sao ni Jehova.” (Jeremias 8:8, 9; Aramid 20:29, 30) Kas resultana, maysa a rinuker, ulbod a Kristianidad ti nagparang iti eksena ti lubong. Daytoy ket dinominaran ti inawagan ti Biblia a “daydiay nadangkes”—maysa a rinuker a klase klero a sinerrek ti “tunggal nakillo a panangallilaw.” (2 Tesalonica 2:6-10) Impakpakauna ni Jesus nga agbalbaliw daytoy a kasasaad inton “panungpalan ti sistema ti bambanag.” Mapagkaykaysanto dagiti arig trigo a Kristiano ket madadaelto dagiti “dakes a ruot.”
Daytoy nga ulbod a Kristianidad ti manungsungbat kadagiti “sinigsiglo a nagkaro a barbarismo” ken naespirituan a kinasipnget a nagraira iti Kakristianuan kadagiti simmaganad a siglo. Gapu ta naipakpakauna kenkuana daytoy ken dagiti amin a dadduma a rinuker ken naranggas nga ar-aramid iti nagan ti relihion, siuumiso nga impakauna ni apostol Pedro a “maigapu kadagitoy [agkunkuna a Kristiano] mapagsawanto a sibabassawang ti dalan ti kinapudno.”—2 Pedro 2:1, 2.
“Maysa a Teolohia ti Pungtot ken Gura”
Sigurado a saan laeng a ti Kakristianuan ti nangibabain iti relihion. Kas pagarigan, panunotenyo dagiti pundamentalista a bersion ti “militante a kinasanto,” a timmaud gapu iti “tunggal kangrunaan a narelihiosuan a tradision,” kas dinakamat ti dati a madre a ni Karen Armstrong. Sigun kenkuana, ti maysa a napateg a pakasubokan ti aniaman a relihion isu ti panangipakita iti “kinamanangngaasi babaen ti aramid.” Ania ti pakasarsaritaan dagiti pundamentalista a relihion mainaig iti daytoy a banag? “Ti pundamentalista a relihion,” insuratna, “dayta man ket Judio, Kristiano, wenno Muslim, mapaay iti daytoy a pakasubokan no itandudona ti teolohia ti pungtot ken gura.” (The Battle for God—Fundamentalism in Judaism, Christianity and Islam) Ngem ti kadi laeng “pundamentalista” a kita ti relihion ti napaay iti daytoy a pakasubokan ken nagbalin a “teolohia ti pungtot ken gura”? Ipakita ti historia a napaay met ti dadduma a relihion.
Iti kinapudnona, nangipasdek ni Satanas iti sangalubongan nga imperio ti palso a relihion, a napno iti pungtot, gura, ken nganngani awan ressatna a panangibukbok iti dara. Ti Biblia awaganna daytoy nga imperio kas “Babilonia a Dakkel, ti ina . . . ti makarimon a bambanag iti daga,” ken nailadawan kas balangkantis a nakasakay iti arig animal a napolitikaan a sistema. Makapainteres ta daytoy a balangkantis ti manungsungbat ‘iti dara dagidiay amin a napapatay ditoy daga.’—Apocalipsis 17:4-6; 18:24.
Adda ti Saan a Naallilaw
Ngem ipakita ti historia nga adda ti saan a naallilaw. Uray bayat ti nakaal-alingget a tiempo, kuna ni Melvyn Bragg, “adu a nasingpet a tattao ti nagaramid iti naimbag uray agraraira ti kinadakes iti aglawlawda.” Dagiti pudno a Kristiano, intultuloyda ti ‘agdayaw iti Dios buyogen ti espiritu ken kinapudno.’ (Juan 4:21-24) Insinada ti bagbagida manipud iti sangalubongan a narelihiosuan a sistema a nagbalangkantis kas “sumupsuporta iti puersa militar.” Nagkedkedda a makiraman iti relasion ken ar-aramid ti Simbaan ken Estado nga ipakita ti historia kas “gapuanan ni Satanas imbes a ni Jesus a taga Nazaret.”—Two Thousand Years—The Second Millennium: From Medieval Christendom to Global Christianity.
Iti moderno a panawen, agdinamag dagiti Saksi ni Jehova gapu iti nasayaat nga impluensiada. Tapno saan ida a matulawan ti palso a relihion, dagiti patpatien ken tignayda ket naan-anay a naibatay iti naipaltiing a Sao ti Dios, ti Biblia. (2 Timoteo 3:16, 17) Kas kadagiti Kristiano idi umuna a siglo, tinungpalda ti bilin ni Jesus nga agbalin a “saan a paset ti lubong.” (Juan 15:17-19; 17:14-16) Idi panawen ti Nazi nga Alemania, kas pagarigan, dida inkompromiso dagiti Nakristianuan a prinsipio ket namatmatan daytoy kas maikaniwas iti ideolohia ti Nazi. Ginura ida ni Hitler gapu iti dayta. Kuna ti maysa a libro ti eskuelaan: “Dagiti Saksi ni Jehova . . . sinurotda ti sursuro ti Biblia a saan a mangaramat iti igam iti aniaman a makagapu. Nagkedkedda ngarud nga agsoldado wenno maaddaan iti aniaman a pannakinaig kadagiti Nazi. Gapuna, imbalud ti SS ti adu a pamilia a Saksi ni Jehova.” (Germany—1918-45) Kinapudnona, ginasut a Saksi ni Jehova ti natay idiay Alemania gapu iti panangidadanes dagiti Nazi.
Siempre, kadagiti dadduma a relihion, addada met dagiti natured nga indibidual a nagsagaba gapu iti patpatienda. Ngem dagiti Saksi ni Jehova nagsagabada kas maysa a relihion. Kaaduan kadakuada ti simamatalek a nangtungpal iti kangrunaan a Nainkasuratan a prinsipio: ‘Agtulnog iti Dios kas agturay imbes a kadagiti tattao.’—Aramid 5:29; Marcos 12:17.
Ti Ramut ti Parikut
Gapuna, saan nga interamente a pudno a ti relihion ti ramut dagiti amin a parikut ti sangatauan. Ti palso a relihion ti mapabasol iti dayta. Kaskasdi, panggep ti Dios nga ikkaten ti amin a palso a relihion iti din agbayag. (Apocalipsis 17:16, 17; 18:21) Ania ti bilinna kadagiti amin nga agayat iti hustisia ken kinalinteg? “Rummuarkayo kenkuana [tuktukoyenna ti Babilonia a Dakkel, ti sangalubongan nga imperio ti palso a relihion], tattaok, no saanyo a kayat ti makiraman kenkuana kadagiti basolna, ken no saanyo a kayat ti umawat iti paset dagiti saplitna. Ta dagiti basolna namuntuon a tumukno sadi langit, ket ti Dios linagipna dagiti aramidna a di kinahustisia.” (Apocalipsis 18:4, 5) Wen, ti mismo a Dios nakaro a pinagpungtot ti relihion a ‘mangiparparegta iti susik, nangbibineg iti konsiensia ti tao, nangkullaap iti isip babaen dagiti ilusion, ken namagbalin kadagiti tattao nga akikid ti panagpampanunotda, managanito, ken napno iti gura ken buteng’!
Kabayatanna, um-ummongen ti Dios dagidiay agayat iti kinapudno ket iturturongna ida iti nasin-aw a relihion. Isu daytoy ti relihion a mangsalsalimetmet kadagiti prinsipio ken sursuro ti maysa a naayat, nalinteg, ken manangngaasi a Namarsua. (Mikias 4:1, 2; Sofonias 3:8, 9; Mateo 13:30) Mabalinmo ti agbalin a paset dayta. No kayatmo ti ad-adu pay nga impormasion no kasano a mabigbig ti nasin-aw a relihion, dika bumdeng nga agsurat iti mangipabpablaak iti daytoy a magasin, wenno agpatulong iti siasinoman kadagiti Saksi ni Jehova.
[Ladawan iti panid 7]
Dagiti tattao a nadumaduma ti kasasaadda nasarakanda ti rag-o iti nasin-aw a relihion