Ti Makadidigra nga Epekto ti Ipapatay
“NAGPAKAMATAY NGA AGTAWEN ITI INNEM.” Daytoy a makapakigtot a paulo ti damag tukoyenna ti nakalkaldaang nga ipapatay ti bassit nga ubing nga agnagan Jackie. Nabiit pay a pimmusay ni nanangna gapu iti makapapatay a sakit. Sakbay a nagpaatal ni Jackie iti tren, imbagana kadagiti kakabsatna a tarigagayanna ‘ti agbalin a maysa nga anghel ket makaduana ni nanangna.’
Ni Ian nga agtawen iti 18 kiniddawna ti panangilawlawag ti maysa a padi no apay a natay ni tatangna gapu iti kanser. Kinuna ti padi a nasingpet ti tatang ni Ian isu nga innala ti Dios idiay langit. Idi nangngegna ti kasta a panangilawlawag, kinuna ni Ian a saanna a kayat a maam-ammo ti kasta a naulpit a Dios. Gapu ta agparang nga ubbaw ti biag, impamaysana ti biagna iti ragragsak. Naigamer ni Ian iti arak, droga, ken imoralidad. Napukawnan ti direksion ti biagna.
“Dagiti Sibibiag Sipapanunotda a Mataydanto”
Dagitoy a dua a makaburibor a pasamak ipakitada no kasano a ti ipapatay didigraenna ti biag dagiti tattao, nangruna no di ninamnama a dumteng dayta. Ammotayo amin daytoy a kinapudno a nadakamat iti Biblia: “Dagiti sibibiag sipapanunotda a mataydanto.” (Eclesiastes 9:5) Ngem iti adu a tattao, dida kayat a panunoten dayta a napait a kinapudno. Ania met ti makunam? Okupadotayo unay isu a ditay kayat a panunoten ti ipapataytayo, a kasla adayo pay a mapasamak.
“Kaaduan a tattao kabutengda ti ipapatay ken ikagkagumaanda nga iwaksi dayta iti panunotda,” kuna ti The World Book Encyclopedia. Nupay kasta, mabalin a mapilitantayo a mangbigbig a dumteng ti ipapatay iti aniaman a kanito no makapasartayo iti serioso nga aksidente wenno mamagpeggad iti biag a sakit. Wenno no ti pumpon ti maysa a gayyem wenno kabagian sipapait nga ipalagipna kadatayo ti pagtungpalan nga agur-uray iti amin a tao.
Kaskasdi, kadagiti pamumpon masansan a mangngeg dagiti sasao a kas iti, “Masapul nga itultuloytayo latta ti agbiag.” Ket talaga nga agtultuloy ti biag. Kinapudnona, nakaparpartak pay ketdi ti panaglabasna a ditay mapupuotan ket mapasarantayon dagiti parikut ti kinalakay. Iti kasta a kasasaad, saanen nga adayo ti ipapatay. Nagadu ti tabunuan a pamumpon, ti nasaem nga ipupusay ti nagadu a nabayagen a gagayyem. Kadagiti adu a lallakay ken babbaket, masansan a mapanunotda ti makaburibor a saludsod, “Kaanonto met ngata ti ipapatayko?”
Ti Dakkel a Misterio
Nupay awan ti mangilibak a sigurado a dumteng ti ipapatay, dagiti pasamak kalpasan ti ipapatay ket mabalin a dakkel a misterio. Gapu iti nagadu nga agkokontra a panangilawlawag, ti managduadua mabalin a matmatanna dagiti kasta a panangilawlawag kas minamaag a debate maipapan iti banag a di ammo. Ti praktikal a tao mabalin a panunotenna a yantangay “maminsan la ti biagmo,” rumbeng nga aramiden ti kabaelan a mangtagiragsak kadagiti naimbag a bambanag ti biag.
Maisupadi iti dayta, adda dagiti saan a mamati a ti ipapatay isu ti panungpalan ti amin a banag. Nupay kasta, awan ti ideyada no ania ti mapasamak kalpasanna. Adda dagiti mangipapan a ti biag ket agtultuloy iti maysa nga agnanayon a lugar ti ragsak, bayat a dagiti dadduma panunotenda nga agbiagdanto manen, nalabit kas naiduma a persona.
Dagiti agledleddaang a kabagian pasaray iyimtuodda, “Sadino ti ayan dagiti natay?” Sumagmamano a tawenen ti napalabas, dagiti miembro ti maysa nga asosasion ti football nakaluganda a napan iti maysa a pasalip idi adda maysa a trak a nangdungpar iti bassit a bus a naglugananda. Natay ti lima kadagiti miembro ti bunggoy. Sipud iti aldaw a natay ti anakna gapu iti dayta nga aksidente, saanen a normal ti biag ti maysa nga ina. Im-imtuodenna no sadino ti ayanen ti anakna. Regular a bisitaenna ti nakaitaneman ti anakna ket kasaritana iti nabayag. “Diak patien a ti ipapatay ti kanibusanan ti amin,” inyunnoyna, “ngem diak masigurado.”
Nalawag, ti panangmatmattayo iti ipapatay maapektaranna ti biagtayo ita. Mainaig iti reaksion dagiti tattao iti trahedia nga ipapatay, tumaud ti sumagmamano a saludsod. Usigenyo no kasanoyo a sungbatan dagitoy. Mabalin kadi a basta lipatentayo ti maipapan iti ipapatay ket agtuloytayo lattan nga agbiag? Rumbeng kadi nga ipalubostayo a madadael ti biagtayo gapu iti pangta ni patay? Kanayon kadi nga agim-imtuod lattan ti agledleddaang a kabagian no sadino ti ayan ti natay nga ing-ingungotenna? Rumbeng kadi nga agtalinaed lattan a maysa a misterio ti ipapatay?