“Tunggal Maysa Awitennanto ti Bukodna nga Awit”
“Tunggal maysa kadatayo makikuentanto iti Dios maipaay iti bagina.”—ROMA 14:12.
1. Ania a responsabilidad ti simamatalek nga imbaklay ti tallo nga agtutubo a Hebreo?
TALLO nga agtutubo a Hebreo nga agnanaed idiay Babilonia ti naipasango iti biag-ken-patay a desision. Pagrukbabanda ngata ti dakkel nga imahen, kas kalikaguman ti linteg ti pagilian? Wenno rumbeng ketdi a pagkedkedanda a pagdayawan dayta uray maitapuakda iti umap-apuy nga urno? Awan ti gundaway da Sidrac, Mesac, ken Abednego nga agkonsulta iti asinoman; ken saanen a masapul nga aramidenda dayta. Dida nagpangadua a nangikuna: “Maipakaammo koma kenka, O ari, a ti didiosmo saan nga isuda ti pagserbianmi, ket ti ladawan a balitok nga impasdekmo saanminto a pagdayawan.” (Daniel 3:1-18) Imbaklay dagidi a tallo a Hebreo ti bukodda a responsabilidad.
2. Siasino no an-anagen ti nangimpluensia iti desision ni Pilato mainaig ken Jesu-Kristo, ken awan kadi ti sungsungbatan ti Romano a gobernador gapu iti dayta?
2 Agarup innem a siglo kalpasanna, naidatag iti saklang ti gobernador dagiti akusasion maibusor iti maysa a tao. Apaman a nasukimatna ti kaso, isu ket kombinsido nga inosente ti akusado. Ngem ti bunggoy kidkiddawenda ti pannakapapatay ti akusado. Nupay inkagumaan ti gobernador a pagkedkedan dayta a kiddaw idi damo, impakitana a dina kayat nga ibaklay ti bukodna a responsabilidad isu a timmulok iti panangpilit dagiti tattao. Binugguanna ti imana, a kunkunana: “Awan basolko iti dara daytoy a tao.” Kalpasanna, inyawatna dayta a tao tapno mailansa. Wen, imbes nga ibaklayna ti responsabilidadna a mangaramid iti desision maipapan ken ni Jesu-Kristo, impalubos ni Poncio Pilato a ti dadduma ti agdesision para kenkuana. Uray kasano kaadu a danum ti pagbuggona, manungsungbat latta ni Pilato gapu iti di nainkalintegan a sentensia nga impatawna ken ni Jesus.―Mateo 27:11-26; Lucas 23:13-25.
3. Apay a nasken a ditay ipalubos a dagiti dadduma ti agdesision para kadatayo?
3 Dakayo met ngay? No makalikaguman ti panagdesisionyo, tuladenyo kadi dagiti tallo a Hebreo, wenno bay-anyo a dagiti dadduma ti agdesision para kadakayo? Saan met ketdi a nalaka ti agdesision. Kasapulan ti kinamataengan tapno makaaramid kadagiti umiso a pangngeddeng. Kas pagarigan, masapul a mangaramid dagiti nagannak kadagiti umiso a desision para kadagiti menor de edad nga annakda. Siempre, narigat ti agaramid iti desision no narikut ti kasasaad ken adu a banag ti nasken nga ikabilangan. Nupay kasta, ti responsabilidad a mangaramid kadagiti desision ket saan met a nadagsen unay tapno ibilang dayta kas maysa kadagiti “pakadagsenan,” wenno makariribuk a bambanag, a mabalin nga ipabaklay kadagidiay addaan kadagiti “naespirituan a kualipikasion.” (Galacia 6:1, 2) Imbes ketdi, maysa dayta nga awit a ti “tunggal maysa kadatayo makikuentanto iti Dios maipaay iti bagina.” (Roma 14:12) “Tunggal maysa awitennanto ti bukodna nga awit,” kuna ti Biblia. (Galacia 6:5) Kasano ngarud a makaaramidtayo kadagiti nainsiriban a desision? Umuna, nasken a bigbigentayo dagiti limitasiontayo kas tattao ken ammuentayo no ania ti masapul nga aramidentayo a mangtimbeng iti dayta.
Napateg a Banag
4. Ania a napateg a leksion maipapan iti panagaramid kadagiti desision ti nasken a masursurotayo manipud iti panagsukir ti umuna nga agassawa?
4 Idi rugrugi ti pakasaritaan ti tao, nangaramid ti umuna nga agassawa iti maysa a desision a nangyeg kadagiti makadidigra a resulta. Pinilida a kanen ti bunga ti kayo ti pannakaammo iti naimbag ken dakes. (Genesis 2:16, 17) Ania ti nakaibatayan ti desisionda? “Nakita ti babai a ti kayo nasayaat a pagtaraon ken maysa a banag a pakailiwan dagiti mata, wen, ti kayo makaay-ayo a matmatan,” kuna ti Biblia. “Gapuna rinugianna ti nangala iti bungana ket kinnanna dayta. Kalpasanna nangted met iti asawana idi kaduanan ket rinugianna a kinnan dayta.” (Genesis 3:6) Nagdesision ni Eva maibatay iti managimbubukodan a tarigagayna. Tinulad ni Adan ti inaramidna. Kas resultana, ti basol ken ipapatay “nagsaknap iti amin a tattao.” (Roma 5:12) Ti panagsukir da Adan ken Eva isurona kadatayo ti maysa a napateg a leksion maipapan iti limitasion ti tao: Agingga a ti tao ket di agpaiwanwan iti Dios, kanayonto a makaaramid kadagiti di umiso a pangngeddeng.
5. Ania a panangiwanwan ti ipapaay kadatayo ni Jehova, ken ania ti nasken nga aramidentayo tapno magunggonaantayo iti dayta?
5 Anian a ragsaktayo ta iwanwanwannatayo ni Jehova a Dios! Ibaga kadatayo ti Kasuratan: “Dagiti bukodmo a lapayag makangngegto iti sao iti likudam a kunkunana: ‘Daytoy ti dalan. Magnakayo iti dayta,’ no kas pagarigan agpakannawankayto wenno no kas pagarigan agpakannigidkayto.” (Isaias 30:21) Makisasao kadatayo ni Jehova babaen ti impaltiingna a Saona, ti Biblia. Nasken nga adalentayo ti Kasuratan ken manggun-odtayo iti umiso a pannakaammo manipud iti dayta. Tapno makaaramidtayo kadagiti umiso a desision, nasken a mangantayo kadagiti “nakired a taraon [nga] agpaay kadagiti nataengan a tattao.” “Babaen iti panangusar,” masanay met ‘dagiti pannakabalin ti pannakaawattayo a mangilasin agpadpada iti umiso ken di umiso.’ (Hebreo 5:14) Masanaytayo dagiti pannakabalin ti pannakaawattayo babaen ti panangyaplikartayo kadagiti maad-adaltayo manipud iti Sao ti Dios.
6. Ania ti kasapulan tapno siuumiso nga agkurri ti konsiensiatayo?
6 Napateg ti natawidtayo a konsiensia no iti panangaramid iti desision. Ti konsiensia kabaelanna ti mangukom, ket babaen dayta mabalin a ‘maakusar wenno mapakawantayo pay ketdi.’ (Roma 2:14, 15) Ngem tapno umiso ti panagkurri ti konsiensiatayo, nasken a malawagan dayta iti umiso a pannakaammo manipud iti Sao ti Dios ken mapagbalin dayta a sensitibo babaen ti panangyaplikar iti linaon ti Biblia. Ti di nasanay a konsiensia nalaka laeng a maimpluensiaan kadagiti kaugalian ken lokal a kostumbre. Mabalin nga iyaw-awannatayo met dagiti adda iti aglikmuttayo ken dagiti kapanunotan dagiti dadduma a tattao. Ania ti mapasamak iti konsiensiatayo no kanayon a mayaleng-aleng ti idikdiktarna ken masalungasing dagiti pagalagadan ti Dios? Mabalin nga inton agangay, mamarkaan dayta a “kasla babaen ti pangtanda a landok,” nga agbalin a kasla nasinit a lasag a nagpiglat―nabibineg ken di makarikna. (1 Timoteo 4:2) Iti sabali a bangir, mapagpannurayan a giya ti maysa a konsiensia a sinanay ti Sao ti Dios.
7. Ania ti maysa a napateg a banag tapno makaaramidtayo kadagiti nainsiriban a desision?
7 Tapno ngarud maibaklaytayo ti responsabilidadtayo a mangaramid kadagiti nainsiriban a desision, napateg a gumun-odtayo iti umiso a pannakaammo iti Kasuratan ken iyaplikartayo dayta. Imbes a sidadarasudos nga agdesision, iwayaantayo ti agsukimat kadagiti nadiosan a prinsipio ken panunotentayo a naimbag no kasano a mayaplikartayo dagita. Uray no makalikaguman a mangaramidtayo iti insigida a desision―kas napasamak kada Sidrac, Mesac, ken Abednego―kanayon a nakasaganatayo no addaantayo iti umiso a pannakaammo iti Sao ti Dios ken nasanay ti konsiensiatayo iti dayta. Tapno makitatayo no kasano a ti panagregget a rumang-ay iti kinanataengan patademenna ti abilidadtayo nga agdesision, usigentayo ti dua a benneg ti biag.
Siasino Dagiti Kakaduatayo?
8, 9. (a) Ania dagiti prinsipio a mangipakita a nasken a liklikantayo dagiti dakes a pannakitimpuyog? (b) Ti kadi dakes a pannakitimpuyog tukoyenna laeng ti aktual a pannakilangen kadagiti dakes a tattao? Ilawlawagyo.
8 “Dikay payaw-awan,” insurat ni apostol Pablo. “Dagiti dakes a pannakitimpuyog dadaelenda dagiti makagunggona nga ugali.” (1 Corinto 15:33) Kinuna ni Jesu-Kristo kadagiti adalanna: “Saankayo a paset ti lubong.” (Juan 15:19) Apaman a naadaltayo dagitoy a prinsipio, naawatantayo a dagus a kasapulan a liklikantayo ti makikadua kadagiti mannakiabig, mannakikamalala, mannanakaw, mammartek, ken aniaman nga umasping kadagita. (1 Corinto 6:9, 10) Ngem bayat a rumangrang-ay ti pannakaammotayo maipapan kadagiti kinapudno a linaon ti Biblia, maawatantayo a makadangran uray ti panangbusbostayo iti panawen kadagiti kasta a tattao babaen ti panangbuyatayo kadakuada kadagiti pelikula, telebision, wenno kompiuter wenno babaen ti panangbasa kadagiti libro maipapan kadakuada. Kasta met laeng no makitimpuyogtayo ‘kadagidiay mangilemmeng iti kinasiasinoda’ babaen kadagiti Internet chat room.—Salmo 26:4.
9 Komusta met ngay no sisisinged a makikaduatayo kadagidiay nalabit addaan iti nadalus a moralidad ngem saanda a mamati iti pudno a Dios? Ibaga kadatayo ti Kasuratan: “Ti intero a lubong adda iti pannakabalin daydiay nadangkes.” (1 Juan 5:19) Daytoy ti tumulong kadatayo a mangtarus a ti dakes a pannakitimpuyog saan laeng a limitado kadagiti tattao a napanuynoy wenno nalulok iti moral. Gapuna, masiribtayo no sisisinged a makigayyemtayo kadagidiay laeng mangay-ayat ken ni Jehova.
10. Ania ti makatulong kadatayo a mangaramid kadagiti nataengan a desision no maipapan iti pannakilangentayo iti lubong?
10 Imposible ken saan a kasapulan a naan-anay a liklikantayo dagiti taga lubong. (Juan 17:15) Bayat a makipaspasettayo iti Nakristianuan a ministerio, ages-eskuela, wenno agtartrabaho, makalangentayo dagiti saan nga agserserbi ken ni Jehova. Nakarkaro pay ti kasasaad dagiti Kristiano a di manamati ti assawada. Ngem no nasanay ti abilidadtayo nga agpanunot, maawatantayo nga agduma a banag ti makisinninged kadakuada ken ti nesesita ken limitado a pannakilangen kadakuada. (Santiago 4:4) Iti kasta, makaaramidtayo kadagiti nataengan a desision no masapul met laeng a makipasettayo kadagiti saan nga akademiko nga aktibidad idiay eskuelaan, kas iti isport ken salsala, wenno no rumbeng a dumar-aytayo kadagiti party ken espesial a pannangan nga inyurnos dagiti katrabahuan.
Panagpili iti Panggedan
11. Ania ti umuna nga ikabilangantayo sakbay nga agdesisiontayo mainaig iti panggedan?
11 Ti panangyaplikar kadagiti prinsipio ti Biblia iti nataengan a pamay-an ket tumulong kadatayo a mangaramid kadagiti desision mainaig iti obligasiontayo a ‘mangipaay iti kasapulan dagidiay kameng ti sangakabbalayantayo.’ (1 Timoteo 5:8) Ti umuna nga ikabilangantayo ket no ania a kita dayta a panggedan―no ania ti kalikagumanna nga aramidentayo. Maysa a biddut no pilientayo ti panggedan a mangitandudo kadagiti banag a direkta a kondenaren ti Biblia. Gapuna, dagiti Kristiano dida awaten dagiti trabaho a nainaig iti idolatria, panagtakaw, di umiso a panangusar iti dara, wenno dadduma pay a di nainkasuratan nga aramid. Rumbeng a ditay met agulbod wenno mangallilaw, uray pay no ibilin ti amotayo nga aramidentayo dagita.―Aramid 15:29; Apocalipsis 21:8.
12, 13. Malaksid iti kita ti panggedan, ania ti sumagmamano a banag a nasken nga ikabilangantayo no mangaramidtayo kadagiti desision mainaig iti panggedan?
12 Kasano no awan ti linteg ti Dios nga espesipiko a masalungasing iti dayta a kita ti panggedan? Bayat a rumangrang-ay ti pannakaammotayo iti kinapudno ken ti abilidadtayo nga agpanunot, masursurotayo nga ikabilangan ti dadduma pay a banag. Kasano no dayta a trabaho iramanna ti di nainkasuratan nga aramid, kas koma iti maysa a para sungbat iti telepono iti maysa a pagsugalan? Masapul met nga ikabilangan ti gubuayan ti sueldo ken ti lokasion ti panggedan. Kas pagarigan, ti kadi maysa a Kristiano a kontratista ti trabahona gumun-od iti maysa a proyekto a panangpintura iti maysa kadagiti simbaan ti Kakristianuan ket iti kasta, makipaset iti panangitandudo iti palso a relihion?―2 Corinto 6:14-16.
13 Kasano no adda awaten ti amotayo a kontrata a mangpapintas iti maysa a lugar a pakaang-angayan ti di umiso a panagdayaw? Iti daytoy a kaso, nasken nga usigentayo no kasano kadakkel ti autoridadtayo iti maibanag a proyekto ken ti kadakkel ti pannakipasettayo iti dayta. Komusta met ngay no ti trabahotayo ket saan a maisalungasing iti Biblia, kas iti panangipan iti surat iti sadinoman a paset ti komunidad, agraman kadagiti lugar a mangitantandudo kadagiti di umiso nga ar-aramid? Saan aya a rumbeng a maikabilangan met ti prinsipio a dinakamat ti Mateo 5:45? Saantay a liplipatan a mabalin a makaapektar iti konsiensiatayo ti agtultuloy a panangaramidtayo iti dayta a trabaho. (Hebreo 13:18) Wen, tapno maibaklaytayo ti responsabilidadtayo a mangaramid kadagiti nataengan a desision mainaig iti panggedan, masapul a patadementayo ti abilidadtayo nga agpanunot ken sanayentayo ti konsiensiatayo nga inted ti Dios.
“Isu Imutektekam iti Amin a Daldalanmo”
14. Sakbay nga agdesisiontayo, ania dagiti nasken nga ikabilangantayo?
14 Komusta met dagiti desisiontayo maipapan iti dadduma a banag, kas iti pananggun-od iti sekular nga edukasion ken panangawat wenno panangilaksid iti maysa a kita ti panangagas? Sakbay nga agdesisiontayo, nasken nga ikabilangantayo dagiti mayanatup a prinsipio ti Biblia satay usaren ti abilidadtayo nga agpanunot no kasanotayo nga iyaplikar dagita. “Agtalekka ken Jehova buyogen ti isuamin a pusom ket dika agkammatalek iti bukodmo a pannakaawat,” kinuna ti masirib nga ari ti Israel a ni Solomon. “Isu imutektekam iti amin a daldalanmo, ket isu palintegennanto dagiti danam.”—Proverbio 3:5, 6.
15. Ania ti maadaltayo kadagiti Kristiano idi umuna a siglo no maipapan iti panagdesision?
15 Ditay met liplipatan a dagiti desisiontayo masansan nga apektaranna dagiti dadduma. Dagiti Kristiano idi umuna a siglo, kas pagarigan, awandan iti sidong dagiti nagadu a panangiparit ti Mosaiko a Linteg mainaig iti taraon. Mabalinda a kanen ti sumagmamano a taraon a naibilang a narugit iti sidong ti Linteg ken saan a maiparit iti dadduma a wagas. Ngem nagsurat ni apostol Pablo maipapan iti karne ti animal a mabalin a naidaton kadagiti didiosen iti templo: “No ti taraon itibkolna ti kabsatko, diakto pulos mangan manen iti lasag, tapno saanko a maitibkol ti kabsatko.” (1 Corinto 8:11-13) Nabalakadan dagiti nagkauna a Kristiano nga ikabilanganda ti konsiensia dagiti dadduma tapno dida makaitibkol. Dagiti desisiontayo ket saan koma a “pakaigapuan ti pannakaitibkol.”—1 Corinto 10:29, 32.
Panagkiddaw iti Nadiosan a Sirib
16. Kasano a makatulong kadatayo ti kararag no mangaramidtayo kadagiti desision?
16 Ti kararag ket di magatadan a tulong no mangaramid kadagiti desision. “No ti asinoman kadakayo agkurang iti sirib,” kuna ni adalan a Santiago, “agtultuloy koma nga agdawat iti Dios, ta isu mangted a sipaparabur kadagiti isuamin ken awanan panangumsi; ket maitedto dayta kenkuana.” (Santiago 1:5) Buyogen ti panagtalek, mabalintayo nga ikararag ken ni Jehova ti kasapulantayo a sirib tapno makaaramidtayo kadagiti umiso a desision. Bayat nga ibagatayo iti pudno a Dios ti maipapan kadagiti pakaseknantayo ken kiddawen ti panangiwanwanna, matulongannatayo ti nasantuan nga espiritu tapno nalaklaka a maawatantayo ti teksto nga us-usigentayo ken ipalagipna dagiti bambanag a mabalin a nalipatantayo.
17. Kasano a makatulong dagiti dadduma no agdesisiontayo?
17 Makatulong kadi dagiti dadduma no agdesisiontayo? Wen, nangipaay ni Jehova kadagiti nataengan nga indibidual iti kongregasion. (Efeso 4:11, 12) Mabalin ti agkonsulta kadakuada, nangnangruna no dakkel a desision ti maaramid. Dagiti indibidual nga aduan iti kapadasan ken addaan iti nauneg a pannakaawat kadagiti naespirituan a bambanag mabalinda nga ipalagip kadatayo dagiti kanayonan a nadiosan a prinsipio a mabalin a makaapektar iti desisiontayo ken tumulong kadatayo a ‘mangsigurado kadagiti napatpateg a bambanag.’ (Filipos 1:9, 10) Nupay kasta, mayanatup daytoy a pammalagip: Nasken a ditay baybay-an a dagiti dadduma ti agdesision para kadatayo. Nasken nga ibaklaytayo ti bukodtayo a responsabilidad.
Ti Resultana―Kanayon Kadi a Nasayaat?
18. Ania ti mabalin a resulta dagiti umiso a desision?
18 Kanayon kadi a nasayaat ti resultana dagiti desision a naan-anay a naibatay kadagiti prinsipio ti Biblia ken siaannad a natingiting? Wen, inton agangay. Ngem no dadduma, mabalin a saan a nasayaat ti resultana iti agdama. Ammo da Sidrac, Mesac, ken Abednego a posible a mapapatayda gapu iti desisionda a dida pagdayawan ti dakkel nga imahen. (Daniel 3:16-19) Umasping iti dayta, kalpasan a kinuna dagiti apostol iti Judio a Sanhedrin a nasken a pagtulnoganda ti Dios a nangnangruna ngem kadagiti tattao, nasapsaplitda pay sakbay a nawayawayaanda. (Aramid 5:27-29, 40) Kanayonanna, “ti tiempo ken ti di mapakpakadaan a pasamak” mabalin nga apektaranda ti resulta ti aniaman a desision. (Eclesiastes 9:11) No agsagabatayo iti laksid ti umiso a desisiontayo, makapagtalektayo a ni Jehova tulongannatayo nga agibtur ken bendisionannatayto inton agangay.―2 Corinto 4:7.
19. Kasano a situtured a maibaklaytayo ti bukodtayo a responsabilidad nga agdesision?
19 Gapuna, no mangaramidtayo kadagiti desision, nasken a sukimatentayo dagiti Nainkasuratan a prinsipio ken usarentayo ti abilidadtayo nga agpanunot no kasano a mayaplikartayo dagita. Anian a yamantayo kadagiti tulong nga ipapaay ni Jehova babaen ti nasantuan nga espirituna ken dagiti nataengan a kakabsat iti kongregasion! Babaen kadagiti kasta a panangiwanwan ken probision, situtured nga ibaklaytayo ti bukodtayo a responsabilidad a mangaramid kadagiti nainsiriban a desision.
Ania Dagiti Naadalyo?
• Ania ti maysa a napateg a banag tapno makaaramidtayo kadagiti nasayaat a desision?
• Kasano a ti panagtultuloy a panagmataengan apektaranna ti panagpilitayo kadagiti pakikaduaantayo?
• Ania ti sumagmamano a napateg a banag a nasken nga ikabilangantayo no mangaramidtayo kadagiti desision mainaig iti panggedan?
• Ania ti makatulong iti panagdesisiontayo?
[Ladawan iti panid 22]
Ti panagsukir da Adan ken Eva isuronatayo iti maysa a napateg a leksion
[Ladawan iti panid 24]
Sakbay a mangaramid iti maysa a napateg a desision, sukimaten nga umuna dagiti nadiosan a prinsipio