Agpatingganto Pay Ngata ti Kinaulpit?

ADU ti mamati a kinaagum ti kangrunaan a makagapu iti kinaulpit iti lubong ita. Gapu iti nakaro a pannakaitandudo ti managimbubukodan nga estilo ti panagbiag iti adun a tawen, timmaud ti kagimongan a ti kaaduan ket bin-ig a ti bagida la ti ipangpangrunada. Ar-aramiden ti adu ti amin a kabaelanda tapno magun-odanda ti kayatda ket masansan nga agresulta dayta kadagiti naulpit nga aramid. Saan laeng a dagiti indibidual ti mangar-aramid iti dayta no di ket uray met dagiti nasion.

Kasla awanen ti panangipategda iti biag ti padada a tao. Pagay-ayat pay ketdi ti dadduma ti agbalin a naulpit. Pagpalpaliwaanda dayta, a kas kadagiti kriminal a mangipudno a dangranda ti sabsabali agsipud ta maay-ayatanda la ngamin a mangaramid iti dayta. Kasano met ngay ti minilion a maay-ayatan kadagiti pelikula a mangitampok iti kinaranggas ken kinaulpit, a gunggundawayan ti industria ti pelikula tapno dakkel ti maganansiana? Adu ti saanen a makarikna iti asi gapu kadagiti mabuybuyada kadagiti paglinglingayan ken ipadpadamag ti media.

Masansan nga agsagaba ti panunot ken rikna dagidiay biktima ti kinaulpit isu a mabalin nga agannayasda a mangdangran met iti sabsabali. No maipapan iti kinaranggas a resulta ti kinaulpit, kastoy ti imbaga ni Noemí Díaz Marroquín, maysa a maestra idiay National Autonomous University of Mexico: “Ti kinaranggas ket masursuro, paset dayta ti kulturatayo . . . Masursurotayo ti mangranggas no mapaspasamak ken maiparparegta dayta iti aglawlawtayo.” Gapuna, dagidiay naabuso abusuendanto met ti sabsabali, nalabit nga uray kadagiti pamay-an a kas iti napasaranda.

Iti dadduma a kasasaad, dagidiay maadikto kadagiti substansia a kas iti arak ken droga mabalin nga agtignayda met a siuulpit. Addada met dagiti agbalin a naulpit gapu ta saan a maipapaay ti gobiernoda dagiti kasapulan ti umili. Gapu ta determinadoda a mangipakaammo kadagiti kapanunotanda, dadduma kadakuada ti agtignay a siuulpit ken itandudoda ti terorismo, a masansan a pakaigapuan ti panagsagaba dagiti inosente.

Nalabit pampanunotenyo: ‘Bukbukod kadi a nasursuro dagiti tattao ti kinaulpit? Ania ti makagapu iti agdama a kasasaad?’

Siasino a Talaga ti Promotor ti Kinaulpit?

Saritaen ti Biblia kadatayo a daytoy a lubong ket sibibileg nga im-impluensiaan ni Satanas a Diablo, nga inawaganna a “ti dios daytoy a sistema ti bambanag.” (2 Corinto 4:4) Managimbubukodan unay ken isu ti kauuyongan a persona iti uniberso. Maitutop ti panangdeskribir kenkuana ni Jesus kas “mammapatay” ken “ama ti kinaulbod.”​—Juan 8:44.

Sipud idi simmukir da Adan ken Eva, ti sangatauan ket sibibileg nga im-impluensiaanen ni Satanas. (Genesis 3:1-7, 16-19) Agarup 15 a siglo kalpasan a timmallikud kenni Jehova ti immuna nga agassawa, naglasag dagiti rebelde nga anghel, nakidennada kadagiti babbai, ken nagputotda iti puli dagiti higante a napanaganan iti Nefilim. Ania ti kangrunaan a kualidadda? Ti naganda ti mangipaay iti sungbat. Kaipapanan dayta “dagiti Manangituang,” wenno “dagidiay mangituang iti sabsabali.” Nabatad a siraranggas nga insaknapda ti kinaulpit ken imoralidad ket ti laeng Layus nga impagteng ti Dios ti mabalin a mamagpatingga iti dayta. (Genesis 6:4, 5, 17) Nupay natalipupos dagiti Nefilim idi Layus, nagsubli ti ammada iti taeng dagiti espiritu kas dagiti di makita a demonio.​—1 Pedro 3:19, 20.

Ti kinaulpit dagiti rebelioso nga anghel ket nabatad iti napasamak iti maysa a barito a nagunggan iti sairo idi kaaldawan ni Jesus. Ti demonio namin-adu a pinagkuyegyegna dayta a barito, nga uray la nga impuruakna iti disso nga ayan ti apuy ken danum tapno matay koman. (Mateo 9:17-22) Nalawag a tultuladen dagita a “nadangkes nga espiritu a puersa” ti awanan asi a personalidad ti naulpit a komandanteda a ni Satanas a Diablo.​—Efeso 6:12.

Iti kaaldawantayo, ti impluensia dagiti demonio ti agtultuloy a mangisaksaknap iti kinaulpit ti tao, kas iti naipadto iti Biblia: “Kadagiti maudi nga aldaw dumtengto dagiti napeggad a tiempo a narigat a pakilangenan. Ta dagiti tattao managayatdanto iti bagbagida, . . . napalangguad, natangsit . . . saan a managyaman, saan a nasungdo, awanan nainkasigudan a panagayat, saan a sidadaan iti aniaman a tulagan, manangparpardaya, awanan panagteppel, narungsot, awanan panagayat iti kinaimbag, mangliliput, natangken ti uloda, natangsit gapu iti panagpannakkel, managayat iti ragragsak imbes a managayat iti Dios, nga addaanda iti langa ti nadiosan a debosion ngem libakenda ti pannakabalin dayta.”​—2 Timoteo 3:1-5.

Ipalgak dagiti padto ti Biblia a napeggad nangnangruna ti kaaldawantayo agsipud ta kalpasan a naipasdek ti Pagarian ti Dios nga iturturayan ni Kristo Jesus idi 1914, ni Satanas ken dagiti aliporesna a demonio ket napaksiatda manipud langit. Kuna ti Biblia: “Asi pay ti daga ken ti baybay, agsipud ta ti Diablo immulog kadakayo, nga addaan iti dakkel nga unget, yantangay ammona nga ababan ti periodo ti tiempona.”​—Apocalipsis 12:5-9, 12.

Kaipapanan kadi dayta a saanen a sumayaat dagiti kasasaad? Sigun kenni Díaz Marroquín a nadakamat itay, “ti tattao kabaelanda nga in-inuten a balbaliwan” dagiti dakes a kababalinda. Nupay kasta, gapu iti panagraira ita ti impluensia ni Satanas ditoy daga, posible a di makapagbalbaliw ti maysa a tao malaksid no situtulok nga agpaimpluensia iti naiduma, nabilbileg a puersa a mangpasayaat iti panagpampanunot ken panagtigtignayna. Ania dayta a puersa?

Posible ti Panagbalbaliw​—Kasano?

Makaparagsak ta adda ti nasantuan nga espiritu ti Dios a kabibilgan a puersa ken makabael a mangparmek iti aniaman nga impluensia dagiti demonio. Itantandudona ti ayat ken pagimbagan dagiti tattao. Tapno mapnoda iti espiritu ti Dios, tunggal maysa a mayat a mangay-ayo iti Dios masapul a liklikanna ti aniaman a kababalin a kaasping ti kinaulpit. Kalikaguman dayta ti panangbalbaliwna iti personalidadna tapno maitunosna iti pagayatan ti Dios. Ket ania dayta a pagayatan ti Dios? Pagayatanna nga ikagumaantayo a tuladen ti wagasna. Karaman iti dayta ti panangmatmattayo iti sabsabali a kas iti panangmatmat ti Dios.​—Efeso 5:1, 2; Colosas 3:7-10.

Ti panagadal iti panangtaming ti Dios kadagiti bambanag ti mangkombinsir kenka a ni Jehova ket saan a pulos a mangipakita iti kinaawan pannakaseknan iti sabsabali. Saan a pulos a nangmaltrato iti siasinoman wenno uray pay ketdi iti aniaman nga animal.a (Deuteronomio 22:10; Salmo 36:7; Proverbio 12:10) Kagurana ti kinaulpit ken dagidiay amin a kasta ti kababalinda. (Proverbio 3:31, 32) Ti baro a personalidad a kalkalikaguman ni Jehova a sukayen dagiti Kristiano ti tumulong kadakuada a mangraem iti sabsabali ken ibilangda ida a nangatngato ngem iti bagida. (Filipos 2:2-4) Dayta a baro a Nakristianuan a personalidad ramanenna ti “kinalailo ti pannakipagrikna, kinamanangngaasi, kinapakumbaba iti panagpampanunot, kinaalumamay, ken mabayag a panagitured.” Karaman met ti ayat, “ta dayta ket naan-anay a singgalut ti panagkaykaysa.” (Colosas 3:12-14) Dikay kadi umanamong a nagsayaat koma ti lubong no kanayon a maiparparangarang dagita a kualidad?

Nupay kasta, mabalin a pampanunotenyo no talaga a posible nga agpaut ti nabalbaliwan a personalidad. Bueno, usigenyo ti maysa nga agpayso a pagarigan. Ugali idi ni Martínb a pagsasawan ni baketna iti mismo nga imatang ti annakda ken napalalo ti panangkabkabilna kenkuana. Naminsan, kimmaro unay ti kasasaad ta uray la a nagpaarayat dagiti annakda kadagiti kaarrubada. Kalpasan ti adu a tawen, dayta a pamilia ket nangrugi a nagpayadal iti Biblia kadagiti Saksi ni Jehova. Naadal ni Martín no ania a kita ti tao ti rumbeng a pagbalinanna ken no kasano ti rumbeng a panangtratona iti sabsabali. Nakapagbalbaliw kadi? Kinuna ni baketna: “Nakauy-uyong idi ni lakayko no makaunget. Gapu iti dayta, nabayag idi a nariribuk ti biagmi. Kurang ti sasao tapno mayebkasko ti panagyaman ken Jehova gapu iti panangtulongna ken Martín nga agbalbaliw. Ita, isu ket maysan a naimbag nga ama ken nagsayaat nga asawa.”

Maysa laeng dayta a pagarigan. Iti intero a daga, minilion nga agpapayadal iti Biblia kadagiti Saksi ni Jehova ti saan itan a naulpit. Wen, posible ti agbalbaliw.

Asidegen nga Agpatingga ti Amin a Kinaulpit

Iti asidegen a masanguanan, ti Pagarian ti Dios​—maysa a gobierno a naipasdeken iti langlangit ken addaan iti naasi nga Agturay a ni Kristo Jesus​—naan-anayton nga iturayanna ti daga. Nalpasnan a dinalusan ti langit manipud ken Satanas, ti promotor ti amin a kinaulpit, agraman dagiti demoniona. Asidegen a penken ti Pagarian ti Dios dagiti kasapulan dagiti managayat iti talna nga iturayanna ditoy daga. (Salmo 37:10, 11; Isaias 11:2-5) Dayta ti kakaisuna a pudno a solusion kadagiti parikut iti lubong. Ngem kasano ngay no bayat nga ur-urayenyo dayta a Pagarian ket agbalinkayo a biktima iti kinaulpit?

Saan a makatulong ti panagibales. Ad-adda nga agbanag dayta iti nakarkaro a kinaulpit. Aw-awisennatayo ti Biblia nga agtalek ken Jehova, nga inton maitutop a tiempona, ‘itdenna iti tunggal maysa ti maitunos iti daldalanna, maitunos iti bungbunga dagiti pannakilangenna.’ (Jeremias 17:10) (Kitaenyo ti naipakuyog a kahon, “No Ania ti Rumbeng a Reaksiontayo no Biktimatayo iti Kinaulpit.”) Pudno, mabalin nga agsagabakayo no mabiktimakayo iti naulpit a krimen. (Eclesiastes 9:11) Nupay kasta, kabaelan ti Dios nga aturen dagiti resulta ti aniaman a kinaulpit ken uray ti ipapatay. Sigun iti karina, mapagungarto dagidiay adda iti lagipna a natay gapu iti kinaulpit.​—Juan 5:28, 29.

Nupay posible pay laeng nga agbalintayo a biktima ti kinaulpit, maliwliwatayo iti kaadda ti nasinged a relasiontayo iti Dios ken ti natibker a pammatitayo kadagiti karina. Usigentayo ni Sara a nangpadakkel iti dua nga annakna a lallaki ken siniertona a makagun-odda iti nasayaat nga edukasion nupay saan a tinulongan ni lakayna. Idi baketen, binaybay-an dagiti annakna, a dida sinuportaran wenno inaywanan man la idi masakit. Nupay kasta, ni Sara, a maysa itan a Kristiano, kastoy ti kunana: “Nupay pasaray maldaangak, dinak binaybay-an ni Jehova. Nariknak ti panangandingayna babaen kadagiti kapammatiak, a kanayon a maseknan kaniak. Natibker ti panamatik nga asidegen a risutenna saan laeng a dagiti parikutko no di ket uray ti parikut dagidiay agtalek iti pannakabalinna ken mangtungtungpal kadagiti bilinna.”

Siasino dagiti tuktukoyen ni Sara a naespirituan a kakabsatna? Isuda dagiti Saksi ni Jehova, dagiti Kristiano a kakaduana. Isuda ti mangbukel iti sangalubongan a panagkakabsat dagiti naasi a tattao a kombinsido nga asideg unayen nga agpatingga ti kinaulpit. (1 Pedro 2:17) Awanton ti mabati uray daydiay kangrunaan a promotor ti kinaulpit a ni Satanas a Diablo, wenno ti siasinoman nga agtigtignay a kas kenkuana. Agpatingganto metten daytoy a “tiempo ti kinaulpit,” kas pangawag ti maysa a mannurat. Apay a diyo ammuen dayta a namnama babaen ti pannakiumanyo iti maysa kadagiti Saksi ni Jehova?

[Footnotes]

[Kahon iti panid 6]

No Ania ti Rumbeng a Reaksiontayo no Biktimatayo iti Kinaulpit

Mangipaay ti Sao ti Dios iti praktikal a balakad maipapan iti panangtaming iti kinaulpit. Usigenyo no kasano a mayaplikaryo dagiti sumaganad a nainsiriban a sasao:

“Saanmo a kunaen: ‘Isupapakkonto ti dakes!’ Manginanamaka ken Jehova, ket isalakannakanto.”​—Proverbio 20:22.

“No makitam ti aniaman a pannakairurumen daydiay bassitan iti sanikua ken ti nadawel a panangikkat iti panangukom ken ti kinalinteg . . . , dika agsiddaaw gapu iti pasamak, ta ti nangatngato ngem iti daydiay nangato agsipsiput.”​—Eclesiastes 5:8.

“Naragsak dagiti naalumamay ti kababalinda, yantangay tawidendanto ti daga.”​—Mateo 5:5.

“Amin a bambanag, ngarud, a kayatyo nga aramiden kadakayo dagiti tattao, masapul a kasta met ti aramidenyo kadakuada.”​—Mateo 7:12.

“Dikay subadan ti dakes iti dakes iti asinoman. Mangipaaykayo iti nasayaat a bambanag iti imatang ti amin a tattao. No mabalin, agingga a makapagpannuray kadakayo, makikappiakayo iti amin a tattao. Dikay ibalesan ti bagbagiyo, dungdungnguen, no di ket ipaayanyo ti lugar ti pungtot; ta adda a naisurat: ‘Kukuak ti pammales; supapakakto, kuna ni Jehova.’”​—Roma 12:17-19.

“Uray ni Kristo nagsagaba a maipaay kadakayo, a nangibati kadakayo iti pagwadan tapno sisisinged a surotenyo dagiti addangna. . . . Idi narabrabngis, saanna a sinubadan iti panangrabngis. Idi agsagsagaba, saan a nagipangpangta, no di ket intultuloyna nga intalek ti bagina iti daydiay mangukom a sililinteg.”​—1 Pedro 2:21-23.

[Dagiti Ladawan iti panid 7]

Adu ti sinursuruanen ni Jehova a mangbalbaliw iti naulpit a kababalinda