Madaman ti Sangalubongan a Panagkaykaysa​—Kasano?

ANIA ti “panagkaykaysa”? Kadagiti dadduma, kaipapananna nga awan panagririri. Kas pagarigan, ibilangdan a panagkaykaysa no nagtulag nga agkappia ti dua wenno ad-adu pay a nasion. Ngem kasta kadi a talaga? Saan la ketdi.

Usigentayo daytoy: Iti intero a pakasaritaan ti tao, rinibu a tulagan mainaig iti kappia ti naaramid ken nalabsing. Apay? Gapu ta dagiti agtuturay ditoy lubong ad-adda a maseknanda iti kinatan-okda ngem iti talna ken panagkaykaysa. Madanagan met ti dadduma a nasion di la ket ta nakapkapuy ti puersa militarda ngem kadagiti dadduma.

Gapuna, dina kayat a sawen a nagkaykaysa ti dua a nasion no saanda nga aggubat. Makuna kadi nga agkappia ti dua a lallaki a nagpinnaturong iti paltog gapu ta awan pay kadakuada ti nangkalbit iti gatilio? Minamaag a panunoten a kasta! Ngem kasta ti mapaspasamak kadagiti adu a nasion ita. Gapu iti lumanlanlan a di panagtalek, adda panagamak a mausarto dagiti igam a pakigubat. Ania dagiti naaramid a panagregget a manglapped iti kasta a didigra?

Panagbuteng Gapu Kadagiti Nuklear nga Igam​—Pangta iti Panagkaykaysa

Adu ti mangnamnama iti Nuclear Non-Proliferation Treaty (NPT). Naanamongan daytoy idi 1968 ken nairanta a manglapped iti pannakaparnuay dagiti nuklear nga igam kadagiti pagilian nga awanan kadagita ken mangkontrol iti pannakaaramidda kadagiti pagilian nga addaan kadagita. Ti NPT, nga inanamongan ti nasurok a 180 a nasion, panggepna a naan-anay nga ikkaten dagiti igam.

Nupay kasla nasayaat dayta a panggep, matmatan ti dadduma a kritiko a nairanta laeng ti NPT a manglapped iti dadduma a pagilian a mangaramid iti nuklear nga igam. Gapuna, mabalin nga agpangadua ti dadduma a pagilian a nagpirma iti dayta a tulagan. Kinapudnona, matmatanda a saan a nainkalintegan a malapdanda nga agaramid kadagiti igam a mangsalaknib kadakuada.

Ad-adda pay a nangpakaro iti problema ken namagpeggad pay ketdi ti kinapudno nga awan ti nasion a mapawilan a mangpataud kadagiti nuklear nga enerhia. Dayta ti makagapu a maamak ti dadduma di la ket ta dagiti nasion a mangus-usar iti nuklear nga enerhia agpaay kadagiti nasayaat a panggep ket usarenda a sililimed dayta a mangpataud kadagiti nuklear nga igam.

Uray dagiti nasion nga addaanen iti nuklear nga igam mabalin a dida annuroten ti NPT. Kuna dagiti kritiko a minamaag a panunoten a dagiti aduan iti igam a nasnasion isardeng wenno kissayanda dagiti igamda. Adda agkuna a “tapno maibanag daytoy . . . kasapulan ti nasinged a panaggayyem ken panagtalek iti nagbaetan dagiti agbinnusor a nasion [a narigat a patien] a mapasamak.”

Awan serserbina ti panangikagumaan dagiti tattao a mangragpat iti panagkaykaysa kasano man kapasnekda. Saan a pakasdaawan dayta dagiti agad-adal iti Biblia ta kuna ti Sao ti Dios: “Saan a kukua ti tao a magmagna uray ti panangiturong iti addangna.” (Jeremias 10:23) Sipaprangka a kunaen ti Biblia: “Adda dalan a nalinteg iti sanguanan ti maysa a tao, ngem dagiti dalan ni patay isuda ti tungpal dayta kalpasanna.” (Proverbio 16:25) Limitado laeng ti panagkaykaysa a maragpat ti gobierno ti tao. Kaskasdi, adda namnamatayo.

Ti Gubuayan ti Pudno a Panagkaykaysa

Naglaon ti Biblia iti kari ti Dios nga agkaykaysanto ti lubong saan a babaen ti panagregget ti tao. Ti Namarsua, a ti panggepna ket agbiag a natalna ti sangatauan, ti mangibanag iti dayta. Kasla imposible dayta kadagiti dadduma. Ngem sipud idi punganay, panggep ti Dios nga agbiag a natalna ken agkaykaysa ti sangatauan.a Adu a teksto iti Biblia ti mangpaneknek a saan a nagbalbaliw ti panggep ti Dios iti sangatauan. Usigentayo ti sumagmamano kadagita:

• “Umaykayo, imatanganyo ti ar-aramid ni Jehova, no kasano a nangipasdek iti makapaamanga a paspasamak iti daga. Pagsardengenna dagiti gubat agingga iti ungto ti daga. Rungrungduenna ti bai ket putedputedenna ti pika; dagiti kareson ipuorna iti apuy.”​—SALMO 46:8, 9.

• “Saandanto a mangaramid iti aniaman a panangdangran wenno mangpataud iti aniaman a panangdadael iti intero a nasantuan a bantayko; agsipud ta ti daga sigurado a mapnonto iti pannakaammo ken Jehova kas iti dandanum abbonganda ti mismo a baybay.”​—ISAIAS 11:9.

• “Pudno nga alimonennanto ni patay iti agnanayon, ket ti Soberano nga Apo Jehova sigurado a punasennanto ti lulua iti amin a rupa. Ket ti pakaumsian ti ilina ikkatennanto iti intero a daga, ta ni met laeng Jehova sinaona dayta.”​—ISAIAS 25:8.

• “Adda baro a langlangit ken baro a daga nga ur-urayentayo sigun iti karina, ket kadagitoy agtaeng ti kinalinteg.”​—2 PEDRO 3:13.

• “[Ti Dios] punasennanto ti amin a lua kadagiti matada, ket awanton ni patay, awanto metten ti panagleddaang wenno panagsangit wenno ut-ot. Ti immuna a bambanag naglabasdan.”​—APOCALIPSIS 21:4.

Mapagtalkan dagitoy a kari. Apay? Kas ti Namarsua, addaan ni Jehova a Dios iti pannakabalin ken abilidad a mamagkaykaysa iti sangatauan. (Lucas 18:27) Ken dayta ti pagayatanna. Kinapudnona, kunaen ti Biblia a dayta ti “pakaragsakanna unay . . . tapno ummongen a sangsangkamaysa manen ken Kristo ti amin a bambanag, ti bambanag iti langlangit ken ti bambanag iti daga.”​—Efeso 1:8-10.

Saan laeng nga arapaap ti kari ti Dios a “baro a daga” a ‘pagtaengan ti kinalinteg.’ (2 Pedro 3:13) No maipapan iti karina, kuna ni Jehova a Dios: “Saanto nga agsubli kaniak nga awanan kadagiti nagbanagan, no di ket sigurado nga aramidennanto daydiay pagragsakak, ket sigurado nga agballiginto iti banag a nangibaonak iti dayta.”​—Isaias 55:11.

Pinagkaykaysa ti Sao ti Dios

Kas nadakamat iti immuna nga artikulo, masansan a ti relihion pagsisinaenna imbes a pagkaykaysaenna ti sangatauan. Pagpanunotennatayo daytoy gapu ta no patientayo nga adda Namarsua, saan kadi a namnamaentayo nga adda talna ken panagkaykaysa dagiti agdaydayaw kenkuana? Sigurado dayta!

Awan ti pakainaigan ni Jehova a Dios ken ti Saona iti panagsisina ti sangatauan maigapu iti relihion. Pakapilawan ketdi dayta dagiti relihion a mangsupsuportar iti organisasion a nairanta a mangipaay iti talna imbes a mangitandudo iti panggep ti Dios. Inawagan ni Jesus dagiti lider ti relihion idi kaaldawanna a “managinsisingpet” a kinunana kadakuada: “Ni Isaias mayanatup a nagipadto iti maipapan kadakayo, idi a kinunana, ‘Daytoy nga ili dayawennak babaen kadagiti bibigda, ngem ti pusoda adayo kaniak. Kinaubbaw nga agtultuloyda nga agdayaw kaniak, agsipud ta isuroda ti bilbilin dagiti tattao kas doktrina.’”​—Mateo 15:7-9.

Maisupadi iti dayta, ti pudno a panagdayaw pagkaykaysaenna dagiti tattao. Impadto ni propeta Isaias: “Mapasamakto iti kamaudianan a paset dagiti aldaw a ti bantay ti balay ni Jehova sititibkerto ti pannakaipasdekna a nangatngato ngem iti tapaw ti bambantay, ket sigurado a maipangatonto iti ngatuen dagiti turod; ket amin dagiti nasion agayusdanto nga agturong iti dayta. Ket pudno unay a mangukomto iti tengnga dagiti nasion ket ilintegna ti bambanag maipapan iti adu nga ili. Ket pitpitendanto dagiti kampilanda a pagbalinen a subsob ti arado ken dagiti pikada a pagbalinen a pangarbas a getgetteng. Ti nasion saanto a mangitag-ay iti kampilan maibusor iti nasion, saandanto met a sursuruenen ti pannakigubat.”​—Isaias 2:2, 4.

Dagiti Saksi ni Jehova iti nasurok a 230 a pagilian ipangpangagda dagiti bilin ni Jehova a Dios maipapan iti panagkaykaysa. Ania ti nakaibatayan ti panagkaykaysada? Insurat ni apostol Pablo: “Kawesanyo ti bagbagiyo iti ayat, ta dayta ket naan-anay a singgalut ti panagkaykaysa.” (Colosas 3:14) Ti Griego a sao nga inusar ni Pablo para iti “singgalut” mabalin a tukoyenna dagiti pennet ti bagi. Nalagda dagita a pennet a kas iti tali, ken adda dua a napateg nga usarda. Tenglenda dagiti lalaem ken tultulang.

Kasta met ti ayat. Daytoy a Nakristianuan a galad saanna laeng a lapdan ti panagpipinnatay dagiti tattao. Pagkakappiaenna pay dagiti tattao a nagduduma ti puli ken kasasaadda. Kas pagarigan, tulonganna dagiti tattao nga agbiag a maitunos iti maaw-awagan a Nabalitokan a Bilin. Kas nailanad iti Mateo 7:12, kinuna ni Jesu-Kristo: “Amin a bambanag, ngarud, a kayatyo nga aramiden kadakayo dagiti tattao, masapul a kasta met ti aramidenyo kadakuada.” Nadaeran ti adu a tattao ti panangidumduma gapu iti panangannurotda iti daytoy a pagalagadan.

“Ayat iti Maysa ken Maysa”

Determinado dagiti Saksi ni Jehova a mangpaneknek nga adalan ida ni Kristo babaen ti panangannurotda iti kinuna ni Jesus: “Maammuanto ti isuamin a dakayo dagiti adalak, no addaankayo iti ayat iti maysa ken maysa.” (Juan 13:35) Naisangsangayan ti panangipakitada iti dayta nga ayat no adda dagiti riribuk maigapu iti puli ken politika. Kas pagarigan, kabayatan ti panangikisap iti puli idiay Rwanda idi 1994, impakita dagiti Saksi ni Jehova ti panagiinnayatda. Dagiti Saksi iti tribu a Hutu inrisgoda ti biagda tapno masalaknibanda dagiti kakabsatda a Tutsi!

Siempre, saantay a namnamaen a mapatanor dagiti nasion ti panagayat iti padada a tao tapno maadda ti sangalubongan a panagkaykaysa. Sigun iti Biblia, ti Dios ti mangyeg iti dayta iti inkeddengna a tiempo. Ngem uray ita, maipakita dagiti tattao ti ayat ken magun-odda ti panagkaykaysa.

Itay napan a tawen, nakabusbos dagiti Saksi ni Jehova iti nasurok a maysa a bilion nga oras a mangisarsarita iti Biblia ken iti pategna iti kaaldawantayo. Ti umiso a pannakaammo iti Sao ti Dios pinagkaykaysana ti minilion, a dadduma kadakuada ti dati nga agbibinnusor. Ramanen daytoy dagiti Arabo ken Judio, Armeniano ken Turko, Aleman ken Ruso, ken dadduma pay.

Kayatyo kadi a maammuan no apay a mamagkaykaysa ti Sao ti Dios, ti Biblia? Makisaritakayo kadagiti Saksi ni Jehova iti lugaryo wenno agsuratkayo kadagiti maitutop nga adres iti panid 2.

[Footnote]

[Blurb iti panid 4]

Rinibu a tulagan mainaig iti kappia ti naaramid ken nalabsing

[Blurb iti panid 7]

Ti panangyaplikar kadagiti pagalagadan ti Biblia naibanagna dagiti saan a natungpal ti gobierno ti tao

[Ladawan iti panid 5]

Ipatuldo ti Sao ti Dios no asino ti Gubuayan ti pudno a panagkaykaysa

[Ladawan iti panid 7]

Dagiti Saksi ni Jehova a Hutu ken Tutsi sangsangkamaysa a nangibangonda iti lugar a pagdayawan