Agtalekka ken Jehova​—Talaga a Tulongannakanto

Kas Insalaysay ni Edmund Schmidt

Dayta a balakad ti nalagipko idi dandaniakon mabista idiay New York idi Oktubre 1943. Idi agtawenak iti 25, agarup uppat a tawenkon iti pagbaludan gapu iti neutral a takderko kas Kristiano. Kas kadagidi nagkauna a pasurot ni Jesus, determinadoak nga ‘agtulnog iti Dios kas agturay imbes a kadagiti tattao.’ (Aramid 5:29) Ngem sakbay nga isalaysayko dayta, bay-anyo nga ilawlawagko no kasano a naaddaanak iti natibker a panamati iti Dios.

NAIPASNGAYAK idi Abril 23, 1922, idiay Cleveland, Ohio, U.S.A., iti maikadua a kadsaaran ti apartmentmi, iti ngatuen ti panaderia ni tatangko nga agnagan Edmund. Uppat a bulan kalpasanna, timmabuno ni tatangko iti kombension dagiti Estudiante ti Biblia (kas awag idi kadagiti Saksi ni Jehova). Naangay dayta idiay Cedar Point, nga asideg iti Sandusky, agarup 160 a kilometro manipud iti lugarmi.

Iti dayta a kombension, indagadag ti espiker kadagiti agdengdengngeg: “Iwaragawag, iwaragawag, iwaragawagyo ti Ari [a dinutokan ti Dios] ken ti pagarianna.” Iti simmaganad a Domingo, rinugian ni Tatang ti makipaset iti dayta a trabaho. Intultuloyna dayta iti simmaganad nga 66 a tawen, agingga iti ipapatayna idi Hulio 4, 1988. Ni nanangko a Mary ket nagmatalek met iti Dios agingga iti ipapatayna idi 1981.

Pannakikaduak Kadagiti Nagannakko iti Panagdayaw

Idiay Cleveland, nakitimpuyog ti pamiliami iti kongregasion nga agus-usar iti lenguahe a Polako. Kada malem ti Sabado, adu kadakami nga ubbing ti nakikuyog kadagiti natataengan tapno maikasabami ti naimbag a damag iti binalaybalay. Dinomingo a tinagiragsak dagiti nagannakmi ti Nainkasuratan a palawag iti kangrunaan nga auditorium iti pagtataripnonganmi. Kagiddan dayta, maysa nga aduan kapadasan a mannursuro iti Biblia ti nangyadal kadakami nga agarup 30 nga ubbing. Inusarna ti libro a The Harp of God,a maysa a katulongan iti panagadal iti Biblia. Di nagbayag, adda met iyad-adalakon iti Biblia, ket nagsayaat dagiti resulta.

Idi Hulio 1931, timmabuno ti pamiliami iti sabali pay a kombension dagiti Estudiante ti Biblia idiay Columbus, agarup 160 a kilometro iti abagatan. Kaduami idin ti kabsatko a ni Frank. Iti daydi a kombension, naimpusuan nga inawat dagiti Estudiante ti Biblia ti naibatay-Biblia a naganda kas Saksi ni Jehova. (Isaias 43:10-12) Nakipasetak iti panangasaba iti publiko, ket inawismi dagiti tattao a dumngeg iti palawag ni J. F. Rutherford, ti mangidadaulo idi iti trabaho dagiti Saksi ni Jehova. Iti nasuroken a 79 a tawen sipud idi, naisentro ti intero a biagko iti panagserbi ken Jehova a Dios a kadua ti ilina.

Nabunga a Ministerio iti Laksid ti Narigat a Kasasaad

Idi 1933, nagsaknap iti intero a lubong ti Great Depression. Iti Estados Unidos, nasurok a 15 a milion a tattao, wenno kakapat kadagiti umili a makabael nga agtrabaho ti awanan iti panggedan. Pimmanglaw dagiti siudad, ket saan a maipaay ti gobierno dagiti benepisio a kasapulan dagiti napanglaw. Ngem nagtitinnulong dagiti Kristiano a kakabsatmi. Kada Domingo, mangbalon ti pamiliami kadagiti tinapay ken kankanen manipud iti panaderiami tapno adda mairanudmi kadagiti kakaduami nga agtataripnong. Ti pondo a mabati kalpasan a mabayadan dagiti paggastuanmi iti ngudo ti bulan ket ipatulod ni Tatang iti hedkuarter dagiti Saksi ni Jehova idiay Brooklyn, New York. Ammona a makatulong dayta a gatad iti pannakayimprenta dagiti literatura a naibatay iti Biblia.

Kabayatan dagidi a tawen, dakkel ti naitulong dagiti brodkas iti radio tapno maisaknap ti ministeriomi. Nasurok nga 400 nga estasion ti nangibrodkas kadagiti Nainkasuratan a palawag kadagiti kombension. Iti pabrika idiay Brooklyn idi dekada 1930, nangpataud pay dagiti Saksi kadagiti ponograpo ken plaka. Inusarmi dagita iti ministeriomi ket inreportmi no mano a daras nga impangngegmi dagiti Nainkasuratan a palawag kadagiti saan a Saksi ken no mano a tattao ti dimngeg.

Idi 1933, ni Adolf Hitler ken dagiti Nazi ti nangituray iti Alemania. Naipasango dagiti Saksi ni Jehova sadiay iti nakaro a pannakaidadanes gapu iti neutral a takderda kas Kristiano. (Juan 15:19; 17:14) Gapu iti panagkedkedda a makipaset kadagiti napolitikaan nga aktibidad wenno mangpadayaw ken Hitler, adu a Saksi idiay Alemania ti naibalud ken naipan kadagiti kampo konsentrasion. Adu dagiti napapatay; dadduma ti naparigat iti inkapilitan a panagtrabaho. Gapu iti dayta a naranggas a pannakatratoda, adu ti natay di nagbayag kalpasan a nawayawayaanda. Uray iti dadduma a pagilian, a kas iti Estados Unidos, nagsagaba met dagiti Saksi ni Jehova iti naulpit a pannakatrato nupay saan unay a nagdinamag dayta.

Idi 1940, timmabunokami iti kombension idiay Detroit, Michigan. Nabautisaranak sadiay idi Hulio 28, kas simbolo ti dedikasionko ken Jehova a Dios. Iti bulan sakbay dayta a kombension, inkeddeng ti Korte Suprema iti Estados Unidos a ti panagkedked nga agsaludo iti bandera ket panaglabsing iti linteg a madusa iti pannakaikkat iti eskuelaan. Ania ti inaramid dagiti Saksi gapu iti dayta a desision? Adu kadakuada ti nangorganisar kadagiti bukodda nga eskuelaan tapno makaeskuela dagiti annakda. Naawagan dagita iti Kingdom School.

Bimtak ti Gubat Sangalubongan II idi Setiembre 1939 idiay Europa, ket nagsaknap ti kasta unay a panaglagaw dagiti tattao agingga iti Estados Unidos. Dagiti nasugsogan nga agtutubo ken natataengan riniribuk ken kinabkabilda dagiti agtutubo a Saksi. Naipadamag a sipud idi 1940 agingga idi 1944, nasurok a 2,500 a daras a rimmaut dagiti naranggas a bunggoy kadagiti Saksi ni Jehova iti Estados Unidos. Kimmaro ti pannakaidadanes idi binomba dagiti Hapones ti Pearl Harbor idi Disiembre 7, 1941. Sumagmamano laeng a lawas sakbayna, rinugiak ti agserbi a payunir, kas pangawag kadagiti amin-tiempo a ministro dagiti Saksi ni Jehova. Nakaurnongak iti kuarta ket gimmatangak iti pito a metro a trailer, ket dadduma kadakami ti immakar iti Louisiana tapno makapagserbi sadiay.

Pannakaidadanes iti Abagatan

Pinalubosandakami dagiti lumugar a mangiparada iti trailer iti minuyongan ti pecan nga asideg iti siudad ti Jeanerette. Maysa a Sabado, idi inkeddengmi ti mangasaba iti lansangan, ti hepe ti polisia pinaarestonakami kadagiti tattaona ket impandakami iti munisipio. Naurnong iti ruar ti agarup 200 nga agderderraaw a tattao, ket pinaruardakami dagiti polis iti ayan dagidiay a nagulo a tattao sadakam binaybay-an. Nupay kasta, nabang-arankami idi winayaan dagiti managderraaw ti dalanmi ket nakapanawkami. Iti simmaganad nga aldaw, napankami idiay Baton Rouge, dakkel a kabangibang a siudad, tapno ipadamagmi kadagiti padami a Saksi ti napasamak.

Idi nagsublikami idiay Jeanerette, adda nakitami a mensahe a nakapaskil iti ruangan ti trailer: “Pangaasiyo ta umaydak kitaen iti pagtartrabahuak iti bubon ti lana.” Napirmaan iti “E. M. Vaughn.” Nasarakanmi ni Mr. Vaughn, ket inawisdakami a makipangan kadakuada ken baketna. Kinunana nga idi maidatagkami iti munisipio idi Sabado, adda met idi iti ruar a kaduana dagiti tattaona, ket no kasapulan, inkanawanakami koma manipud kadagiti managderraaw. Inapresiarmi ti pammaregta ken suportana.

Kabigatanna, inarestodakami dagiti armado a pannakabagi ti sheriff, ken kinumpiskarda dagiti awitmi a literatura. Innalada ti tulbek ti trailer ken impupokdak nga agsolsolo iti maysa a selda iti 17 nga aldaw a didak pinakpakan. Nangaramid ni Mr. Vaughn iti pamuspusan tapno matulongannakami, ngem awan ti naaramidanna. Kabayatan ti pannakaibaludmi, tinakaw ken pinuoran dagiti tattao ti amin a sanikuami, agraman ti trailer. Diak impagarup idi nga isagsagananak gayam ni Jehova iti masanguanan a pakaipasanguak.

Pannakaibalud iti Amianan

Makabulan kalpasan ti panagsublik iti Amianan, nadutokanak kas special pioneer tapno agserbi idiay Olean, New York, a kadua ti dadduma pay a Saksi. Bayat ti kaaddak sadiay, kinalikaguman ti gobierno nga agparehistroak iti serbisio militar, ket naibilangak kas maysa kadagiti agkedked nga agsoldado maibatay iti konsiensiak. Gapu ta nasayaat ti resulta ti pisikal ken mental a pannakaeksamenko, namarkaan ti papelko iti “Candidate for Officers Training Academy.”

Intultuloyko ti nagpayunir kadagiti simmaganad a tawen. Kalpasanna, idi 1943, gapu ta intultuloyko ti ministeriok ken nagkedkedak nga agsanay iti militar, inarestodak ti FBI ken nabilinak nga agreport iti korte pederal idiay Syracuse, New York, iti sumaganad a lawas mainaig iti pannakabistak. Naidarumak ket nayeskediul a mabistaak iti sumaganad a dua nga aldaw.

Awan ti abogadok. Kadagiti Nakristianuan a gimongmi, nasursuruankami nga agtutubo a Saksi no kasanomi nga idepensa ti kalinteganmi iti korte ken agtignay a siuumiso sadiay. Silalagipak unay iti balakad a nadakamat kas paulo daytoy a salaysay. Imbaga pay ti dadduma a piskal nga ad-adu ti ammo dagiti Saksi maipapan iti linteg ngem kadakuada! Nupay kasta, inkeddeng latta ti hurado a nakabasolak. Idi dinamag ti ukom no adda pay ibagak, kastoy laeng ti kinunak, “Ti pagilian madama a mabisbista iti pangukoman ti Dios gapu iti panangtratona kadagidiay agserserbi iti Dios.”

Nasentensiaanak iti uppat a tawen a pannakaibalud idiay Chillicothe, Ohio. Nadutokanak sadiay kas sekretario ti maysa nga opisial iti pagbaludan. Kalpasan ti sumagmamano laeng a lawas, maysa a nasigo nga imbestigador manipud Washington, D.C. ti immay iti opisina ket kinunana nga agim-imbestigarda ken Hayden Covington. Ni Covington ket abogado dagiti Saksi ni Jehova ken pagaammo kas kalaingan nga abogado iti America no mainaig iti konstitusion.

Nagkiddaw ti imbestigador iti kompleto a rekord ti dua a balud​—ni Danny Hurtado ken Edmund Schmidt. “Anian a pannakairanana,” kinuna ti superbisorko, “daytoy man ni Mr. Schmidt.” Immay ti imbestigador agpaay iti sekreto a mision, ngem naklaat idi naammuanna a siak ti maysa kadagiti balud. Di nagbayag, naibaonak nga agtrabaho iti kosina.

Panagpayunir, Panagserbi iti Bethel, ken Panagasawa

Idi Setiembre 26, 1946, nawayawayaanak babaen iti parole isu a naitultuloyko ti nagpayunir. Iti daytoy a gundaway, nagserbiak iti Highland Park Congregation idiay California. Kalpasanna, idi Setiembre 1948, naragpatko ti kalat a nabayagen nga in-inanamaek. Naawisak nga agserbi kas panadero iti hedkuarter (Bethel) idiay Brooklyn, a sadiay a mapatpataud dagiti naibatay-Biblia a literatura a maus-usar iti sangalubongan a trabaho a panangasaba. Dagus a nagikkatak iti trabahok kas pastry chef iti maysa a restawran iti Glendale ket immakarak idiay Bethel.

Kalpasan ti pito a tawen, idi 1955, nayurnos ti pannakaangay ti sumagmamano nga internasional a kombension idiay Europa. Tinulongannak ti pamiliak iti pinansial tapno makatabunoak. Tinagiragsakko dagiti kombension idiay London, Paris, ken Roma. Ngem nangnangruna a tinagiragsakko ti kombension idiay siudad ti Nuremberg, Germany, a nasurok a 107,000 ti timmabuno. Naangay dayta iti dakkel nga estadium, a sadiay a sipapannakkel a sinukimat idi ni Hitler dagiti buyotna. Dadduma kadagiti Saksi nga impangta ni Hitler a talipuposen ket karaman kadagiti nakikombension. Anian a makaparagsak a kapadasan ti pannakitimpuyog kadakuada!

Iti kombension idiay Nuremberg, naam-ammok ken nagayatak iti agkabannuag nga Aleman a Saksi a ni Brigitte Gerwien. Kalpasan ti nakurang a makatawen, nagkasarkami ket nagsublikam idiay Glendale tapno agnaedkami iti asideg ti nagannakko. Naipasngay ti inauna nga anakmi a ni Tom idi 1957, ti maikadua a ni Don idi 1958, ken ti balasangmi a ni Sabena idi 1960.

Naragsak ken Makapnek a Biag

Adda dagiti nagsaludsod kaniak no nagbabawyak ti panagserbik iti Dios gapu kadagiti inaramid kaniak dagiti managderraaw ken gapu kadagiti sinagabak a pannakaibalud. Saan, agyamyamanak ketdi ken Jehova ta naaddaanak iti pribilehio nga agserbi kenkuana a kadua ti adu a matalek a kakabsat. Namnamaek a dagiti kapadasak ti mangparegta iti dadduma nga umadani iti Dios ken di pulos umikay kenkuana.

Adu nga adipen ti Dios ti nagsagaba iti nakaro gapu iti panagserbida kenkuana. Ngem saan aya a dayta ti naipakpakauna kadatayo? “Amin dagidiay agtartarigagay nga agbiag buyogen ti nadiosan a debosion a mainaig ken Kristo Jesus maidadanesdanto met,” kuna ti Biblia. (2 Timoteo 3:12) Nupay kasta, napaneknekan a pudno dagiti sasao iti Salmo 34:19: “Adu ti didigra daydiay nalinteg, ngem manipud kadakuada amin isu ispalen ni Jehova”!

[Footnote]

[Ladawan iti panid 27]

Panangasaba idiay Louisiana idi rugrugi ti dekada 1940

[Ladawan iti panid 29]

Panagserbi kas panadero para kadagiti kameng ti hedkuarter

[Ladawan iti panid 29]

Dakami ken Brigitte