Patalgedan Dagiti Nagkauna a Rekord ti Lokasion ti Maysa a Tribu ti Israel
Ibaga ti Biblia nga idi nasakup dagiti Israelita ti Naikari a Daga ken biningaybingayda kadagiti tribuda, 10 a pamilia iti tribu ni Manases ti nakaawat iti daga iti laud ti Jordan, a naisina iti dadduma a katribuda. (Josue 17:1-6) Adda kadi pammaneknek ti arkeolohia a napasamak daytoy?
Idi 1910, adda dagiti nakali idiay Samaria a ribak dagiti damili a nakitikitan. Dagitoy a ribak, wenno ostraca, ket addaan kadagiti rekord a naisurat iti Hebreo maipapan iti pannakaipatulod dagiti nangina a banag—a pakairamanan ti arak ken lana—iti palasio ti ari iti kabesera a siudad. Agdagup iti 102 nga ostraca ti nasarakan a napetsaan iti maikawalo a siglo B.C.E., ngem 63 laeng ti nalawag a mabasa. Ngem mabasa kadagitoy nga 63 a ribak ti petsa ken nagan dagiti pamilia, kasta met no asino ti nangipatulod ken nangawat kadagiti nailako.
Makapainteres ta amin a pamilia a nadakamat iti Samaria Ostraca ket karaman iti tribu ni Manases. Sigun iti NIV Archaeological Study Bible, mangted daytoy iti impormasion maipapan iti “pakainaigan dagiti pamilia ni Manases kadagiti teritoria a dakamaten ti Biblia a nagnaedanda.”
Ipakita daytoy a kitikit ti babai nga agnagan Noe a kaputotan ni Manases
Patalgedan met ti Samaria Ostraca nga agpayso ti insurat ni Amos a mannurat iti Biblia maipapan kadagiti nabaknang iti dayta a tiempo: “Dadakkel a tasa ti pagin-inumanyo iti arak ken sapsapuanyo ti bagiyo kadagiti kasayaatan a lana.” (Amos 6:1, 6) Paneknekan ti Samaria Ostraca a talaga a naipan dagitoy a banag iti paset ti daga a nagnaedan ti 10 a pamilia iti tribu ni Manases.