Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Kasano a Matulongak ti Agsolsolo a Naganakko?

“Ti kasasaad ti agsolsolo a naganak ket kas iti maysa a ‘juggler.’ Kalpasan ti innem a bulan a panagensayo, mabalinmo met laengen ti mangipalpallangatok iti uppat a bola nga aggegeddan. Ngem apaman a maaramidmo dayta, adda mangibato ti baro a bola kenka!”—Maysa nga agsolsolo a naganak.

TI TRABAHO ti agsolsolo a naganak ket makabannog, masansan nga awan patinggana. Ket no ni nanangyo ket agsolsolo a naganak, di pagduaduaan a mabigbigyo a mabalinnat’ mangusar ti sumagmamano a pangtulong.a Ngem kas maysa a tin-edyer, sanguenyo ti inawagan ti maysa a mannurat a “ti kairtengan ken karigatan a tiempo ti panagbiag.” Mabalin nga agparang nga okupadokayon iti pannakibagay laeng iti kina-agtutuboyo.

Nupay kasta, kas ti agsolsolo a naganak a naadaw iti damo, nalabit kadarato a mapunnuanen ni nanangyo, iti panagregget nga agbalin a nanang ken tatang kadakayo. Pudno, di inanamaen ni Jehova ti imposible iti asinoman. Kas kunaen ti maysa a prinsipio ti Biblia: “Ti napateg a banag isut’ situtulok a panangipaay ti inggat’ kabaelantayo—daytat’ akseptaren ti Dios.” (2 Corinto 8:12, Phillips) Ngem nalabit kaskasdi a mariknana ti nakaro a rigat. Basta dikay kadi latta ikankanon, wenno adda kadi naimbag a rason a tumulongkayo?

“Panangbayad iti Maikari a Babayadan”

Idiay 1 Pedro 3:8, naibaga kadagiti Kristiano: “Kamaudiananna, agmaymaysakay koma amin iti nakem, naayat, mannakipagriknakayo.” Gapuna, saan kadi a ti pannakipagrikna iti naganakyo tignayennakayo a tumulong kenkuana? Wen, “makaay-ayo iti imatang ti Dios” para kadagiti Kristiano nga agtutubo ti “agtultuloy a panangbayad iti maikari a babayadan kadagiti nagannak kadakuada.”—1 Timoteo 5:4.

Nupay di pagduaduaan a tuktukoyen daytoy a teksto ti pinansial nga itutulong kadagiti naulila a naganak, isuronat’ napateg a prinsipio: Nakautangtay kadagiti nagannak kadatayo iti ad-adu ngem ti kabaelantay a bayadan. Ket no agkasapulanda, annongen ken pribilehiotayo ti agbayad kadakuada. Kas ehemplo, sumagmamano nga agtutubo usarendat’ dadduma wenno amin a nasapulanda manipud iti paset-tiempo a trabahoda tapno tumulong iti babayadan iti balay. Idemostra daytoy ti pudpudno a panagyaman ken apresasion!

Nupay kasta, ti tulong iti pinansial ket maysa laeng a wagas a panangbayad “iti maikari a babayadan.” Saan a tapno padpadasen nga alaen ti akem ti awan a naganakyo—imposible dayta—wenno kasapulanyo man parigaten ti emosionyo, a mariknayo a naan-anay a responsablekayo kadagiti amin a mapaspasamak iti sangakabbalayan. Kaskasdi a daytat’ trabaho ni nanangyo. (Idiligyo ti Proverbio 31:27.) Ngem adut’ praktikal a wagas a mabalinyo a paneknekan ti bagiyo kas pudpudno a pakagunggonaan ni nanangyo no isut’ agsolsolo a naganak.

Ti Panagtulnog Palag-anennat’ Sangolna

Maysa a wagas isut’ basta panangsurot iti bilin idiay Colosas 3:20: “Annak, agtulnogkayo kadagiti nagannak kadakayo kadagiti isuamin a banag, ta daytoy ti makaay-ayo unay iti Apo.” Mabalin a kabisadoyo unay daytoy a teksto. Ngem mapaaykayo kadi no maminsan a mangtungpal iti dayta?

Maysa nga agsolsolo a naganak nga addaan tin-edyer nga anak ti agtartrabaho a nalaing tapno mabiag ti pamiliana. Ngem kunana nga insennaay: “Ad-adda a parigaten ti anakko ti biag no isut’ sumukir kaniak.” Isungbat ti anakna: “Agmaymaysaak a lalaki iti balay. Dakdakkelak ngem ni nanangko, isut’ gapuna a narigat no maminsan ti agtulnog ken mangraem kenkuana a kas ulo ti pamilia.”

Ti pisikal a pammagiyo wenno ti seksoyo saannakayo nga ilaksid iti bilin ni Jehova: “Dika baybay-an ti linteg ni inam.” (Proverbio 6:20) Ti Dios inautorisaranna ni nanangmo a mangaramid kadagiti linteg, wenno pagannurotan iti balay. Maikari ti panagraem ken panagtulnogmo kenkuana. No lalakikayo, mabalin a sidudungngo nga awagannakayo ni Nanangyo a lalaki iti balay. Ngem isut’ ulo iti balay! Ket babaen ti panagtulnog kenkuana—a di kanayon nga agreklamo tunggal adda paaramidna kenka—palpalag-anem ti annongenna ket iyegnat’ talna iti pamiliayo.

Tumulong kadagiti Trabaho iti Balay

Maysa a pay a panangpalag-an iti sangol ti naganakyo isut’ itutulong kadagiti trabaho iti balay—a di ur-urayen agingga a mamandaranka a mangaramid kadakuada. ‘Ngem awan met kiddawen ni Nanang nga aramidek,’ ireklamoyo. Nakaskasdaaw, daytoy ti masansan a kaso. Kas iti isurat ni Carol V. Murdock: “Ni agsolsolo a Nanang wenno Agsolsolo a Tatang matartaranta iday salas nga addaan kadagiti naruay a labaan nga umdas a mangpakapuy iti kapipigsaan a tumeng—ket dagiti tallo nga annak di maminggat’ panagbuybuyada ti telebision.”—Single Parents Are People, Too!

Apay nga adu nga agsolsolo a naganak bassit lat’ kalikagumanda kadagiti annakda? Maysa nga agsolsolo nga ina inrasonna: “Diak kayat a ti anakko a babai masayangnat’ aniaman a pagragsakan gapu ta masapul nga agtrabahoak. Madanaganak amangan no pabasolennakto gapu iti dayta.” Maysa pay ti nagkuna: “Kayatmo a punuan ti kaawan ti maysa a naganak babaen ti panangpalag-anmo iti kasasaad dagiti ubbing.” Iti sentro dagita a rikrikna, nupay kasta, isut’ di nainkalintegan a panagrikna iti pannakabasol. Mabalin a mariknanat’ pannakabasol gapu ta ti panagtrabahona isut’ mangiyadayo iti bagina kenka. Wenno mabalin a mariknanat’ pannakabasol maipapan iti di naballigi a panagasawana, nga irasonanna nga isut’ mapabasol iti panagnaedmo iti pagtaengan nga addaan agsolsolo a naganak.

Sigun ken Dr. Richard A. Gardner, autor ti The Boys and Girls Book About Divorce, dadduma nga agtutubo gundawayanda ti situasion. Kalikagumandat’ asi ken agkitakitda a makiraman kadagiti trabaho iti balay. Nupay kasta, daytoy ipalagipna kadatayo ti nagubsang a kababalin nga impakita dagiti relihiuso a papangulo idi kaaldawan ni Jesus. Kuna ni Jesus kadakuada: “Ta mangreppetda kadagiti awit a nadagsen, ngem isuda dida kayat a garawen dagiti ramayda.—Mateo 23:4, Today’s English Version.

Ipakitayo ti naiduma a kababalin. Diyo naynayonan ti sangol ni nanangyo; dikay ilaklaksid ti bagiyo kadagiti trabaho iti balay.

Panangiyun-una

Mabalin a kaipapanan daytoy ti panangaramid kadagiti nasken a trabaho a di mamanmandaran. Usigenyo no kasano a pinalag-an ni agtutubo a Tony ti sangol ni nanangna. Kunana: “Agtartrabaho ni nanang iti ospital, ket kasapulan a maplansa ti unipormena. Isu a plansaek dayta para kenkuana.” Ngem saan kadi a trabahot’ babai dayta? “Pagarupen ti dadduma a kasta,” isungbat ni Tony. “Ngem makatulong ken nanangko, isu nga aramidek dayta.”

Malaksid iti panangiyoprese iti praktikal a tulong, dakkel ti maitulongyo a mangparayray ti espiritu ni nanangyo babaen ti panangiyebkas kadagiti panangapresiar. Insurat ti maysa nga agsolsolo a naganak: “Masansan a masarakak a no napaksuyanak wenno nalakaak nga agpungtot gaput’ kaadu ti trabaho ket dumtengak iti balay—daytat’ aldaw a pinili ti anakko a babai a mangisagana iti panganan ket idasarnat’ pangrabiimi.” Innayonna: “Kallabayennak ti anakko a lalaki ken arakupennak a kunaenna, ‘Sikat’ kasasayaatan a bassit nga ina iti lubong.’” Kasano a maapektaran kadagita a manangaasi nga aramid? Intuloyna: “Sumayaat manen ti intero a panagriknak.”

‘Agtultuloy a Magna iti Kinapudno’

“Awan ti dakdakkel a panagyamanko ngem iti pannakangngegko a dagiti annakko agtultuloyda a magna iti kinapudno.” (3 Juan 4) Tuktukoyen ditoy ni Juan dagiti naespirituan nga annakna. No ni nanangyo ket maysa a Kristiano, awan duadua a kasta met ti panagriknana kadakayo; kayatna a magnakayo iti kinapudno. Iti dayta a panggep mabalin a mangiyurnos iti regular a panagadal iti Biblia kadakayo.

Mabalin a di nalaka para kenkuana ti panangiyadal ti Biblia kalpasan ti makabannog a trabaho iti aldaw. Ket no dika makitunos wenno managreklamoka, ti panagadal ti Biblia ket mabalin a natuok kadagiti amin a maseknan. Isu a makikooperar! Agsagana nga agadal no umayen ti naikeddeng a tiempona. Isagana ti leksion a nasakbay. Ti pannakitinnulongyo mabalin nga isut’ puersa a kasapulan ni nanangyo tapno mapagtalinaed a regular dayta a panagadal. No tumabunokayo kadagiti Kristiano a gimong ket makiramankay iti panangaskasaba iti binalaybalay a di mapilpilit, ipakpakitayo met a magmagnakayo iti kinapudno. (Mateo 24:14; Hebreo 10:24, 25) Iti daytoy a wagas ipaspasiguradoyo ken nanangyo a saan nga ubbaw dagiti panagreggetna.

Dagiti Gunggona

Ti Proverbio 3:27 kunana: “Dika medmedan ti imbag kadagiti karbenganna, no adda ita imam ti pannakabalin a mangaramid.” Nalawag, maikari ti naganakyo iti dayta a konsiderasion. Ket no ipaayyo dayta, maay-ayoyonto saan laeng nga isuna no di ket ni Jehova a Dios a mismo. Maysa pay a gunggona: Nasaysayaatto ti kasasaad ti panagpampanunot ti naganakyo iti panangtulong kadakayo no kasapulanyo dayta.

Kamaudiananna, ti panangtulong iti sabsabali patanorenna dagiti naimbag a kalidad. Kas kunaen ti maysa a mannurat: “Kasapulan dagiti ub-ubbing dagiti gundaway tapno mariknada nga isudat’ makatulong ken makaipaay kadagiti dadduma. No awananda kadagitoy a kapadasan, dida matakkuatan dagiti bukodda a bileg ken kinaandor [a dumteng] buyogen ti pannakaammo a naimbagka a tao a tumultulong iti sabsabali.” Kas kuna a mismo ni Jesus: “Naragragsak a banag ti mangted ngem ti umawat.” (Aramid 20:35) Ket ti dakkel a kinaragsak mabalin a magun-odan no tarigagayanyo a siaayat ti tumulong iti agsolsolo a naganako.

[Footnote]

[Dagiti Ladawan iti panid 19]

Ti nasadut wenno awan pannakaseknanna nga agtutubo parigatennat’ biag ti naganakna . . . Daydiay tumuloyng kadagiti trabaho iti balay palag-anennat’ sangolna