KANTA NI SOLOMON, TI

Naindaniwan a libro ti Hebreo a Kasuratan a mangisalsalaysay iti di maisin nga ayat ti maysa a balasang a Sulamita (balasang ti away a taga Sunem, wenno Sulem) iti maysa a pastor a baro, kasta met iti di naballigi a panangikagumaan ni Ari Solomon a mangkayaw iti ayat ti balasang. Iti panglukat a sasao ti Hebreo a teksto, maawagan daytoy a daniw kas “kanta ti kankanta,” kayatna a sawen, maysa a “kaiimnasan a kanta,” ti kapipintasan, ti kasasayaatan a kanta. (Kitaenyo ti Rbi8 ftn iti titulo.) Daytoy ket maymaysa a kanta, saan a koleksion ti kankanta.

Iti rugi, nainaganan ni Solomon kas mannurat. (Sol 1:1) Paneknekan daytoy ti mismo a linaonna, ta ipalgakna a ti mannurat pagaammona unay ti panamarsua ti Dios, a kas ken Solomon. (1Ar 4:29-33) Ti mulmula, an-animal, napateg a batbato, ken dagiti metal maulit-ulit a naitampok iti nabatad a panangiladawan ti libro. (Sol 1:12-14, 17; 2:1, 3, 7, 9, 12-15; 4:8, 13, 14; 5:11-15; 7:2, 3, 7, 8, 11-13) Ti mannurat, kas mainanama iti maysa nga ari kas ken Solomon, ket pamiliar unay iti daga a pagnanaedan dagiti Israelita​—ti tanap iti igid ti baybay; dagiti nababa a tanap (2:1); dagiti kabambantayan ti Libano, Hermon, Anti-Libano, ken Carmelo (4:8; 7:5); dagiti kaubasan ti En-gedi (1:14); ken dagiti “ban-aw idiay Hesbon, iti sibay ti ruangan ti Bat-rabbim” (7:4).

Naputar ti daniw idi addaan ni Solomon iti 60 a reyna ken 80 a kamalala. (Sol 6:8) Gapuna naputar dayta iti nasapsapa a paset ti 40-tawen a panagturayna (1037-998 K.K.P.), yantangay idi kamaudiananna naaddaan ni Solomon iti 700 nga assawa ken 300 a kamalala.​—1Ar 11:3.

Dagiti ebkas ti pammateg a linaon ti Kanta ni Solomon mabalin a kasla karkarna unay iti managbasa a taga Laud. Ngem laglagipen koma a ti eksena iti daytoy a kanta ket naaramid iti Daya agarup 3,000 a tawen ti napalabasen.

Tattao a Nairaman. Ti kangrunaan a karakter iti Kanta ni Solomon isu ti Sulamita. Ti dadduma pay a tattao a nadakamat iti daniw ket ti kaayan-ayatna a pastor (Sol 1:7) ken ti ina ken kakabsatna (1:6; 8:2), ni Ari Solomon (3:11), ti “annak a babbai ti Jerusalem” (ti babbai iti palasio ni Solomon), ken ti “annak a babbai ti Sion” (babbai nga agnanaed iti Jerusalem) (3:5, 11). Mailasin dagiti indibidual babaen iti impormasion a dinakamatda maipapan iti bagbagida wenno babaen iti naikuna maipapan kadakuada. Iti Hebreo a teksto, ti gramatika masansan nga ipamatmatna ti gender (panglalaki wenno pangbabai) kasta met ti number (pangmaymaysa wenno pangadu), iti kasta tumulong a mangilasin kadagiti karakter. Tapno maipakita daytoy a panagduma iti pagsasao nga Iloko, masansan a nasken ti pananginayon iti panglawlawag a sasao tapno naan-anay a mayallatiw ti kaipapanan ti orihinal. Gapuna, iti Kanta ni Solomon 1:5, literal a mabasa iti Hebreo: “Nangisit siak ken naimnas.” Nupay kasta, ti Hebreo a sasao maipaay iti “nangisit” ken “naimnas” ket adda iti pangbabai a porma. Ngarud mabasa iti Baro a Lubong a Patarus: “Nangisitak a babai, ngem naimnas.”

Ti Drama. Ti Sulamita naam-ammona ti pastor iti disso a nakayanakan ti baro. (Sol 8:5b) Yantangay maseknanda unay iti kinadalus ti kabsatda a babai, inkagumaan ti kakabsat ti Sulamita a salakniban manipud pannakasulisog. Gapuna, idi patganna ti awis ti kaayan-ayatna nga agkaduada a mangbuya iti kinaimnas ti nasapa a primavera (2:8-14), nagungetda kenkuana, ket gapu ta iti dayta a gundaway kasapulan a mabantayan dagiti kaubasan manipud kadagiti agdadael a babassit sora, isu ti intudingda nga agbantay. (1:6; 2:15) Gapu ta nainaran kadagiti sinamar ti init, napukaw ti Sulamita ti kinabusnag ti kudilna.​—1:5, 6.

Idi agangay, iti panagturongna iti minuyongan dagiti kayo a nogal, di inggagara a nakagteng iti pakarso ni Ari Solomon. (Sol 6:11, 12) Mabalin a nakita sadiay ti mismo nga ari wenno adda sabali a nakakita kenkuana sa inrekomendana iti ari, naipan ti Sulamita iti pakarso ni Solomon. Impakaammo ni Ari Solomon ti panagrayona kenkuana. Ngem ti Sulamita saan a naatrakar iti ari ket inyebkasna a mailiw iti pastor a kaayan-ayatna. (1:2-4, 7) Gapuna, ti “annak a babbai ti Jerusalem” inrekomendada a panawanna ti pakarso ket birokenna ti kaayan-ayatna. (1:8) Nupay kasta, nagkedked ni Solomon a mangpalubos kenkuana ket rinugianna a pinadayawan ti kinaimnasna, nga inkarkarina nga iyaramidanna kadagiti nagsirkulo nga arkos a balitok ken kadagiti butones a pirak. (1:9-11) Kalpasanna impakaammo ti Sulamita iti ari nga adda ay-ayatenna a sabali.​—1:12-14.

Kalpasan dayta, ti pastor a kaayan-ayat ti Sulamita dimteng iti pakarso ni Solomon ket inyebkasna ti panagayatna iti Sulamita. Impasigurado met ti Sulamita ti ayatna iti pastor. (Sol 1:15–2:2) Idi nagsao iti “annak a babbai ti Jerusalem,” indilig ti Sulamita ti kaayan-ayatna iti maysa nga agbunga a kayo iti tengnga dagiti kayo iti bakir, ket babaen iti bambanag a naimnas ken nalibnos, naimpusuan a pinagsapatana ida a saanda koma a gutugoten nga agayat iti saanna a pagrayuan. (2:3-7) Kankanayon nga il-iliwenna ti pastor a kaayan-ayatna, uray pay iti rabii, ket pinalagipanna ti “annak a babbai ti Jerusalem” a nagsapatada a saanda koma a gandaten a riingen ti panagayatna no di ket bay-anda nga isu ti agduyos.​—2:16–3:5.

Iti panagsubli ni Solomon idiay Jerusalem, inkuyogna ti Sulamita. Idi sumungsungadda iti siudad, ti sumagmamano nga “annak a babbai ti Sion” a nakakita kadakuada nagkomentoda maipapan iti langa ti martsa. (Sol 3:6-11) Yantangay ti kaayan-ayatna a pastor sinarunona ti martsa agingga idiay Jerusalem, nakasaona ti Sulamita ket pinadayawanna ti kinaimnasna, iti kasta impasiguradona kenkuana ti ayatna. (4:1-5) Inyebkas ti Sulamita ti tarigagayna a pumanaw iti siudad (4:6), ket intultuloy ti pastor nga ipeksa ti panangpadayawna kenkuana. (4:7-16a) “Ni patpatgek umay koma iti minuyonganna ket kanenna dagiti kasayaatan a bungana,” kinuna ti Sulamita. (4:16b) Kas sungbat ti pastor iti daytoy nga awis, kinunana: “Immayak iti minuyongak, O kabsatko a babai, nobiak.” (5:1a) Dagiti babbai iti Jerusalem pinaregtada ida, a kunkunada: “Mangankayo, O kakadua! Uminumkayo ket agbartekkayo kadagiti ebkas ti pammateg!”​—5:1b.

Kalpasan a naaddaan ti Sulamita iti dakes a tagtagainep, insalaysayna dayta iti “annak a babbai ti Jerusalem” ket imbagana kadakuada nga isu masakit iti ayat. (Sol 5:2-8) Kalpasanna, kayatda a maammuan no ania ti naisangsangayan unay maipapan iti patpatgenna. Iti kasta inladawan ti Sulamita ti kaayan-ayatna babaen kadagiti naranga a termino. (5:10-16) Idi sinaludsodda no sadino ti ayan ti kaayan-ayatna, impakaammona kadakuada nga isu agpaspastor iti tengnga dagiti minuyongan. (6:1-3) Naminsan manen a nagdaton ni Solomon iti Sulamita buyogen kadagiti ebkas ti panangidaydayaw. (6:4-10) Idi naibaga ken Solomon a saan a tinarigagayan ti Sulamita ti pannakikadua kenkuana (6:11, 12), nagpakaasi kenkuana ni Solomon nga agsubli. (6:13a) Gapuna, inyimtuod ti Sulamita: “Ania ti makitayo iti Sulamita?” (6:13b) Daytoy ti nangipaay ken Solomon iti gundaway tapno mayebkasna ti kanayonan pay a panagrayona kenkuana. (7:1-9) Ngem ti Sulamita nagtalinaed a nasungdo ti ayatna ket imbagana iti “annak a babbai ti Jerusalem” a saanda a padpadasen a riingen ti panagayatna no saan pay nga agduyos dayta.​—7:10–8:4.

Nalawag nga idi agangay pinalubosanen ni Solomon nga agawid ti Sulamita. Idi makitada a sumungsungad, inyimtuod ti kakabsatna a lallaki: “Siasino daytoy babai a sumangsang-at manipud iti let-ang, a sisasadag iti daydiay patpatgenna?” (Sol 8:5a) Saan nga impagarup ti kakabsat ti Sulamita nga isu ket addaan iti kasta a di agbalbaliw nga ayat. Idi naub-ubing pay, kinuna ti maysa a kabsatna maipapan kenkuana: “Addaantayo iti bassit a kabsat a babai nga awanan pay kadagiti suso. Anianto ti aramidentayo maipaay iti kabsattayo a babai iti aldaw nga isu mapakisawan?” (8:8) Insungbat ti sabali pay a kabsatna: “No isu pader koma, mangibangontayo iti rabawna iti pannakabaluarte a naaramid iti pirak; ngem no isu ruangan koma, bangenantayo iti tabla a sedro.” (8:9) Nupay kasta, yantangay sibaballigi a nasarkedan ti Sulamita ti amin a pannulbog, a napnek iti bukodna a kaubasan ken nagtalinaed a nasungdo iti panangipategna iti kaayan-ayatna (8:6, 7, 11, 12), siuumiso a maikunana: “Maysaak a pader, ket dagiti susok umaspingda kadagiti torre. Iti daytoy a kasasaad nagbalinak iti imatangna a kas kenkuana a makasarak iti talna.”​—8:10.

Iti panagngudo ti kanta, inyebkas ti kaayan-ayatna a pastor ti tarigagayna a mangimdeng iti timek ti balasang (Sol 8:13), ken ti balasang inyebkasna met ti tarigagayna a ti pastor umay koma a kasla aglagtolagto, iti panangballasiwna iti bambantay iti nagbaetanda.​—8:14.

Pateg. Ti Kanta ni Solomon iladawanna ti kinaimnas ti manayon ken di agbalbaliw nga ayat. Ti kasta a di maisin nga ayat nayanninaw iti relasion ni Kristo Jesus ken ti nobiana. (Efe 5:25-32) Ngarud ti Kanta ni Solomon makaparegta kadagidiay agkunkuna a naikamengda iti nobia ni Kristo tapno agtalinaedda a matalek iti nailangitan a nobioda.​—Idiligyo ti 2Co 11:2.

[Kahon iti panid 1340]

DAGITI TAMPOK TI KANTA NI SOLOMON

Ti di maisin a panagayat ti maysa a balasang a Sulamita iti maysa a pastor a baro iti laksid dagiti panagregget ni Ari Solomon a manggun-od iti panagayatna

Insurat ni Solomon, nabatad nga iti nasapa unay a paset ti panagturayna

Ti balasang a Sulamita iti pakarso ni Solomon (1:1–3:5)

Il-iliwenna ti ayat ti patpatgenna, maysa a pastor, ket kayatna nga isu ipanaw ti pastor manipud pakarso ti ari

Ilawlawagna kadagiti babbai iti palasio nga isu napugot gapu ta main-initan bayat nga agtartrabaho kadagiti kaubasan ti kakabsatna

Ikarian ni Solomon kadagiti arkos a balitok ken pirak, ngem ipetteng ti Sulamita nga itultuloyna nga ayaten ti patpatgenna

Agparang ti kaayan-ayatna a pastor ket dayawenna ti kinapintas ti balasang a Sulamita, nga isu iyaspingna iti lirio iti tengnga dagiti dakes a ruot

Ti Sulamita ibagana kadagiti babbai iti palasio a ti kaayan-ayatna a pastor ket kas iti kayo a mansanas a tartarigagayanna ti linongna; pagsapataenna ida a saanda a gutugoten a mangayat ken Solomon; malagipna idi inawis ti kaayan-ayatna a kumuyog kenkuana; nupay kasta, imbaga kenkuana ti kakabsatna a lallaki a ti kaubasan masapul a masalakniban manipud iti babassit a sora

Iti rabii, nagtagtagainep a sapsapulenna ti kaayan-ayatna ket nasarakanna

Nasubok iti siudad ti Jerusalem (3:6–8:4)

Ti naranga a bayabay ni Solomon mangrugi nga agsubli idiay Jerusalem

Ti pastor asitganna manen ti Sulamita (siaabbungot itan) ket dakamatenna ti kinaimnasna, nga iyaspingna iti maysa a naaladan a minuyongan a napnuan iti nasayamusom a mulmula

Awisenna ti pastor a sumrek iti daytoy a minuyongan ket tagiragsakenna ti bungbunga dayta

Kadagiti babbai iti palasio, isalaysay ti Sulamita ti dakes a tagtagainepna: Dimteng ti kaayan-ayatna bayat a siiidda; pimmanaw ti patpatgenna sakbay a mailukatna ti ruangan; awan nagmamaayan ti panagsapsapulna idiay siudad ket isu kinabil dagiti managwanawan iti siudad

Ti annak a babbai ti Jerusalem agimtuodda maipapan iti patpatgenna, ket sumungbat babaen iti naranga a panangiladawanna kenkuana

Iyebkasen ni Solomon ti ayatna iti Sulamita, a kunkunana nga isu naim-imnas ngem iti 60 a reynana ken 80 a kamalalana

Di natignay ti Sulamita, nga ipatuldona nga adda laeng sadiay gapu ta adda trabaho a nakaibaonanna a nangyeg kenkuana iti asideg ti pakarso ni Solomon

Sibabatad nga iladawan ni Solomon ti kinaimnasna, ngem pagkedkedan ti Sulamita ti nasigo a panagsaona, nga ipettengna nga isu kukua ti patpatgenna

Agawid ti Sulamita, napaneknekan ti kinasungdona (8:5–14)

Agawid ti Sulamita a sisasadag iti patpatgenna

Sakbay dayta, pinampanunot ti kakabsatna no isu ket di maisin a kas iti maysa a pader, wenno agbaliwbaliw a kas iti maysa nga aglukat a ruangan a mangawat iti asinoman

Nagkedkedan ti Sulamita ti amin a maitukon ni Solomon, a pinaneknekanna ti naipamaysa a debosionna iti patpatgenna; ti ayatna nabileg a kas ken patay, ket dagiti gayebgebna kas iti gil-ayab ni Jah