ADALEN 13
Pannakikinnita iti Agdengdengngeg
DAGITI matatayo ipalgakda dagiti kababalin ken emosion. Mabalin nga ipasimudaagda ti panagsiddaaw wenno panagbuteng. Mabalin nga iparangarangda ti asi wenno ayat. No dadduma, ibatadda ti panagduadua wenno ipamatmatda ti panagleddaang. Maipapan kadagiti kailianna, a nakaro ti sinagabada, kinuna ti maysa a lakay: “Agsaokami babaen kadagiti matami.”
Dagiti dadduma mangbukelda iti opinion maipapan kadatayo ken iti ibagbagatayo sigun iti nakaiturongan dagiti matatayo. Iti adu a kultura, ad-adda a talken dagiti tattao ti maysa no nainggayyeman ti pannakikinnitana kadakuada. Iti kasunganina, pagduaduaanda ti kinapasnek wenno abilidad ti maysa a tao a nakadumog wenno sabali a banag ti kitkitaenna imbes a daydiay kasarsaritana. Iti dadduma a kultura, matmatanda a nasabrak, agresibo, wenno mangkarit ti aniaman a panangperreng. Nangnangruna a kasta no makisarsaritaka iti kasungani a sekso wenno iti maysa a panguluen wenno tao a titulado. Ket iti dadduma a lugar, maibilang a kinaawan panagraem no makikinnita ti maysa a naub-ubing bayat a makisarsarita iti natataengan.
Nupay kasta, no saan la ketdi a naalas, ti pannakikinnita iti maysa a tao no napateg ti ibagbagam ad-adda nga ipaganetgetna ti sasawem. Maibilang dayta a kas pammaneknek a kombinsidoka iti ibagbagam. Imutektekam ti reaksion ni Jesus idi nasdaaw unay dagiti adalanna ket kinunada: “Siasino a pudpudno ti mabalin a maisalakan?” Kuna ti Biblia: “Idi matmatmatanna ida iti rupa, kinuna kadakuada ni Jesus: ‘Kadagiti tattao di mabalin daytoy, ngem iti Dios amin a bambanag mabalin.’” (Mat. 19:25, 26) Ipakita met ti Kasuratan a pinaliiw a naimbag ni apostol Pablo ti reaksion dagidiay dumdumngeg kenkuana. Naminsan, bayat nga agsasao ni Pablo, adda sadiay ti maysa a lalaki a pilay manipud pannakayanakna. Kuna ti Aramid 14:9, 10: “Daytoy a lalaki inim-imdenganna ni Pablo nga agsasao, nga, idi sipapasnek a minatmatanna ken idi nakitana nga isu addaan pammati a mapaimbag, kinunana iti natbag a timek: ‘Tumakderka a sililinteg kadagita sakam.’”
Dagiti Singasing Para iti Tay-ak ti Ministerio. No makiramanka iti tay-ak ti ministerio, nabara ken nainggayyeman koma ti iyaasidegmo kadagiti tattao. No maitutop, agusarka kadagiti mamagpanunot a saludsod a mangirugi iti saritaan maipapan iti banag nga agpada a paginteresanyo. Bayat nga aramidem daytoy, ikagumaam a kitaen dagiti matana—wenno uray matmatam laeng ti rupana iti nadayaw ken naayat a wagas. Makaallukoy unay ti nabara nga isem iti rupa ti maysa a tao nga agminar kadagiti matana ti makin-uneg a rag-o. Ti kasta a langa ket adu ti maibagana iti maysa a tao maipapan iti kinataom ken tumulong kenkuana tapno nalag-an ti riknana a makisarita kenka.
Ti panangpaliiw iti ekspresion dagiti mata ti maysa a tao, no la ket maikanatad, mabalin nga ikkannaka iti pangripiripan no ania ti aramidem. Mabalin a mailasinmo no makaunget dayta a tao wenno talaga a saan nga interesado. No dinaka maawatan, mabalin a madlawmo dayta. Kaaduanna, mailasinmo no saanen a makaanus. No interesado unay, madlaw met daytoy. Ti ekspresion dagiti matana ti mangibaga kenka no kasapulan a baliwam ti kapartakmo, ad-adda pay nga ikagumaam nga iraman iti tungtongan, ingudom ti saritaan wenno nalabit idemostram pay no kasano nga adalen ti Biblia.
Mangaskasabaka man iti publiko wenno mangyad-adalka iti Biblia, ikagumaam a taginayonen ti nadayaw a pannakikinnita iti kasarsaritam. Nupay kasta, saanmo a perperrengen, di la ket ta mabainan. (2 Ar. 8:11) Ngem iti natural, nainggayyeman a wagas, kadarato a matmatam ti rupa ti kasarsaritam. Iti adu a pagilian, ipasimudaag daytoy ti napasnek a panaginteres. Siempre, no ibasbasam ti Biblia wenno ti maysa a publikasion, nakasentro ti matam iti basbasaem. Ngem tapno maipaganetget ti maysa a punto, nalabit a kayatmo a kitaen a direkta ti kasarsaritam, nupay apagbiit laeng. No kumitaka sagpaminsan, mapaliiwmo met ti reaksionna iti ibasbasam.
No marigatanka a makikinnita iti damo gapu ta managbabainka, saanka a maupay. No sanayem, agbalinto a natural ti umiso a pannakikinnita, ket agbalin nga ad-adda nga epektibo ti pannakisaritam iti sabsabali.
No Agdisdiskursoka. Ibaga ti Biblia kadatayo a sakbay nga inrugi ni Jesus ti Sermonna iti Bantay, “intannawagna dagiti matana kadagiti adalanna.” (Luc. 6:20) Makasursuroka iti ulidanna. No agpalawagka iti sanguanan ti maysa a grupo, kitaem ida ket kalpasanna, agsardengka iti sumagmamano a segundo sakbay nga irugim ti agsao. Kadagiti adu a lugar, ramanen daytoy ti pannakikinnitam iti sumagmamano kadagiti agdengdengngeg. Daytoy apagbiit a panagsarimadeng tulongannaka a mangparmek iti nerbios a mariknam iti damo. Tulonganna met dagiti agdengdengngeg a makibagay iti aniaman a kababalin wenno emosion nga ipamatmat ti rupam. Kanayonanna, ti panangaramidmo iti kastoy ikkanna dagiti agdengdengngeg iti gundaway nga agtalna ken agsagana a dumngeg kenka.
Bayat nga agpalpalawagka, kitaem dagiti agdengdengngeg. Saanmo a basta kitaen ida a kas grupo. Ikagumaam a kitaen dagiti indibidual. Iti gistay amin a kultura, namnamaenda iti maysa a pumapalawag iti publiko a makikinnita kadagiti agdengdengngeg.
Ti panangkita kadagiti agdengdengngeg ket saan a basta panangtaldiap iti maysa a bangir ken iti sabali a bangir. Siraraem a makikinnitaka iti maysa nga indibidual iti tallaong, ken no maikanatad, leppasem ti maysa a sentensia kenkuana. Kalpasanna, kitaem ti sabali ket agsaoka iti maysa wenno dua a sentensia iti dayta a tao. Saanmo a mingmingan a mabayag ti asinoman di la ket ta mabainan, ken saanmo nga ipamaysa ti matam iti sumagmamano laeng a tattao iti intero a tallaong. Itultuloymo ti kastoy a pannakikinnita kadagiti agdengdengngeg, ngem bayat a kasaritam ti maysa a tao, talaga a makisaoka kenkuana ket paliiwem ti reaksionna sakbay a kumitaka iti sabali.
Adda koma dagiti notam iti rabaw ti podium, iti imam, wenno iti Bibliam tapno mataldiapam dagitoy a dagiti laeng matam ti aggaraw. No masapul nga igarawmo ti intero nga ulom tapno kitaem dagiti notam, maapektaran ti pannakikinnitam kadagiti agdengdengngeg. Utobem no kasano ti kasansan ti panangkitam kadagiti notam ken no kaano nga aramidem dayta. No kitkitaem dagiti notam bayat nga addaka iti tampok ti palawag, saan laeng a maliwayam a kitaen ti reaksion dagiti agdengdengngeg no di ket kumapuy pay ti bileg ti palawagmo. Kasta met, no kanayonmo a kitaen dagiti notam, maliwayam ti makikinnita kadagiti agdengdengngeg.
No ipuruakmo ti bola iti maysa a tao, kitaem no nasippawna. Tunggal kapanunotan iti palawagmo ket kasla nagduduma a banag a “maipuruak” kadagiti agdengdengngeg. Madlawmo no “nasippawda” babaen ti reaksionda—panagtang-ed, panagisem, napasnek a panangkita. No taginayonem ti nasayaat a pannakikinnita, masiguradom a “masipsippawda” dagiti dakdakamatem nga ideya.
No nadutokanka nga agbasa iti sanguanan ti kongregasion, rumbeng aya a kitaem dagiti agdengdengngeg bayat ti panagbasam? No sursurotenda ti panagbasam iti Biblia, saan a madlaw ti kaaduan no kitkitaem ida wenno saan. Ngem no kitaem dagiti agdengdengngeg, rumayray ti panagbasam gapu ta sipapanunotka unay iti reaksionda. Ket no adda asinoman iti tallaong a di aguk-ukrad iti Bibliada ken nalabit agtawtawataw ti panunotda, ti pannakikinnitada iti agpalpalawag ti mabalin a tumulong a mangisubli iti atensionda iti maibasbasa. Siempre, apagbiit laeng ti panangkitam kadakuada, ket saan koma a dayta ti mamagtibbakol kenka iti panagbasam. Tapno maaramidmo dayta, nasayaat no iggamam ti Bibliam ken dika agdumog, a mayasideg ti timidmo iti barukongmo.
No dadduma, madutokan dagiti panglakayen nga agdiskurso iti kombension nga agusarda iti manuskrito. Tapno epektibo ti panagpalawagda masapul ti panagsanay, naannad a panagsagana, ken adu a panagensayo. Siempre, malimitaran ti pannakikinnita kadagiti agdengdengngeg no manuskrito ti usaren. Ngem no nakasagana a naimbag ti agpalawag, kabaelanna a kitaen a kadarato dagiti agdengdengngeg a di mayaw-awan iti basbasaenna. No kasta ti aramidenna, matengngelna ti atension dagiti agdengdengngeg ken magunggonaanda a naan-anay iti nagpateg a naespirituan nga instruksion a maidatdatag.