Kinabara ken Addaan Rikna

TI EMOSION ket napateg a paset ti biag ti tao. No iyebkas ti maysa a tao ti emosionna, ipalgakna ti linaon ti pusona, ti makin-uneg a katataona, ti panagriknana kadagiti kasasaad ken tattao. Gapu kadagiti naulpit a kapadasanda iti biag​—ken nalabit a gapu kadagiti impluensia ti kultura​—adu a tattao ti mangilimed iti emosionda. Ngem paregtaennatay ni Jehova a mangpatanor kadagiti positibo a kualidad iti makin-uneg a kinataotayo ket kalpasanna, iyebkastay dagita iti mayanatup a wagas.​—Roma 12:10; 1 Tes. 2:7, 8.

No agsaotayo, ti usarentayo a sasao ket mabalin a siuumiso a pagminarenda dagiti emosiontayo. Ngem no ti sasaotayo ket saan a mayebkas a buyogen ti katupagda a rikna, mabalin a pagduaduaan dagidiay makangngeg ti kinapasnektayo. Iti kasumbangirna, no ti sasao ket mayebkas iti mayanatup a rikna, maaddaan ti palawagtayo iti kinaimnas ken kinadaeg a mangtukay iti puso dagidiay agim-imdeng.

Panangyebkas iti Kinabara. Ti nabara a rikrikna ket masansan a mainaig iti panangpampanunottayo kadagiti tattao. Gapuna, nabara koma ti timektayo no dakamatentay dagiti nadungngo a kualidad ni Jehova ken no iyebkastayo ti panangapresiar iti kinaimbagna. (Isa. 63:7-9) Ket no makisasaotayo kadagiti padatayo a tattao, rumbeng met nga iparikna ti wagas ti panagsaotayo ti makaallukoy a kinabara.

Adda agkukutel nga immasideg ken Jesus ket nagpakaasi a maagasan koma. Panunotem ti tono ti boses ni Jesus idi kinunana: “Kayatko. Madalusanka koma.” (Mar. 1:40, 41) Iladawanmo met ti eksena maipapan iti maysa a babai nga agpaspasar iti panagbulos ti dara iti agarup 12 a tawen, a nagin-inayad nga immasideg iti likudan ni Jesus ket sinagidna ti barayubay ti makinruar a kawesna. Idi makadlaw nga isu ket nasiputanda, nagpasango ti babai nga agpigpigerger, nagkurno iti sakaanan ni Jesus, ket impakaammona iti sanguanan ti amin a tattao no apay a sinagidna ti kawes ni Jesus ken no kasano nga immimbag. Timudem ti wagas ti panagsao kenkuana ni Jesus: “Anak, ti pammatim pinaimbagnaka; mapanka a sitatalna.” (Luc. 8:42b-48) Ti kinabara nga imparangarang ni Jesus kadagita nga okasion tukayenna ti pusotayo agingga kadagitoy nga aldaw.

Kas ken Jesus, maasiantayo kadagiti tattao ken pudno a kayattay ida a tulongan, agminar dayta iti wagas ti pannakisaotayo kadakuada. Ti kasta a panangyebkas iti kinabara ket napasnek, saan a nalabes. Dakkel ti maaramidan ti kinabaratayo iti panagtignay dagiti tattao. Kaaduan kadagiti banag a sawentayo iti tay-ak ti ministerio ket agkasapulan iti kastoy a kinabara, nangruna no makirinrinnason, mangparparegta, mamagbaga, ken makipagriknatayo.

No maseknanka kadagiti sabsabali, pagminarem dayta iti rupam. No iparangarangmo ti kinabara, maallukoymo dagiti agdengdengngeg a kas iti paginuduan iti nalam-ek a rabii. No saan nga agbatad ti kinabara iti rupam, nalabit saan a makombinsir dagiti agdengdengngeg a maseknanka a sipapasnek kadakuada. Saan a mabalin nga imaskara ti kinabara​—masapul a pudpudno dayta.

Masapul met nga agminar ti kinabara iti bosesmo. No natangken ken banarbar ti bosesmo, mabalin a marigatanka a mangyebkas iti kinabara iti panagpalawagmo. Ngem kabaelamto dayta bayat ti panaglabas ti tiempo ken buyogen ti nasaet a panangikagumaan. Ti maysa a makatulong a pamay-an isut’ pananglaglagip a dagiti ababa, agkab-ikab-it nga uni ket pagbalinenda a narigat ti panagsao. Adalem nga ibalikas dagiti nalamlamuyot nga uni iti sasao. Tumulong daytoy a mamagbalin a nabara ti panagpalawagmo.

Ngem ti ad-adda pay a napatpateg, isu daydiay pangipamaysaam iti interesmo. No sipapasnek a naipamaysa ti pampanunotmo kadagidiay palpalawagam ket naregget ti tarigagaymo a mangyallatiw iti banag a pakagunggonaanda, agminarto dayta a rikna iti wagas ti panagsaom.

Makagutugot ti nabiag a panagpalawag, ngem masapul met ti nadungngo a rikna. Saan a kanayon nga umdas nga allukoyentay ti isip; masapul met a tignayentayo ti puso.

Panangyebkas iti Dadduma Pay a Rikna. Dagiti emosion a kas iti danag, buteng, ken leddaang ti mabalin nga iyebkas ti tao a marigrigatan. Ti rag-o ket emosion a nalatak koma iti biagtayo ken sibubulos nga iyebkastayo bayat a makisarsaritatayo kadagiti sabali. Iti kasumbangirna, adda dagiti emosion a rumbeng a medmedan. Saanda a mayalubog iti Nakristianuan a personalidad. (Efe. 4:31, 32; Fil. 4:4) Maipariknatayo ti amin a kita ti emosion babaen kadagiti sao a pilientayo, tono ti bosestayo, bileg ti panagsaotayo, ekspresion ti rupatayo, ken panagkompas.

Dakamaten ti Biblia dagiti emosion ti tao. No dadduma, inagananna laeng dagiti emosion. Addada met tiempo a saritaenna dagiti pasamak wenno adawenna dagiti sasao a mangipanayag kadagiti emosion. No basaem iti napigsa ti kasta a material, ad-adda ti pannakaipaganetgetna, agpadpada kenka ken kadagiti agim-imdeng, no pagminaren ti bosesmo dagita nga emosion. Tapno maaramidmo dayta, masapul nga agsaadka iti lugar dagiti tattao nga ibasbasaam. Ngem ti maysa a palawag ket saan a pabuya iti teatro, isu nga annadam di la ket ta masobraam. Aramidem a nabiag dagiti teksto iti isip dagiti agim-imdeng.

Mayanatup iti Material. Kas iti entusiasmo, ti kinabara iti panangyebkasmo ken dagiti dadduma nga emosion nga iyebkasmo ket agpannurayda unay iti ibagbagam.

Ukradem ti Mateo 11:28-30, ket intonaram ti ibagbagana. Kalpasanna, basaem ti panangkondenar ni Jesus kadagiti eskriba ken Fariseo, kas nailanad iti Mateo kapitulo 23. Ditay mailadawan nga inyebkasna dagitoy nadagsen a sasao a pangkondenar babaen ti aglaladut ken saan a naganaygay a wagas.

Ania a kita ti rikna ti maikunam a kasapulan iti salaysay a kas ti masarakan iti Genesis kapitulo 44 maipapan iti panagpakpakaasi ni Juda para ken adingna a Benjamin? Intonaram ti emosion a nayebkas iti bersikulo 13, ti naipasimudaag iti bersikulo 16 a rikna ni Juda maipapan iti makagapu iti dayta a didigra, ken ti reaksion a mismo ni Jose, sigun iti Genesis 45:1.

Gapuna, agbasbasatay man wenno agpalpalawagtayo, sieepektibo a maaramidtay dayta no panunotentayo saan laeng a dagiti sasao ken ideya, no di pay ket ti rikna a rumbeng a maibuyog kadagitoy.