Dagiti Reperensia iti Workbook iti Gimong a Panagbiag ken Ministerio
DISIEMBRE 3-9
GAMENG MANIPUD ITI SAO TI DIOS | ARAMID 9-11
“Nagbalin a Naregta a Saksi ti Dati a Nauyong a Manangidadanes”
(Aramid 9:1, 2) Ngem ni Saulo, a mangyes-esngaw pay laeng iti pamutbuteng ken panangpapatay a maibusor kadagiti adalan ti Apo, napan iti nangato a padi 2 ket dimmawat kenkuana iti sursurat nga agturong kadagiti sinagoga idiay Damasco, tapno maiyegna a sipaparaut idiay Jerusalem ti asinoman a masarakanna a kameng Ti Dalan, agpadpada dagiti lallaki ken babbai.
Ti Kongregasion “Simrek iti Maysa a Panawen ti Talna”
KASLA kumilaw ti langa dagiti nauyong a lallaki bayat nga umas-asidegda iti Damasco. Adda nalidem a panggep nga iwayatda. Serkenda ti pagtaengan dagiti kabusbusorda unay nga adalan ni Jesus sada iruar ida a sirereppet nga ipan idiay Jerusalem tapno dusaen ida ti Sanhedrin.
2 Nakabasol idin iti pammapatay ti liderda a ni Saulo. Iti di pay nabayag, binuya ken inanamonganna dagiti padana a panatiko a nangubor ken Esteban, a nasungdo nga adalan ni Jesus. (Ara. 7:57–8:1) Saan a kontento ni Saulo iti panangidadanesna kadagiti pasurot ni Jesus nga agnanaed idiay Jerusalem. Isu ket kasla sumsumged nga aluten a nakasagana a mamagramaram iti apuy ti panangidadanes. Kayatna a paksiaten ti ibilangna a peste a sekta a maawagan “Ti Dalan.”—Ara. 9:1, 2; kitaem ti kahon a “Ti Autoridad ni Saulo Idiay Damasco,” iti panid 61.
(Aramid 9:15, 16) Ngem kinuna kenkuana ti Apo: “Inka, agsipud ta daytoy a tao ket napili a basehas maipaay kaniak tapno ipanna ti naganko kadagiti nasion kasta met iti ar-ari ken iti annak ti Israel. 16 Ta ipakitakto kenkuana a silalawag no kasano kaadu ti bambanag a masapul a sagabaenna maipaay iti naganko.”
Panangapresiar ken Jehova kas Agdamdamili Kadatayo
4 No kitaen ni Jehova dagiti tattao, saanna a kitaen ti makinruar a langada. Imbes ketdi, sukimatenna ti puso, ti makin-uneg a kinatao. (Basaen ti 1 Samuel 16:7b.) Impakita dayta ti Dios idi binukelna ti kongregasion Kristiano. Inyadanina kenkuana ken iti Anakna ti adu nga indibidual a kasla awan serserbina iti imatang ti tao. (Juan 6:44) Ti maysa a pagarigan ti kasta a tao ket ti Fariseo nga agnagan Saulo—maysa a ‘managtabbaaw ken manangidadanes ken nakuspag a tao.’ (1 Tim. 1:13) Ngem “ti manangsukimat kadagiti puso,” saanna a kinita ni Pablo kas awan serserbina a pila. (Prov. 17:3) Imbes ketdi, kinita ti Dios kas maysa a tao a mabalin a sukogenna tapno agbalin a makaay-ayo a basehas. Kinapudnona, maysa a “napili a basehas” a mangsaksi “kadagiti nasion kasta met iti ar-ari ken iti annak ti Israel.” (Ara. 9:15) Dadduma a nakita ti Dios a mabalin nga agbalin a basehas “maipaay iti nadayaw a pakausaran” ket dagiti dati a mammartek, immoral, ken mannanakaw. (Roma 9:21; 1 Cor. 6:9-11) Bayat nga umad-adu ti maammuanda nga umiso a pannakaammo iti Sao ti Dios ken bumilbileg ti pammatida, ipalpalubosda a sukogen ida ni Jehova.
(Aramid 9:20-22) ket dagus a kadagiti sinagoga rinugianna nga ikasaba ni Jesus, a Daytoy ti Anak ti Dios. 21 Ngem amin dagidiay makangkangngeg kenkuana nagmalmalangada ket kunaenda: “Saan kadi nga isu daytoy ti tao a nangrebbek kadagidiay adda idiay Jerusalem isuda nga umawag itoy a nagan, ken immay ditoy gapu itoy met laeng a panggep, tapno maipanna ida a sipaparaut iti panguluen a papadi?” 22 Ngem ni Saulo nagtultuloy a nakagun-od iti ad-adu pay a pannakabalin ket tiktikawenna idi dagiti Judio a nagnaed idiay Damasco bayat a lohikal a pampaneknekanna a daytoy isu ti Kristo.
Ti Kongregasion “Simrek iti Maysa a Panawen ti Talna”
15 Mailadawam kadi iti panunotmo ti pannakaklaat, pannakakigtot, ken panagpungtot dagiti tattao idi inrugin ni Saulo nga ikasaba kadagiti sinagoga ti maipapan ken Jesus? “Saan kadi nga isu daytoy ti tao a nangrebbek kadagidiay adda idiay Jerusalem isuda nga umawag itoy a nagan?” insaludsodda. (Ara. 9:21) Idi inlawlawag ni Saulo no apay a nagbalbaliw ti kababalinna maipapan ken Jesus, ‘lohikal a pinaneknekanna nga isu daytoy ti Kristo.’ (Ara. 9:22) Ngem ti lohika ket saan a kasla tulbek a maluktanna ti amin. Dina maruk-atan ti isip a nakawaran iti tradision ken puso a nareppet iti kinatangsit. Nupay kasta, saan a simmuko ni Saulo.
Panagkali iti Naespirituan a Gameng
(Aramid 9:4) ket napasag iti daga ket nakangngeg iti timek a nagkuna kenkuana: “Saulo, Saulo, apay nga idaddadanesnak?”
Ti Kongregasion “Simrek iti Maysa a Panawen ti Talna”
5 Idi pinasardeng ni Jesus ni Saulo iti dalanna nga agpa-Damasco, kastoy ti insaludsodna: “Apay nga idaddadanesnak?” saan ket nga “Apay nga idaddadanesmo dagiti adalak?” (Ara. 9:4) Wen, narikna a mismo ni Jesus dagiti suot a mapaspasaran dagiti pasurotna.—Mat. 25:34-40, 45.
6 No maidaddadaneska gapu iti pammatim ken Kristo, namnamaem nga ammo da Jehova ken Jesus ti kasasaadmo. (Mat. 10:22, 28-31) Mabalin a saan pay laeng nga ita ti panangikkat ni Jehova kadagiti pakasuotam. Laglagipem a naimatangan ni Jesus ti pannakiraman ni Saulo iti panangpapatay ken Esteban, ken nakitana ti panangserrek ni Saulo iti pagtaengan dagiti matalek nga adalan idiay Jerusalem sana inulod ida nga inruar. (Ara. 8:3) Kaskasdi, saan a bimmallaet ni Jesus iti daydi a tiempo. Nupay kasta, ni Jehova inusarna ni Kristo a mangted ken Esteban ken kadagiti dadduma pay nga adalan iti bileg a kasapulanda tapno makapagtalinaedda a matalek.
(Aramid 10:6) Daytoy a tao sangsangailien ti maysa a Simon, maysa nga agkurkurti iti lalat, nga adda balayna iti igid ti baybay.”
nwtsty study note iti Ara 10:6
Simon, maysa nga agkurkurti iti lalat: Ti maysa nga agkurkurti iti lalat ket agusar iti apug a pangyuperanna iti kudil ti animal tapno maikkat dagiti dutdot wenno nabati a lasag ken taba. Kalpasanna, agusar iti nasanger a likido tapno mabalinen a mausar iti panagaramid iti nadumaduma a bambanag a lalat. Nabangsit ti proseso a panagkurti iti lalat ken kasapulan ti nakaad-adu a danum isu a mabalin a dayta ti rason nga agnanaed ni Simon iti igid ti baybay, nalabit kadagiti igid ti baybay ti Joppe. Sigun iti Mosaiko a Linteg, maibilang a narugit ti tao a ti trabahona ket agig-iggem kadagiti bangkay dagiti animal. (Le 5:2; 11:39) Isu a tagtagibassiten ti adu a Judio dagiti agkurkurti iti lalat ken dida kayat ti agdagus iti balay ti kasta ti trabahona. Kinapudnona, sigun iti Talmud, ti panagkurti iti lalat ket nababbaba pay a kita ti trabaho ngem iti panagkolekta iti takki. Ngem saan a nangidumduma ni Pedro isu a nagdagus iti balay ni Simon. Ti nalawa a panagpampanunot ni Pedro iti daytoy a situasion ket makapainteres para iti sumaruno a pakaibaonanna—ti panangsarungkarna iti maysa a Gentil iti balayna. Adda dagiti eskolar a mangibaga a ti Griego a sao para iti “agkurkurti iti lalat” (byr·seusʹ) ket apelyido ni Simon.
Panagbasa iti Biblia
(Aramid 9:10-22) Adda idi idiay Damasco ti maysa nga adalan a managan Ananias, ket ti Apo kinunana kenkuana iti sirmata: “Ananias!” Kinunana: “Adtoyak, Apo.” 11 Kinuna kenkuana ti Apo: “Tumakderka, mapanka iti kalsada a maawagan Nalinteg, ket iti balay ni Judas sapulem ti maysa a tao a managan Saulo, a taga Tarso. Ta, adtoy! isu agkarkararag, 12 ket iti sirmata nakitana ti maysa a lalaki a managan Ananias a sumrek ken mangipatay kenkuana kadagiti imana tapno maisubli ti panagkitana.” 13 Ngem insungbat ni Ananias: “Apo, nangngegkon manipud kadagiti adu maipapan itoy a lalaki, no kasano kaadu ti makadangran a bambanag nga inaramidna kadagiti sasanto idiay Jerusalem. 14 Ket ditoy isu addaan kinaturay manipud iti panguluen a papadi tapno baludenna amin dagidiay umaw-awag iti naganmo.” 15 Ngem kinuna kenkuana ti Apo: “Inka, agsipud ta daytoy a tao ket napili a basehas maipaay kaniak tapno ipanna ti naganko kadagiti nasion kasta met iti ar-ari ken iti annak ti Israel. 16 Ta ipakitakto kenkuana a silalawag no kasano kaadu ti bambanag a masapul a sagabaenna maipaay iti naganko.” 17 Gapuna napan ni Ananias ket simrek iti balay, ket impatayna kenkuana dagiti imana ket kinunana: “Saulo, kabsat, ti Apo, ti Jesus a nagparang kenka iti dalan nga immayam, imbaonnak, tapno maisubli ti panagkitam ket mapnoka iti nasantuan nga espiritu.” 18 Ket dagus nga adda nagtinnag a kasla kadagiti siksik manipud kadagiti matana, ket naisubli ti panagkitana; ket timmakder ket nabautisaran, 19 ket nangan ken pimmigsa. Iti sumagmamano nga aldaw isu naikuyog kadagiti adalan idiay Damasco, 20 ket dagus a kadagiti sinagoga rinugianna nga ikasaba ni Jesus, a Daytoy ti Anak ti Dios. 21 Ngem amin dagidiay makangkangngeg kenkuana nagmalmalangada ket kunaenda: “Saan kadi nga isu daytoy ti tao a nangrebbek kadagidiay adda idiay Jerusalem isuda nga umawag itoy a nagan, ken immay ditoy gapu itoy met laeng a panggep, tapno maipanna ida a sipaparaut iti panguluen a papadi?” 22 Ngem ni Saulo nagtultuloy a nakagun-od iti ad-adu pay a pannakabalin ket tiktikawenna idi dagiti Judio a nagnaed idiay Damasco bayat a lohikal a pampaneknekanna a daytoy isu ti Kristo.
DISIEMBRE 10-16
GAMENG MANIPUD ITI SAO TI DIOS | ARAMID 12-14
“Mangaramid da Bernabe ken Pablo iti Ad-adalan Kadagiti Adayo a Lugar”
(Aramid 13:2, 3) Bayat a publiko nga agserserbida ken Jehova ken agay-ayunarda, kinuna ti nasantuan nga espiritu: “Kadagiti amin a tattao ilasinyo a maipaay kaniak da Bernabe ken Saulo maipaay iti aramid a nangayabak kadakuada.” 3 Idin nagayunarda ket nagkararagda ket impatayda kadakuada dagiti imada ket pinalubosanda ida.
‘Napno iti Rag-o ken Nasantuan nga Espiritu’
4 Ngem apay nga espesipiko nga imbilin ti nasantuan nga espiritu a mailasin da Bernabe ken Saulo “maipaay iti aramid”? (Ara. 13:2) Saan a nailawlawag dayta iti Biblia. Ammotayo a ti nasantuan nga espiritu ti nangiturong iti pannakapili dagitoy a lallaki. Awan ti mangipasimudaag a kimmontra dagiti propeta ken mannursuro iti dayta a desision. Imbes ketdi, naan-anay a sinuportaranda ti pannakadutok da Bernabe ken Saulo. Iladawam iti panunotmo ti rikna da Bernabe ken Saulo idi a dagiti kakabsatda iti pammati saanda nga immapal no di ket naimpusuan a ‘nagayunar ken nagkarkararagda ket impatayda kadakuada dagiti imada ket pinalubosanda ida.’ (Ara. 13:3) Masapul a suportarantayo met dagidiay maikkan kadagiti teokratiko nga annongen, a pakairamanan dagiti lallaki a nadutokan kas manangaywan iti kongregasion. Imbes nga apalantayo dagidiay naikkan kadagiti kasta a pribilehio, masapul nga ‘ipaayantayo ida iti ad-adda pay a nalablabes a konsiderasion iti ayat gapu iti aramidda.’—1 Tes. 5:13.
(Aramid 13:12) Idin ti prokonsul, idi nakitana ti napasamak, nagbalin a manamati, ta nagsiddaaw unay iti sursuro ni Jehova.
(Aramid 13:48) Idi nangngeg daytoy dagidiay naggapu kadagiti nasion, nangrugida nga agrag-o ken mangidaydayaw iti sao ni Jehova, ket amin dagidiay siuumiso nga agannayas iti agnanayon a biag nagbalinda a manamati.
(Aramid 14:1) Itan idiay Iconio simrekda a sangsangkamaysa iti sinagoga dagiti Judio ket nagsaoda iti pamay-an a dakkel nga umariwekwek agpadpada dagiti Judio ken dagiti Griego ti nagbalin a manamati.
“Panagsao a Situtured Babaen ti Autoridad ni Jehova”
5 Idiay Iconio ti damo a simmardengan da Pablo ken Bernabe. Maysa dayta a lugar a nangtaginayon iti kultura dagiti Griego ken karaman dayta kadagiti kapatgan a siudad iti Galacia a probinsia ti Roma. Agnanaed iti daytoy a siudad dagiti mabigbigbig a Judio ken dagiti adu a di-Judio a proselita. Sigun iti kaugalianda, simrek da Pablo ken Bernabe iti sinagoga ket inrugida ti nangasaba. (Ara. 13:5, 14) “Nagsaoda iti pamay-an a dakkel nga umariwekwek agpadpada dagiti Judio ken dagiti Griego ti nagbalin a manamati.”—Ara. 14:1.
(Aramid 14:21, 22) Ket kalpasan ti panangideklarada ti naimbag a damag iti dayta a siudad ken panangaramidda iti adu nga adalan, nagsublida idiay Listra ken idiay Iconio ken idiay Antioquia, 22 a pinabpabilegda dagiti kararua dagiti adalan, a pinarparegtada ida nga agtalinaed iti pammati ket kunkunada: “Masapul a sumrektayo iti pagarian ti Dios babaen iti adu a rigat.”
Sisusungdo nga Agserbi iti Dios iti Laksid ti “Adu a Rigat”
4 Kalpasan ti ibibisita da Pablo ken Bernabe idiay Derbe, “nagsublida idiay Listra ken idiay Iconio ken idiay Antioquia, a pinabpabilegda . . . dagiti adalan, a pinarparegtada ida nga agtalinaed iti pammati ket kunkunada: ‘Masapul a sumrektayo iti pagarian ti Dios babaen iti adu a rigat.’”(Ara. 14:21, 22) Nalabit masdaawtayo kadagita a sasao. Kinapudnona, makapaupay, imbes a makaparegta, ti agpasar iti “adu a rigat.” Ngem kasano a ‘napabileg dagiti adalan’ iti imbaga da Pablo ken Bernabe maipapan kadagiti dumteng nga ad-adu pay a rigat?
5 Masarakantayo ti sungbat no usigentayo a naimbag ti sasao ni Pablo. Saanna nga imbaga: “Masapul nga ibturantayo ti adu a rigat.” Imbes ketdi, kinunana: “Masapul a sumrektayo iti pagarian ti Dios babaen iti adu a rigat.” Isu a napabileg ni Pablo dagiti adalan babaen ti panangipaganetgetna iti nasayaat a pagbanagan ti kinamatalekda. Saan nga arapaap laeng dayta a gunggona. Kinapudnona, kinuna ni Jesus: “Ti nakapagibtur agingga iti panungpalan isunto ti maisalakan.”—Mat. 10:22.
Panagkali iti Naespirituan a Gameng
(Aramid 12:21-23) Ngem iti naituding nga aldaw kinawesan ni Herodes ti bagina iti naarian a kawes ket nagtugaw iti tugaw iti panangukom ket rinugianna ti nangipaay kadakuada iti publiko a bitla. 22 Kalpasanna dagiti tattao a naguurnong rinugianda nga impukkaw: “Timek ti maysa a dios, ket saan a timek ti tao!” 23 Dagus a kinabil ti anghel ni Jehova, agsipud ta saanna nga inted ti dayag iti Dios; ket kinnan dagiti igges ket nauyos ti biagna.
Dagiti Tampok iti Libro nga Aramid
12:21-23; 14:14-18. Dagus nga inawat ni Herodes ti dayaw nga agpaay laeng koma iti Dios. Anian a naiduma dayta iti dagus ken nabileg a panagkedked da Pablo ken Bernabe iti dayag ken dayaw a saan nga agpaay kadakuada! Masapul a ditay tarigagayan ti dayaw aniaman ti nagapuanantayo a panagserbi ken Jehova.
(Aramid 13:9) Ni Saulo, nga isu met laeng ni Pablo, idi a napno iti nasantuan nga espiritu, minatmatanna a sipapasnek
nwtsty study note iti Ara 13:9
Ni Saulo, nga isu met laeng ni Pablo: Manipud iti daytoy a tiempo, ni Saulo ti matuktukoy a Pablo. Nayanak ti apostol kas Hebreo ken umili ti Roma. (Ara 22:27, 28; Fil 3:5) Gapuna, mabalin a manipud kinaubingna, maus-usar ti Hebreo a naganna a Saulo ken Romano a naganna a Pablo. Gagangay idi kadagiti Judio ti maaddaan iti dua a nagan, nangruna kadagidiay agnanaed iti ruar ti Israel. (Ara 12:12; 13:1) Dadduma a kabagian ni Pablo ti addaan met iti Romano ken Griego a nagan. (Ro 16:7, 21) Kas “apostol iti nasnasion,” naibaon ni Pablo a mangipakaammo iti naimbag a damag kadagiti saan a Judio. (Ro 11:13) Nalawag a pinilina nga usaren ti Romano a naganna; nalabit napanunotna nga ad-adda a maakseptar dayta. (Ara 9:15; Ga 2:7, 8) Adda dagiti nangibaga nga imbasarna ti Romano a naganna kas panangpadayaw ken Sergio Paulo, ngem agparang a saan met a kasta ta inusarna latta dayta a naganna uray idi pimmanawen idiay Chipre. Kuna met ti dadduma a saan nga inusar ni Pablo ti Hebreo a naganna ta ti pannakabalikas dayta iti Griego ket kapada ti maysa a Griego a sao a tumukoy iti tao (wenno animal) a nalastog ti pannagnana.—Kitaen ti study note iti Ara 7:58.
Pablo: Iti Iloko a patarus ti Kristiano a Griego a Kasuratan, ti nagan a Pauʹlos, manipud iti Latin a Paulus, a kaipapananna “Bassit,” ket namin-153 a nausar a tumukoy ken apostol Pablo ken naminsan a nausar a tumukoy iti prokonsul ti Chipre nga agnagan iti Sergio Paulo.—Ara 13:7.
Panagbasa iti Biblia
(Aramid 12:1-17) Agarup iti dayta met laeng a tiempo, ni Herodes nga ari inaramatna ti im-imana a pangranggas iti sumagmamano kadagiti kameng ti kongregasion. 2 Pinapatayna ni Santiago a kabsat ni Juan babaen iti kampilan. 3 Idi nakitana a makaay-ayo dayta kadagiti Judio, inarestona met ni Pedro. (Kas iti sigud, dagidiay idi ti al-aldaw dagiti di pinaalsa a tinapay.) 4 Ket idi matiliwna, inkabilna iti pagbaludan, nga inyawatna iti uppat nga agsisinnublat a batang dagiti sinagpapat a soldado a mangbantay kenkuana, ta panggepna nga iparang kadagiti tattao kalpasan ti paskua. 5 Iti kasta ni Pedro nakapupok iti pagbaludan; ngem ti kongregasion nagtultuloy iti nasged a panagkararag iti Dios maipaay kenkuana. 6 Itan idi a dandanin iparang ni Herodes, iti dayta a rabii matmaturog ni Pedro a sipaparaut iti dua a kawar iti nagbaetan ti dua a soldado, ket dagiti guardia iti sango ti ruangan bambantayanda ti pagbaludan. 7 Ngem, adtoy! ti anghel ni Jehova nagtakder iti sibay, ket adda lawag a nagsilnag iti selda ti pagbaludan. Idi tinugkikna ti bakrang ni Pedro, riniingna, a kunkunana: “Darasem ti tumakder!” Ket nagtinnag dagiti kawarna manipud kadagiti imana. 8 Kinuna kenkuana ti anghel: “Bariksam ta bagim ket igalutmo dagita pallokam.” Inaramidna ti kasta. Kamaudiananna kinunana kenkuana: “Ikawesmo ti makinruar a kawesmo ket agtultuloy a surotennak.” 9 Ket rimmuar ket nagtultuloy a simmurot kenkuana, ngem saanna nga ammo a ti mapaspasamak babaen iti anghel ket agpayso. Iti kinapudnona, impapanna a makakitkita iti sirmata. 10 Idi nalabsanda ti umuna a guardia iti ruangan ken ti maikadua nakadanonda iti landok a ruangan nga agturong iti siudad, ket naglukat kadakuada daytoy a bukbukodna. Ket idi nakaruardan nagtultuloyda pay iti maysa a kalsada, ket dagus a simmina kenkuana ti anghel. 11 Ket ni Pedro, idi napasublinan ti riknana, kinunana: “Ita agpayso nga ammokon nga imbaon ni Jehova ti anghelna ket inispalnak iti ima ni Herodes ken kadagiti amin nga in-inanamaen ti tattao a Judio.” 12 Ket kalpasan nga inusigna dayta, napan iti balay ni Maria nga ina ni Juan a napanaganan ti Marcos, a sadiay adda sumagmamano a naguurnong a sangsangkamaysa ken agkarkararag. 13 Idi nagtuktok iti ridaw ti dalan a pagserkan, maysa nga adipen a babai a managan Roda ti napan nangasikaso iti awag, 14 ket, idi mailasinna ti timek ni Pedro, gapu iti rag-o saanna a linuktan ti ruangan, no di ket nagtaray nga immuneg ket impadamagna a ni Pedro agtaktakder iti sanguanan ti pagserkan. 15 Kinunada kenkuana: “Agmauyongka.” Ngem impappapatina unay nga agpayso dayta. Rinugianda a kunaen: “Ti anghelna dayta.” 16 Ngem ni Pedro nagtalinaed sadiay nga agtuktuktok. Idi linuktanda, nakitada ket nagmalmalangada. 17 Ngem sineniasanna ida babaen ti imana nga agulimekda ket imbagana a detalyado kadakuada no kasano nga isu inruar ni Jehova iti pagbaludan, ket kinunana: “Ipadamagyo dagitoy a banag ken Santiago ken kadagiti kakabsat.” Iti kasta isu rimmuar ket nagbaniaga iti sabali a lugar.
DISIEMBRE 17-23
GAMENG MANIPUD ITI SAO TI DIOS | ARAMID 15-16
“Nagkaykaysa a Desision a Naibatay iti Sao ti Dios”
(Aramid 15:1, 2) Ket adda sumagmamano a lallaki a simmalog manipud Judea ket rinugianda nga isuro dagiti kakabsat: “Malaksid no agpakugitkayo sigun iti kaugalian ni Moises, saankayo a maisalakan.” 2 Ngem idi adda napasamak a saan a bassit a di panagtutunos ken pannakisupiat kadakuada da Pablo ken Bernabe, inyurnosda da Pablo ken Bernabe ken ti dadduma pay kadakuada a sumang-atda nga agturong kadagiti apostol ken lallakay idiay Jerusalem mainaig itoy a supiat.
“Adda Napasamak a Saan a Bassit a Di Panagtutunos”
8 Intuloy ni Lucas: “Idi adda napasamak a saan a bassit a di panagtutunos ken pannakisupiat kadakuada [dagiti “sumagmamano a lallaki”] da Pablo ken Bernabe, inyurnosda [dagiti panglakayen] da Pablo ken Bernabe ken ti dadduma pay kadakuada a sumang-atda nga agturong kadagiti apostol ken lallakay idiay Jerusalem mainaig itoy a supiat.” (Ara. 15:2) Ti “di panagtutunos ken pannakisupiat” iyanninawna ti natibker a pagtaktakderan ken kombiksion ti agsumbangir a dasig, ket saan a kabaelan a risuten dayta ti kongregasion iti Antioquia. Tapno maadda ti talna ken panagkaykaysa, nainsiriban nga inkeddeng ti kongregasion nga iyumanda dayta a banag “kadagiti apostol ken lallakay idiay Jerusalem,” a mangbukel idi iti bagi a manarawidwid. Ania ti masursurotayo kadagiti panglakayen idiay Antioquia?
(Aramid 15:13-20) Kalpasan a simmardengda nga agsao, simmungbat ni Santiago, a kunkunana: “Lallaki, kakabsat, denggendak. 14 Ni Simeon insalaysayna a naan-anay no kasano a ti Dios iti umuna a gundaway inturongna ti asikasona kadagiti nasion tapno mangala kadakuada iti ili a maipaay iti naganna. 15 Ket mayannugot itoy ti sasao dagiti Mammadto, a kas iti adda a naisurat, 16 ‘Kalpasan dagitoy a banag agsubliak ket bangonek manen ti narba nga abong-abong ni David; ket bangonek manen dagiti rebbana ken ipatakderko manen, 17 tapno dagidiay nabatbati kadagiti tattao sipapasnek koma a sapulenda ni Jehova, agraman kadagiti tattao iti amin a nasnasion, tattao a maawagan iti naganko, kuna ni Jehova, a mangar-aramid kadagitoy a banag, 18 a naammuan nanipud idi ugma.’ 19 Gapuna ti pangngeddengko isu ti saan a panangriribuk kadagidiay naggapu kadagiti nasion nga agturturong iti Dios, 20 no di ket ti panangisurat kadakuada nga umadayoda iti bambanag a namulitan kadagiti idolo ken iti pannakiabig ken iti nabekkel ken iti dara.
Dagiti Pudno a Kristiano Raemenda ti Sao ti Dios
6 Nakatulong dagiti sasao iti Amos 9:11, 12 a nangsolbar iti parikut. Nakotar dagita iti Aramid 15:16, 17: “Agsubliak ket bangonek manen ti narba nga abong-abong ni David; ket bangonek manen dagiti rebbana ken ipatakderko manen, tapno dagidiay nabatbati kadagiti tattao sipapasnek koma a sapulenda ni Jehova, agraman kadagiti tattao iti amin a nasnasion, tattao a maawagan iti naganko, kuna ni Jehova.”
7 Nupay kasta, mabalin nga irason ti maysa, ‘Saan met nga ibaga dayta a teksto a saanen nga agpakugit dagiti manamati a Gentil.’ Agpayso, ngem mabalin a kasta ti pannakaawat idi dagiti Judio a Kristiano. Apay? Gapu ta ibilangda dagiti nakugit a Gentil kas kakabsat imbes a ‘tattao iti nasnasion.’ (Ex. 12:48, 49) Kas pagarigan, sigun iti patarus ni Bagster iti Septuagint, kuna ti Ester 8:17: “Adu a Gentil ti nakugit, ken nagbalinda a Judio.” Gapuna, idi impadto ti Kasuratan a dagiti nabatbati iti balay ti Israel (dagiti Judio ken nakugit a Judio a proselita) agraman “dagiti tattao iti amin a nasnasion” (dagiti di nakugit a Gentil) agbalinda nga ili maipaay iti nagan ti Dios, nalawag ti punto: Saanen a masapul nga agpakugit dagiti Gentil a mayat nga agbalin a Kristiano.
(Aramid 15:28, 29) Ta ti nasantuan nga espiritu ken dakami inanamonganmi ti saanen a panangnayon pay iti dadagsen kadakayo, malaksid kadagitoy nasken a banag, 29 nga itultuloyyo ti umadayo iti bambanag a naisakripisio kadagiti idolo ken iti dara ken iti bambanag a nabekkel ken iti pannakiabig. No siaannad nga iyadayoyo ti bagbagiyo kadagitoy a banag, rumang-aykayto. Naimbag a salun-at kadakayo!”
(Aramid 16:4, 5) Ita bayat ti panagdaliasatda kadagiti siudad iyawatda kadagidiay adda sadiay dagiti bilin a napagtitinongan dagiti apostol ken lallakay nga adda idiay Jerusalem tapno salimetmetanda. 5 Gapuna, iti kinapudnona, dagiti kongregasion nagtultuloy a mapatibker iti pammati ken umadu iti bilang iti inaldaw-aldaw.
‘Panangpabileg Kadagiti Kongregasion’
18 Adu a tawen a nagkadua da Pablo ken Timoteo iti trabaho. Kas agdaldaliasat a ministro, nagduduma a mision ti intungpalda kas representante ti bagi a manarawidwid. Kuna ti Biblia: “Bayat ti panagdaliasatda kadagiti siudad iyawatda kadagidiay adda sadiay dagiti bilin a napagtitinongan dagiti apostol ken lallakay nga adda idiay Jerusalem tapno salimetmetanda.” (Ara. 16:4) Nabatad a sinurot dagiti kongregasion ti instruksion a naggapu kadagiti apostol ken kadagiti lallakay idiay Jerusalem. Kas resulta ti kasta a kinatulnog, “dagiti kongregasion nagtultuloy a mapatibker iti pammati ken umadu iti bilang iti inaldaw-aldaw.”—Ara. 16:5.
Panagkali iti Naespirituan a Gameng
(Aramid 16:6-9) Mainayon pay, limmabasda iti Frigia ken iti pagilian ti Galacia, agsipud ta pinaritan ida ti nasantuan nga espiritu a sawenda ti sao idiay distrito ti Asia. 7 Kanayonanna, idi sumalsalogda nga agturong idiay Misia nagreggetanda ti mapan idiay Bitinia, ngem saan a pinalubosan ida ti espiritu ni Jesus. 8 Gapuna linabasanda ti Misia ket simmalogda nga agturong idiay Troas. 9 Ket bayat ti rabii nagparang ken Pablo ti maysa a sirmata: maysa a lalaki a taga Macedonia agtaktakder ken agpakpakaasi kenkuana ket kunkunana: “Umallatiwka iti Macedonia ket tulongannakami.”
Ti Maadaltayo iti Kinaridam Dagiti Apostol ni Jesus
8 Ania ti maadaltayo iti dayta a salaysay? Naammuantayo a bimmallaet laeng ti espiritu ti Dios kalpasan a nagturong ni Pablo idiay Asia. Bimmallaet laeng ni Jesus kalpasan a nakaasideg ni Pablo idiay Bitinia, ken kalpasan laeng a nakadanon ni Pablo idiay Troas nga inturong ni Jesus idiay Macedonia. Kas Ulo ti kongregasion, mabalin nga iturongnatayo met ni Jesus iti umasping a pamay-an. (Col. 1:18) Kas pagarigan, mabalin a pampanunotem ti agpayunir wenno umakar iti lugar a dakdakkel ti panagkasapulanna. Ngem mabalin nga iwanwannaka laeng ni Jesus, babaen ti espiritu ti Dios, kalpasan a nakaaramidka iti addang a mangragpat iti kalatmo. Kas panangyilustrar: Mailikko laeng ti drayber ti luganna iti kannigid wenno kannawan no agtartaray dayta. Umasping iti dayta, mabalin nga iwanwannatayo laeng ni Jesus a mangpalawa iti ministeriotayo no agtignaytayo a mangragpat iti kalattayo.
(Aramid 16:37) Ngem kinuna kadakuada ni Pablo: “Publiko a sinaplitdakami a di nakondenar, tattao a taga Roma, ket impisokdakami iti pagbaludan; ket parparuarendakami kadi ita a sililimed? Ay, saan! no di ket bay-anyo nga isuda ti umay ket iruardakami.”
nwtsty study note iti Ara 16:37
tattao a taga Roma: Kayatna a sawen, dagiti umili ti Roma. Ni Pablo ket umili ti Roma ken agparang nga uray met ni Silas. Sigun iti linteg ti Roma, kanayon nga adda kalintegan ti maysa nga umili ti Roma a mabista iti umiso a pamay-an ken saan a pulos a madusa iti publiko no saan pay a nasentensiaan. Adda dagiti naited a kalintegan ken pribilehio ti maysa nga umili ti Roma sadinoman ti papananna a paset ti imperio. Ti umili ti Roma ket agtulnog iti linteg ti Roma, saan a kadagiti linteg dagiti siudad kadagiti probinsia. No maakusaran, mabalin a pilienna ti mabista sigun iti lokal a linteg; ngem adda latta kalinteganna a mangyuli iti kasona iti korte ti Roma. No nadagsen ti basolna, adda kalinteganna nga agapelar iti emperador. Nangasaba ni apostol Pablo iti adu a lugar iti Imperio ti Roma. Namitlo nga inusarna dagiti kalinteganna kas umili ti Roma. Ti umuna ket iti Filipos, idi impakaammona kadagiti mahistrado ti Filipos a saanda a rinaem ti kalinteganna babaen ti panangsaplitda kenkuana.—Kitaen ti study note iti Ara 22:25; 25:11 ti dua pay a gundaway.
Panagbasa iti Biblia
(Aramid 16:25-40) Ngem idi agarup katengngaan ti rabii nagkarkararag da Pablo ken Silas ket indaydayawda ti Dios babaen iti kanta; wen, mangmangngeg ida dagiti balud. 26 Pagammuan napasamak ti dakkel a ginggined, iti kasta nagkintayeg dagiti pamuon ti pagbaludan. Mainayon pay, giddato a naluktan dagiti amin a ruangan, ket nawarwar dagiti parautda amin. 27 Ti manangibalud, idi nariing iti pannaturogna ken idi nakitana a silulukat dagiti ruangan ti pagbaludan, inasutna ti kampilanna ket papatayenna koman ti bagina, ta impagarupna a nakalibas dagiti balud. 28 Ngem ni Pablo nagpukkaw iti natbag a timek, a kunkunana: “Dika saktan ta bagim, ta addakami amin ditoy!” 29 Gapuna dimmawat iti silsilaw ket nagdardaras a simrek ket, idi immapay kenkuana ti panagpigerger, nagruknoy iti sanguanan da Pablo ken Silas. 30 Ket inruarna ida ket kinunana: “Appo, ania ti masapul nga aramidek tapno maisalakanak?” 31 Kinunada: “Mamatika ken Apo Jesus ket maisalakankanto, sika ken ti sangakabbalayam.” 32 Ket ti sao ni Jehova sinaoda kenkuana agraman amin dagidiay adda iti balayna. 33 Ket inkuyogna ida iti dayta nga oras ti rabii ket binugguanna dagidi saplitda; ket, tunggal maysa, isu ken ti sangakabbalayanna nabautisaranda nga awanan panagtaktak. 34 Ket impanna ida iti balayna ket indasaranna ida iti lamisaan, ket nagrag-o unay agraman ti intero a sangakabbalayanna ita ta isu namatin iti Dios. 35 Idi bumigaten, dagiti mahistrado sibil imbaonda dagiti kostable tapno kunaenda: “Luk-atanyo dagidiay a tattao.” 36 Gapuna ti manangibalud impakaammona ken Pablo ti sasaoda: “Dagiti mahistrado sibil nangibaonda iti tattao tapno dakayo a dua maluk-atankayo. Ita, ngarud, rummuarkayo ket mapankayon a sitatalna.” 37 Ngem kinuna kadakuada ni Pablo: “Publiko a sinaplitdakami a di nakondenar, tattao a taga Roma, ket impisokdakami iti pagbaludan; ket parparuarendakami kadi ita a sililimed? Ay, saan! no di ket bay-anyo nga isuda ti umay ket iruardakami.” 38 Iti kasta dagiti kostable impakaammoda dagitoy a sasao kadagiti mahistrado sibil. Nagbuteng dagitoy idi nangngegda a dagiti lallaki ket Romano. 39 Gapu itoy immayda ket nagpakaasida kadakuada ket, kalpasan ti panangiruarda kadakuada, kiniddawda a pumanawda iti siudad. 40 Ngem rimmuarda iti pagbaludan ket napanda iti pagtaengan ni Lidia, ket idi nakitada dagiti kakabsat pinaregtada ida ket pimmanawda.
DISIEMBRE 24-30
GAMENG MANIPUD ITI SAO TI DIOS | ARAMID 17-18
“Tuladentayo ti Panangasaba ken Panangisuro ni Apostol Pablo”
(Aramid 17:2, 3) Gapuna sigun iti kaugalian ni Pablo isu simrek a napan kadakuada, ket iti tallo a sabbath nakirinnason kadakuada manipud iti Kasuratan, 3 nga inlawlawagna ken pinampaneknekanna babaen kadagiti reperensia a masapul a ti Kristo agsagaba ken bumangon manipud kadagiti natay, ket kunkunana: “Isu daytoy ti Kristo, daytoy Jesus nga ibumbunannagko kadakayo.”
nwtsty study note iti Ara 17:2, 3
nakirinnason: Saan la a basta impakaammo ni Pablo ti naimbag a damag kadakuada. Inlawlawagna dayta ken nangipakita iti pammaneknek manipud iti Kasuratan, kayatna a sawen, manipud iti naipaltiing a Hebreo a Kasuratan. Saan la a basta imbasana ti Kasuratan; nakirinnason manipud iti dayta, ken imbagayna ti pannakirinnasonna kadagiti dumdumngeg kenkuana. Ti kaipapanan ti Griego a sao a di·a·leʹgo·mai ket “pannakisarita; pannakitungtong; pannakipatang.” Ipakita dayta ti pannakikomunikar iti tattao. Nausar met daytoy a Griego a sao iti Ara 17:17; 18:4, 19; 19:8, 9; 20:7, 9.
pinampaneknekanna babaen kadagiti reperensia: Ti literal a kaipapanan ti Griego a sao ket “ikabil iti abay.” Mabalin nga iparipirip daytoy a siaannad a pinagkompara ni Pablo dagiti padto maipapan iti Mesias iti Hebreo a Kasuratan ken dagiti pasamak iti biag ni Jesus. Impakitana no kasano a tinungpal ni Jesus dagita a padto.
(Aramid 17:17) Iti kasta rinugianna ti makirinnason idiay sinagoga kadagiti Judio ken iti dadduma pay a tattao a nagdaydayaw iti Dios ken iti tunggal aldaw idiay plasa kadagidiay nairanrana nga adda.
nwtsty study note iti Ara 17:17
idiay plasa: Masarakan iti amianan a laud ti plasa (iti Griego, a·go·raʹ) ti Acropolis, Atenas, a lima nga ektaria wenno nasursurok ti kalawana. Daytoy a plasa ket saan la a paggatangan ken paglakuan. Sentro daytoy ti ekonomia, politika, ken kultura ti siudad. Pagaayat dagiti taga-Atenas ti aguummong ditoy a plasa tapno makiramanda kadagiti tungtongan dagiti nalaing.
(Aramid 17:22, 23) Timmakder ita ni Pablo iti tengnga ti Areopago ket kinunana: “Lallaki a taga Atenas, makitak nga iti amin a bambanag kasla ad-adda a managbutengkayo kadagiti didiosen ngem ti dadduma. 23 Kas pagarigan, bayat ti ilalabasko ken siaannad a panangpalpaliiwko iti bambanag a pagdaydayawanyo nakasarakak met iti altar a sadiay naikitikit ‘Maipaay iti Dios a Di Am-ammo.’ Gapuna ti saanyo nga ammo a pangipapaayanyo ti nadiosan a debosion, isu daytoy ti ibunannagko kadakayo.
nwtsty study note iti Ara 17:22, 23
Maipaay iti Dios a Di Am-ammo: Ti Griego a sasao nga A·gnoʹstoi the·oiʹ ket paset ti naikitikit iti maysa nga altar idiay Atenas. Kas panangipakita dagiti taga-Atenas iti panagbutengda kadagiti didiosen, nangaramidda iti adu a templo ken altar, ken altar pay ketdi a para kadagiti didiosen a saan a persona, kas iti Dayaw, Kinaemma, Enerhia, Pannakaguyugoy, ken Kaasi. Nalabit gapu ta maamakda amangan no adda dios a dida mairaman ket mapukaw ti pabor dayta a dios kadakuada, nangaramidda iti altar “maipaay iti Dios a Di Am-ammo.” Ti kaadda dayta nga altar ipakitana a mamati dagiti tattao nga adda Dios a dida am-ammo. Sitataktika nga inusar ni Pablo dayta a kaadda ti altar kas pangibatayanna iti panangasabana tapno ti Dios—ti pudno a Dios—nga agingga idi ket saanda pay nga am-ammo ket mayam-ammona kadagiti agdengdengngeg kenkuana.
Panagkali iti Naespirituan a Gameng
(Aramid 18:18) Nupay kasta, kalpasan ti panagtalinaedna iti sumagmamano pay nga aldaw, ni Pablo nagpakada kadagiti kakabsat ket naglayag nga agturong idiay Siria, ket kakuyogna da Priscila ken Aquila, ket pinaputdanna ti buok ti ulona sadiay Cencrea, ta isu addaan iti kari.
Dagiti Tampok iti Libro nga Aramid
18:18—Ania ti inkari ni Pablo? Sigun iti sumagmamano nga eskolar, nangaramid ni Pablo iti kari ti maysa a Nazareo. (Num. 6:1-21) Nupay kasta, saan nga ibaga ti Biblia no ania ti kari ni Pablo. Saan met nga ibaga ti Kasuratan no inkari dayta ni Pablo sakbay wenno kalpasan ti pannakakombertena, wenno no mangrugi pay laeng nga agkari wenno waswasennan dayta. Aniaman kadagita, saan a basol ti panangaramid iti kasta a kari.
(Aramid 18:21) no di ket nagpakada ket imbagana kadakuada: “Agsubliakto manen kadakayo, no pagayatan ni Jehova.” Ket naglayag manipud Efeso
nwtsty study note iti Ara 18:21
no pagayatan ni Jehova: Sasao a mangipaganetget a masapul nga ikabilangan ti maysa a tao ti pagayatan ti Dios no adda aramiden wenno iplanona. Kanayon a linaglagip ni apostol Pablo daytoy a prinsipio. (1Co 4:19; 16:7; Heb 6:3) Imparegta met ti adalan a ni Santiago kadagiti agbasbasa nga ibagada: “No pagayatan ni Jehova, agbiagkami ken kasta met nga aramidenmi daytoy wenno dayta.” (San 4:15) Saan koma a maibilang nga awan serserbi dagita a sasao; asinoman a sipapasnek a mangibaga iti “no pagayatan ni Jehova” ket masapul nga ikagumaanna ti agtignay maitunos iti pagayatan ni Jehova. Saan a masapul a kanayon nga ibaga dayta iti napigsa no di ket masansan nga iti puso laeng.—Kitaen ti study note iti Ara 21:14; 1Co 4:19; San 4:15 ken ti sgd, seksion 2.
Panagbasa iti Biblia
(Aramid 17:1-15) Nagbaniagada itan a lumasat idiay Amfipolis ken Apolonia ket dimtengda idiay Tesalonica, a sadiay adda maysa a sinagoga dagiti Judio. 2 Gapuna sigun iti kaugalian ni Pablo isu simrek a napan kadakuada, ket iti tallo a sabbath nakirinnason kadakuada manipud iti Kasuratan, 3 nga inlawlawagna ken pinampaneknekanna babaen kadagiti reperensia a masapul a ti Kristo agsagaba ken bumangon manipud kadagiti natay, ket kunkunana: “Isu daytoy ti Kristo, daytoy Jesus nga ibumbunannagko kadakayo.” 4 Kas nagbanaganna sumagmamano kadakuada ti nagbalin a manamati ket nakitimpuyogda kada Pablo ken Silas, ket dakkel nga umariwekwek dagiti Griego a nagdaydayaw iti Dios ken saan a bassit kadagiti kangrunaan a babbai ti nangaramid iti kasta. 5 Ngem dagiti Judio, yantangay agimonda, nangikuyogda iti sumagmamano a nadangkes a lallaki manipud kadagiti bayanggudaw iti plasa ket nangbuangayda iti bunggoy dagiti managderraaw ket riniribukda ti siudad. Ket rinautda ti balay ni Jason ket inkagkagumaanda nga ipan ida kadagiti nariribuk a tattao. 6 Idi saanda a nasarakan ida inulodda ni Jason ken ti sumagmamano a kakabsat a maipan kadagiti agturay iti siudad, nga iyik-ikkisda: “Dagitoy a tattao a nangbalintuag iti mapagnaedan a daga addada met ditoy, 7 ket ni Jason inawatna ida buyogen ti kinamanagpadagus. Ket amin dagitoy a lallaki agtigtignayda a maibusor kadagiti bilin ni Cesar, a kunkunada nga adda sabali nga ari, ni Jesus.” 8 Pudno a riniribukda ti bunggoy ken dagiti agturay iti siudad idi nangngegda dagitoy a banag; 9 ket kalpasan a nakaalada nga umuna iti umdas a tani manipud ken Jason ken kadagiti dadduma pinalubosanda ida. 10 Dagus nga iti rabii imbaon dagiti kakabsat agpadpada da Pablo ken Silas idiay Berea, ket dagitoy, idi nakasangpetda, napanda iti sinagoga dagiti Judio. 11 Ita dagiti naud-udi a nadakamat nataktakneng ti panagpampanunotda ngem kadagiti adda idiay Tesalonica, ta inawatda ti sao buyogen ti napalalo unay a kinagagar ti panunot, a siaannad a suksukimatenda ti Kasuratan iti inaldaw no agpayso dagitoy a banag. 12 Gapuna adu kadakuada ti nagbalin a manamati, ken kasta met ti saan a bassit kadagiti mararaem a babbai a Griego ken kadagiti lallaki. 13 Ngem idi a dagiti Judio manipud Tesalonica naammuanda a ti sao ti Dios imbunannag met ni Pablo idiay Berea, napanda met sadiay tapno gargarien ken riribukenda ti adu a tattao. 14 Idin dagiti kakabsat dagus a pinagrubbuatda ni Pablo a mapan agingga iti baybay; ngem agpadpada a da Silas ken Timoteo nagbatida sadiay. 15 Nupay kasta, dagidiay mangitultulod ken Pablo impanda isuna agingga idiay Atenas ket, kalpasan nga immawatda iti bilin nga umay kenkuana da Silas ken Timoteo iti kabiitan a panawen, nagluasda.
DISIEMBRE 31–ENERO 6
GAMENG MANIPUD ITI SAO TI DIOS | ARAMID 19-20
“Asikasuenyo ti Bagbagiyo ken ti Isuamin nga Arban”
(Aramid 20:28) Asikasuenyo ti bagbagiyo ken ti isuamin nga arban, a kadakuada dinutokannakayo ti nasantuan nga espiritu kas manangaywan, tapno ipastoranyo ti kongregasion ti Dios, a ginatangna babaen ti dara ti bukodna nga Anak.
“Ipastoranyo ti Arban ti Dios nga Adda iti Aywanyo”
5 Insurat ti apostol a dagiti panglakayen ‘ipastoranda ti arban ti Dios nga adda iti aywanda.’ Nagpateg a bigbigenda a ti arban ket kukua ni Jehova ken ni Jesu-Kristo. Dagiti panglakayen manungsungbatda iti pamay-an a panangaywanda kadagiti karnero ti Dios. Kas pagarigan, kiniddaw ti nasinged a gayyemmo nga aywanam dagiti annakna bayat ti kaawanna. Dimo kadi aywanan a naimbag ken pakanen ida? No adda agsakit kadakuada dimo kadi agasan wenno ipaagas? Umasping iti dayta, dagiti panglakayen ‘ipastoranda ti kongregasion ti Dios, a ginatangna babaen ti dara ti bukodna nga Anak.’ (Ara. 20:28) Laglagipenda a nagatang ti tunggal karnero babaen ti napateg a dara ni Kristo Jesus. Gapu ta manungsungbat dagiti panglakayen, taraonan, salakniban, ken aywananda ti arban.
(Aramid 20:31) “Gapuna agtalinaedkayo a siririing, ket laglagipenyo nga iti las-ud ti tallo a tawen, rabii ken aldaw, diak simmardeng a nangbagbaga iti tunggal maysa buyogen ti lulua.
Kristiano a Papanglakayen—‘Katrabahuan Maipaay iti Rag-otayo’
15 Narigat ti trabaho a panangipastor. No dadduma, saan a maiturturog dagiti panglakayen ti panangpampanunot ken panangikarkararagda iti arban ti Dios wenno ti panangipaayda iti naespirituan a suporta kadagiti kapammatianda. (2 Cor. 11:27, 28) Ngem siraragsak latta nga itungtungpal dagiti panglakayen ti annongenda, kas ken Pablo. Insuratna kadagiti taga-Corinto: “Siraragsakakto unay a mangbusbos ken naan-anay a mabusbos maipaay kadagiti kararuayo.” (2 Cor. 12:15) Gapu iti ayatna, inaramid ni Pablo ti amin a kabaelanna a mangparegta kadagiti kakabsat. (Basaen ti 2 Corinto 2:4; Fil. 2:17; 1 Tes. 2:8) Dayta ti makagapu no apay nga impatpategda unay!—Ara. 20:31-38.
(Aramid 20:35) Impakitak kadakayo iti amin a bambanag a babaen ti kasta a panagbannog masapul a badanganyo dagidiay nakapuy, ket masapul a laglagipenyo ti sasao ni Apo Jesus, idi isu kinunana, ‘Ad-adu ti kinaragsak iti panangted ngem iti panangawat.’”
“Nadalusak iti Dara Dagiti Amin a Tattao”
20 Naiduma unay ti kabibiag ni Pablo no idilig kadagidiay nanggundaway iti arban kadagiti naud-udi a panawen. Inkagumaanna a suportaran ti bagina tapno saan nga agbalin a dadagsen iti kongregasion. Saan nga agpaay iti bukodna a pagnam-ayan dagiti inaramid ni Pablo para kadagiti kapammatianna. Indagadag ni Pablo kadagiti panglakayen ti Efeso nga agbalinda a managsakripisio. “Masapul a badanganyo dagidiay nakapuy,” kinunana, “ket masapul a laglagipenyo ti sasao ni Apo Jesus, idi isu kinunana, ‘Ad-adu ti kinaragsak iti panangted ngem iti panangawat.’”—Ara. 20:35.
Panagkali iti Naespirituan a Gameng
(Aramid 19:9) Ngem idi a ti sumagmamano pinatangkenda ti bagbagida ket saanda a namati, a nagsasaoda iti makadangran maipapan Ti Dalan iti sanguanan ti umariwekwek, isu pimmanaw kadakuada ket insinana kadakuada dagiti adalan, nga inaldaw a nangipapaay kadagiti palawag idiay pagtataripnongan ti eskuelaan ni Tirano.
“Rimmang-ay ken Nagballigi” iti Laksid ti Ibubusor
11 Mabalin nga inaldaw a nagpalawag ni Pablo iti auditorium ti eskuelaan manipud iti agarup 11:00 ti bigat agingga iti agarup 4:00 ti malem. (Ara. 19:9, footnote iti Reference Bible) Nalabit a dagita ti kaulimekan ngem kapupudotan nga oras ti aldaw isu nga adu ti mangisardeng pay laeng iti trabahoda tapno mangan ken aginanada. No siiinget a sinurot ni Pablo dayta nga eskediul iti unos ti dua a tawen, nasurok a 3,000 nga oras ti nabusbosna a nangisuro. No kasta, daytoy ti sabali pay a makagapu no apay a nagtultuloy a rimmang-ay ken nagballigi ti sao ni Jehova. Nagaget ken mannakibagay ni Pablo. Binalbaliwanna ti eskediulna tapno makasabaanna dagiti tattao iti dayta a komunidad. Ania ti resultana? “Amin dagidiay agnanaed iti distrito ti Asia nangngegda ti sao ti Apo, agpadpada dagiti Judio ken dagiti Griego.” (Ara. 19:10) Talaga a nakaipaay iti naan-anay a panangsaksi!
(Aramid 19:19) Kinapudnona, adu kadagidiay nangan-annurot kadagiti arte ti panagsalamangka inyegda a pinagkaykaysa dagiti libroda ket pinuoranda ida iti sanguanan ti isuamin. Ket pinattapattada a sangsangkamaysa dagiti gatadda ket nasarakanda nga agpategda iti limapulo ribu a kapisi ti pirak.
“Rimmang-ay ken Nagballigi” iti Laksid ti Ibubusor
15 Gapu iti pannakaibabain dagiti annak ni Sceva, adu ti nagbuteng iti Dios ket nagbalinda a manamati ken tinallikudanda dagiti espiritistiko nga aramid. Dakkel ti impluensia ti panagsalamangka iti kultura dagiti taga-Efeso. Gagangay laeng kadakuada dagiti panagilabeg ken anting-anting, agraman dagiti orasion a masansan a naisurat. Ngem ita, adu a taga-Efeso ti natignay a mangiruar kadagiti libroda mainaig iti panagsalamangka sa pinuoranda dagita iti publiko—nupay nabatad a pinullo ribu a doliar ti gatad dagita iti agdama. Kuna ni Lucas: “Ngarud iti nabileg a pamay-an nagtultuloy a rimmang-ay ken nagballigi ti sao ni Jehova.” (Ara. 19:17-20) Anian a naisangsangayan dayta a panagballigi ti kinapudno maibusor iti kinaulbod ken demonismo! Nangipasdek dagidiay a matalek a tattao iti nasayaat nga ulidan agpaay kadatayo ita. Agraraira met ti espiritismo iti lubong a pagbibiagantayo. No matakuatantayo nga adda ik-ikutantayo a banag nga adda pakainaiganna iti espiritismo, masapul a dadaelentayo a dagus dayta kas iti inaramid dagiti taga-Efeso! Masapul nga adaywantayo dagita a makarimon nga aramid, aniaman ti mapasamak.
Panagbasa iti Biblia
(Aramid 19:1-20) Iti panagtultuloy dagiti pasamak, bayat nga adda ni Apolos idiay Corinto, linasat ni Pablo ti nasulinek a paspaset ket dimteng idiay Efeso, ket nakasarak iti sumagmamano nga ad-adalan; 2 ket kinunana kadakuada: “Immawatkayo kadi iti nasantuan nga espiritu idi nagbalinkayo a manamati?” Kinunada kenkuana: “Ay ket, saanmi pay a pulos nangngegan no adda nasantuan nga espiritu.” 3 Ket kinunana: “Iti ania, ngarud, ti nakabautisaranyo?” Kinunada: “Iti pammautisar ni Juan.” 4 Kinuna ni Pablo: “Ni Juan nangbautisar iti bautismo kas simbolo ti panagbabawi, nga ibagbagana kadagiti tattao a mamatida iti daydiay um-umay a sumaruno kenkuana, kayatna a sawen, ni Jesus.” 5 Idi mangngegda daytoy, nabautisaranda iti nagan ni Apo Jesus. 6 Ket idi a ni Pablo impatayna kadakuada dagiti imana, ti nasantuan nga espiritu immay kadakuada, ket nangrugida a nagsao kadagiti pagsasao ken nagipadto. 7 Iti dagupda amin, adda agarup sangapulo ket dua a lallaki. 8 Idi simrek idiay sinagoga, nagsao a situtured iti tallo a bulan, a mangipapaay kadagiti palawag ken agus-usar iti panangguyugoy maipapan iti pagarian ti Dios. 9 Ngem idi a ti sumagmamano pinatangkenda ti bagbagida ket saanda a namati, a nagsasaoda iti makadangran maipapan Ti Dalan iti sanguanan ti umariwekwek, isu pimmanaw kadakuada ket insinana kadakuada dagiti adalan, nga inaldaw a nangipapaay kadagiti palawag idiay pagtataripnongan ti eskuelaan ni Tirano. 10 Napasamak daytoy iti dua a tawen, iti kasta amin dagidiay agnanaed iti distrito ti Asia nangngegda ti sao ti Apo, agpadpada dagiti Judio ken dagiti Griego. 11 Ket ti Dios intultuloyna nga inaramid dagiti karkarna nga aramid ti pannakabalin babaen kadagiti ima ni Pablo, 12 iti kasta uray dagiti lupot ken dagiti bidang manipud iti bagina naitedda kadagiti masaksakit a tattao, ket dagiti sagubanit pimmanaw kadakuada, ket rimmuar dagiti nadangkes nga espiritu. 13 Ngem sumagmamano kadagiti agsursursor a Judio a mangan-annurot met iti panangparuar kadagiti sairo ginayagayda nga awagan ti nagan ni Apo Jesus kadagidiay addaan kadagiti nadangkes nga espiritu, a kunkunada: “Sipapasnek a bilinenkayo babaen ken Jesus nga ikaskasaba ni Pablo.” 14 Ita adda pito nga annak ti maysa a Sceva, a panguluen a padi a Judio, a mangar-aramid iti daytoy. 15 Ngem kas sungbat kinuna kadakuada ti nadangkes nga espiritu: “Ammok ni Jesus ket am-ammok ni Pablo; ngem siasinokayo?” 16 Gapu iti dayta ti tao nga ayan ti nadangkes nga espiritu limmagto iti rabawda, agsasaruno a pinarukmana ida, ket inabakna ida, iti kasta nagtalawda a lamolamo ken sugatsugat manipud iti dayta a balay. 17 Naammuan daytoy ti isuamin, agpadpada dagiti Judio ken dagiti Griego a nagnaed idiay Efeso; ket immapay kadakuada amin ti panagbuteng, ket ti nagan ni Apo Jesus nagtultuloy a naitan-ok. 18 Ket adu kadagidiay nagbalin a manamati umayda ket ipudnoda ken sipapanayag nga ipadamagda dagiti aramidda. 19 Kinapudnona, adu kadagidiay nangan-annurot kadagiti arte ti panagsalamangka inyegda a pinagkaykaysa dagiti libroda ket pinuoranda ida iti sanguanan ti isuamin. Ket pinattapattada a sangsangkamaysa dagiti gatadda ket nasarakanda nga agpategda iti limapulo ribu a kapisi ti pirak. 20 Ngarud iti nabileg a pamay-an nagtultuloy a rimmang-ay ken nagballigi ti sao ni Jehova.