TULONG PARA ITI PAMILIA | PANANGPADAKKEL ITI ANNAK
Apay nga Importante ti Panagbasa Para Kadagiti Ubbing—Paset 1: Agbasa Wenno Agbuya?
No awan ti ar-aramiden dagiti annakyo, ania ti kaykayatda: agbuya kadagiti video wenno agbasa? Ania ti kaykayatda a pilien: smartphone wenno libro?
Adun a tawen nga adu ti mangag-agaw iti atension dagiti tattao nga agbasa—umuna ti TV, sa ita, ti nagadu a mabuya online. “Iti saanen a mabayag, saanton a kayat dagiti tattao ti agbasa,” insurat ni Jane Healy iti librona nga Endangered Minds idi 1990.
No idi, kasla imposible a mapasamak dayta. Ngem ita, kalpasan ti adu a tawen, naobserbaran ti dadduma a mannursuro kadagiti pagilian nga adu ti agus-usar iti teknolohia a bimmaban ti abilidad nga agbasa ti adu nga agtutubo.
Iti daytoy nga artikulo
Apay nga importante ti panagbasa para kadagiti ubbing?
Ti panagbasa pagandarenna ti imahinasion. Kas pagarigan, no agbasbasaka iti estoria, ania ti maimadyinmo a boses dagiti karakter? Ania ti itsurada? Ania ngata ti makita iti aglawlawda? Saan nga ilawlawag ti autor ti amin, isu nga adda panunoten wenno imadyinen ti agbasbasa.
“No agbuybuyatayo iti pelikula wenno video, buybuyaentayo ti imahinasion ti sabali a tao,” kuna ti ina nga agnagan Laura. “Mabalin nga ag-enjoy-ka, ngem adda naidumduma iti panagbasa—sika a mismo ti mangbiag iti panunotmo ti insurat ti sabali.”
Ti panagbasa pasayaatenna ti ugali. No agbasa dagiti ubbing, mapasayaatda ti abilidadda a mangtarus kadagiti problema ken mangsolbar kadagita. Nakapokus met ti panunot dagiti ubbing no agbasbasada. Makatulong dayta tapno agbalinda a naanus, managteppel, ken addaan empatia.
Empatia? Wen! Patien ti dadduma a researcher a ti nainayad ken naannad a panagbasa dagiti ubbing kadagiti estoria ket makatulong kadakuada tapno mapanunotda ti marikrikna dagiti karakter a basbasaenda. Mabalin a makatulong dayta tapno maipakita dagiti ubbing ti empatia kadagiti tattao a makalangenda.
Ti panagbasa paunegenna ti panagpampanunot. Saan nga agdardaras dagiti naannad nga agbasbasa—nga uray la ulit-ulitenda a basaen ti paset a masapul a sublianda—tapno masurotanda ti taray ti panunot ti autor. No kasta ti aramidenda, dakdakkel ti posibilidad a malagip ken makasursuroda iti binasada.—1 Timoteo 4:15.
Imbaga ti ama nga agnagan Joseph: “No agbasbasaka, nalakam laeng a mapanunot ti kaipapanan dagiti sasao, maikonektarmo dayta iti datin nga ammom, ken mapanunotmo dagiti leksion a masursurom iti dayta. Saanmo a kanayon a maaramid dayta no agbuybuyaka laeng.”
Laglagipem: Nupay napateg met dagiti video ken dagiti pelikula, mabalin nga adda nagpateg a pakaikapisan dagiti annakmo no saanda nga iwayaan ti agbasa.
No kasano a maiparegta ti panagbasa
Nasapam a rugian. Imbaga ti ina ti dua nga ubbing a lallaki a ni Chloe: “Sikog pay laeng dagiti annakmi, ibasbasaanmi idan, ken intultuloymi dayta uray idi nayanakdan. Imbag la ketdin ta inaramidmi dayta. Idi kuan, pagpalpaliwaanda payen ti agbasa ken nagbalinen a paset ti rutinada.”
Prinsipio ti Biblia: “Naammuam ti nasantuan a sursurat manipud idi maladagaka.”—2 Timoteo 3:15.
Pagbalinem ti balaymo a makapaawis ti agbasa. Maaramidam dayta no nalaka a makita ken maala dagiti mabasa a material. “Ammuem dagiti libro a kayat a basaen dagiti annakmo sa ikabilmo iti abay ti pagiddaanda,” imbaga ni Tamara nga adda uppat nga annakna.
Prinsipio ti Biblia: “Sanayem ti ubing iti dalan a rumbeng a papananna; uray inton lumakay saannanto a panawan dayta.”—Proverbio 22:6.
Limitaram ti panagusar iti Internet. Inrekomenda ti ama nga agnagan Daniel ti saan a panagusar iti gadyet iti maysa a rabii. Imbagana: “Adda maysa a rabii iti kada lawas a saankami nga agbuya iti TV. Usarenmi dayta nga agbasa a personal wenno agkakadua.”
Prinsipio ti Biblia: ‘Siguraduenyo ti napatpateg a bambanag.’—Filipos 1:10.
Mangipakitaka iti pagtuladan. Kuna ni Karina nga ina ti dua nga ubbing a babbai: “No ibasbasaam dagiti annakmo, pagbalinem a nabiag ti estoria ket makitada koma a magusgustuam ti agbasa. No pagay-ayatmo ti agbasa, mabalin a tuladendaka dagiti annakmo.”
Prinsipio ti Biblia: “Itultuloymo nga ipamaysa ti panagbasa iti publiko.”—1 Timoteo 4:13.
Saan nga amin nga ubbing ket magustuanda ti agbasa. Ngem mabalin a makatulong kadagiti annakmo ti panangparegtam tapno magustuanda dayta. Saan laeng a dayta ti inaramid ti ama ti dua nga ubbing a babbai a ni David. Kunana: “Basbasaek dagiti basbasaen ti annakko, isu nga ammok ti paginteresanda ket dayta no kua ti pagsasaritaanmi. Adda bassit a reading club-mi. Nagragsak dayta!”