Maabrasakayo iti Copper Canyon

BABAEN TI KORESPONSAL TI AGRIINGKAYO! IDIAY MEXICO

TI Copper Canyon, maysa a natural a pagsidsiddaawan nga adda iti makin-amianan a kabambantayan ti Mexico a maawagan iti Sierra Madre Occidental, ket saklawenna ti dandani 50,000 a kilometro kuadrado, mabalin nga agarup kas iti kalawa ti Costa Rica.

Nupay kasta, medio makaallilaw ti nagan. Saan a maymaysa a ginget ti Copper Canyon no di ket agkakawing a 20 a ginget. Maysa kadagitoy ti Copper Canyon isu a nakaipanaganan ti intero nga agkakawing a ginget. Sigun iti managsukimat a ni Richard Fisher, di kumurang a tallo kadagitoy a ginget ti naun-uneg pay ngem ti Grand Canyon idiay Estados Unidos.a

Gapu iti kasta unay a kalawa ti Copper Canyon, mapasiar laeng dagiti turista ti sumagmamano kadagiti nagadu a natural a disso a pagbuyaan. Ti makaawis unay a pagbuyaan ket daydiay pakakitaam kadagiti ginget ti Copper, Sinforosa, ken Urique. Ngem kuna ti dadduma a tattao a makita ti kapintasan a buya idiay Divisadero, a sadiay makitam ti namarangmang a buya ti pagtugmokan dagiti ginget ti Copper, Urique, ken Tararecua.

Nagduduma a Klima

Ti bigla a panagbaliw ti kangato ti lugar apektaranna ti klima ken mulmula nga agbibiag iti Copper Canyon. Kastoy ti napadasan a mismo ni Miguel Gleason, idi isu ken ti kakaduana simmalogda iti Urique Canyon. Insuratna iti magasin a México Desconocido: “Mariknamin ti pudot, ket awanen dagiti kabakiran ti saleng, isu nga addan dagiti mula a saba, abokado, ken uray pay kahel. Kasla dikam mamati. Ngem talaga a makunak a diak pay napadasan ti bigla a panagbaliw ti klima manipud nalamiis a nagbalin a napudot a kas iti tropiko iti kasta a kaababa a tiempo ken distansia.”

Napno dagiti nangato a turod iti ginget iti 15 a kita ti saleng ken 25 a kita ti oak. Adda met dagiti alamo ken parwa iti Copper Canyon. Bayat ti kalgaw, nagadu ti agduduma a sabong iti intero a kabambantayan. Dadduma kadagitoy ti kanen wenno pagagas dagiti lokal nga agindeg, a maawagan Tarahumara. Iti tapaw a nasurok a 1,800 a metro iti ngato ti patar ti baybay, kalkalainganna ti klima ngem nalamiis iti kaaduan a paset ti tawen. Agarbis no kalam-ekna ken sagpaminsan pay nga agniebe.

Bayat a sumalsalog dagiti bisita, madlawda ti nadumaduma a kita ti kayo ken cactus. Iti babbaba pay, napudoten ti klima ngem addaan kadagiti makaay-ayo a kalam-ekna ket agpromedio ti temperatura iti 17 degrees Celsius. Maisupadi iti dayta, mabalin a nasalimuot iti daytoy a lugar no kalgaw, ta bumara ti temperatura iti nagbaetan ti 35 ken 45 degrees Celsius. Kanayon met ketdi ti tudo a mangpaadalem iti karayan agingga a malapunos.

Ti kapipintasan a paset isu ti lugar ti dua a nadaeg a dissuor. Ti Piedra Volada, maysa kadagiti kangatuan a dissuor iti lubong, nga agdissuor iti 453 a metro, ken ti Basaseachic, nga agdissuor iti 246 a metro.

Pagkamangan Dagiti Atap nga Ayup

Ti Copper Canyon ti pagtaengan ti adu a nagduduma nga atap nga ayup. Makuna a 30 a porsiento kadagiti mamalia a nairehistro iti Mexico ti agnanaed iti daytoy a lugar. Dagitoy ti pakairamanan ti nangisit nga oso, puma, otter, sprocket deer, lobo ti Mexico, alingo, bobcat, raccoon, badger, ken garit nga skunk agraman dagiti panniki, squirrel, ken koneho.

Agnanaed ti agarup nga 400 a kita ti tumatayab idiay Copper Canyon, a pakairamanan ti golden eagle ken ti peregrine falcon. Adda dagiti ginget iti nagsayaat a lugar iti nagbaetan ti Amianan ken Sentral America, isu a makaumay ditoy dagiti umakar a tumatayab tapno agpalabas iti kalam-ekna. Dadduma ti basta agsardeng laeng nga aginana sakbay nga ituloyda ti umakar.

Talaga a ti Copper Canyon idayawna ni Jehova a Dios, ti Namarsua kadagiti amin a natural a pagsidsiddaawan. Kas inyebkas naminsan ni Ari David, “kukuam, O Jehova, ti kinanaindaklan ken ti kinamannakabalin ken ti kinapintas ken ti kinatan-ok ken ti dayaw; ta ti isuamin nga adda iti langlangit ken iti daga kukuam.”​—1 Cronicas 29:11, NW.

[Footnote]

[Kahon/Ladawan iti panid 18]

Buya Manipud iti Tren

Ti Chihuahua-Pacific Rail way ket 941 a kilometro ti kawatiwatna manipud iti Ojinaga iti beddeng ti E.U.-Mexico agingga iti puerto ti Topolobampo iti Taaw Pasipiko​—a lumasat iti Copper Canyon. Gapu iti narangkis a kasasaad ti lugar, maibilang daytoy a riles ti tren a paglaingan ti inhenieria. Agbiahe ti tren a lumasat iti 37 a dadakkel a rangtay, ti kaatiddogan ket 500 a metro a bumallasiw iti Karayan Fuerte. Ti kangatuan a rangtay ket 90 a metro ti kangatona iti tapaw ti Karayan Chínipas.

Lumasat met ti tren iti 99 nga usok. Ti kaatiddogan a maawagan iti El Descanso ket 1,810 a metro ti kawatiwatna. Bayat daytoy a panaglugan maay-ayo dagiti turista iti makakayaw a buya ti Copper Canyon.

[Dagiti Mapa iti panid 15]

(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)

ESTADOS UNIDOS TI AMERICA

MEXICO

CHIHUAHUA

Ojinaga

Chihuahua

KALAWA TI COPPER CANYON

La Junta

Creel

Divisadero

Topolobampo

[Ladawan iti panid 15]

Basaseachic Falls

[Credit Line]

© Tom Till

[Ladawan iti panid 16, 17]

Buya idiay Divisadero

[Credit Line]

© Tom Till

[Ladawan iti panid 17]

Agnanaed dagiti Tarahumara iti intero a ginget

[Credit Line]

George Hunter/H. Armstrong Roberts

[Ladawan iti panid 17]

Lake Arareco

[Picture Credit Line iti panid 15]

George Hunter/H. Armstrong Roberts