Panangdaer iti Nakas-ang a Trahedia
KAS INSALAYSAY NI JAMES GIARRANO
Ti panagbalin a lolo ken lola ket maysa kadagiti naindaklan a rag-o iti biag. Sinegseggaanmi unay ken ni baketko a Vicki ti pannakaipasngay ti inauna nga apokomi. Ur-urayen ti balasangmi a ni Theresa ken ti asawana a ni Jonathan ti pannakaipasngay ti anakda idi rugrugi ti Oktubre 2000. Saanmi man la a ninamnama nga asideg idin a sarangtenmi ti nakas-ang a trahedia.
IDI Sabado, Setiembre 23, kaduami ken ni baketko ti anakmi a lalaki ken ti asawana a nagbakasion. Sinarungkaranmi ti dadduma a kakabagianmi ken makalawas a nagyankami idiay Outer Banks ti North Carolina. Inkeddeng da Theresa ken Jonathan ti agbati gapu ta kabulananna idin ken nawatiwat ti biahe—agarup 11 nga oras manipud iti balaymi idiay Ohio.
Kayatmi koma nga itantan ti bakasionmi ngem impapilit ni Theresa a mapankami. Impanamnamana kadakami nga isut’ di maan-ano. Malaksid iti dayta, patien ti doktorna a posible a kompleto ti kapaut ti panagsikogna, isu a manamnama nga agpasngay kalpasan ti dua a lawas.
Nagpintas idi nga aldaw ti Mierkoles, Setiembre 27, 2000, a nangipalagip kaniak no apay nga inkeddeng ti pamiliami ti agbakasion iti daytoy a lugar iti napalabas a tawtawen. Saanmi man la nga ammo a sakbay nga agngudo dayta nga aldaw, nagdakkelen ti namalbaliwan ti biagmi.
“Mapukpukaw ni Theresa!”
Iti daydi a rabii, tineleponuannak ti adingko nga adda idiay Ohio. Napalalo ti panagalikakana ken madandanagan. Nakunana met laengen kamaudiananna: “Mapukpukaw ni Theresa!” Nakibiang dagiti polis agsipud ta mapagduaduaan dagiti pasamak a nainaig iti pannakapukawna. Idi nagawid ni Jonathan iti daydi a malem, nasangpetanna a silulukat ti makinsango a ridaw. Adda pay la ti pammigat ni Theresa iti lamisaan, ken nabati ti pitakana. Adda pay karkarna: Dagiti sapatosna—ti kakaisuna nga umanay kenkuana iti maikasiam a bulan ti panagsikogna—ket adda pay laeng iti abay ti ridaw.
Nagtelepono ni Jonathan idiay balayda idi agarup alas 9:30 ti bigat. Imbaga ni Theresa nga immawag kenkuana ti maysa a babai a kayatna ti umay tapno kitaenna ti kotse nga ilaklakoda. Kalpasanna, addanto asikasuen biit ni Theresa. Nagtelepono ni Jonathan idiay balayda iti pangngaldaw, ngem awan ti simmungbat. Idi malemen, namin-adu nga immawag, ngem kaskasdi nga awan ti simmungbat. Idi nagawid iti alas 4:15 ti malem, nadlawna nga awanen ti kotse. Tineleponuanna ti ospital ta impagarupna no nagpasikalen ni Theresa. Ngem awan sadiay. Tineleponuanna met ti dadduma pay a kakabagian, ngem awan ti nakakita kenkuana. Madanagan unayen ni Jonathan, isu nga inawaganna ti polisia. Idi agarup alas 6:00 ti malem, nasarakan dagiti polis ti kotse saan nga adayo manipud iti balayda. Kaskasdi a mapukpukaw ni Theresa.
Idiay North Carolina, nakigtotkami iti nadamagmi. Nagempakekami ken ni baketko agraman ti anakko ken ti asawana sakam nagawid. Agkakanat ti riknami bayat ti nawatiwat a panagbiahemi. Nagpatnag ti biahemi ket nakasangpetkami idiay Ohio iti kabigatanna.
Pamalatpatan iti Kaso
Kabayatanna, da Jonathan ken ti sumagmamano a kakabagian, nasinged a gagayyem, ken dadduma pay ti nakitinnulong kadagiti polis iti panagbirokda ken Theresa. Nagpatnag a nagbirokda. Nagtultuloy ti panagbirokda iti lima a makapaleddaang nga aldaw. Kamaudiananna, idi Lunes, Oktubre 2, addan pamalatpatan iti kaso. Natuntonen dagiti polis ti nagtelepono idiay balay da Theresa idi agsapa ti Mierkoles. Sumagmamano la a bloke ti pagnanaedan daydi babai nga immawag kenkuana babaen ti cell phone.
Kalpasan nga ininterbiu dagiti polis ti babai, nagatapda. Karabiyanna, nagsubli dagiti polis iti balay ti babai. Ngem idi asidegdan iti ridaw, nakangngegda iti kanalbuong. Idi sinerrekda ti balay, nakitada a natayen ti babai. Pinaltoganna ti bagina. Nasdaaw dagiti polis ta nakakitada iti kappasngay a maladaga a lalaki iti maysa a siled iti maikadua a kadsaaran. Nakaskasdaaw ta nargaan latta ti turogna nupay adda karibuso!
Ngem awan latta ti pangtuntonan no ayan ni Theresa. Iti simmaganad a sumagmamano nga oras, sinukisok dagiti polis ti balay di la ket ta adda aniaman nga ebidensia a napan ni Theresa sadiay. Nagpatingga ti panagsukisok idi bigbigat ti Martes iti uneg ti garahe. Nasarakanda ti bangkay ni Theresa iti narabaw a tanem sadiay. Idi agangay, naammuan ti nangautopsia a nadanog ni Theresa isu a naawanan iti puot, sa napaltogan ti likudna. Dagus a natay, ket kalpasanna, naala ti maladaga manipud iti aanakanna. No lagipenmi, medio nabang-arankami a nakaammo a saan a nagsagaba ni Theresa.
Nayospital ti kappasngay a maladaga ket sadiay a naammuan a nakasalsalun-at—saan a pulos a naan-ano! Ti naibilin a panangeksamen iti DNA ti nangpaneknek a talaga nga isu ti apokomi. Impanagan ni Jonathan ti pinilida ken ni Theresa—Oscar Gavin. Kalpasan ti apagbiit a pannakayospital, ti 8 a libra 11 nga onsa nga apokomi ket naitaleken iti amana idi Huebes, Oktubre 5. Naragsakankami a naaddaan iti apoko, ngem awan sasao a makailadawan iti kasta unay a ladingitmi ta awanen ni Theresa a mangubba kenkuana.
Reaksion ti Komunidad
Nakasangit ti pamiliami gapu iti kasta unay a kaadu dagiti nangsaranay a tattao nga iti kaaduan a kasasaad, saanmi pay pulos idi nga am-ammo. Kabayatan dagiti aldaw a mapukpukaw ni Theresa, ginasut ti nagboluntario a timmulong iti panagbirok. Adu ti nagdonar iti kuarta. Sumagmamano a tiendaan iti masapsapul kadagiti opisina ti nagimprenta iti rinibu a pakaammo maipapan iti pannakapukaw ni Theresa a dida nagpabayad. Ket adu dagiti nagboluntario a nagiwaras kadagita a pakaammo iti addayo a lugar iti aglawlaw ti pagtaengan da Theresa.
Adda Kristiano a kabsatmi a babbai nga agpapaay iti maysa nga abogado iti lugarmi, ket idi impakaammona kenkuana ti kasasaadmi, intukon dayta nga abogado ti tulongna. Inakseptarmi ti tukonna, ket talaga a nagdakkel a bendision dayta. Tinulongannakami a makilangen iti media ken mangtaming iti sumagmamano a legal nga isyu a rimsua. Nangirekomenda pay iti dua a pribado nga imbestigador, a nagdakkel ti naitulongda iti kaso. Talaga a natukay ti pusomi gapu iti napasnek a pannakaseknanda.
Idi naalaw ti apokomi, nagdadarison ti dimteng a saranay. Sumagmamano a groseria ti nangipatulod iti taraon ken masapsapul iti balay. Adu ti nagdonar iti pagkawes ni Oscar agraman dagiti diaper, pulbo a gatas, ken ay-ayam. Nakaad-adu ti naawatmi ngem iti kasapulan ni Oscar isu nga intedmi ti dadduma iti mangas-asikaso kadagiti agpasngay a paset ti maysa nga ospital iti lugarmi. Gapu ta impadamag ti media ti napasamak, rinibu a kard ken surat ti naawatmi—saan laeng a naggapu iti lugarmi no di ket iti intero a lubong.
Ti aglaplapusanan a panangsaranay ti nangnangruna a naipakita idi pumpon ni Theresa, a naangay idi Domingo, Oktubre 8. Ammomi nga adu a tattao ti mayat a dumar-ay, ngem ad-aduda ngem ti ninamnamami. Nayurnos a mausar ti maysa nga auditorium ti haiskul iti lugarmi, ket napno dayta iti nasurok a 1,400. Karaman kadagiti dimmar-ay dagiti kakabagianmi, gagayyem, polis, ti mayor, ken dadduma pay a kalugaranmi. Adda met dagiti miembro ti media, ken impabuya dagiti estasion ti telebision iti lugarmi ti diskurso, a naigiddan met a naibrodkas iti Internet. Kanayonanna, ginasut a tattao ti nagtakder iti koridor ti eskuelaan wenno naguummongda a nakapayong iti ruar uray agtudtudo, a dimngeg kadagiti naikonektar a loudspeaker. Gapu iti diskurso, adu ti nakasabaan kadagiti naibasar iti Biblia a patpatienmi.
Kalpasanna, ginasut ti siaanus a nakipila tapno mangyebkas iti pannakipagladingitda. Dandani tallo nga oras a nagbatikami, a nakiin-innarakup iti amin nga immay tapno makapagyamankami iti iyaayda. Kalpasan ti pumpon, maysa nga otel iti lugarmi ti sipaparabur a nangtaraon iti nasurok a 300 kadagiti kakabagianmi, nasinged a gagayyem, ken dadduma pay a timmulong iti pannakaalaw ti apokomi.
Saanmi a mayebkas a naan-anay ti kasta unay a panangapresiarmi iti panangtulong dagiti tattao kadakami a kaaduan kadakuada ket saanmi nga am-ammo. Daytoy a kapadasan ti nangtignay kadakami tapno ad-adda nga ikagumaanmi ti makipaset a naan-anay iti Nakristianuan a ministerio, tangay nagadu ti nasingpet panagpuspusoda a tattao a kayatmi a pangiranudan iti naimbag a damag ti Pagarian ti Dios.—Mateo 24:14.
No Kasano a Timmulong ti Kongregasion
Nanipud idi nangrugi daytoy a trahedia, kanayon a sinaranaydakami dagiti Kristiano a kakabsatmi. Ti mismo a nakaitimpuyoganmi a kongregasion dagiti Saksi ni Jehova agraman ti dadduma pay iti aglawlawmi ti nangipakita iti daytoy kasla awan sardayna a panangsaranay.
Uray pay sakbay a dimtengkami manipud North Carolina, timmulongen dagiti panglakayen iti kongregasionmi tapno maurnos ti panangikagumaan a mangbirok ken ni Theresa. Adu kadagiti kakabsatmi ti nagbakasion iti trabahoda tapno tumulong iti panagbirok. Imbaga ti dadduma kadagiti amoda a situtulokda a di masuelduan, ngem iti dadduma a kaso, sinuelduan latta ida dagiti amoda. Kabayatan dagiti aldaw a mapukpukaw ni Theresa, dadduma kadagiti naespirituan a kakabsatmi a lallaki ti nangkadua ken ni Jonathan iti balayda. Adu a kakabsat ti basta immay tapno agdalus ken mangidalimanek iti balaymi. Dadduma ti timmulong a nangtaraon kadagiti boluntario ken nangsungbat kadagiti telepono.
Agarup innem a lawas kalpasan ti ipapatay ni Theresa, sinaranget ni baketko ken ni Jonathan ti nagrigat nga aramiden—ti panangurnos iti gargaret ni Theresa ken panangpanaw iti balayda. Maikawan ni Jonathan nga agnaed iti balay a nagyananda idi ken ni Theresa, isu nga inkeddengna nga ilako dayta. Nagrigat nga urnosen ti gargaret ni Theresa tangay amin ti mangipalagip kenkuana ken iti pannakailiwda unay kenkuana. Ngem timmulong dagiti kakabsatmi uray iti daytoy a kasasaad. Timmulongda a nagikahon iti gargaret ni Theresa ken adda pay sumagmamano a tinarimaanda iti balay tapno maisagana a mailako.
Kangrunaanna, nangipaay dagiti kakabsatmi iti naespirituan ken emosional a panangandingay iti pamiliami. Nagtelepono ken simmarungkarda tapno pabilgendakami. Adu ti nangipatulod kadagiti makatukay a kard ken surat. Nagtultuloy daytoy naayat a panangsaranay saan laeng nga iti immuna a sumagmamano nga aldaw ken lawas no di ket iti adu a bulan.
Adu kadagiti kakabsatmi ti nangibaga a pakaammuanmi laeng ida no kasapulanmi ti agimdeng kadakami, ket inawatmi ti naasi a tukonda. Makaliwliwa unay ti panangibaga iti rikriknam iti ay-ayatem ken pagtalkam a gagayyem! Kinapudnona, inyaplikarda ti sasao ti proverbio ti Biblia a: “Ti pudno a kadua agayat iti isuamin a tiempo, ken ti kabsat a mayanak no adda rigat.”—Proverbio 17:17; 18:24.
Ti Epektona iti Pamiliami
Aminek a saanmi a nalaka a daeran a sangapamiliaan ti pannakapapatay ni Theresa. Talaga a binalbaliwanna ti biagmi. Adda dagiti panawen a masimronak ta isut’ awanen iti dennak. Il-iliwek ti panangarakup ken panangbisongna kaniak.
Nakadekdekket ni baketko ken ni Theresa. Awan idi ti aldaw a dida man la agtungtong. Adu nga oras a pagsarsaritaanda ti panagsikog ni Theresa. Nagtinnulongda a dua tapno maaramid ti bassit a pannakasiled ti agbalinto nga apokomi.
Kastoy ti panangdeskribir ni Vicki iti riknana: “Nagadu dagiti pakailiwak. Mailiwak iti pannakikaduak kenkuana a mangasaba. Mailiwak iti panagkaduami a makitienda. Ti nasakit unay isut’ diak pannakakita kenkuana a kaduana ti maladagana—nakasasaem. Ammok no kasano ti panagayatna unay ken ni Oscar uray pay sakbay a naipasngay. Ammona a lalaki ti agbalin nga anakna. Kalpasan nga inyaramidak ti apokok iti ules sa intedko dayta ken Theresa, intedna daytoy a kard:
‘Patgek a Nanang,
Agyamanak unay iti nagpintas nga ules ti maladaga. Talaga nga apresiarek ti kinagagetyo a nagaramid iti dayta. Kayatko manen ti agyaman kadakayo iti amin a tulong ken pammaregtayo kaniak tapno malasatak ti sumagmamano kadagiti karirigatan a paset ti biagko. Kanayonto a malaglagipko ken agyamyamanak iti dayta. Nangngegko idin nga addanto aldaw a dumakkel ti maysa a tao ken maamirisna a ti kasingedan a gayyemna ket ni nanangna. Bueno, inaldaw nga agyamanak ken Jehova ta di nagbayag ket naamirisko dayta. Kanayon a dungdungnguenkayo.’”
Nasaem met ti pannakakitami iti sinagaba ti manugangmi. Idi adda idiay ospital ni Oscar, sinaranget ni Jonathan ti maysa kadagiti karirigatan a kasapulan nga aramidenna. Tangay inkeddengna ti makipagyan pay laeng kadakami, kasapulan nga iyakarna ti bassit a pannakasiled ti apokomi nga inaramidda ken ni Theresa idiay balayda. Inyempakena ti tumbatumba a kabalio, ti kona, ken dagiti abalbalay nga animal sana inyakar dagitoy iti balaymi.
Dagiti Nakatulong Kadakami a Mangdaer
No matay ti ay-ayatem iti kasta a nakas-ang a pamay-an, agkakanat ti mapanunotmo ken mariknam. Adda dagiti panawen a kas maysa a Kristiano a panglakayen, inkagumaak a liniwliwa ken tinulongan ti sabsabali nga agkakanat met idi ti mapampanunot ken marikriknada. Ngem no sikan ti masmasnaayan, dagiti riknam ti mangkullaapen iti nasimbeng a panunotmo.
Kas pagarigan, gapu ta ammok idi ti kasasaad ni Theresa ken pumanawkami iti makalawas, nagkararagak ken ni Jehova a salaknibanna ni Theresa. Idi nasarakanda a napapatay, aminek nga idi damo ket nasdaawak no apay a di nasungbatan dagiti kararagko. Siempre, ammok a saan nga ipanamnama ni Jehova ti namilagruan a panangsalaknibna iti tunggal maysa kadagiti tattaona. Intultuloyko ti nagkararag tapno malawlawagan koma ti panunotko. Naliwliwaak idi naammuak a salsalakniban ni Jehova ti ilina iti naespirituan—kayatna a sawen, ipapaayna ti kasapulantayo tapno masaluadan ti relasiontayo kenkuana. Dayta a kita ti pannalaknib ti kapatgan, agsipud ta maapektaranna ti agnanayon a masakbayantayo. No an-anagen, talaga a sinalaknibanna ni Theresa; isut’ agserserbi idi kenkuana a simamatalek agingga iti ipapatayna. Timmalna ti panunotko gapu iti pannakaammok a ni Jehova ti makaammon iti masakbayan a biag ni Theresa.
Adu a teksto iti Biblia ti makaliwliwa unay. Adtoy ti sumagmamano a nakatulong kaniak a mangdaer:
“Addanto panagungar agpadpada dagiti nalinteg ken dagiti nakillo.” (Aramid 24:15) Nabayagen a patiek ti kari ti Biblia a panagungar iti paraiso a daga, ngem lallalo a napaypayso itan kaniak dayta a namnama. Ti laengen pannakaammok a maarakupkonto manen ni Theresa ti nangpabileg kaniak a mangibtur iti tunggal aldaw a sibaballigi.
“Ni Jehova . . . ket Dios, saan a dagiti natay, no di ket dagiti sibibiag, ta sibibiagda amin kenkuana.” (Lucas 20:37, 38) Makaliwliwa unay a maammuan a dagiti natay a mapagungarto ket, uray pay itan, “sibibiagda amin” ken Jehova. Isu nga iti panangmatmat ni Jehova, ti patpatgenmi a ni Theresa ket talaga a sibibiag.
Kayat nga iranud ni Vicki ti sumagmamano kadagiti teksto iti Biblia nga ad-adda a mangpabpabileg kenkuana:
“‘Ti Dios saanna a mabalin ti agulbod.’ (Hebreo 6:18; Tito 1:2) Agsipud ta saan a mabalin nga agulbod ni Jehova, ammok a tungpalennanto ti karina a pagungarenna dagiti natay.
“‘Dikay agsiddaaw iti daytoy, agsipud ta um-umayen ti oras nga amin dagidiay adda kadagiti pakalaglagipan a tanem mangngegdanto ti timekna [ni Jesus] ket rummuarda.’ (Juan 5:28, 29) Ti sasao a ‘pakalaglagipan a tanem’ ipasimudaagna a ni Theresa ket adda iti lagip ni Jehova agingga a tignayenna ti Anakna a ni Jesu-Kristo a mangpagungar kenkuana. Ammok nga awanen ti katatalgedan a lugar para kenkuana no di iti perpekto a panunot ni Jehova.
“‘Dikay maringgoran iti aniaman, no di ket iti amin a banag babaen iti kararag ken araraw agraman panagyaman maipakaammo koma dagiti dawatyo iti Dios; ket ti talna ti Dios a mangringbaw iti isuamin a panunot saluadannanto dagiti pusoyo ken dagiti pannakabalin ti isipyo babaen ken Kristo Jesus.’ (Filipos 4:6, 7) Kangrunaanna, ikarkararagko a pabilgennak koma ti espiritu ni Jehova. No talaga a makaungetak, agkararagak ken ni Jehova ket kunaek, ‘Kasapulak ti ad-adu pay nga espirituyo,’ ket tulongannak a mangdaer iti maysa manen nga aldaw. No dadduma, diak pay ketdin makasao, ngem pabpabilgennak nga agtultuloy nga agibtur.”
Talaga a tinulongannakami ni Jehova a mangdaer iti daytoy nakas-ang a trahedia. Ayna, kaskasdi a masnaayankami iti ipapatay ti dungdungnguenmi a ni Theresa. Ammomi a saan a naan-anay a mapukaw ti ladingitmi agingga a maarakupmi manen isuna idiay baro a lubong ni Jehova. Kabayatanna, ad-adda itan a determinadokami nga agserbi ken Jehova a simamatalek. Determinado ni Jonathan a mangaramid iti amin a kabaelanna tapno mapadakkelna ni Oscar nga agayat ken agserbi ken Jehova, isu a tultulonganmi ken ni Vicki iti aniaman a pamay-an a kabaelanmi. Naimpusuan a tartarigagayanmi nga addakaminto idiay baro a lubong ti Dios tapno masarabomi ni Theresa ken mayam-ammomi ti anakna a dina man la naubba.
[Ladawan iti panid 19]
Ti balasangmi a ni Theresa a dumdumngeg iti panagpitik ti puso ti anakna
[Dagiti ladawan iti panid 20, 21]
Nariknami ti aglaplapusanan a saranay idi pumpon ni Theresa
[Ladawan iti panid 23]
Siak ken ni Vicki a baketko idi kasar ni Theresa
[Ladawan iti panid 23]
Ti apokomi a ni Oscar