Panangmatmat iti Lubong
◼ “Ti panagmaneho ti nabartek a drayber isu ti maysa kadagiti kangrunaan a krimen a pakaigapuan ti ipapatay idiay America,” kinuna ti agak-akem a Sekretario iti Transportasion a ni Maria Cino. Kadagiti amin nga ipapatay maigapu iti aksidente iti lugan idi 2005, adda 39 porsiento kadagita ti nainaig iti arak.—U.S. DEPARTMENT OF TRANSPORTATION.
◼ “Nasurok a 18,000 a basura a plastik ti tumtumpaw iti kada kilometro kuadrado ti taaw.”—UNITED NATIONS ENVIRONMENT PROGRAMME.
◼ “Kada tawen, dagiti trabahador iti America mangbusbusbosda iti kagudua a bilion nga oras nga agay-ayam [iti kompiuter] kabayatan ti trabaho, a pakalugian dagiti kompania iti US$10 bilion.” Saan a karaman iti dayta ti tiempo a “mabusbos para iti personal a panagusar iti internet.”—MANAGEMENT-ISSUES WEB SITE.
Kinaranggas Kadagiti Ubbing
“Adu nga ubbing ti inaldaw a makapaspasar iti kinaranggas,” kuna ti World Health Organization. Sigun iti nabiit pay a report ti sekretario-heneral ti UN, “dandani 53,000 nga ubbing ti napapatay iti intero a lubong idi 2002.” Malaksid iti dayta, minilion nga ubbing ti magunggundawayan babaen ti inkapilitan a panagtrabaho, prostitusion, wenno pornograpia. Mabalin kadi a maliklikan dagitoy a kinadakes? Kuna ti report ti sekretario-heneral: “Dagiti bambanag a posible a mangsalaknib kadagiti ubbing iti pagtaengan ken iti dadduma a kasasaad ramanenna ti nasayaat a panangpadakkel ken panangaywan dagiti nagannak, ti panangpatanor iti nasinged a relasion dagiti nagannak ken annak, ken ti makaisuro ken saan a naranggas a panangdisiplina.”
Nasayaat a Gagayyem, Napapaut a Biag!
Mabalin a napapaut ti biag ti maysa no adu ti nasayaat a gagayyemna, ipadamag ti Journal of Epidemiology and Community Health. Iti maysa a panagadal kadagiti dandani 1,500 nga Australiano nga agtawen iti 70 wenno nasursurok pay, nausig no kasano a ti pannakilangenda iti las-ud ti sangapulo a tawen inapektaranna ti kapaut ti biagda. Kadagiti indibidual nga aduan iti gagayyem, nangatngato iti 22 a porsiento ti posibilidad a napapaut ti biagda ngem kadagidiay manmano laeng ti gagayyemda. Ti aktibo a pannakigayyem ket addaan met iti nasayaat nga epekto kadagiti lallakay ken babbaket no maipapan iti “nakaro a leddaang, kompiansa ken panagraem iti bagi, abilidad ken tured a mangrisut kadagiti parikut, wenno pannakarikna a kontroladoda ti biagda,” kuna ti report.
Utang Dagiti Taga-Britania
“Nasurok a kakatlo kadagiti nataengan nga addaan iti deposito iti banko ti agpampannuray iti overdraft (panagutang iti banko) tapno insigida a magun-odda ti kasapulanda a kuarta,” kuna ti The Daily Telegraph iti London. Imbes a mamatmatan ti overdraft kas maysa a pamay-an a mangsupusop kadagiti naganat ken di ninamnama a panagkasapulan, nagbalinen dayta a “biag” ti 3.5 milion a taga-Britania a nairuamen nga umut-utang. Ni Keith Tondeur, manedyer ti institusion a Credit Action, pabasolenna ti “kababalin a nasaknap ita iti kagimongantayo: ti insigada a panangpennek iti bagi.” Namakdaar ni Tondeur: “Minilion kadatayo ti permanente nga agbibiag iti nalablabes ngem iti kabaelantayo ken kaaduan kadatayo ti nailumlom iti utang gapu ta kurang ti pannakaammotayo maipapan iti umiso a panangusar iti kuarta.”
Rabii a Panagpatayab ken Panagbara ti Globo
Maapektaran ti temperatura ti atmospera gapu kadagiti agneb a patauden dagiti eroplano iti tangatang, kuna ti Scientific American. Iti aldaw, dagitoy nga agneb lapdanda ti lawag ti init a sumrek ditoy daga, nga agresulta iti nalamiis nga atmospera. Ngem iti rabii, lapdanda met ti pudot a rummuar ditoy daga. Natakuatan dagiti managsirarak a ti “panagpatayab iti nagbaetan ti 6:00 ti rabii ken 6:00 iti bigat ti pakaigapuan ti 60 agingga iti 80 a porsiento a panagbara ti klima a nagtaud kadagiti agneb, nupay dagitoy a panagpatayab buklenda ti kakapat iti amin a panagbiahe iti tangatang,” kuna ti report.