Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Pannakibagay iti Dua a Kultura—Ania ti Aramidek?

“Italiano ti pamiliami, ket sipapanayag nga iyebkasda ti panagayat ken kinadungngo. Agnanaedkami itan ditoy Britania. Agparang a nakadisdisiplinado ken nakadaydayaw dagiti umili ditoy. Aniaman kadagitoy a kultura—Italiano wenno Britano—kasla saanak a maibagay kadagita.”—Giosuè, Inglatera.

“Idiay eskuelaan imbaga kaniak ti maestrok a kumitaak kenkuana no agsasao. Ngem idi pinerrengko ni tatangko bayat nga agsasao, kinunana nga awan daydayawko. Marigatanak a makibagay iti dua a kultura.”—Patrick, taga-Algeria nga imigrante iti Francia.

Imigrante kadi ni tatang wenno nanangmo?

◻ Wen ◻ Saan

Agduma kadi ti pagsasao wenno kultura iti eskuelaanyo ken iti pagtaenganyo?

◻ Wen ◻ Saan

MINILION ti umakar iti kada tawen, ken adu kadakuada ti maipasango kadagiti dadakkel a karit. Iti lugar nga umakaranda, malikmutda kadagiti tattao a naiduma ti pagsasao, kultura, ken panagkawkawesda. Gapu iti dayta, dagiti imigrante ti masansan a puntiria ti panangumsi—banag a napaneknekan ti maysa a balasitang nga agnagan iti Noor. Manipud Jordan, sangapamiliaanda nga immakar iti Amianan nga America. “Naiduma dagiti kawesmi isu a pagaangawandakami dagiti tattao,” kinunana. “Ket saanmi a matarusan ti angaw dagiti Americano.”

Sabali a karit ti nakaipasanguan ti agtutubo nga agnagan iti Nadia. “Nayanakak idiay Alemania ngem Italiano dagiti nagannakko,” kinunana. “Gapuna, no agsaoak iti Aleman, adda bengngatko nga Italiano isu nga awagandak dagiti kaeskuelaak kas ‘maag a ganggannaet.’ Ngem idi simmarungkarak idiay Italia, madlawko nga adda bengngatko nga Aleman no agsaoak iti Italiano. Gapuna, mariknak a kasla awan ti masinunuo a pulik. Sadinoman ti papanak, maysaak a ganggannaet.”

Ania pay a karit ti pakaipaspasanguan ti annak dagiti imigrante a nagannak? Ken kasano a mapagballigianda dagiti kasasaadda?

Panagduduma ti Kultura ken Lenguahe

Uray iti pagtaengan, dagiti agtutubo nga imigrante ti nagannakda mabalin a mapasaranda ti rigat nga itden ti panagduma ti kultura. Kasano? Dagiti annak masansan a nalaklakada a makibagay iti baro a kultura ngem kadagiti nagannakda. Kas pagarigan, agtawen idi ni Ana iti walo idi umakarda a sangapamiliaan idiay Inglatera. “Naglaka la kadakami ken adingko a nakibagay iti kultura ti Inglatera,” kinunana. “Ngem narigatan dagiti dadakkelmi, ta nabayagda a nagnaed idiay Madeira a bassit nga isla ti Portugal.” Ni Voeun, nga agtawen iti tallo idi a dagiti taga-Cambodia a dadakkelna immakarda idiay Australia, kinunana: “Dagiti dadakkelko narigatanda a makibagay iti baro a kultura. Kinapudnona, masansan a mariribukan ken agpungtot ni tatangko gapu ta diak matarusan ti kababalin ken panagpampanunotna.”

Daytoy a panagduma ti kultura ket nayarig iti dakkel nga awang iti nagbaetan dagiti agtutubo ken dagiti nagannakda. Kalpasanna, ti panagduma ti lenguahe ket kas iti bangen nga ad-adda a mamagsisina kadagiti pamilia. Tumibker ti pundasion dayta a bangen no dagiti annak al-alisto a masursuroda ti baro a lenguahe ngem kadagiti nagannak. Dumakdakkel ti bangen bayat a maliplipatan dagiti annak ti nakayanakanda a lenguahe ket marigatandan nga agkikinnaawatan.

Ni Ian nga agtawen itan iti 14, nadlawna a timmaud ti kasta a bangen iti nagbaetanda kadagiti dadakkelna idi immakarda a sangapamiliaan idiay New York manipud idiay Ecuador. “Nalalaingak itan nga agsao iti Ingles ngem iti Espaniol,” kinunana. “Ingles ti pagsasao dagiti mannursuro, gagayyem, ken ni adingko. Bin-ig nga Ingles ti sumsumrek iti panunotko isu a malipatakon ti Espaniol.”

Kasta met kadi ti kasasaadmo? No ubingka pay idi immakar ti pamiliayo, mabalin a dimo mabigbig a pakagunggonaamto ti panangusar iti nakayanakam a pagsasao. Isu a nalipatamon dayta. Kuna ni Noor a nadakamat itay: “Pinagreggetan ni tatangko a ti pagsasaona nga Arabe ti usarenmi iti pagtaenganmi ngem saanmi a kayat nga usaren dayta. Para kadakami, dadagsen laeng ti panagsursuro iti Arabe. Ingles ti pagsasao dagiti gagayyemmi. Ingles ti amin a programa iti telebision. Ania pay koma ti usar ti Arabe?”

Ngem bayat nga agmatmataenganka, mabigbigmonto nga adda pagimbaganna no nasayud ti panagsaom iti nakayanakam a lenguahe. Ngem mabalin a marigatanka a manglagip kadagiti sasao a dati a kabesadom. “Mapaglaokko ti dua a lenguahe,” kuna ti agtawen iti 13 a ni Michael, nga immakar dagiti dadakkelna idiay Inglatera manipud idiay China. Ni Ornelle nga agtawen iti 15, nga immakar idiay London manipud idiay Congo (Kinshasa), kinunana: “Padpadasek ti agsao iti Lingala no adda ibagak ken nanangko, ngem marigatanak ta nairuamakon nga agsao iti Ingles.” Nayanak ni Lee idiay Australia nupay taga-Cambodia dagiti dadakkelna. Maldaangan ta saan a nasayud ti panagsaona iti lenguahe dagiti nagannakna. Kunana: “No kasaritak dagiti nagannakko ken kayatko nga ilawlawag ti panangmatmatko kadagiti bambanag, marigatanak a mangyebkas iti dayta iti pagsasaoda.”

Dagiti Rason a Sullatan ti Awang

No medio nalipatamon ti nakayanakam a lenguahe, dika maup-upay. Mabalin a mapasayudmonto manen ti panagsaom. Ngem nasken nga ammuen nga umuna dagiti pagimbaganna. Ania ti sumagmamano kadagitoy a pagimbagan? “Inadalko ti lenguahe dagiti dadakkelko gapu ta kayatko a nasingsingedak kadakuada ken kangrunaanna, kayatko ti makikadua kadakuada nga agdayaw iti Dios,” kuna ni Giosuè, a nadakamat itay. “Ti panagsursurok iti lenguaheda ti nakatulong kaniak a mangtarus iti riknada. Ken dayta met ti nakatulong kadakuada a mangtarus kaniak.”

Adu nga agtutubo a Kristiano ti mangkabkabesado a naimbag iti lenguahe dagiti nagannakda tapno maikasabada kadagiti imigrante ti naimbag a damag ti Pagarian ti Dios. (Mateo 24:14; 28:19, 20) “Dakkel a banag no mailawlawagmo ti Kasuratan iti dua a lenguahe!” kuna ni Salomão, nga immakar idiay London idi agtawen iti lima. “Dandanik nalipatan ti nakayanakak a pagsasao, ngem itan ta naitimpuyogak iti Portugues a kongregasion, nasayuden ti panagsaok iti Portugues ken Ingles.” Ni Oleg, nga agtawen iti 15 ken agnanaed itan idiay Francia, kinunana: “Maragsakanak a tumulong kadagiti sabsabali. Mailawlawagko ti Biblia kadagiti tattao a Ruso, Pranses, wenno Moldovan ti pagsasaoda.” Nakita ni Noor ti panagkasapulan kadagiti ebanghelisador a makaammo iti Arabe. Kunana: “Ad-adalek itan ken ikagkagumaak a lagipen ti nakayanakak a pagsasao. Nagbaliwen ti panangmatmatko. Kayatko itan ti makorehir ken makasursuro.”

Ania ti mabalinmo nga aramiden tapno mapasayudmo manen ti nakayanakam a pagsasao? Nakita ti dadduma a pamilia a no ti laeng nakayanakanda a pagsasao ti usarenda iti pagtaengan, masursuro dagiti annakda ti dua a lenguahe.a Mabalinmo met a kiddawen kadagiti nagannakmo a tulongandaka nga agsursuro nga agsurat iti dayta a lenguahe. Ni Stelios a dimmakkel idiay Alemania ngem Griego ti nakayanakanna a pagsasao, kinunana: “Kanayon a pagsasaritaanmi kadagiti nagannakko ti maysa a teksto ti Biblia iti kada aldaw. Ibasada a sipipigsa sa isuratko dayta. Ita, ammokon ti agbasa ken agsurat iti Griego ken Aleman.”

Sigurado a no kabesadom ti dua a kultura ken makapagsaoka iti dua wenno ad-adu pay a lenguahe, dakdakkel ti bentaham. Ti pannakaammom iti dua a kultura parang-ayenna ti abilidadmo a mangtarus iti rikna dagiti tattao ken mangsungbat kadagiti saludsodda maipapan iti Dios. Kuna ti Biblia: “Ti maysa a tao addaan panagrag-o iti sungbat ti ngiwatna, ket ti sao iti umiso a tiempona O anian a nagsayaat!” (Proverbio 15:23) Ni Preeti a nayanak idiay Inglatera ngem taga-India ti nagannakna, kinunana: “Gapu ta ammok ti makibagay iti dua a kultura, mas komportableak iti ministerio. Maawatak ti wagas ti panagbiag ti agsumbangir a kultura—dagiti patpatien ken kababalinda.”

“Ti Dios Saan a Mangidumduma”

No mariknam a marigrigatanka a makibagay iti nagduma a kultura, dika maup-upay. Ti kasasaadmo ket umasping iti sumagmamano a karakter iti Biblia. Kas pagarigan, ni Jose ket nayadayo iti kulturada a Hebreo idi ubing pay ken binusbosna ti kaaduan a panagbiagna idiay Egipto. Kaskasdi, nalawag a dina nalipatan ti nakayanakanna a pagsasao. (Genesis 45:1-4) Nagbanaganna, natulonganna ti pamiliada.—Genesis 39:1; 45:5.

Ni Timoteo a kanayon a nagdaliasat a kadua ni apostol Pablo ket Griego ti tatangna ken Judio ti nanangna. (Aramid 16:1-3) Imbes a pagbalinenna a lapped ti nagduma a kultura a nakayanakanna, awan duadua nga inusarna ti pannakaammona kadagita a kultura tapno matulonganna dagiti sabsabali bayat ti panagmisionerona.—Filipos 2:19-22.

Matmatam met kadi ti kasasaadmo kas maysa a bentaha imbes a dadagsen? Laglagipem, “Ti Dios saan a mangidumduma, no di ket iti tunggal nasion anamonganna ti tao nga agbuteng kenkuana ken agaramid iti kinalinteg.” (Aramid 10:34, 35) Ay-ayatennaka ni Jehova gapu iti kinataom, saan ket a no ania ti kulturam. Kas kadagiti agtutubo a nadakamat ditoy, mabalinmo kadi nga usaren ti pannakaammo ken kapadasam a mangtulong kadagiti kailiam tapno maammuanda ti maipapan iti naayat, saan a mangidumduma a Dios a ni Jehova? Pudno a naragsakka no aramidem dayta!—Aramid 20:35.

Dagiti kanayonan nga artikulo iti serye nga “Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .” ket masarakan iti Web site a www.watchtower.org/ype

[Footnote]

UTOBEM DAGITOY

◼ Ania a panagduma ti kultura ken pagsasao ti pakaipaspasanguam?

◼ Kasano a mapagballigiam ti dadduma kadagitoy a karit?

[Ladawan iti panid 20]

Mapabileg ti singgalut ti pamiliayo no usarem ti lenguahe dagiti nagannakmo